Jg19nr1 'In Griekenland zie je overal mensen in vuilnisbakken scharrelen'

‘IN GRIEKENLAND ZIE JE OVERAL MENSEN IN VUILNISBAKKEN SCHARRELEN’ In januari publiceerde de Europese Commissie een rapport over de werkloosheid en sociale ontwikkeling in Europa. De resultaten voor Griekenland zijn schrijnend: voor meer dan 3 op de 10 Grieken dreigt armoede en sociale uitsluiting.

Bianca Haegens en Ysaline Van Dessel

D

e huidige toestand van Griekenland is dramatischer dan velen denken. Politicoloog Daniel Fiott van het Instituut voor Europese Studies aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB) vergelijkt Griekenland zelfs met een ontwikkelingsland: ‘In delen van Griekenland gaat het erg slecht. Die delen lijken zelfs niet meer op Europa, maar op een derdewereldland. De Griekse bevolking is erg arm, in sommige plaatsen hebben ze zelfs geen geld om eten te kopen.’

VRT-correspondent Bruno Tersago woont al 15 jaar in Griekenland. Ook volgens hem is de toestand alarmerend: ‘Op dit moment leeft 35,7 procent van de Grieken onder de armoedegrens. De voorbije 5 jaar hebben 7000 mensen zelfmoord gepleegd in een land dat vroeger een van de laagste zelfmoordcijfers in Europa had.

Dat is een heel dorp. Gisteren is er een 63-jarige vrouw met haar zoon van 25 van de vijfde verdieping gesprongen omdat er in haar gehandicaptenuitkering was gesneden. Ze moesten beiden zien te overleven met 350 euro per maand.’’

‘Half brood’

Sinds het begin van de eurocrisis in 2009 ging het steil bergaf met de financiële situatie van de meeste Grieken. Geertje Spiliotopoulou maakte 20 jaar geleden met haar Griekse man de overstap van Nederland naar de havenstad Piraeus bij Athene. Ze had daar een bloemenwinkel. ‘Sinds 2009 bleef de omzet maar dalen, tot er bijna niets meer overbleef. In 2013 hebben we dan besloten om de winkel te sluiten. We leefden toen met weinig geld, maar je leert om met minder rond te komen. Je schaft allerlei zaken af die je niet meer kan betalen.’

De armoede is duidelijk te merken in Griekenland, vertelt Spiliotopoulou: ‘Als je door de stad loopt, dan zie je mensen in de vuilnisbakken scharrelen. Dat is hier heel normaal geworden.

Sommigen hebben daar hun baan van gemaakt. Ze laden hun winkelwagentje helemaal vol met metaal en andere herbruikbare materialen. Daarmee gaan ze naar een handelaar om die te verkopen en met dat geld kopen ze eten. Ik zie ook veel mensen iets terugzetten in de winkel omdat ze net te weinig geld hebben.

ERASMIX magazine

8

En hoewel brood maar 80 cent kost, wordt er vaak om een half brood gevraagd.’

Ook Bruno Tersago wordt elke dag geconfronteerd met de schrijnende situatie: ‘Moeders en kinderen proberen nog bruikbare dingen uit het vuilnis te halen. Mensen die eten over hebben hangen dat in een zak naast de grote vuilniscontainers. Dat hangt daar nog geen vijf minuten.’

Schrijnende kinderarmoede

439.000 kinderen zijn volgens Unicef ondervoed in Griekenland. Volgens Tersago vallen kinderen op school zelfs flauw van de honger. Vaak is een voedselpakket op school de enige maaltijd van de dag. ‘Een potje yoghurt, een appel en een sneetje volkorenbrood zijn het enige dat de leerlingen eten op een hele dag. Mijn vrouw geeft les op een middelbare school en zij barst soms in tranen uit ’s avonds. Haar leerlingen zijn tussen de 13 en de 16 jaar. Dat is bijzonder hard.’

Niet alleen kinderen hebben het moeilijk, ook voor gepensioneerden is de situatie zwaar. De prijs van stookolie is drastisch gestegen en de pensioenen zijn © Geertje Spiliotopoulou gedaald. Daarom kunnen zij zich geen verwarming meer veroorloven. In de winter kan het ook in Griekenland heel koud zijn.

‘Mijn buurvrouw ligt dan de hele dag in haar bed onder een deken te rillen van de kou,’ aldus Tersago.

Eigen schuld

Het merendeel van de Grieken legt de schuld van de crisis graag bij Europa, maar dat is maar een deel van het verhaal. Politicoloog Daniel Fiott: ‘Helaas is de crisis niet alleen de verantwoordelijkheid van de Europese Unie, maar ook van de vorige Griekse regering. Mensen zouden de effecten van de politiek hier eens moeten zien. Jarenlang was er belastingontduiking en corruptie, maar de Grieken zelf zullen nooit toegeven dat het probleem ook van binnenuit komt.’

Ook Geertje Spiliotopoulou merkt op dat de vorige regering niet helemaal correct handelde: ‘Ze namen op slinkse wijze besluiten en voerden onaangekondigd allerlei wetten door waardoor de

“

Op school vallen kinderen soms flauw van de honger.

Vaak is een voedselpakket de enige maaltijd van de dag.” © Bruno Tersago bevolking onzeker werd. We hadden het gevoel dat we helemaal geen inspraak meer hadden.

Eigenlijk hopen we dat met de nieuwe regering ook de democratie terugkomt.’

Volgens Tersago schetsen de westerse media al enkele jaren een verkeerd beeld van de Griekse bevolking: ‘Die media hebben jarenlang de Grieken afgeschilderd als lui en corrupt. Ik ken inderdaad een aantal Grieken die geen belastingen betalen en alle regels proberen te omzeilen.

Maar die heb je ook in België. Het zijn dus uitzonderingen.’

Geen solidariteitsclubje

Daniel Fiott meent dat de Grieken een verkeerd beeld hadden over het doel van de Europese Unie toen ze toetraden: ‘Het grootste probleem van de Grieken is dat ze dachten dat de EU een clubje vol solidariteit was. Ze verwachtten dat de andere EU-leden meer zouden helpen in moeilijke tijden. Maar niets is minder waar. Er is eigenlijk een gebrek aan solidariteit tussen de EU-lid-

staten. Daardoor zijn er ook meer extreemrechtse partijen opgekomen.’

In Griekenland zelf zijn de mensen heel solidair geworden. Zo zijn er veel initiatieven om elkaar te steunen. Geertje Spiliotopoulou legt uit: ‘Er zijn veel hulporganisaties. Vrijwilligers hebben zo’n 40 geïmproviseerde ziekenhuizen opgezet.

In die ziekenhuizen verzorgen dokters de werklozen vrijwillig. Want als je hier je baan verliest, heb je na een jaar geen recht meer op een uitkering en na 2 jaar heb je geen recht meer op gezondheidszorg.’

Ook Tersago ziet een enorme toename van solidariteit: ‘Er zijn mensen die al jaren moeten overleven met nul euro. Die mensen hebben een solidariteitsinitiatief opgericht. Zij bedelen voor eten aan supermarkten en met dat eten koken ze op de straat voor iedereen. Ze verzamelen ook kleren die ze aan daklozen geven. Solidariteit is hier een beweging. Ik zie overal mensen die elkaar proberen te helpen. Dat was vroeger niet zo.’

En Grèce, 35,7% de la population vit sous le seuil de pauvreté. Dans certaines parties du pays, la situation est telle qu’on peut comparer ces régions aux régions du tiersmonde, les gens ne pouvant même plus s’acheter à manger. Ces cinq dernières années, plus de 7.000 personnes se sont suicidées, alors que la Grèce avait des taux de suicides très bas. Selon Unicef, plus de 439.000 d’enfants sont sous-alimentés. Pour les retraités la situation est aussi très précaire. Le chauffage, par exemple, est devenu un luxe. La solidarité des autres pays-membres faisant défaut, c’est dans le pays-même que des grandes actions de solidarité ont vu le jour. Des docteurs soignent gratuitement des malades, et partout dans le pays, des associations se créent et des bénévoles se serrent les coudes pour aider la population.

© VRT

Bruno Tersago

In Greece, 35% of the people live below the poverty line. Some even compare it to a third world country. In the past 5 years 7000 people have committed suicide, while Greece used to have the lowest suicide rates. Poverty is noticeable. People scavenge in garbage cans. 439.000 children are malnourished. Retired people are also suffering and heating has become a luxury. While the Greeks like to blame Europe, the fault probably lies with the former government. The crisis is the result of tax evasion and corruption.

The Greeks hoped for more solidarity from other European member states, but that’s hard to find. Luckily, the country’s own solidarity is very big. There are many volunteers who collect clothes or cook for others. This previously wasn’t the case.

ERASMIX magazine

9

Het spook van de Grexit Het gevaar voor een uitstap uit de eurozone, een Grexit, is voorlopig geweken, maar kan in de toekomst opnieuw opduiken. Toch lijkt het volgens Daniel Fiott, politicoloog aan de VUB, onwaarschijnlijk dat Griekenland de eurozone zou verlaten: ‘Als Griekenland de eurozone verlaat, zal het opnieuw een eigen munt moeten invoeren en die sterk devalueren. Dat wil zeggen dat het inkomen van de Grieken, dat nu rond de 500 à 600 euro per maand ligt, ook sterk zal dalen. Grieken zullen nog altijd producten uit het buitenland moeten importeren, die dan voor hen duurder worden. Dat betekent dat ze dezelfde maandelijkse kosten hebben, maar een veel lager inkomen.’ © Daniel Fiott

Daniel Fiott

“

Als Griekenland besluit om bij de Europese Unie te blijven, dan zal het land strenge regels moeten volgen. Fiott: ‘Bij de Europese Unie blijven zal pijnlijk zijn voor Griekenland, maar op lange termijn zal een Grexit nog pijnlijker zijn.’

Wat met de Griekse schuldenberg?

De Griekse schulden moeten kwijtgescholden worden.”

Een van grootste problemen van Griekenland is de gigantische schuldenberg. Volgens Fiott is er maar één mogelijkheid om de crisis in te perken: ‘Ik vind persoonlijk dat de Griekse schulden moeten worden kwijtgescholden. Het is vernederend voor een land als andere landen schulden opeisen die nooit kunnen worden terugbetaald. Hoe kan je verwachten dat een land zonder goed draaiende economie schulden kan afbetalen? Natuurlijk zullen andere landen dit financieel ook voelen, maar zo werkt de Europese Unie nu eenmaal.’

VRT-correspondent Bruno Tersago vult aan: ‘Op dit moment heeft Griekenland een schuld van 320 miljard euro. Dat is veel minder dan de Belgische schuld, maar in Griekenland draait de economie niet meer. Ze kunnen op dit moment onmogelijk zelfs nog maar een klein stuk terugbetalen. Er moeten nieuwe initiatieven genomen worden om de economie draaiende te houden, alleen dan zal Griekenland zijn schuld ooit kunnen afbetalen.’

Vlaams minister van financiën Johan Van Overtveldt is er niet van overtuigd dat schulden kwijtschelden de juiste oplossing is: ‘Ik denk dat er nog andere zaken voor Griekenland kunnen gebeuren. De structurele hervorming van de economie, grote aanpassingen in de publieke sector, een aantal maatregelen voor een veel betere inning van de belastingen bijvoorbeeld. De schuldenberg is er inderdaad, maar de interestlast hierop is relatief beperkt dankzij tegemoetkomingen van Europa en bijvoorbeeld ook het IMF. Dat weegt al minder zwaar op de economie. Bovendien zijn er meer landen in Europa met zware schulden. Als je dan aan Griekenland serieuze toegevingen doet, loop je het risico dat ook andere landen dat gaan vragen. En dan is natuurlijk het einde helemaal zoek.’

Johan Van Overtveldt

“

Er zijn andere manieren om dit op te lossen.”

ERASMIX magazine

10

200 Greece

175

167

180

177

172

166

157

Eurozone average 145

150

Debt percentage

© Agate Publishing

Greek debt in comparison to Eurozone average

129

103 100

94 72

50

0

Source: Eurostat *estimates

104

102

97

99

100

106

107

113

80 69

68

68

69

70

70

69

66

70

85

89

95

96

97

98

98

97