De fitnessbranche als kartrekker van een actiever en gezonder Nederland We bewegen met z’n allen te weinig. Alhoewel, een aantal onder ons beweegt natuurlijk wel voldoende en op de juiste manier. Veel mensen bewegen en sporten wel, maar onvoldoende en helaas zijn er nog velen te vaak inactief. Sinds de jaren 70 gaat onze gezondheid achteruit en nemen onze zorgkosten jaarlijks alleen maar exponentieel toe. In 1975 had slechts 25% van de Nederlanders overgewicht, nu is dat meer dan 50%. Hetzelfde geldt voor een chronische aandoening, in 1975 had rond de 25 tot 30% daar last van, nu meer dan de helft. Onder de jeugd nemen overgewicht, obesitas en zelfs diabetes schrikbarend toe. Meer dan 10% van de jeugd heeft obesitas, dat was in 1975 minder dan 2%. Als er niks gebeurt, dan zadelen we de jeugd op met een onoplosbaar probleem in de toekomst, maar er is hoop. De laatste drie jaren zijn er verschillende inzichten aan het licht gekomen die, als wij ons die aantrekken, een ommekeer teweeg kunnen brengen. Zo kunnen we de jeugd een beter toekomstperspectief bieden op het vlak van gezondheid.
Nieuwe inzichten
Sporten is belangrijk voor de gezondheid, dat wordt al jaren geroepen en beschreven en daar twijfelt ook niemand aan. De laatste jaren zijn er echter nieuwe inzichten aan het licht gekomen die het gezond (preventief) bewegen model compleet maken. De nieuwe beweegrichtlijn, in 2010 aangereikt door ACSM (American College of Sports & Medicine) en WHO (World Health Organization), geeft een - op de laatste wetenschappelijke inzichten afgestemd overzicht van lichamelijke activiteiten om de systemen van ons lichaam optimaal gezond te houden: 1. 2. 3.
Recreatief bewegen, elke dag 30 minuten, zoals wandelen,fietsen, en dergelijke. Elke week twee keer de spieren trainen, 8 Ă 10 oefeningen, zoals gym, fitness, Pilates, en dergelijke. Elke week twee keer uithoudingsvermogentraining gedurende minimaal 20 minuten per keer. Voorbeelden zijn: joggen, voetballen, tennissen, cardiofitness, indoor cycling.
De nadelen van zitten
Additioneel is de laatste drie jaar veel research vrij gekomen over de gezondheidsnadelen van langdurig zitten. Die nadelige effecten zijn zelfs niet te voorkomen door sporten, en daarom wordt aangeraden langdurig zitten drastisch te verminderen. Een dag zitten zorgt voor verhoging van vetten en suikers in het bloed, waardoor de kans op dichtslibbing van de bloedvaten en een verstoorde bloedsuikerbalans toeneemt. Daarmee neemt ook het risico toe op diabetes, overgewicht, obesitas, hart- en vaatziekten en enkele kankervormen. Door elke dag recreatief te bewegen, twee keer per week aan spiertraining te doen en twee keer per week het uithoudingsvermogen te trainen, houden we overgewicht mogelijk voor 80 tot 90% weg, is de kans op diabetes minimaal tot nul en vermindert de kans op hart- en vaatziekten met meer dan 50%.
50% actief en 50% inactief
Ongeveer 50% van de bevolking beweegt regelmatig en 50% van de bevolking beweegt substantieel te weinig. Wellicht kan de actieve kant van de bevolking wat betekenen om de inactieve kant te prikkelen om actiever te worden. Daarvoor is echter samenwerking nodig, de actieve kant van Nederland gaat dat niet vanzelf oppakken. De belangrijkste branche die hierin een rol kan spelen, is natuurlijk de sportsector, daarin bevinden zich immers de actieveren onder ons. Daarvoor is het noodzakelijk dat de overkoepelende sportorganisaties van Nederland gezamenlijk optrekken in het tegengaan van langdurig zitten en het stimuleren van een actieve leefstijl. Momenteel gaat iedere organisatie nog volledig voor de promotie en begeleiding van de eigen sport. De sportkoepels zullen ‘stimuleren van een actieve leefstijl’ als gezamenlijk speerpunt op moeten pakken. Maar wie wordt de kartrekker?
Organisatorische kracht
Fitness is de laatste jaren al de meest beoefende sport van Nederland. De fitnessbranche beschikt over een wijdverspreid netwerk van locaties; in elke stad, in elk dorp en zelfs in elk gehucht is wel een fitnesscentrum te vinden. Ook beschikt de fitnessbranche over de organisatorische kracht om als trekker van deze beweging te fungeren. Dat kan de fitnessbranche natuurlijk niet alleen, hierin zal samen opgetrokken moeten worden met onder andere het NOC*NSF, maar ook met bijvoorbeeld MKB Nederland, NHG, VSG, NISB en anderen. Alleen als alle zogenaamde vijf ringen (sportsector, zorg en welzijn, onderwijs, bedrijven en (lokale) overheid) de armen in elkaar slaan, is er significant effect te genereren. De fitnessbranche gaat het voortouw nemen in deze beweging.
Bewegen is Medicijn steunpunten als aanjager van een actieve leefstijl
Bewegen is Medicijn, een initiatief van EFAA, is al jaren voorvechter van een breder advies vanuit sportcentra en de toepassing van de internationale beweegrichtlijn. Fitnesstrainers worden hierdoor meer leefstijladviseurs, naast hun reguliere fitness begeleidingstaken. Het sportcentrum wordt steeds meer het regionale kennis- en begeleidingscentrum actieve leefstijl. Bewegen is Medicijn reikt hier al jaren materialen voor aan, zoals een beweeganalyse en beweegplan volgens de internationale richtlijn, maar ook positioneringsmaterialen en gezond en actief leven nieuwsbrieven. Al meer dan 150 sportcentra en personal trainers geven deze informatie maandelijks aan hun leden en adviseren hen ook op het gebied van recreatief bewegen, in plaats van alleen over hun eigen fitnessactiviteiten en programma. Bewegen is Medicijn doet een oproep aan een ieder binnen de fitnessbranche die de visie van Bewegen is Medicijn onderstreept om zich aan te melden als Bewegen is Medicijn steunpunt. [Afb. van een netwerk, spinnenweb of iets dergelijks?] Bewegen is Medicijn is tevens een klankbordgroep gestart van ondernemers binnen de fitnessbranche die meedenken over het ‘Hoe?’ De uitdaging is eigen leden als het ware ‘op te leiden’ tot ambassadeurs van een actieve leefstijl en ze zo te betrekken bij de Actieve Leefstijl beweging.
Perspectief
De insteek om als fitnessbranche de kartrekker worden van ‘actieve leefstijlstimulering’ en ‘Bestrijder van langdurig zitten’ kan op verschillende vlakken een positieve uitwerking hebben. Allereerst - en het meest belangrijk natuurlijk – is dat we, samen met partners zoals NOC*NSF, NISB en de Nederlandse Hartstichting, een actieve leefstijl en de nadelen van langdurig zitten onder de aandacht kunnen brengen en significant invloed uit kunnen oefenen op de gezondheid van de Nederlandse bevolking, en op termijn op de zorgkosten. Een voor de branche belangrijk bijkomend voordeel is dat we met onze begeleiding vanuit sportcentra een grote meerwaarde kunnen brengen. Een fitness trainer begeleidt immers bij training, een fitness en beweegadviseur begeleidt bij een actieve leefstijl. Hiervoor is wellicht een grotere expertise nodig, zoals al ingezet in Nederland door de Beweegdeskundige (pre)diabetes, Beweegdeskundige overgewicht/ obesitas en Beweegdeskundige NAH (Niet Aangeboren Hersenletsel). Waar low budgetcentra personeel weghalen uit fitnesszalen, kan het reguliere sportcentrum juist kiezen om meerwaarde te creëren in begeleiding, en daardoor het wellicht enige echte onderscheid tussen reguliere centra en low budgets versterken. De keuze om in te steken op actieve leefstijl stimulering leidt tot betere toekomst- en carrièreperspectieven voor medewerkers in de reguliere sportcentra en de werkgelegenheid binnen de branche in zijn algemeen. Wellicht wordt de fitnesstrainer van de toekomst de nieuwe beweegmakelaar van de regio, fitnesstrainer 2.0.
Herpositionering
De keuze om kartrekker te worden van ‘actieve leefstijl stimulering’, misschien wel het grootste maatschappelijke probleem van de westerse maatschappij, is een vanzelfsprekende volgende stap. Qua netwerk, kennis, menskracht en organisatie ligt deze taak logischerwijs bij de fitnessbranche, en zal het dus ook als een logische stap gezien worden door de markt. Als branche hebben we de laatste jaren een aantal metamorfoses meegemaakt. Door de differentiatie van de laatste 10 tot 15 jaar is het beeld van de fitnessbranche dat consumenten en bedrijven hebben, verschoven. Na de tijd van bodybuilding en Jane Fonda werden we, en nu nog wel eens, vooral gezien als commerciële rakkers die mensen vast proberen te ketenen aan meerjarige contracten. De laatste jaren voert met name het imago van budgetfitness de boventoon. Er is wel een ontwikkeling aan de kwaliteitskant gaande, de Preventiecentra, maar die is nog dermate klein dat deze geen invloed heeft op de algemene opinie. Door de budgetontwikkeling de afgelopen tien jaar heeft een grote groep fitnessondernemers het moeilijk gekregen, velen hebben zelfs al het loodje gelegd. Low budgetcentra bieden fitness aan als ‘gebruikersdienst’. Stop een hal vol met ijzer en maak er gebruik van zoveel je wilt. Als de meerwaarde van medewerkers/begeleiders in de reguliere fitnesszalen dan niet onderscheidend genoeg is, is de hogere prijs moeilijk te verantwoorden. Door als fitnessbranche te kiezen voor actieve leefstijl stimulering en bestrijder te worden van langdurig zitten, ofwel kartrekker te zijn van de nieuwe preventieve gezondheid en het bevorderen van leefkwaliteit, zal langzaam het beeld veranderen dat consumenten en bedrijven van de fitnessbranche hebben.
Connectie en acceptatie/waardering
Momenteel zit de fitnessbranche, onder leiding van Fit!vak, in een ontwikkelingstraject naar een hogere kwaliteit van dienstverlening. Sinds 2012 kunnen ook diabetespatiĂŤnten, en sinds 2013 mensen met overgewicht en obesitas, terecht bij sport-/preventiecentra, waar ze begeleid worden door beweegdeskundigen. Dit zijn al de eerste stappen naar een branche die goed samenwerkt met de zorgsector. De gezondheidzorg van de toekomst bestaat uit preventie en leefstijlinterventies. Allereerst door vroege opsporing/signalering van ziekterisico gedrag vanuit de eerstelijnszorg. Hoe eerder het advies en de begeleiding naar een actievere leefstijl starten, des te effectiever en duurzamer deze zullen zijn. Het probleem van vandaag is dat de huisarts en specialist op het vlak van preventie alleen door kunnen verwijzen naar te dure curatie. Veel mensen zitten tussen een verhoogd risico op ziekte en de daadwerkelijke ziekte in, waardoor er geen indicatie gesteld kan worden, en artsen dus alleen kunnen adviseren om gezonder te leven. Omdat hier meestal geen begeleide interventie op volgt, blijft de aanpassing in leefstijl ook vaak uit. Sportcentra die zich ontwikkelen tot leefstijl- en preventiecentrum kunnen beweegmakelaars, beweegadviseurs en/of leefstijladviseurs of coaches hierop inzetten. Dit vergt wel enige expertiseontwikkeling, maar de brede basis zit er bij de fitnesstrainers al in. De fitnessbranche zal ook de samenwerking op moeten zoeken met partijen waarvoor de gezondheid van de bevolking ook belangrijk is, zoals gemeentes, de zorg en werkgevers. Door het vormen van lokale netwerken, onder regie van de leefstijl- en preventiecentra, kan er specifiek op de lokale situatie ingespeeld worden met ĂŠĂŠn gezamenlijk doel voor ogen: minder langdurig zitten en elk dagdeel bewegen!
Een vliegende start met EFAA
EFAA zet zich met Bewegen is Medicijn in om een landelijk netwerk van steunpunten te vormen. Deze Bewegen is Medicijn steunpunten worden niet alleen voorzien van maandelijks informatie- en inspiratiemateriaal om een actieve leefstijl te stimuleren, ook wordt trainers informatie aangereikt om de doorontwikkeling te maken naar beweegdeskundige diabetes, overgewicht/obesitas, NAH, maar ook naar leefstijl- en beweegadviseur, beweegmakelaar en leefstijlcoach. EFAA ondersteunt, samen met specialisten in de markt zoals de Activation group, sportcentra in de transitie van sportcentrum naar leefstijl- en preventiecentrum. Al in 2012 zijn we in Weert gestart met een pilot om een lokaal netwerk te vormen op het gebied van beweegstimulering, met groot succes. Alle ‘ringen’ (overheid, zorg en welzijn, onderwijs, bedrijven en de sportsector) hebben de handen in elkaar geslagen om inactiviteit te bestrijden in Weert. In april 2014 is de eerste Actief Leven campagne in Weert opgestart, met meer dan 80 organisaties en bedrijven en meer dan 150 ambassadeurs die de campagne ondersteunen. EFAA breidt momenteel het netwerk van Bewegen is Medicijn steunpunten uit en zoekt samenwerking met brancheorganisaties, leveranciers en andere stakeholders in Nederland. Op die manier kunnen we samen Nederland meer in beweging zetten voor een gezondere toekomst! John van Heel 06-53623485 j.vanheel@efaa.nl