ТЕМА 8
Pasqyrë përmbledhëse për përsëritje të shpejtë 1. Ajri nga i cili shtazët e marrin oksigjenin është përzierje e gazrave dhe përmban rreth 21% oksigjen dhe 0. 03% dioksid karboni. 2. Që të mund organizmi të fitojë energji për të gjitha aktivitetet jetësore duhet vazhdimisht qeliza të furnizohet me oksigjen dhe të lirohet nga dioksid karboni. 3. Procesi i këmbimit të gazrave ndërmjet organizmave të gjallë dhe mjedisit të jashtëm quhet frymëmarrje. 4. Te disa lloje të skrrajave këmbimi i gazrave bëhet nëpërmjet mbështjellësit trupor-lëkurës. 5. Organe për frymëmarrje te shumica e pakurrizorëve dhe kurrizorëve ujor paraqesin verzat. 6. Shumica e këmbënyjorëve tokësor kanë sistem gypor trakeid i cili shtrihet prej vrimave sipërfaqësore deri te të gjitha indet e trupit. Shtazët e tjera tokësore kanë mushkëri. 7. Pjesa më e madhe e shtazëve kanë sistem për bartje i cili bart gazrat ndërmjet membranës dhe indeve. Te shtazët e imëta bartja e gazrave ndërmjet membranës respiruese dhe mjedisit qelizor kryhet me rrugë të difuzionit: te shumica e këmbënyjorëve tokësorë bartja e gazrave bëhet me ndihmën e sitemit trakeid, ndërsa te shtazët tjera përmes gjakut. Pigmenti më i njohur i gjakut është hemoglobina.
Kontrollo diturinë tënde: Cili është funksioni themelor i frymëmarrjes? Çka është e domosdoshme të kenë shtazët për të kryer këmbimin e gazrave? Si kryhet këmbimi i gazrave te parashtazorët, përcëlluesit dhe skrrajat shpatuke? Përshkruani ndërtimin e verzës te pakurrizorët dhe kurrizorët. Te cilat shtazë ka sistem trakeid për këmbimin e gazrave? Si marrin frymë kërmijtë tokësorë? Çka është e rëndësishme për frymëmarrjen te shpezët? Përshkruaj rrugën e ajrit prej mjedisit të jashtëm deri te gjaku i njeriut.
102