2.5
TRIEWE
Silata na triewe se javuva me|u dve povr{ini koi se dopiraat i se dvi`at edna vo odnos na druga, no i vo uslovi koga pod dejstvo na silata dvete povr{ini se vo relativen mir.
[to }e zabele`ite ako zemete edna topka i ja pu{tite da se dvi`i po horizon talna podloga?
Topkata po izvesno vreme }e zastane.
Stavete kniga na dlankata od rakata, a rakata stavete ja na klupata. Vl~ete ja knigata po dlankata. Koja sila ja ~uvstvuvate na dlankata?
Zemete eden kvadar, zaka~ete go so dinamometar i dejstvuvajte so mala sila. Dinamometarot }e vi poka`e kolkava e silata, a teloto ne se pridvi`uva. Zo{to?
Zatoa {to na mestoto kade {to se dopiraat dvete tela se javuva sila koja{to e sprotivna od nasokata na dvi`eweto na teloto. Taa sila go ko~i dvi`eweto i se vika sila na triewe (Ftr) pri miruvawe.
[to vi poka`uva slikata? Koga }e po~ne da se dvi`i teloto? Koga silata na vle~ewe (Fv) }e se izedna~i so silata na triewe (Ftr) pri lizgawe.
Najgolema e silata na triewe me|u dopirnite povr{ini na telata dodeka tie miruvaat. No, koga teloto }e se pridvi`i, koga toa ve}e se lizga, trieweto e pomalo. Ftr pri miruvawe e pogolema od Ftr pri lizgawe.
Od {to zavisi silata na triewe?
Dali silata na trieweto e pogolema koga dopirnite povr{ini se pogolemi?
Dali silata na trieweto e pogolema ako te`inata na teloto e pogolema?
Zavisi li trieweto od rapavosta na podlogata?
Zabele`ete gi svoite pretpostavki i proverete gi so obidot. a) Postavete go drveniot kvadar so naj{irokata strana na horizontalna povr{ina. Vle~ete go dinamometarot so najmala sila taka {to toj da se lizga. Zabele`ete go trieweto {to go poka`uva dinamometarot. Povtorete go obidot koga kvadarot e na srednata, a potoa na najmalata strana. [to zabele`uvate? Dali trieweto zavisi od dopir nata povr{ina?
60
Dvi`ewe i sili