4
Κυριακή 11 Αυγούστου 2013
κριτική θεάτρου
Ενας πειρασµός αλλιώτικος ΤΟΥ ΣΑΒΒΑ ΠΑΤΣΑΛΙΔΗ spats@enl.auth.gr
Γρηγόριος Ξενόπουλος στο φουαγέ του Βασιλικού Θεάτρου
Κ
άποτε τα τερτίπια της υπηρέτριας Καλλιόπης στον «Πειρασµό» του Γρηγορίου Ξενόπουλου, τα χαζοχαρούµενα σούρτα φέρτα του ανδρικού πληθυσµού της οικογένειας Γεωργιάδη και οι παλιµπαιδίζουσες ερωτικές τους σαχλαµαρίτσες έκαναν τον κόσµο να γελά. Σήµερα δύσκολα συγκινούν. Εκτός και αν κάποιος επιλέξει να τους αλλάξει τα φώτα, επιλογή ιδιαίτερα δύσκολη, αν λάβει κανείς υπόψη του τα κατασκευαστικά υλικά που χρησιµοποιεί ο Ξενόπουλος.
Μαστορέματα Είναι γνωστό πως σ’ επίπεδο ιδεών ο Ξενόπουλος δεν ανήκει στους ανατροπείς της καθεστηκυίας τάξης. Είναι πολύ συντηρητικός για να τολµήσει να θίξει τα κακώς κείµενα, να προσβάλει τους βολεµένους θεατές του και τις προσδοκίες τους. Ναι µεν εκθέτει και διακωµωδεί µε το γάντι, όµως στο τέλος, ως υπάκουος αστός πολίτης που σκέφτεται διαρκώς τη δηµόσια εικόνα και την ευρεία αποδοχή του, µεριµνά ώστε όλα να επιστρέψουν εκεί που ήταν πριν αρχίσει η ιστορία. Τίποτα δεν αλλάζει στα έργα του, και κυρίως οι γυναικείες φιγούρες, οι οποίες ανεβαίνουν στη σκηνή απλά και µόνο για να ξαναπαίξουν την «καταδίκη» τους (κι όχι να εξελιχτούν ως άτοµα). Η υπηρέτρια θα παραµείνει εσαεί υπηρέτρια, οι άνδρες θα παραµείνουν κυρίαρχοι του παιχνιδιού και µάλιστα µε το ελεύθερο να ξενοπηδάνε πού και πού, εφόσον η γκόµενα είναι χαµηλής τάξης και δε θέτει σε κίνδυνο την ευταξία και ψευδοηθική του οίκου τους. Είναι γνωστό ότι ο Ξενόπουλος αντέγραψε τον Ιψεν στον τρόπο δόµησης των έργων του, δεν είχε όµως την τόλµη να πάει ένα βήµα παραπέρα και να αντιγράψει και τη θεµατική του τόλµη, να φτιάξει µια αντίστοιχη Νόρα, ας πούµε, που δεν καταλαβαίνει τίποτα, βροντάει την πόρτα στα µούτρα του άντρα της και... την κάνει, αφήνοντάς τον σύξυλο. Τέτοιες παραβατικές συµπεριφορές δεν αρµόζουν στα πλάσµατά του. Στον «Πειρασµό», στο πρόσω-
Ο Ε. Φεζολλάρι σκηνοθέτησε τον «Πειρασμό» για το ΚΘΒΕ
πο και στο σώµα της υπηρέτριας Καλλιόπης συγκεντρώνεται όλη η δράση και η όραση. Είναι ένας κινούµενος στόχος που θέλγει και απωθεί, υπηρετεί αλλά και περίπου την υπηρετούν οι άνδρες για να την κερδίσουν. Γνωρίζει επίσης πολύ καλά τους κώδικες συµπεριφοράς των αστών, γι’ αυτό και τους δουλεύει κανονικά µέχρι τελικής «ευτυχισµένης» πτώσης.
Παράσταση Πώς αντιµετώπισε το υλικό του ο Φεζολλάρι για λογαριασµό του ΚΘΒΕ; Εχοντας απέναντί του την παλαιότητα του στόρι και το γεγονός ότι δε βγάζει πια γέλιο, επέλεξε τη λύση µιας πιο στιλιζαρισµένης, παιχνιδιάρικης και εξωστρεφούς ανάγνωσης, αρχίζοντας από τη γεωγραφική µετατόπιση των δρωµένων. Αντί για τη ρεαλιστική σκηνή µε τα γνώριµα πλαίσια και τη δεδοµένη αισθητική, επέλεξε τους ανοιχτούς χώρους του φουαγέ του Βασιλικού Θεάτρου. Χρησιµοποίησε τις δύο µεγάλες σκάλες που οδηγούν στο µπαρ, µε στόχο να ενισχύσει τη χολιγουντιανή αύρα της ανάγνωσής του. Τον ίδιο στό-
Η Τζ. Θεωνά υποδύεται την υπηρέτρια«πειρασμό»
χο είχαν και τα επιλεγµένα τραγούδια και τα κοστούµια (της Αλεξίας Θεοδωράκη): δεκαετία 50’s, µε µια Καλλιόπη (Τζένη Θεωνά) να παίζει και να λικνίζεται αλά Μέριλιν Μονρό, παρασύροντας τα πάντα στο διάβα της. Ηταν σαφές πως η σκηνοθεσία ήθελε να αποµακρύνει τα δρώµενα από τα γνώριµα κλισέ της ρεαλιστικής φαρσοκωµωδίας, ώστε να υπογραµµίσει τους θεατρινισµούς των µελών της οικογένειας, να ξεσκεπάσει την υποκρισία και τον ψευδοκαθωσπρεπισµό τους. Εξού και η επιλογή της λύσης του αφηγητή (Γιώργος Παπαγεωργίου), ο οποίος µε τις συνεχείς παρεµβάσεις και τη διαδραστική του διάθεση ενίσχυε το κλίµα της µεταθεατρικότητας των δρωµένων και υπογράµµιζε τον απατηλό χαρακτήρα τους.
Φεζολλάρι έκανε το ίδιο λάθος που είχε κάνει σκηνοθετώντας (πάλι για λογαριασµό του ΚΘΒΕ) το βραβευµένο έργο της Καρίνας Ιωαννίδου: αντί να κοιτάξει να δέσει το επιλεγµένο υλικό του, το άφησε να διαχέεται δεξιά και αριστερά, κάνοντάς το, ορισµένες φορές, να φαντάζει σαν πυροτέχνηµα που έσκαγε εδώ κι εκεί απλώς για να ξαφνιάσει. Από τη στιγµή που πήρε το ρίσκο να διαρρήξει τα συµπαγή τοιχώµατα του ξενοπουλικού έργου, όφειλε να τ’ αντικαταστήσει αµέσως µε κάποια άλλα, εξίσου πειστικά και ανθεκτικά, κι όχι απλά να τα τυλίξει σε αστραφτερό σελοφάν. Κάποτε πρέπει να καταλάβει πως δε χωράνε όλα τα σκηνοθετικά τρικ σε µια παράσταση. Μια παράσταση έχει ανάγκη το εστιακό της κέντρο, ώστε όλα όσα γυρίζουν γύρω απ’ αυτό κάποια στιγµή να συγκλίνουν προς αυτό.
Ενστάσεις Παρόλο που χάρηκα τις ανανεωτικές διαθέσεις της σκηνοθεσίας, δεν µπορώ να πω ότι µ’ έπεισαν απόλυτα. Και τούτο γιατί δεν πατούσαν γερά κάπου. Εµοιαζαν να αιωρούνται, ενίοτε ανεξήγητα. Ο
Συντελεστές Ο Γιώργος Παπαγεωργίου έδωσε χρώµα και ρυθµό µε τις αφηγηµατικές του σφήνες. Ηταν άνετος και επικοινωνιακός. Ως «Μήτσος» µόνο δεν έπεισε. Πολύ φλατ και
άχρωµος. Η Εύη Σαρµή, πληθωρική και αεικίνητη, έδειχνε να διασκεδάζει τη χαριτωµένη τυποποίησή της. Οµοίως και η Μαίρη Ανδρέου. Η Ιφιγένεια Δεληγιαννίδη, όπου δε χρειαζόταν να παίρνει πόζες βέκιας θεατρίνας, ήταν µια χαρά, εκεί όπου πόζαρε φόρτωνε το γκέστους της µε περιττή έπαρση. Πελτέκης και Καραµφίλης µε καλό τάιµινγκ και µπόλικη διάθεση να απατήσουν τις νόµιµες συντρόφους τους, ήταν εντός γενικότερου κλίµατος, όπως ήταν (πάνω κάτω) και το υπόλοιπο καστ (Σπυροπούλου, Δισλής, Κοντόπουλος, Σαραφιανός). Οσο για την πρωταγωνίστρια, την Τζένη Θεωνά, έπαιξε την οµορφιά της και µε την οµορφιά της και ναι µεν ήταν αρκούντως θεατρινίστικη, δεν ήταν όµως αρκούντως θεατρική. Πάντως ήταν µέσα στα γεγονότα ως δρώσα δύναµη. Συμπέρασμα: µια παράσταση που ήθελε πολύ να είναι κάτι άλλο, αλλά δεν ξεκαθάρισε ακριβώς πώς. Πάντως, πέρα από τις όποιες επιφυλάξεις µου, θα σας πρότεινα να τη δείτε. Είναι φρέσκια και ζωηρή.