Sovyetler’in y›k›l›fl›ndan sonra kendisini dünyan›n tek süper gücü olarak gören ABD’ye gelince; henüz üç asr›n› doldurmad›¤› tarihi boyunca ilgilenmedi¤i Afrika k›tas›na günümüzde ciddi derecede alaka duymakta. ABD öncelikle, Afrika’n›n baflta petrolleri olmak üzere di¤er zenginliklerini elde etme telafl› içinde hareket etmekte ve k›ta ülkelerini kendisiyle ifl birli¤i yapmaya zorlamaktad›r. Özellikle 11 Eylül sonras›nda Afrika k›tas›n› adeta abluka alt›na alma hevesine kap›lan ABD, el-Kaide’yi bahane ederek birçok ülke ile yak›n askeri temas kurdu. ‹lk önce askerlerini yerlefltirmek için k›tan›n hem en fakir hem de en savunmas›z ülkesi olan eski Frans›z sömürgesi Cibuti’yi tercih etti. Burada bulunan ve 4000 askerden oluflan Frans›z askeri birli¤inin yar›ya indirilmesini sa¤lad›ktan sonra bu ülkeyi kendisi için k›tadaki yegane askeri üs olarak belirledi. Cibuti küçük bir ülke olmas›na ra¤men ABD’nin sadece Afrika’daki operasyonlar› için de¤il, ayn› zamanda baflta Yemen olmak üzere bütün Arap yar›madas› için stratejik bir konum arz etmekte. ABD’nin askeri planlar›n›n gerçeklefltirilmesi için de, Bush’un iste¤iyle, Afrika’da yap›lacak bütün güvenlik ve askeri operasyonlar› idare etmek üzere Pentagon taraf›ndan 2007 y›l›nda askeri bir birim kuruldu. 2007 y›l›na kadar içlerinde Avrupa’n›n tamam›, Türkiye, Grönland, befl Orta Asya Cumhuriyeti hariç eski Sovyetler Birli¤i topraklar›, M›s›r, Sudan, Cibuti, Kenya, Somali, Eritre,
SAYI 42
O R T A D O ⁄ U
Etiyopya ve Madagaskar hariç Afrika’n›n tamam› dahil olmak üzere toplam 34 milyon km2’lik genifl bir co¤rafya, Birleflik Devletler Avrupa Komutanl›¤› (EUCOM)’na ba¤l›yd›. Birleflik Devletler Afrika Kumandanl›¤› (USAFRICOM veya k›saca AFRICOM) ad›yla kurulan ve 30 Eylül 2008 tarihinde faaliyetlerine bafllayacak olan bu yeni askeri yap›lanman›n merkez karargah› flimdilik Almanya’n›n Stuttgart flehrinde olacak. Ancak Amerikan Savunma Bakanl›¤› daha sonraki bir tarihte bu komutanl›¤›n merkez karargah›n› herhangi bir Afrika ülkesine tafl›yabilecek. Halen ABD’nin en geliflmifl askeri birli¤i, Cibuti’deki Frans›z birli¤i ile yan yana bulunmakta. AFRICOM ile Afrika’y› da kendi askeri ç›karlar› için müstakil bir üs haline getirecek olan ABD, bu giriflimiyle AB’nin yan›s›ra Çin ve Hindistan gibi Asya devlerinin de k›tadaki askeri giriflimlerini yak›n takibe alabilecek. K›sacas› Çin ve Hindistan gibi h›zla geliflen ve gelifltikçe de dünyan›n hammadde kaynaklar›na daha fazla ihtiyaç duyan iki Asya devi, her geçen gün belirsiz bir gelece¤e do¤ru sürüklenen Avrupa Birli¤i karfl›s›nda Afrika üzerinde ne kadar etkili olabilecekler? Dünyadaki bütün insan haklar› ihlallerini, kendi menfaatlerini önceleyerek çözme iddias›ndaki ABD’nin Afrika k›tas› üzerindeki özellikle askeri emelleri, 21. yüzy›l› bu k›ta toplumlar› için içinden ç›k›lamaz krizlerin yeni yuma¤› haline getirebilir. ‹flte böylesine hassas bir noktada Afrika ülkeleri kendi k›talar›n› pazarlamak yerine ona sahip ç›k›p rekabet ortam›n›n imkanlar›ndan en üst seviyede istifade etme siyaseti gelifltirmek durumundad›rlar.
SAYFA 9
Afrika’n›n büyük güçlerle hesab›
‘‘
AFRICOM ile Afrika’y› kendi askeri ç›karlar› için müstakil bir üs haline getirecek olan ABD, bu giriflimiyle AB’nin yan›s›ra Çin ve Hindistan gibi Asya devlerinin de k›tadaki askeri giriflimlerini yak›n takibe alabilecek.