është direkt i varur nga temperatura e jashtme. Për këtë, në kushtet kur në mjedisin e jashtëm temperatura është më e lartë këto shtazë janë aktive dhe anasjelltas kur temperatura e jashtme është e ulët këto shtazë janë tërësisht joaktive. Qarkullimi te fulterëzat –larvat e bretkosave në tërësi i përgjigjet qarkullimit te peshqit. Mendohu pse? Zvarranikët Te zvarranikët zemra është e përbërë nga dy paradhomëza dhe një dhomëz e cila me ndarëse jo të plotë pjesërisht ndahet në dy pjesë. Vetëm te krokodili dhomëza e zemrës është e ndarë në dy pjesë. Kur gjaku i oksiduar dhe i reduktuar, përmes paradhomëzave, hyn në dhomëza, ky gjak është pjesërisht i përzier. Edhe në këtë rast paraqitet mungesë e energjisë në organizëm që kompensohet njëjtë si te ujëtokësorët (fig. 7. 9).
F б
Shpezët dhe sisorët Shpezët dhe sisorët kanë zemër të ndarë plotësisht (fig. 7. 8) në dy paradhomëza (veshëza) dhe dy dhomëza (barkushe). Gjaku i varfër me oksigjen hyn në paradhomëzën e dhjathtë. Pastaj bartet në dhomëzën e djathtë e cila e pompon gjakun përmes mushkërive. Gjaku i pasur me oksigjen prej mushkërive arrin në dhomëzën e majtë përmes venës mushkërore. Prej këtu gjaku bartet në dhomëzën e majtë e cila e pompon gjakun nëpër aortë në trup. Ndarja e plotë e gjakut të Fig. 7.9 oksiduar dhe reduktuar në zemër sjell deri te paraqitja e trashësive të ndryshme dhe fuqisë së murit muskulor Një pjesë nga energjia e nevojshme në dhomëza. Kjo mundëson që zemra sa më fuqishëm zvarranikët e marrin nga mjedisi rrethues të pompojë gjakun në enë të gjakut e me vet këtë edhe gjaku mund të lëvizë shumë shpejt nëpër enë. Dallimi në qarkullimin e gjakut te shpezët dhe sisorët është në atë se te shpezët aorta kur del nga zemra formon hark në të djathtë dhe lëshohet afër kurrizit, derisa te sisorët ky hark i aortës është në të majtë. Ashtu siç sistemi transportues i materieve bëhet më i ndërlikuar, ashtu edhe tensioni i gjakut rritet dhe për shkak të kësaj lëngjet dhe proteinat kalojnë prej kapilarëve në lëngun ndërqelizor. Kjo kushtë zoi paraqitjen e sistemit limfatik i cili e kthen tepricën e lëngut dhe proteinave nga indet në qarkullimin kryesor. Qarkullimi i gjakut Lëvizja rrethore e gjakut nëpër organizëm quhet qarkullim. Te kurrizorët te të cilët sistemi transportues i qarkullimit të gjakut është i mbyllur dhe te peshqit ekziston një qarkullim i gjakut: Gjaku nga zemra → arterie → inde → vena → zemër.
89