Ὅταν ἀργά σιμώνει ἡ νύχτα ὁ ἥλιος σβηέται μές τή δύση γύρω τά λουλούδια κοιμοῦνται κι ἀργανασαίνει ὅλη ἡ φύση, τότε ἡ καρδιά μονάχη μένει στή σιγαλιά καί Σέ προσμένει. Κι ἔρχεσαι Σύ μακριά ἀπό πέρα ὅλος στό φῶς μές στό λειμώνα. Μοσχοβολάει τριγύρω ὁ ἀγέρας καί Σοῦ ἑτοιμάζει τό νυμφώνα μές τήν ψυχή τήν πονεμένη πού Σ᾽ ἀγαπᾶ καί Σέ προσμένει. Ε. Κ. ΦΩΤΟ: Ἔστειλε Α.Σ.
Ὁ φιλάγαθος Θεός δημιούργησε τόν ἄνθρωπο, τό δημιούργημα τῆς ἄπειρης ἀγάπης Του, λογικό καί ἐλεύθερο. Μετά τήν πτώση ὅμως τῶν πρωτοπλάστων παραχώρησε στόν διάβολο καί τά ὄργανά του νά ἐργάζονται τό καταχθόνιο ἔργο τους στή γῆ. Ὡστόσο ὅπλισε τόν ἄνθρωπο μέ τό δῶρο τῆς ἐλευθερίας καί μέ τή δική Του δύναμη διά τῶν ἱερῶν Μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας Του, ὥστε νά ἀποκρούει τίς ἐπιθέσεις τοῦ πάγκακου διαβόλου. Ὁ ἀνθρωποκτόνος καί τά ὄργανά του μποροῦν νά κακουργοῦν ἐλεύθερα, νά παρανομοῦν, νά ἐγκληματοῦν, νά ἀσεβοῦν. Δηλαδή νά ἐνεργοῦν ὅσα θέλει ἡ κακομήχανη θέλησή τους, νομίζοντας ὅτι μποροῦν νά ἀναιρέσουν τό ἅγιο θέλημα τοῦ ὑπεράγα- ÿ Τεῦχος 509, ΜΑΪΟΣ 2013
ΦΩΤΟ: Ἔστειλε Β.Μ.Χ.
195
θου καί φιλάνθρωπου Θεοῦ, πού εἶναι ἡ σωτηρία τοῦ θεόπλαστου ἀνθρώπου, ἀλλά ματαιοπονοῦν. Στή διάρκεια τῶν αἰώνων ὁ Τριαδικός Θεός φαίνεται νά στέκεται τρόπον τινά μακριά, νά σιωπᾶ καί ἡ δύναμή Του ἡ μεγάλη νά ἀδρανεῖ. Ὁ ψάλτης τῆς Π. Διαθήκης, ὁ Δαυΐδ, ἔχοντας ὑπόψη του αὐτή τή σιωπή, ρωτοῦσε: «Γιατί, Κύριε, ἔχεις σταθεῖ μακριά ἀπό μᾶς; Γιατί φαίνεται σά νά παραβλέπεις τίς κρίσιμες περιστάσεις καί θλίψεις ἀπό τίς ὁποῖες εἴμαστε κυκλωμένοι;» (βλ. Ψαλ. θ΄ 22). Ὅμως ἐμεῖς οἱ σημερινοί, οἱ ἄνθρωποι τῶν χρόνων τῆς Κ. Διαθήκης, δέν ἔχουμε κανένα λόγο νά διατυπώνουμε παρόμοια ἐρωτήματα. Ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης στήν ἐπιγραφή τοῦ ὑπέροχου θεόπνευστου βιβλίου τῆς Ἀποκαλύψεως μᾶς βεβαιώνει, ὅτι ὁ Κύριος Ἰησοῦς εἶναι παρών, παρακολουθεῖ καί ἐλέγχει τά πάντα. «Ἐγώ εἰμι τό Α καί τό Ω λέγει Κύριος ὁ Θεός, ὁ ὤν καί ὁ ἦν καί ὁ ἐρχόμενος, ὁ παντοκράτωρ» (Ἀποκ. α΄ 8). Ὁ παντοκράτωρ Χριστός κυβερνᾶ λοιπόν τά πάντα. Εἶναι ἄναρχος καί ἀτελεύτητος. Εἶναι παρών σήμερα, ἀλλά καί πρό πάντων τῶν αἰώνων, ἀφοῦ εἶναι συνάναρχος μέ τόν Πατέρα. Θά ἔλθει δέ γιά δεύτερη φορά ἔνδοξος γιά νά ἀποδώσει στόν καθένα κατά τά ἔργα του. Ὁ Κύριος Ἰησοῦς εἶναι ἡ ἀρχή καί τό τέλος, ὁ πρῶτος καί ὁ ἔσχατος, ὁ παντοδύναμος Θεός. Αὐτός ἄρχει ὅλης τῆς αἰσθητῆς καί νοητῆς φύσεως. Καί ὅπως μεταξύ τοῦ Α καί τοῦ Ω περιλαμβάνονται ὅλα τά ἄλλα γράμ-
ματα τοῦ ἀλφαβήτου, ἔτσι ὁ ἀτελεύτητος καί αἰώνιος Κύριος, ὁ Θεός ὁ παντοκράτωρ, περιλαμβάνει τά πάντα. Ὅλο τό χῶρο καί ὅλους τούς ἀτελεύτητους αἰῶνες. Ὁ Κύριος Ἰησοῦς, ὁ «ἐπί πάντων Θεός» (Ρωμ. θ΄ 5) γεννήθηκε προαιώνια ἀπό τόν Πατέρα, ὥστε εἶναι «παντοκράτωρ ἐκ παντοκράτορος ὁ Υἱός» ( Δίδυμος ὁ Τυφλός καί Ἰω. Χρυσόστομος) καί ἔχει ἀδιαίρετη τή βασιλεία Του μέ τόν Θεόν Πατέρα καί τό συναΐδιον καί ὁμόθρονον Ἅγιον Πνεῦμα. Ἑπομένως ὁ Κύριος Ἰησοῦς δέν ἀδιαφορεῖ καθόλου γιά τό λογικό καί ἐλεύθερο δημιούργημα τῶν χειρῶν Του. Ἁπλῶς ἀφήνει τόν ἐχθρό τῆς βασιλείας Του νά ἐργάζεται τό καταχθόνιο ἔργο του μόνο καί μόνο γιά νά ἐξυπηρετεῖ τό πάνσοφο σχέδιο τῆς ἄπειρης ἀγάπης τοῦ Θεοῦ γιά τή σωτηρία τοῦ κόσμου. Τελικά ὅμως τόν κακομήχανο διάβολο θά τόν στείλει εἰς «ἀπώλειαν» ― γεγονός πού τό γνωρίζει καί ὁ ἴδιος ― ὡς ἀποστάτη τῆς θείας ἀγάπης Του, ὡς εἰσηγητή τοῦ κακοῦ καί τῆς ποικίλης διαφθορᾶς, ὡς ἐμπνευστή καί ἀρχηγό τῶν διαιρέσεων, τῶν ταραχῶν, καί τῶν πολέμων μεταξύ τῶν ἀνθρώπων. Ἡ βέβαιη ἀλήθεια ὅτι ὁ Κύριος, «τό Α καί τό Ω, ὁ ὤν, καί ὁ ἦν καί ὁ ἐρχόμενος, ὁ παντοκράτωρ», ἐλέγχει καί κυβερνᾶ τά πάντα, καί ὅτι θά ἔλθει γιά νά ἀποδώσει δικαιοσύνην πρός πᾶσαν κατεύθυνση, εἶναι τό μόνιμο, τό μόνο ἀληθινό, παρήγορο, καί ἐνθαρρυντικό μήνυμα τῆς ἁγίας Ἐκκλησίας Του καί στόν ἄνθρωπο τῆς ἐποχῆς μας.
Αὐτό ἀκριβῶς τό μήνυμα θέλει νά μεταφέρει καί «Ἡ Δράση μας» μέ τό τεῦχος αὐτό, τό ὁποῖο ἀφιερώνει στόν Δημιουργό, Σωτήρα καί Κυβερνήτη τοῦ κόσμου καί τοῦ ἀνθρώπου, τόν ΘΕΑΝΘΡΩΠΟΝ ΚΥΡΙΟΝ ΙΗΣΟΥΝ ΧΡΙΣΤΟΝ. Ἡ Σ ύ ντα ξ η
196
Τεῦχος 509, ΜΑΪΟΣ 2013
τήν πατρίδα μας ζοῦμε σήμερα, ἐκτός τῶν ἄλλων, καί μιά ἀνθρωπιστική κρίση. Χιλιάδες παιδιά ὑποσιτίζονται καί ἕνα ἑκατομμύριο εἶναι ἀνασφάλιστα. Τέσσερα ἑκατομμύρια εἶναι οἱ ἀνασφάλιστοι Ἕλληνες, ἐνῶ τό 30% τοῦ πληθυσμοῦ τῆς χώρας ζοῦν κάτω ἀπό τό ὅριο τῆς φτώχειας. Παράλληλα 11/2 ἑκατομύριο εἶναι ἄνεργοι, κυρίως νέοι. 450 χιλιάδες οἰκογένειες εἶναι χωρίς κανένα ἐργαζόμενο. Τέλη Φεβρουαρίου 2013 ἡ ἀνεργία στούς νέους ἔφθασε τό 61%. Κάθε μέρα σιτίζονται στά συσσίτια τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας 250.000 ἄτομα. Ὅλα αὐτά, καί παράλληλα ἡ βαθειά πνευματική κρίση, ἀφαιροῦν ἀπό τό λαό μας τήν αἰσιοδοξία καί τή χαρά τῆς ζωῆς, χωρίς νά ὑπάρχουν ἐκεῖνοι ἤ ἐκεῖνος πού θά παρηγορήσει τίς ψυχές, θά σκορπίσει φῶς καί ἐλπίδα καί θά χειραγωγήσει τοῦτο τό λαό μέ στοργή. Οἱ γραβατωμένοι συνεχίζουν τήν παρέλαση στά τηλεοπτικά κανάλια φλυαρώντας γιά «θεσμούς». Οἱ δημοσιογράφοι στήν πλειοψηφία τους πλήττουν ἀσύστολα καί βάναυσα τήν ἀλήθεια. Οἱ πολιτικοί μας, πού δέν διανοοῦνται νά περικόψουν τούς μισθούς τους, τήν ὑποχρεωτική πείνα στήν ὁποία βύθισαν τό λαό μας, τήν ὀνομάζουν λιτότητα. Παράλληλα ζοῦμε σέ καιρούς ὑπόγειων διωγμῶν κατά τῆς ᾽Ορθοδοξίας. Ἡ ἀθεΐα καί ἡ σατανολατρία προ- ÿ
Τεῦχος 509, ΜΑΪΟΣ 2013
197
σπαθοῦν νά ἐκτοπίσουν ὅ,τι ἔχει σχέση μέ τόν Κύριον ᾽Ιησοῦν. Ὅλοι μας σ᾽ αὐτές τίς ἱστορικές παραμονές κρίσιμων καιρῶν, μέ τή θαμπή διαίσθησή μας, εἴμαστε γνῶστες τοῦ ἄγνωστου πού ἔρχεται. Εἶναι γενική διαπίστωση πώς ὁ κόσμος μας βρίσκεται σέ ἠθική ἀποσύνθεση. Οἱ ἰσχυροί τῆς γῆς μπορεῖ νά κομπάζουν γιά τή δύναμή τους, ὡστόσο εἶναι οἱ πιό ἀδύνατοι πάνω στό πρόσωπο τοῦ πλανήτη μας. Καί οὐσιαστικά ἀσχολοῦνται μέ τόν ἑαυτό τους καί τά προσωπικά τους συμφέροντα. Ἐδῶ καί 60 ἀκριβῶς χρόνια (τό 1953), ὁ Παναγιώτης Κανελλόπουλος ἔγραψε στόν Πρόλογο τοῦ βιβλίου του «Ὁ Χριστιανισμός καί ἡ ἐποχή μας»: «Ἔχω γράψει πολλά στή ζωή μου. Χιλιάδες εἶναι οἱ τυπωμένες σελίδες πού ἔχουν συνδεθεῖ μέ τό ὄνομά μου. Γιατί τάχα αἰσθάνθηκα τήν ἀνάγκη προλογίζοντας εἰδικά τό βιβλίο μου τοῦτο, νά μιλήσω μέ τρόπο ἐξομολογητικό; Ἴσως γιατί κανένα βιβλίο μου δέν εἶναι τόσο δικό μου, ὅσο εἶναι αὐτό. Ὁ ᾽Ιησοῦς, ἡ σταύρωση, ὁ θάνατος, τό ἄγνωστο, ἡ πίστη ― εἶναι τάχα ὅλα αὐτά δικά μου; Ναί, εἶναι πολύ δικά μου, περισσότερο ἀπό ὅλα τά θέματα πού ἔχω πραγματευθεῖ ὥς τώρα. Εἶναι δικά μου καί εἶναι ὁλονῶν, γι᾽ αὐτό ἀκριβῶς εἶναι καί πολύ δικά μου. Γιά πρώτη φορά μετράω τήν ἐποχή μου ―
ἀλλά καί τό παρελθόν καί τό μέλλον ― μέ μέτρα τόσο μεγάλα ὅσο εἶναι ὁ Ἰησοῦς, ἡ σταύρωση, ὁ θάνατος, τό ἄγνωστο, ὁ πόνος, ἡ πίστη. Τά μέτρα αὐτά εἶναι σχεδόν ἀσύλληπτα. Πῶς τόλμησα νά τά χρησιμοποιήσω γιά νά μετρήσω μ᾽ αὐτά τήν ἐποχή μου; Δέν ἔχω τό αἴσθημα ὅτι χρειάσθηκε τόλμη γιά νά τό κάνω. Ἦταν χρέος μου, ἕνα ἁπλό καί αὐτονόητο χρέος, νά χρησιμοποιήσω τά πιό μεγάλα μέτρα πού ὑπάρχουν στόν κόσμο. Μέ τί νά μετροῦσα τόν ἄνθρωπο, ἄν δέν τόν μετροῦσα μέ τόν ᾽Ιησοῦ; Μέ τί νά μετροῦσα τή γνώση καί τά γνωστά, ἄν δέν τά μετροῦσα μέ τό ἄγνωστο καί μέ τήν πίστη;». Τό πρῶτο κεφάλαιο τοῦ βιβλίου του τό ἄρχιζε: «Οἱ μέρες μας εἶναι δύσκολες. Ἡ ἱστορία φυλλορροεῖ. Ποτέ δέν εἶχαν γυμνωθεῖ τά δέντρα της. Κάποια πολύ μεγάλα γεγονότα σημειώνονται ἤ πλησιάζουν. Γεγονότα τέτοια πού γιά τήν ὑποδοχή τους πρέπει νά ᾽ναι οἱ ἄνθρωποι πολύ προετοιμασμένοι. Καί φοβοῦμαι ὅτι ποτέ δέν ἦταν ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου τόσο ἀπροετοίμαστη, ὅσο εἶναι στίς μέρες μας». Καί στό 8ο κεφάλαιο, πού τό ἐπέγραφε «Τά μεγάλα γεγονότα τῆς ἐποχῆς μας» σημείωνε: «Στήν ἐποχή μας κλονίσθηκαν ὅλα. Ἡ ψυχή τῶν ἀνθρώπων ἔχει πολύ ἀδειάσει. Οἱ πιστοί εἶναι λίγοι. Κι αὐτή ἡ πίστη τῶν πιστῶν εἶναι λίγη... Καί τό μεταφυσικό κενό ἐκτείνεται καί ἐντείνεται τή στιγμή πού προμηνύονται οἱ πιό μεγάλες ἐξελίξεις, ἴσως καί οἱ πιό μεγάλες ἀνθρώπινες δοκιμασίες στήν ἱστορία τοῦ κόσμου. Τά προμηνύματα εἶναι πραγματικά πολύ βαρειά. Δέν ὑπάρχουν μόνο προμηνύματα. Ἔχουν ἀρχίσει
198
Τεῦχος 509, ΜΑΪΟΣ 2013
τά μεγάλα γεγονότα. Καί ἡ ψυχή τῶν ἀνθρώπων εἶναι ἀπροετοίμαστη. Εἶναι ἀδειανή. Πῶς θά ἀντέξει στά γεγονότα πού ἔρχονται ἤ πού ἄρχισαν νά σημειώνονται;». Ἄν θέλουμε νά σταθοῦμε στά πόδια μας, νά δοῦμε φῶς καί τόν κόσμο μας καλύτερο, πρέπει νά παραδεχθοῦμε ὅτι καμιά γνώση ἐπιστημονική ἤ φιλοσοφική καί καμιά θεωρία κοινωνικοπολιτική δέν μπορεῖ νά ἀντικαταστήσει τήν πίστη στό πρόσωπο τοῦ Κυρίου ᾽Ιησοῦ καί στή σωτήρια
διδασκαλία Του. Δοκιμάσαμε ὅλους τούς ἀνθρώπινους -ισμούς, ὁπλιστήκαμε μέ ὅλη τή γνώση πού θησαυρίσαμε. Δέν μπορέσαμε ὅμως οὔτε τή φτώχεια οὔτε τήν πείνα νά ἐξαλείψουμε οὔτε τήν εἰρήνη νά ἐμπεδώσουμε. Σηκώσαμε ποικίλα ἐπαναστατικά λάβαρα, παραμερίσαμε ὅμως ἐγωιστικά καί ξεχάσαμε ᾽Εκεῖνον πού συγκλόνισε τόν κόσμο καί σταυρώθηκε γιά μᾶς. Πάνω στό ἀθεϊστικό μας μεθύσι ποτέ δέ θελήσαμε νά παραδεχθοῦμε πώς Αὐτός εἶναι «ὁ ᾽Αμνός» ὁ ἄκακος, ὁ «αἴρων τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου» παντός. Ὅτι Αὐτός κυβερνάει τόν κόσμο, τόν ὁρατό καί τόν ἀόρατο. Ὁ ἴδιος μᾶς προειδοποίησε: «Χωρίς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν» (Ἰω. ιε΄ 6). Σήμερα ἡ πίστη στό πρόσωπο τοῦ αἰώνιου καί μόνου λυτρωτοῦ μας ἀπό τά δεινά καί τήν ποικιλόμορφη ἁμαρτία χτυπάει τήν πόρτα τῆς δύστυχης ψυχῆς μας. Ἐμεῖς ὅμως κουφαθήκαμε ἀπό τόν πολύ θόρυβο τῆς σύγχρονης πολύβουης ζωῆς καί δέν ἀκοῦμε τόν κτύπο. Εἶναι ὅμως εὔκολο νά τόν ἀκούσουμε, ἄν βέβαια θελήσουμε νά τόν ἀκούσουμε. Ἄς τό παραδεχθοῦμε. Δέν φταῖνε οἱ γνώσεις καί οἱ ἐπιστῆμες μας, ἄν ἔφυγε ἀπό τήν ψυχή μας ἡ πίστη στό πανάγιο πρόσωπο τοῦ Θεανθρώπου. Φταίει ἡ ἁμαρτωλή θέλησή μας. Μέσα στό συγκλονιστικότερο βιβλίο τῶν αἰώνων ὑπάρχουν μερικές λέξεις πού εἶναι ἀπό τίς πιό τρυφερές καί πιό ἁπαλές. Τό βιβλίο εἶναι «Ἡ Ἀποκάλυψις τοῦ Ἰωάννου», καί ὁ συγγραφέας της, ὁ μαθητής τῆς ἀγάπης, μᾶς μεταφέρει τούς ἀκόλουθους τρυφερούς λόγους τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ, τοῦ Σωτῆρος μας Ἰησοῦ Χριστοῦ: «Ἰδού ἕστηκα ἐπί τήν θύραν καί κρούω· ἐάν τις ἀκούσῃ τῆς φωνῆς μου καί ἀνοίξῃ τήν θύραν, καί εἰσελεύσομαι πρός αὐτόν καί δειπνήσω μετ᾽ αὐτοῦ καί αὐτός μετ᾽ ἐμοῦ» (Ἀποκ. γ΄ 20). Γιατί δέν Τοῦ ἀνοίγουμε; Ἄν Τοῦ ἀνοίξουμε θά μπεῖ καί θά δειπνήσει μαζί μας!... Καιρός νά πρυτανεύσει ἡ πίστη καί ἡ ἀγάπη στό πανάγιο Πρόσωπό Του, ἄν θέλουμε νά ἀποκτήσει νέα ζωή ὁ λαός μας καί μαζί του ὁλόκληρος ὁ κόσμος, πού, εἴτε τό παραδέχεται εἴτε ὄχι, ἐπήγασε ἀπό τήν Ἑλλάδα...
ν.π.β. Τεῦχος 509, ΜΑΪΟΣ 2013
199
εἶναι ὁ δηµιουργός µου, εἶναι ὁ λόγος γιά τήν ὕπαρξή µου. Αὐτός εἶναι ὁ λόγος πού Τόν ἀναζητῶ. Μερικές φορές ἡ εἰκόνα Του εἶναι θαµπή. Μερικές φορές πιάνω τήν ἔκφρασή Του ἐντελῶς καθαρά, γιά νά τήν ξαναχάσω τήν ἄλλη στιγµή. Τόν ἀναγνωρίζω πάντα. Τά χαρακτηριστικά τοῦ προσώπου Του µοῦ εἶναι γνώριµα καί ἡ τέχνη µου εἶναι ὥστε νά κάνω τήν εἰκόνα Του φανερή σέ µένα, νά τήν συγκρατήσω, µολονότι µ’ αὐτό ἐµφανίζονται πολλά προβλήµατα. Μπορῶ νά ζωγραφίσω αὐτό πού ἔχω µέσα µου; Πῶς µπορῶ νά παράγω αὐτή τήν ἐσωτερική ἀποϋλικοποιηµένη εἰκόνα σέ µιά λευκή ἐπιφάνεια; Γνωρίζω ὅτι πολλοί ἄνθρωποι... θά µοῦ προσάψουν µοµφή: Ποιός χρειάζεται σήµερα τό Χριστό; Ἡ ἀπάντησή µου εἶναι εὔκολη: Ἐγώ τόν χρειάζοµαι! Καί µιᾶς κι εἶµαι ἕνας ἐλεύθερος ἄνθρωπος, ἀναλαµβάνω τό τόλµηµα αὐτό καί ὁµολογῶ µέ σαφήνεια καί παρρησία: Πιστεύω σέ ἕνα Θεό, Πατέρα, Παντοκράτορα... Κι ἀφοῦ ἐγώ εἶµαι ἕνας σηµερινός καλλιτέχνης... καί ἀφοῦ δέν ἔχω κά-
214
Τεῦχος 509, ΜΑΪΟΣ 2013
ποια ἐκκλησιαστική ἀποστολή καί καµιά ἰδεολογία, καταφέρνω (ἀπολαµβάνω) νά τόν ζωγραφίζω. Ὁ Χριστός µου στήν περιοχή τῆς τέχνης. Τόν συναντῶ στόν Γκρέκο καί τόν Βελάσκεθ, στόν Ρέµπραντ καί τόν Ροῦµπενς, τόν Καραβάτζιο καί τούς ἀγαπηµένους µου φλαµανδούς ζωγράφους. Ἔτσι προκύπτουν συγκριτικά καλλιτεχνικά ἔργα. Μοῦ δίνει µεγάλη χαρά νά µελετῶ καί νά ἀντιγράφω ἕναν Καραβάτζιο, νά προσεγγίζω τόν Ἐσταυρωµένο τοῦ Βελάσκεθ καί νά ἀποκαθηλώνω τόν προσευχόµενο Χριστό τοῦ Γκρέκο. Στή σύλληψή µου γιά τό Χριστό ἡ εἰκόνα µου τοῦ Χριστοῦ εἶναι µία ἀτέλειωτη σύνθεση παλιῶν παραστάσεων µέ χρονικό ὁρίζοντα µεγαλύτερο ἀπό µία χιλιετία. Ἔτσι δηµιουργεῖται µία εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ, πού βρίσκεται µόνιµα σέ µία ἐλαφρά δόνηση, σάν µία ἀτέρµονη προβολή χιλιάδων εἰκόνων τοῦ παρελθόντος... Γι’ αὐτό τό λόγο ζωγράφισα ἐπίσης ἑκατό προσωπογραφίες τοῦ Χριστοῦ, γιά νά µή δηµιουργῶ καί παρουσιάζω µόνο τό δικό µου. Κάθε ἄνθρωπος µπορεῖ νά ἀναζητεῖ καί νά ἐντοπίζει τό δικό του Χριστό... Γιά µένα τό φῶς εἶναι τό κέντρο τοῦ σύµπαντος. Τό φῶς ἐνάντια στή σκοτεινιά, τό φῶς ἐνάντια στό σκοτάδι, τό φῶς ἐνάντια στό ψύχος. Αὐτό τό φῶς εἶναι γιά µένα ὁ Χριστός... Εἶναι λεπτός καί ἀόρατος, παρότι τό πρόσωπό Του λάµπει σάν τόν ἥλιο, ἡ ἔκφρασή του εἶναι σάν τήν ἀστραπή. Ὁ Θεός εἶναι ἀόρατος, ἀλλά ὁ Χριστός µου µᾶς δείχνει τόν ἄνθρωπο στό Θεό καί τό µήνυµά του εἶναι σαφές καί ξεκάθαρο. Ὁ Θεός-Πατέρας εἶναι ὁ Θεός µας, ὁ Θεός τῆς Ἀγάπης. Ἡ Πίστη µου εἶναι ζωντανή µέσα ἀπό τά Εὐαγγέλια καί προπαντός µέσα ἀπό τή ζωντανή πίστη τῶν ἀνθρώπων. Οἱ ἁπλοί ἄνθρωποι (ἡ µητέρα µου) διατηροῦν καί πραγµατώνουν µία πίστη τῆς ἔκστασης καί τῆς προσευχῆς. Πολλοί ὕµνοι πού ψάλλονται στήν ἐκκλησία, πε-
ριέχουν καί µεταφέρουν περισσότερη πίστη ἀπ’ ὅλες τίς θεολογικές πραγµατεῖες. Στήν Ὀρθοδοξία ὑπάρχουν ἀκόµη σήµερα ἀµέτρητοι ὕµνοι γεµάτοι πίστη, σάν µία εὔφορη ἀνοιξιάτικη βροχή. Ὕµνοι πού περιέχουν ἀρχέγονους ἤχους ἀπό τή νεολιθική καί κλασική ἀρχαιότητα, ἤχους τῆς βαθύτερης µνήµης. Πίστη µέσα ἀπό τή µουσική ἔκσταση. Ἡ πίστη εἶναι ξεκάθαρη καί δέν τρέφει καµιά ἀµφιβολία. Ὁ Χριστός (παράδοξον νέον) φέρνει τό νέο χαρµόσυνο µήνυµα. Ὁ Πατέρας-Θεός δέν εἶναι ὁ ἐκδικητής καί ὁ τιµωρός. Ὁ Θεός εἶναι εὔσπλαχνος, εἶναι ὁ ἀγαπῶν Θεός. Ὁ ἄνθρωπος δέχεται αὐτή τή χάρη καί µπορεῖ µέ ἕνα ἁπλό τρόπο νά ἀποκτήσει τήν ἱκανότητα τῆς ἀγάπης, ὅταν κάνει πράξη τήν ἀγάπη πρός τόν πλησίον... Οἱ εἰκόνες µου θέλουν νά πιστοποιήσουν µέ τά µέσα τῆς τέχνης τήν ἀτράνταχτη πίστη µου στό Χριστό καί τό χαρµόσυνο µήνυµα τῆς ἀγάπης. Δέν ἐπιδιώκουν νά ἀντιπροσωπεύσουν καµιά θεολογία, ἀλλά εἶναι ἕνα ντοκουµέντο τῆς πίστης, τῆς πίστης µου. q ---------------Εὐθύµιος Βαρλάµης-Σημειώσεις στό ἡμερολόγιο Μουσεῖο Βυζαντινοῦ Πολιτισμοῦ Θεσσαλονίκης. ΕΚΘΕΣΗ: «Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ» Μάρτιος-Μάιος 2012.
Ὁ Καθηγητής ΕΥΘΥΜΗΣ ΒΑΡΛΑΜΗΣ Σφαιρικός καί πολύμορφος καλλιτέχνης-ζωγράφος, γλύπτης, ἀρχιτέκτονας, συγγραφέας, παιδαγωγός. Γεννήθηκε τό 1942 στή Βέροια, σπούδασε στήν Ἀρχιτεκτονική Σχολή τῆς Βιέννης, ὅπου ἔγινε καθηγητής καί δίδαξε σέ διάφορα ἄλλα Εὐρωπαϊκά Πανεπιστήμια καί Ἀκαδημίες. Τιμᾶται παγκόσμια. Ἐκπληπτικά δημιουργικός, παρουσίασε πολλές μεγάλες Ἐκθέσεις μεταξύ τῶν ὁποίων «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ 2000»(1997) μέ 1.700 ἔργα, πού τά δούλευε 10 χρόνια καί κάνει κυριολεκτικά τό γύρο τοῦ κόσμου. Tελευταία Ἔκθεση «Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΣΗΜΕΡΑ», πού ἀναμένεται μετά τήν Βιέννη καί τή Θεσσαλονίκη, στήν Ἀθήνα. Τεῦχος 509, ΜΑΪΟΣ 2013
215
έν πιστεύω στίς δημοσκοπήσεις! Ὄχι ὅτι ἀρνοῦμαι, ἄν τά ἀποτελέσματά τους ἀποτυπώνουν ὄντως τήν πλειοψηφία τῆς κοινῆς γνώμης. Δέν ξέρω. Ἄλλωστε δέν εἶναι ἐλάχιστες οἱ φωνές πού ἰσχυρίζονται ὅτι ἁπλῶς τή διαμορφώνουν. Γιατί ὁ ἄνθρωπος πάντα θέλει νά εἶναι μέ τήν πλειοψηφία, μέ τό ἐπικρατέστερο. Γιατί φοβᾶται τή μειοψηφία; Δέν ἔχει καί τόσο ἐμπιστοσύνη στή γνώμη του; Μεγάλη κουβέντα. Παρόλα αὐτά – καί ἐξ αἰτίας τοῦ ἀφιερώματος τῆς «Δράσεως» – σταθήκαμε ἀπέναντι στούς συμφοιτητές μας καί τούς ὑποβάλαμε 5 ἐρωτήματα σχετικά μέ τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Ἔτσι περίπου ὅπως τό ἔκανε κι Ἐκεῖνος, ὅταν ἦταν στή γῆ. Τότε πού ρώτησε τούς Φαρισαίους τί πιστεύουν γι’ Αὐτόν. Τότε πού ρώτησε τούς Μαθητές Του τί πιστεύει ὁ κόσμος γι’ Αὐτόν. Καί τότε πού ρώτησε τούς Μαθητές Του τί πιστεύουν οἱ ἴδιοι γι’ Αὐτόν. Ὅμοια κι ἐμεῖς. Πήραμε ἕνα «δημοσιογραφικό» καί σταθήκαμε ἀπέναντι σέ ἄτομα τῆς ἡλικίας μας. Ἐμεῖς σέ δύο, θά λέγαμε, κατηγορίες. Ἡ πρώτη «σχετικοί» μέ τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας· μέλη τῆς Χριστιανικῆς Φοιτητικῆς Δράσεως. Καί ἡ δεύτερη «ἄσχετοι». Μέρες ἐξεταστικῆς στά ἀναγνωστήρια τῆς Φοιτητικῆς Λέσχης τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Ἀθήνας. Ἀπόψεις ποικίλες! Καθηλωτικές μέσα στήν πλήρη πίστη τους ἤ τήν τέλεια ἀπιστία τους. Ἀπαντήσεις εἰλικρινεῖς ἤ καί προσαρμοσμένες στό γενικό ρεῦμα, ἔτσι ὅπως ὁ καθένας τό αἰσθάνεται. Καθώς ἐπεξεργαζόμασταν τά στοιχεῖα τῆς καταγραφῆς μας, διερωτηθήκαμε καί οἱ ἴδιοι: Τί βγήκαμε νά ἀναζητήσουμε; Ἄν πιστεύει ἡ νεολαία στόν Χριστό σήμερα; Σέ τί ποσοστό πιστεύει; Πῶς ἀντιλαμβάνεται τήν πίστη; Ἄν ἔχει καί πόση καί ποιά σχέση μέ τήν Ἐκκλησία; Ὄχι, τίποτε ἀπ’ αὐτά δέν ἐπιδιώκαμε. Γιατί τό ᾽παμε ἀπ’ τήν πρώτη στιγμή. Δέν πιστεύουμε στίς δημοσκοπήσεις, μάλιστα μέ τέτοια θεματολογία. Γιατί πολύ ἁπλά, ἀντιλαμβανόμαστε ὅτι οὔτε ὁ Θεός ἀντικρίζει ἔτσι τά πράγματα. Ἄλλα εἶναι τά μαθηματικά τοῦ Θεοῦ. Ἡ ἀξία ἑνός προσώπου γι’ Αὐτόν εἶναι τέτοια πού ἐγκαταλείπει τά 99 πρός χάριν του. Προτιμᾶ νά φανερώσει τήν ἀγάπη Του σ’ ἕναν κι ἄς ἐναντιωθοῦν μαζί του οἱ πάντες (Γαδαρηνοί). Δέ φοβᾶται μή χάσει καί τούς ἐλάχιστους μαθητές Του, προκειμένου νά πεῖ τήν ἀλήθεια. Ἀλλοῦ βρίσκεται ἡ ὀμορφιά τῆς δημοσκόπησής μας. Ὄχι τόσο στό τί πιστεύουν οἱ ἄλλοι. Ἀλλά στή δική μας εὐθύνη γιά τήν ἀπόκρυψη
216
Τεῦχος 509, ΜΑΪΟΣ 2013
τοῦ προσώπου τοῦ Χριστοῦ στή ζωή τους. Στή συνειδητοποίηση ὅτι πολλοί, πάρα πολλοί Τόν ψάχνουν καί δέν ὑπάρχει κάποιος νά τούς Τόν δείξει. Στήν τραγική – πλήν ὅμως ἀληθινή ― διαπίστωση ὅτι ἡ συντριπτική πλειοψηφία δέν ξέρει τίποτε γι’ Αὐτόν, στήν κατά τά ἄλλα, ὀρθόδοξη Πατρίδα μας, στή βεβαιότητα ὅτι ἡ Χάρη καί ἡ ἀγάπη Του συνεχίζει νά δρᾶ μέ τό δικό της τρόπο, νά κεντᾶ τίς καρδιές τῶν ἀνθρώπων καί ν’ ἀποκαλύπτεται μέσα σέ περιβάλλον ἐλευθερίας, ἀγάπης καί κατανόησης, ρωτήσαμε:
Τεῦχος 509, ΜΑΪΟΣ 2013
217
218
Τεῦχος 509, ΜΑΪΟΣ 2013
Καθώς ἐπεξεργαζόμασταν τίς ἀπαντήσεις ἡ πρώτη αἴσθηση ἦταν ἀπογοητευτική. Ἄγνοια. Ἔλλειψη πίστεως. Ἄρνηση νά Τόν ἀναζητήσουν, νά Τόν ἐμπιστευτοῦν, νά συνάψουν μιά σχέση προσωπική μαζί Του. Λίγο ὅμως κριτικότερη ἀνάγνωση στίς ἀποκρίσεις τῶν νέων σήμερα, ἀκόμη κι αὐτῶν πού δηλώνουν ὅτι δέν Τόν πιστεύουν, δέν Τόν ἀναγνωρίζουν, δέν Τόν βλέπουν, δέν Τόν αἰσθάνονται καί δέν θέλουν νά ἔχουν κάποια σχέση, δέ φανερώνει τίποτε περισσότερο ἤ λιγότερο ἀπό τό ὅτι Τόν ψάχνουν. Τόν ἀναζητοῦν. Τόν ἔχουν ἀνάγκη. Μπορεῖ νά Τόν ὀνομάζουν ἀνώτερη δύναμη. Θετική ἐνέργεια, ἀκόμη κι ἀνύπαρκτο πρόσωπο. Ὅμως ὁμολογοῦν οἱ ἴδιοι σ’ ἑπόμενο ἐρώτημα, ὅτι μ’ ἐπηρεάζει. Ὅτι Τόν ἐπικαλοῦμαι σέ κάποια δυσκολία. Ὅτι πιστεύω μέ κάποιον τρόπο σ’ Αὐτόν χωρίς νά Τόν ἔχω δεῖ ποτέ. Χωρίς νά Τόν ξέρω. Γι’ αὐτό καί μᾶς εἶπαν ὅτι θέλουν νά Τόν συναντήσουν. Θέλουν νά Τοῦ μιλήσουν κι ἄς δήλωναν λίγο πρίν ὅτι δέν ὑπάρχει! Θέλουν νά τούς μιλήσει. Νά ἀκούσουν Τόν ἴδιο νά τούς μιλάει κι ὄχι νά μιλοῦν ἄλλοι γι’ Αὐτόν. Ὁρίζοντας ὡς τόπο γνωριμίας τό ἐσωτερικό τους καί τά πρόσωπα τῶν ἄλλων, τῶν συνανθρώπων τους. Ὑπάρχει ἡ ἀναζήτηση τοῦ προσώπου Του. Ὑπάρχει ἡ ἀνάγκη τῆς βαθύτερης γνωριμίας Του. Τόν ψάχνουν οἱ νέοι ἄνθρωποι μέ τόν δικό τους τρόπο. Ἀκόμη καί μέ τήν προκλητική τους ἄρνηση. Καί οὐσιαστικά οἱ ἀπαντήσεις τους δέν ἦταν τίποτε ἄλλο γιά μᾶς παρά ἡ κραυγή τῆς ἀναζήτησής τους. Γι’ αὐτό καί κάθε ἀπάντηση μᾶς ἔβαζε πρό τῶν εὐθυνῶν μας. Ποιός θά φανερώσει τό Χριστό σήμερα σ’ ὅλους αὐτούς πού Τόν ἀναζητοῦν; Πῶς θά Τόν φανερώσει; Μήπως φταῖμε ἐμεῖς, πού κάποιοι Τόν ἀγνοοῦν; Μήπως ἐμεῖς δέν Τόν ἐμφανίζουμε σωστά; Δεῖτε, ἄν θέλετε, καί πάλι τίς ἀπαντήσεις. Κοιτάξτε καί πάλι τά ποσοστά. Εὔγλωττα μιλοῦν γιά ἱεραποστολή, γιά μαρτυρία. Μᾶλλον κάνουν λόγο γιά τό δικό μας καθῆκον... Ἔρευνα-ἐπεξεργασία Χριστιανική Φοιτητική Δράση Ἀθηνῶν Τεῦχος 509, ΜΑΪΟΣ 2013
219
πό τόν πλοῦτο τῶν ἐξαίρετων συγγραμμάτων, πού μᾶς ἄφησαν οἱ ἱεροί Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, οἱ ὁποῖοι ἀγάπησαν καί μελέτησαν τό Πρόσωπο καί τό ἔργο τοῦ Θεανθρώπου ὅσο ἐλάχιστοι ἄνθρωποι, ἐπιλέγουμε καί παραθέτουμε στή συνέχεια μερικά χαρακτηριστικά δείγματα. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Ναζιανζηνός σ᾽ ἕνα ἀπό τούς Θεολογικούς Λόγους του, ἐξ αἰτίας τῶν ὁποίων τόν ὀνόμασαν «Θεολόγο», ἔλεγε γιά τίς δύο φύσεις τοῦ Θεανθρώπου Ἰησοῦ Χριστοῦ1: Βαπτίστηκε μέν ὡς ἄνθρωπος στόν Ἰορδάνη, ἐξάλειψε ὅμως τίς ἁμαρτίες μας ὡς Θεός. Βαπτίστηκε, ὄχι ἐπειδή εἶχε ἀνάγκη ὁ Ἴδιος νά καθαριστεῖ, ἀλλά γιά νά ἁγιάσει τά ὕδατα. Ἐπειράσθη καί πολεμήθηκε ἀπό τόν Σατανᾶ ὡς ἄνθρωπος, ἀλλά νίκησε ὡς Θεός· καί μᾶς προτρέπει νά ἔχουμε θάρρος στούς πειρασμούς καί στίς θλίψεις μας, διότι Αὐτός ἔχει νικήσει τόν κόσμο τῆς ἁμαρτίας. Ἐπείνασε ὡς ἄνθρωπος, ἀλλ᾽ ἔθρεψε μέ θαῦμα χιλιάδες ἀνθρώπων ὡς Θεός. Αὐτός εἶναι ἄρτος πού χαρίζει ζωή καί κατῆλθε ἀπό τόν οὐρανό. Ἐδίψασε ὡς ἄνθρωπος, ἀλλ᾽ ἐφώναξε δυνατά: Ἐάν κάποιος διψάει ἄς ἔρθει κοντά μου νά πιεῖ καί νά ξεδιψάει. Ὑπεσχέθη μάλιστα ὅτι καί οἱ πιστοί Του θά γίνουν πηγές πού θά ἀναβλύζουν ὕδωρ ζωῆς. Ἐκοπίασε ὡς ἄνθρωπος, ἀλλά διεκήρυξε ὅτι Αὐτός ὡς Θεός εἶναι ἡ ἀνάπαυση τῶν κουρασμένων καί βαρυφορτωμένων μέ διάφορα φορτία πνευματικά ἀνθρώπων. Τόν ἐβάρυνε ὁ ὕπνος ὡς ἄνθρωπον, ἀλλ᾽ ὡς Θεός ἀβαρής βάδισε πάνω στά κύματα, διέταξε τούς ἀνέμους, ἔκανε ἀνάλαφρο καί τόν Πέτρο, πού βυθιζόταν στά νερά τῆς λίμνης καί τόν ἔσωσε. Πληρώνει φόρο, ὅταν Τοῦ τό ζήτησαν, σάν νά ἦταν ἄνθρωπος, ἀλλά τά χρήματα τά παίρνει μέ θαῦμα μέσα ἀπό τό στόμα ἑνός ψαριοῦ καί δείχνει ἔτσι ὅτι Αὐτός εἶναι βασιλιάς καί κυβερνήτης τῶν φορολόγων, ὡς Θεός. Ἀκούει νά Τόν ὑβρίζουν καί νά Τόν ἀποκαλοῦν ὑποτιμητικά Σαμαρείτη καί δαιμονισμένο· Αὐτός ὅμως σώζει ὡς Καλός Σαμαρείτης τόν ἄνθρωπο πού κατέβαινε ἀπό τήν Ἱερουσαλήμ πρός τήν Ἱεριχώ καί ἔπεσε στά χέρια τῶν ληστῶν. Ἀναγνωρίζεται ὅτι εἶναι Θεός ἀπό τά δαιμόνια καί ἐκδιώκει τά δαιμόνια καί βυθίζει στά νερά τῆς λίμνης Γεννησαρέτ τή λεγεώνα τῶν δαιμονίων καί βλέπει τόν ἀρχηγό τῶν δαιμόνων νά πέφτει σάν ἀστραπή ἀπό τόν οὐρανό. Λιθοβολεῖται ὡς ἄνθρωπος ἀπό τούς συμπατριῶτες του Ναζαρηνούς, ἀλλά διαφεύγει ὡς Θεός καί δέν συλλαμβάνεται. Προσεύχεται ὡς ἄνθρωπος, ἀλλ᾽ Αὐτός ὡς Θεός ἀκούει τίς προσευχές μας. Δακρύζει ἐμπρός στόν τάφο τοῦ φίλου του Λαζάρου ὡς ἄνθρωπος, ἀλλ᾽ ὡς Θεός παρηγορεῖ κάθε πενθοῦντα καί παύει τά δάκρυα. Ἐρωτᾶ ὡς ἄνθρωπος ποῦ εἶναι θαμμένος ὁ Λάζαρος, ἀλλά τόν ἀνασταίνει ἀπό τούς νεκρούς ὡς Θεός. Πωλεῖται, καί πολύ φτηνά μάλιστα, ἀντί τριάκοντα μόλις ἀργυρίων, ἀλλ᾽ ἐξαγοράζει τόν κόσμο μέ μεγάλο μάλιστα τίμημα, μέ τό ἀνεκτίμητο δηλαδή Πανάγιο Αἷμα Του. Ὁδηγεῖται στή σφαγή ὡς ἄνθρωπος σάν ἄλλο πρόβατο, ἀλλ᾽ ὡς Θεός ποιμαίνει ὁ ἴδιος τόν Ἰσραήλ καί τώρα ὅλη τήν Οἰκουμένη.
226
Τεῦχος 509, ΜΑΪΟΣ 2013
Ὁ ἄλλος μέγιστος Ἱεράρχης ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἑρμηνεύοντας καί σχολιάζοντας τόν στίχο «Μνησθήσομαι τοῦ ὀνόματός σου ἐν πάσῃ γενεᾷ καί γενεᾷ» τοῦ 44ου Ψαλμοῦ, πού εἶναι Μεσσιακός καί ἀναφέρεται στό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ προφητικά, τονίζει2: Ἡ φήμη Σου, Κύριε, θά ἁπλωθεῖ ὄχι μόνο σ᾽ ὅλα τά μέρη τῆς οἰκουμένης, ἀλλά καί σ᾽ ὅλους τούς αἰῶνες. Θά εἶναι ἀθάνατη ἡ μνήμη Σου γραμμένη στά βιβλία μας, γραμμένη καί στίς πολιτεῖες μας καί στούς νόμους μας. Πρόσεξε πῶς προφητεύει ὁ θεόπνευστος Προφήτης καί Ψαλμωδός καί τή διάρκεια τῆς προφητείας του. Διότι λέγοντας «θά μνημονεύω τό ὄνομά σου σέ κάθε γενεά καί γενεά ἀνθρώπων» δήλωσε κατά βάθος τό ἑξῆς: Κι ἄν ἐγώ θά πεθάνω, θά ἐξακολουθῶ νά Σέ ὑμνῶ καί πεθαμένος. Διότι τό σῶμα μου μέν θά διαλυθεῖ, τά γράμματα ὅμως καί τά ἄσματά μου θά παραμένουν, ὅπως καί ὁ νόμος εἶναι διαρκής. «Διά τοῦτο θά σέ ὑμνήσουν οἱ λαοί» (...). Γιατί θά Σέ ὑμνοῦν; Διότι κατόρθωσες τόσα μεγάλα ἀγαθά. Διότι (...) ἀπομάκρυνες τήν κακία, καί διότι φύτεψες στίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων τήν ἀρετή... Γι᾽ αὐτά τά ἀγαθά ὅλη ἡ οἰκουμένη ὄχι γιά λίγο μόνο χρονικό διάστημα, Χριστέ, ἀλλά οὔτε καί σέ διάστημα δέκα ἤ εἴκοσι ἤ καί ἑκατόν ἐτῶν, ἀλλά διά παντός, στούς αἰῶνες, θά Σέ ὑμνοῦν καί θά Σέ εὐγνωμονοῦν γιά τά ἀγαθά πού πραγματοποίησες.
Καί ὁ τρίτος τῶν Μεγίστων Ἱεραρχῶν οὐρανοφάντωρ ἅγιος Βασίλειος ἔλεγε χαρακτηριστικά, προβάλλοντας ὡς πρότυπο τόν Ἰησοῦ Χριστό στή ζωή τῶν πιστῶν καί τόν σύνδεσμό τους μέ Ἐκεῖνον: Πόσο σπουδαῖοι θέλει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ νά εἶναι οἱ μαθητές τοῦ Χριστοῦ, οἱ ὁποῖοι θά προσέχουν καί θά μιμοῦνται μόνον αὐτά πού βλέπουν στό παράδειγμά Του ἤ ἀκούουν ἀπό Αὐτόν. Οἱ μαθητές τοῦ Χριστοῦ οἱ ἀληθινοί σάν ἄλλα πρόβατα ἀκοῦν μόνο τή φωνή τοῦ ποιμένα τους καί ἀκολουθοῦν μόνο Αὐτόν. Οἱ ἀληθινοί πιστοί τοῦ Χριστοῦ σάν ἄλλα κλήματα εἶναι ριζωμένοι σ᾽ Αὐτόν σάν σέ ἄλλη κληματαριά καί μέ τή χάρη Του καρποφοροῦν πνευματικά καί κάθε τι ἄξιον Ἐκείνου τό πράττουν καί τό κατέχουν. Σάν ἄλλη νύμφη πού ἑτοιμάζεται νά ἑνωθεῖ μέ τόν Χριστό, φυλάσσει κάθε πιστός τήν ἁγνότητά του, στοιχίζοντας τή ζωή του μόνο στά θελήματα καί στίς ἐντολές τοῦ Νυμφίου Χριστοῦ. Ποιό εἶναι τό χαρακτηριστικό γνώρισμα τοῦ Χριστιανοῦ;... Τό νά εἶναι νεκρός καί ἀκίνητος ὡς πρός τή διάπραξη κάθε ἁμαρτίας, ὅπως καί ὁ Χριστός ἀπέθανε μία φορά ἅπαξ διά παντός ἐπί τοῦ Σταυροῦ γιά τήν ἁμαρτία τῆς ἀνθρωπότητος. Ποιό εἶναι ἐπίσης τό χαρακτηριστικό γνώρισμα τοῦ Χριστιανοῦ; Τό νά ἀγαπᾶ ὁ ἕνας τόν ἄλλον, ὅπως καί ὁ Χριστός ἀγάπησε τόν καθένα μας. ÿ Τεῦχος 509, ΜΑΪΟΣ 2013
227
1. «Ἐβαπτίσθη μέν ὡς ἄνθρωπος, ἀλλ᾽ ἁμαρτίας ἔλυσεν ὡς Θεός· οὐ καθαρσίων αὐτός δεόμενος, ἀλλ᾽ ἵνα ἁγιάσῃ τά ὕδατα. ἐπειράσθη ὡς ἄνθρωπος, ἀλλ᾽ ἐνίκησεν ὡς Θεός· ἀλλά θαρρεῖν διακελεύεται, ὡς κόσμον νενικηκώς. ἐπείνησεν, ἀλλ᾽ ἔθρεψε χιλιάδας, ἀλλ᾽ ἄρτος ἐστί ζωτικός καί οὐράνιος. ἐδίψησεν, ἀλλ᾽ ἐβόησεν· “Ἐάν τις διψᾷ, ἐρχέσθω πρός με καί πινέτω”· ἀλλά καί πηγάζειν ὑπέσχετο τούς πιστεύοντας. ἐκοπίασεν, ἀλλά τῶν κοπιώντων καί πεφορτισμένων ἐστίν ἀνάπαυσις. ἐβαρήθη μέν ὕπνῳ, ἀλλ᾽ ἐπί πελάγους κουφίζεται, ἀλλ᾽ ἐπιτιμᾷ πνεύμασιν, ἀλλά Πέτρον κουφίζει βαπτιζόμενον. δίδωσι τέλος, ἀλλ᾽ ἐξ ἰχθύος, ἀλλά βασιλεύει τῶν ἀπαιτούντων. Σαμαρείτης ἀκούει καί δαιμονῶν, πλήν σώζει τόν ἀπό Ἱερουσαλήμ καταβαίνοντα καί λῃσταῖς περιπεσόντα, πλήν ὑπό δαιμόνων ἐπιγινώσκεται καί ἀπελαύνει δαίμονας, καί λεγεῶνα πνευμάτων βυθίζει, καί ὡς ἀστραπήν ὁρᾷ πίπτοντα τόν ἀρχηγόν τῶν δαιμόνων, λιθάζεται, ἀλλ᾽ οὐχ ἁλίσκεται. προσεύχεται, ἀλλ᾽ ἐπακούει. δακρύει, ἀλλά παύει δάκρυον. ἐρωτᾷ ποῦ τέθειται Λάζαρος, ἄνθρωπος γάρ ἦν· ἀλλ᾽ ἐγείρει Λάζαρον· Θεός γάρ ἦν. πωλεῖται, καί λίαν εὐώνως, τριάκοντα γάρ ἀργυρίων, ἀλλ᾽ ἐξαγοράζει κόσμον, καί μεγάλης τιμῆς, τοῦ ἰδίου γάρ αἵματος· ὡς πρόβατον ἐπί σφαγήν ἄγεται, ἀλλά ποιμαίνει τόν Ἰσραήλ, νῦν δέ καί πᾶσαν τήν οἰκουμένην...» (Λόγος Θεολογικός Γ´ ΕΠΕ 4, 144-146). 2. «οὐ πανταχοῦ τῆς οἰκουμένης ἐκταθήσεται μόνον, ἀλλά καί πανταχοῦ τοῦ αἰῶνος. Ἀθάνατος γάρ ἔσται, φησίν, ἡ μνήμη σου, ἀνάγραπτος ἐν ταῖς βίβλοις ταῖς ἡμετέραις, ἀνάγραπτος ἐν ταῖς πολιτείαις, ἀνάγραπτος ἐν τοῖς προστάγμασιν. Ὅρα πῶς καί τῆς οἰκείας προφητείας τό διαρκές προφητεύει. Εἰπών, γάρ, “Μνησθήσομαι τοῦ ὀνόματός σου ἐν πάσῃ γενεᾷ καί γενεᾷ” τοῦτο ἐδήλωσε. Κἄν ἐγώ τελευτήσω, φησίν, ἀλλ᾽ ἄσομαι εἰς σέ καί τελευτῶν. Τό μέν γάρ σῶμα διαλυθήσεται, τά δέ γράμματα μένει, καί ὁ νόμος διαρκής. “Διά τοῦτο λαοί ἐξομολογήσονταί σοι» (...). “Διά τοῦτο”. Ποῖον; Ὅτι τοιαῦτα κατώρθωσας, (...) ὅτι κακίαν ἤλασας, ὅτι ἀρετήν ἐφύτευσας (...) πᾶσα σοι ἡ οἰκουμένη ὕμνον ἀνοίσει, οὐκ ἐν βραχεῖ χρόνῳ, οὐδέ ἐν δέκα, καί εἴκοσι, καί ἑκατόν ἔτεσιν, (...) ἀλλά διά παντός τοῦ αἰῶνος ἄσονται, χαράν ὁμολογοῦντες ἐπί τοῖς ἀγαθοῖς τοῖς γεγενημένοις» (ΕΠΕ 6, 82-84). 3. «Ποταπούς εἶναι βούλεται ὁ λόγος τούς Χριστιανούς, ὡς μαθητάς Χριστοῦ, πρός μόνα τυπουμένους ἅ βλέπουσιν ἐν αὐτῷ, ἤ ἀκούουσι παρ᾽ αὐτοῦ» (Ματθ. ια´, 29· Ἰω. ια´, 13-15). «Ὡς πρόβατα Χριστοῦ τῆς φωνῆς τοῦ ἰδίου ποιμένος ἀκούοντα μόνου, καί αὐτῷ ἀκολουθοῦντας» (Ἰω. ι´, 27). «Ὡς κλήματα Χριστοῦ, ἐν αὐτῷ ἐρριζωμένους καί ἐν αὐτῷ καρποφοροῦντας, καί πᾶν ὁτιοῦν οἰκεῖον αὐτοῦ ἄξιον ποιοῦντας καί ἔχοντας» (Ἰω. ιε´ 5, Ἐφεσ. δ´, 15-16). «Ὡς νύμφην Χριστοῦ φυλάσσουσαν τό ἁγνόν, ἐν τῷ μόνοις τοῖς θελήμασι τοῦ νυμφίου στοιχεῖν» (Ἰω. γ´, 29· Β´ Κορ. ια´, 2) (Ἠθικά PG 31, 860-861). «Τί ἴδιον Χριστιανοῦ;... Τό καθώς ὁ Χριστός ἀπέθανεν τῇ ἁμαρτίᾳ ἐφάπαξ οὕτω καί αὐτόν νεκρόν εἶναι καί ἀκίνητον πρός πᾶσαν τήν ἁμαρτίαν... Τί ἴδιον Χριστιανοῦ; Τό ἀγαπᾶν ἀλλήλους, καθώς καί ὁ Χριστός ἠγάπησεν ἡμᾶς...» (Ἠθικά PG 31, 868-869).
228
Τεῦχος 509, ΜΑΪΟΣ 2013
ύριε, πέρασαν ἀπ᾽ τή γῆ πλῆθος διδάσκαλοι κι ὅλοι τους ὑποστήριζαν πώς λέγαν τήν ἀλήθεια. Μονάχα Ἐσύ ὅμως εἶπες: «Ἐγώ εἰμι ἡ ἀλήθεια». Θέλησαν πολλοί νά δώσουνε τά φῶτα τους στόν κόσμο. Δέν βρέθηκε ἕνας γιά νά ᾽πεῖ: «Ἐγώ εἰμι τό φῶς τοῦ κόσμου». Καί ἕνα πλῆθος ἄλλοι πίστευαν πώς εἶναι καλοί καθοδηγοί, ἐξαίρετοι ποιμένες. Κανείς ὅμως δέν εἶπε: «Ἐγώ εἰμι ὁ ποιμήν ὁ καλός», ὁ ἕνας, ὁ μοναδικός ποιμένας. Πέρασαν, Κύριε, ἀπ᾽ τή γῆ πολλοί «Μεσσίες». Μίλησαν κι αὐτοί γιά τήν Ἀνάσταση, γιά μία κάποια ἄλλη ζωή. Μονάχα Ἐσύ ὅμως
νιώθουν κι ὅσοι μέσ᾽ στούς αἰῶνες ἀκοῦν τό «ἀφέωνταί σοι αἱ ἁμαρτίαι σου». Κύριε, πολλοί προφῆτες ὑποσχέθηκαν ὑλικά ἀγαθά σέ μία κάποια ἄλλη ζωή. Κανείς ὅμως δέν εἶπε: «Ἐγώ εἰμι ὁ ἄρτος τῆς ζωῆς». Τό εἶπες Ἐσύ, κι ἄς ἀρνήθηκες νά κάνεις κάποτε τίς πέτρες ψωμιά. Ἐσύ πού πολλαπλασίασες ἄλλοτε τά ψωμιά, γιά νά χορτάσουν οἱ πεινασμένοι. Καί περίσσεψαν τότε πολλά κοφίνια οἱ ἄρτοι. Κύριε, πολλοί σοφοί πάνω στή γῆ μίλησαν γιά τό δρόμο πού ὁδηγεῖ στή λύτρωση. Ἐσύ ἤσουν ὁ μόνος πού εἶπε: «Ἐγώ εἰμι ἡ ὁδός». Κύριε, Ἐσύ τίς ἀλήθειες Σου δέν τίς ἔλεγες στίς Ποικίλες Στοές. Δέν ζήτησες βῆμα σέ κανέναν Ἄρειο Πάγο. Ἐσύ πλησίαζες ὅσες ψυχές γνώριζες πώς Σέ ἀναζητοῦν καί τούς ἔλεγες ἁπλά, ὅ,τι καί σήμερα ἐξακολουθεῖς νά λές, ὅ,τι εἶπες καί στή Σαμαρείτιδα ἐκείνη: «Ἐγώ εἰμι ὁ λαλῶν σοι». Ἐσύ, Κύριε, φανερώθηκες καί στόν Παῦλο ἐκεῖ στό δρόμο πρός τή Δαμασκό καί τοῦ εἶπες σταθερά: «Ἐγώ εἰμι Ἰησοῦς ὅν
εἶπες: «Ἐγώ εἰμι ἡ Ἀνάστασις», «Ἐγώ εἰμι ἡ ζωή». Τό κατάλαβε ἡ χήρα τῆς Ναΐν, ὅταν φώναξες στόν νεκρό γυιό της: «Νεανίσκε, σοί λέγω, ἐγέρθητι». Τό κατάλαβε ὁ Ἰάειρος, ὅταν ἁπαλά εἶπες στή μικρή κορούλα του «ἡ παῖς ἐγείρου». Τό ᾽νιωσαν ἡ Μάρθα καί ἡ Μαρία, ὅταν ξαναντίκρυσαν τό ζεστό βλέμμα τοῦ Λαζάρου. Τό
σύ διώκεις». Δέν τοῦ εἶπες πώς εἶσαι ὁ Θεός, γιατί ὡς Θεό δέν σέ γνώριζε. Ἐκεῖνος εἶχε ἀκούσει μόνο γιά κάποιον Ἰησοῦ καί αὐτόν καταδίωκε. Στερήθηκε τότε τό φῶς τῶν ματιῶν του. Σέ κατάλαβε ὅμως, γιατί ἡ ψυχή του εἶχε ἀκόμη φῶς. Κύριε, σ᾽ ἐμᾶς τούς ἀνθρώπους τό κάθε μας «ἐγώ» τρέφει τόν ἐγωισμό μας. Τό δικό σου ὅμως «ἐγώ» μᾶς φέρνει τή σωτηρία. Γιατί ἡ σωτηρία μας περνάει μέσα ἀπό Ἐσένα. Ἀπό Ἐσένα, Κύριε, πού μᾶς φωνάζεις ἀπευθείας, μέ ὅλα τά μέσα καί σέ ὅλους τούς τόνους: «Ἐγώ εἰμι». q Τεῦχος 509, ΜΑΪΟΣ 2013
229
σοι βρίσκονται στή μαχόμενη ἐκπαίδευση, ὑπηρετώντας τό ἔργο μέ βάση τίς ἑλληνοχριστιανικές ἀρχές παιδαγωγικῆς, βιώνουν ἔντονα τήν ἔλλειψη τῆς θρησκευτικῆς ἀγωγῆς πού χαρακτηρίζει τά ἑλληνόπουλα σέ μεγάλο ποσοστό. Κι ἐνῶ τελευταῖα συστηματικά μεθοδεύεται ἡ νόθευση τοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν, ἡ ἑλληνική οἰκογένεια φαίνεται ὅτι ἀδυνατεῖ νά γαλουχήσει τά παιδιά της μέ τό γάλα τῆς πίστεως. Ὁ προβληματισμός ἀπό τίς διαπιστώσεις αὐτές γέννησε τόν πόθο γιά τόν ἐπανευαγγελισμό τῶν παιδικῶν καί ἐφηβικῶν ψυχῶν καί μπορεῖ νά γίνει ἐφευ-
ρετικός γιά τόν τρόπο ἀνάκτησης τῆς χριστιανικῆς παιδείας, ἀλλά καί τό κτίσιμο μιᾶς νέας σχέσης μέ τόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό. Ἔφηβοι μαθητές Γυμνασίου ἀπό τέσσερα Δημόσια Σχολεῖα στό λεκανοπέδιο Ἀττικῆς, ἡλικίας δώδεκα ἕως δεκαπέντε ἐτῶν, ἀπαντοῦν ἀβίαστα, αὐθόρμητα καί εἰλικρινά γιά τή σχέση τους μέ τό Χριστό στό ἀκόλουθο ἐρωτηματολόγιο: Παρακαλῶ πολύ, ν’ ἀπαντήσεις στό ἐρωτηματολόγιο αὐτό μέ σοβαρότητα καί εἰλικρίνεια, γιατί μ’ αὐτό τόν τρόπο θά βοηθήσεις οὐσιαστικά σέ μιά ἔρευνα πού γίνεται γιά τή σχέση τῶν σημερινῶν παιδιῶν καί ἐφήβων μέ τό Χριστό.
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΣΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ 1. Θυμᾶσαι πότε ἄκουσες πρώτη φορά γιά τόν Χριστό καί ἀπό ποιόν; Τά παιδιά ἄκουσαν σέ τόσο μικρή ἡλικία γιά τό Χριστό, πού δέν μπορεῖ ἡ ἄπλαστη παιδική μνήμη νά τό διασώσει. Οἱ γονεῖς, ὁ παππούς κι ἡ γιαγιά πρωταγωνιστοῦν σ’ αὐτή τήν τρυφερή πρώτη συνάντηση τοῦ παιδιοῦ μέ τόν Χριστό, ὡστόσο ὅμως φαίνεται ὅτι τό ἱερό αὐτό καθῆκον τό παραμελοῦν, ὅταν χρειάζεται νά τό ἀσκήσουν πιό ἔντονα, δηλαδή καθώς τά παιδιά μεγαλώνουν.
234
Τεῦχος 509, ΜΑΪΟΣ 2013
2. Στό οἰκογενειακό σου περιβάλλον, ἀλλά καί ὅταν βρίσκεσαι μαζί μέ τούς φίλους σου μιλᾶτε καμιά φορά γιά τό Χριστό; Στό οἰκογενειακό περιβάλλον τοῦ ἐφήβου πού μπορεῖ νά ἀνθήσει τό ἀκριβό ἄνθος τῆς θεοσέβειας, περιστασιακά γίνεται ἀναφορά στό πρόσωπο τοῦ Κυρίου. Ἡ ἐν Χριστῷ ζωή εἶναι χαρακτηριστικό ἐλάχιστων οἰκογενειῶν. Ὁ Χριστός ἀπουσιάζει καί ἀπό τίς ἐφηβικές παρέες. Γίνονται συζητήσεις μέ τούς φίλους σέ θέματα πίστεως, ἀλλά μέ ἀπορριπτικό πνεῦμα πρός τόν Χριστό, γιατί ψάχνουν μέ τή λογική νά προσεγ-
γίσουν τό ὑπέρλογο. 3. Γνωρίζεις τή ζωή καί τό ἔργο τοῦ Χριστοῦ; Ἄν ναί, ποῦ τά ἔχεις μάθει; Γιά τή ζωή καί τό ἔργο τοῦ Κυρίου, οἱ ἔφηβοι μαθαίνουν κυρίως ἀπό τό σχολεῖο – τήν δέ ποιότητα καί τήν ποσότητα αὐτῆς τῆς γνώσης δέν μποροῦμε νά τήν προσδιορίσουμε. Τίς τηλεοπτικές ἤ κινηματογραφικές ταινίες πού ἔχουν παρακολουθήσει οἱ μαθητές τίς θεωροῦν πηγή γνώσης γιά τή ζωή καί τό ἔργο τοῦ Κυρίου. 4. Ποιό γεγονός ἀπό τή ζωή τοῦ Κυρίου σέ συγκινεῖ περισσότερο καί γιατί; Ἀπό τή ζωή καί τό ἔργο τοῦ Κυρίου, ἡ Σταύρωση εἶναι αὐτή πού συγκινεῖ ἰδιαίτερα τούς μαθητές, γιατί κατανοοῦν ὅτι ἡ θυσία αὐτή ἔγινε γιά μᾶς. Σημειώνουν ἐπίσης ὅτι συγκινοῦνται πού ὁ Κύριος συγχώρησε τούς σταυρωτές του. 5. Θυμᾶσαι κάποιο ἀπό τά λόγια ἤ τά θαύματα τοῦ Χριστοῦ πού σοῦ ἔχουν κάνει ἰδιαίτερη ἐντύπωση; Τά παιδιά κρατοῦν ἔντονα στή μνήμη τους τήν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου, τήν Ἀνάσταση τοῦ Λαζάρου, τήν πορεία τοῦ Χριστοῦ πάνω στά κύματα, τή διδασκαλία Του γιά τήν ἀγάπη τοῦ πλησίον, ἀλλά καί
τά προστατεύει, νά τά καθοδηγεῖ, νά φέρει εἰρήνη στόν κόσμο. 8. Πιστεύεις ὅτι ὁ κόσμος θά ἦταν καλύτερος ἄν ἀκολουθοῦσε τή διδασκαλία τοῦ Κυρίου; Οἱ πολιτικοί πιστεύεις ὅτι θά πρέπει νά ὑπολογίζουν τή διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ; Οἱ ἔφηβοί μας πιστεύουν ὅτι ἡ γῆ θά ἦταν παράδεισος, ἄν ὅλος ὁ κόσμος ἀκολουθοῦσε τή διδασκαλία τοῦ Κυρίου. Θεωροῦν μάλιστα ὅτι οἱ πολιτικοί θά πρέπει νά ὑπολογίζουν αὐτή τή διδασκαλία, ἄν καί ἡ πολιτική δέν πρέπει νά συνδέεται μέ τή θρησκεία. 9. Πόσο συνειδητοποιημένα φέρεις τό ὄνομα τοῦ χριστιανοῦ; Κατανοεῖς τή σημασία τῆς χριστιανικῆς σου ἰδιότητας; Δυστυχῶς ἕνα ἱκανό ποσοστό τῶν παιδιῶν δέν κατανοοῦν τή σημασία τῆς χριστιανικῆς τους ἰδιότητας καί δέν πηγαίνουν στήν Ἐκκλησία. Ἄλλα πάλι θεωροῦν ὅτι χριστιανός σημαίνει ν’ ἀγαπᾶς τούς ἄλλους ἀνθρώπους καί νά τούς βοηθᾶς. «Νοιώθω τυχερός πού γεννήθηκα σ’ αὐτή τή χώρα καί μπόρεσα νά γνωρίσω τό Χριστιανισμό», δηλώνει μαθητής μέ ἐνθουσιασμό.
τό λόγο Του «γενηθήτω τό θέλημά σου». 6. Ἄν ὁ Ἰησοῦς ζοῦσε τώρα, θά ἤθελες νά Τόν συναντήσεις καί νά μιλήσεις μαζί Του; Ποιό θέμα θά συζητούσατε; Τά παιδιά πού ἀπάντησαν στό ἐρωτηματολόγιο γιά τή σχέση τους μέ τό Χριστό, θά ἐπιθυμοῦσαν νά τόν συναντήσουν καί νά μιλήσουν μαζί Του, ἄν ζοῦσε τώρα στή γῆ μας, ἀκόμα καί νά ἐπικοινωνοῦν μαζί Του στό Facebook. Θά τόν ρωτοῦσαν γιά τή μετά θάνατο ζωή, γιά τήν ἡμέρα τῆς Κρίσεως, γιά τή ζωή στόν Παράδεισο. Θά ἤθελαν νά Τοῦ ζητήσουν νά τούς δώσει γαλήνη μέσα τους, νά γίνουν καλύτεροι καί νά νικήσουν τίς ἀδυναμίες τους. Θά Τοῦ μιλοῦσαν ἀκόμα γιά τήν κατάσταση στήν πατρίδα μας πού λιγοστεύουν οἱ συνειδητοί χριστιανοί. 7. Ποιό παράπονο θά ἤθελες νά Τοῦ κάνεις ἤ τί σημαντικό θά ἤθελες νά Τοῦ ζητήσεις; Στή συνάντησή τους μέ τόν Κύριο δέν θά ἤθελαν νά Τοῦ ὑποβάλουν κανένα παράπονο, οὔτε νά ζητήσουν κάτι, γιατί θεωροῦν ἄσχημο ἐλάττωμα τήν ἀπληστία, κι ἄλλα πάλι παιδιά θά Τοῦ ζητοῦσαν νά
10. Σέ ἐνοχλεῖ ὅταν ὑβρίζουν τό πρόσωπο τοῦ Κυρίου ἤ ὅταν τό διακωμωδοῦν ἤ ὅταν τό συκοφαντοῦν; Προσπαθεῖς νά κάνεις κάτι γιά νά σταματήσει αὐτή ἡ βλασφημία; Στή δική μας ἐποχή ἰδιαίτερα ἡ σπίλωση τοῦ προσώπου τοῦ Κυρίου φαντάζει καλλιτεχνική δημιουργία, ὅμως οἱ νεανικές ψυχές διαισθάνονται τή βλασφημία, ἐνοχλοῦνται, ἐξοργίζονται, ἀλλά ὁμολογοῦν μέ λύπη ὅτι δέν μποροῦν νά σταματήσουν αὐτό τό κακό μέ κάποια δυναμική ἐνέργεια. Ἡ φυγή ἀπό ἀκούσματα βλάσφημα ἐπιλέγεται σάν λύση. 11. Θεωρεῖς ἀναγκαῖο νά φορᾶς Σταυρό καί γιατί; Ἄν ὄχι, γιατί; Τά νέα παιδιά δέν θεωροῦν ἀναγκαῖο νά φοροῦν Σταυρό, γιατί ἡ πίστη εἶναι μέσα τους καί πιστεύουν ἀκόμη ὅτι ὁ Χριστός τούς προστατεύει καί χωρίς νά φοροῦν Σταυρό. Ὑπάρχουν βέβαια παιδιά πού φοροῦν Σταυρό, νοιώθοντας τό Χριστό κοντά τους. 12. Αἰσθάνεσαι τήν ἀνάγκη νά προσεύχεσαι στό Χριστό; Γνωρίζεις τήν προσευχή «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με»; Οἱ νέοι προσεύχονται! Μέ ἁπλά λόγια! Χωρίς κεί-ÿ Τεῦχος 509, ΜΑΪΟΣ 2013
235
μενα! Καί τούς ἀρέσει νά προσεύχονται! Προτιμοῦν τή βραδινή προσευχή. Συνειδητοποιοῦν τήν ἀναγκαιότητα τῆς προσευχῆς, γιατί ἐνισχύει τήν πίστη τους, ἀλλά κάποια παιδιά ὁμολογοῦν ταπεινά καί λυπημένα, ὅτι δέν προσεύχονται ὅσο συχνά θά ἤθελαν. Κάποια ἀρκοῦνται στή σχολική προσευχή. Καί κάποιο μαρτυρεῖ μέ ἱκανοποίηση ὅτι οἱ γονεῖς λένε μεγαλόφωνα τήν προσευχή πρίν τό φαγητό. Τήν προσευχή τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ τήν ἀγνοοῦν. 13. Θεωρεῖς ὅτι ἀρκεῖ ἁπλῶς νά πιστεύεις στό Χριστό καί νά μή μετέχεις στήν ἐκκλησιαστική ζωή καί στά Μυστήρια; Ἡ ἔλλειψη τῆς θρησκευτικῆς ἀγωγῆς φαίνεται ἀπό τίς ἀπαντήσεις τῶν παιδιῶν γιά τό θέμα τῆς συμμετοχῆς τους στήν ἐκκλησιαστική ζωή καί στά Μυστήρια, κάτι πού δέν θεωροῦν ἀναγκαῖο, γιατί ὁ καθένας ἔχει τό Χριστό μέσα του, ὅπως λένε. Παρόλα αὐτά συγκινοῦν ἀπαντήσεις, ὅπως «ἄν δέν μετέχεις στά μυστήρια νιώθεις ἕνα κενό». 14. Ἄν χρειαστεῖ νά ὁμολογήσεις τήν πίστη σου στό πρόσωπο τοῦ Κυρίου, ἀκόμη κι ἄν ὑποστεῖς κοροϊδία ἤ ἀπόρριψη, θά τό ἔκανες; Συγκινεῖ ἡ αὐθορμησία τῶν παιδιῶν πού ὁμολογοῦν ἀπερίφραστα ὅτι εἶναι ἕτοιμα νά ὁμολογήσουν τήν πίστη τους στό πρόσωπο τοῦ Κυρίου, ἀκόμη κι ἄν ὑποστοῦν κοροϊδία ἤ ἀπόρριψη. Σάν παραφωνία ἀκούστηκε ἡ ἀπάντηση «ὄχι, γιατί δέν προτιμῶ νά ψεύδομαι» καί συγκινεῖ ἡ εἰλικρινής ἀπάντηση «δέν ξέρω ἄν θά τό ἔκανα, ἀλλά θά τό ἤθελα πολύ». 15. Τελικά τί σημαίνει γιά σένα ὁ Χριστός; Θά ἤθελες νά τόν γνωρίσεις καλύτερα καί πῶς; Ὁ Χριστός σημαίνει γιά τούς μαθητές ἐφήβους, ἀγάπη, συμπόνια, συγχώρηση. Κάποια φιλοσοφοῦν: «ἡ θρησκεία θά ἔπρεπε νά ’ναι ἕνα σημαντικό κομμάτι τῆς ζωῆς κάθε ἀνθρώπου. Οἱ ρυθμοί τῆς ζωῆς ὅμως καί ἡ κοινωνία δέν ἀφήνουν πολλά περιθώρια γιά νά γίνει κανείς σπουδαῖος χριστιανός».
Ὅταν σφυγμομετρᾶς τούς ἔνθεους κτύπους στίς καρδιές τῶν παιδιῶν, ἀναρριγᾶς μπροστά στήν εὐθύνη γιά τά χέρια πού σοῦ ἁπλώνονται, γιά νά περπατήσεις μαζί τους χέρι μέ χέρι μέχρι τήν ἀγκαλιά τοῦ Χριστοῦ. Φιλοθέη Χ.Τ., Ἐκπαιδευτικός
236
Τεῦχος 509, ΜΑΪΟΣ 2013
Ὅλοι γνωρίζουμε ὅτι τό αἷμα κυκλοφορεῖ μέσῳ τῆς καρδιᾶς, τῶν ἀρτηριῶν καί τῶν φλεβῶν σ’ ὅλο τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου, γιά νά ἐπιτελέσει πλῆθος βασικῶν λειτουργιῶν. Προκειμένου ὁ ἄνθρωπος νά ἐπιζήσει, ἔχει ἀνάγκη ἀπό καθορισμένο ὄγκο αἵματος. Σέ περίπτωση ἐγχειρήσεως ἤ αἱμορραγίας, καταβάλλεται προσπάθεια νά ἀναπληρωθεῖ ἡ ποσότης τοῦ αἵματος πού χάθηκε, μέ μετάγγιση αἵματος στόν ἀσθενῆ. Σ᾽ αὐτές τίς κρίσιμες στιγμές τῶν ἀδελφῶν μας, ἄς δώσουμε τή δυνατότητα στόν τομέα τῆς «Προνοίας» τοῦ Συλλόγου Ὀρθοδόξου Ἱεραποστολικῆς Δράσεως «Ὁ Μέγας Βασίλειος», νά προσφέρει αἷμα πού ἐσεῖς τούς ἐξασφαλίσατε. Γιά τίς ἀνάγκες τῆς σωτηρίας τῶν ψυχῶν τῶν ἀνθρώπων ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός ἵδρυσε τή μόνιμη «Τράπεζα Αἵματος “Γολγοθᾶς”» καί αἱμοδότης εἶναι ὁ Ἴδιος ὁ Θεάνθρωπος Κύριός μας. «Τό αἷμα Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ καθαρίζει ἡμᾶς ἀπό πάσης ἁμαρτίας» (Α΄ ’Ιω. α΄ 7-8).
Ἄς Τόν μιμηθοῦμε καί ἐμεῖς. Ἐξειδικευμένο ἰατρικό καί νοσηλευτικό προσωπικό τοῦ «Δρακοπουλείου» Κέντρου ἐπιμελεῖται τό ἔργο τῆς αἱμοληψίας.
Τηλ «Προνοίας»: 210-36 14 135 καί 210-36 33 726.
«Σέ νοσταλγεῖ ἡ ψυχή μου, Κύριε, καί μέ δάκρυα Σέ ζητῶ. Δές τή θλίψη μου καί φώτισε τό σκοτάδι μου, γιά νά χαρῆ ἡ ψυχή μου»1. Σέ παρακαλοῦν οἱ Ἅγιοι, Σέ παρακαλοῦμε ὅλοι... Μέ πόνο ἀποζητῶ τήν παρουσία Σου, Κύριε, ἀπό τότε πού ἡ φλόγινη ρομφαία τοῦ Ἀγγέλου Σου σφράγισε πίσω μας τήν πύλη τῆς Ἐδέμ. Δέν κελαηδοῦν σάν πρῶτα τά πουλιά κι εἶναι τά ἄνθη ὀλιγοήμερα. Ἔβγαλε τριβόλια ὁ δρόμος μας καί τά ζῶα ἀγρίεψαν. Συσσεισμοί θαλασσῶν καί πολέμων ἀκοές βυθίζουν στό ἔρεβος τίς ὀμορφιές τῆς γῆς. Ἔχθρα καί θάνατος ἐπικάθονται στή διαιρεμένη ἀνθρωπότητα. Κι αὐτό τό κακό πού φωλιάζει στοῦ εἶναι τά ἔγκατα καί μᾶς κρύβει τή χάρη Σου... Σέ νοσταλγεῖ ἡ ψυχή μου μέ πόθο, Κύριε, καί νά φτάσει τανύεται στήν ἄκρη τῆς γῆς, μήπως καί δεῖ τό Πρόσωπό Σου. Θά τήν ποτίσω, εἶπες, τή γῆ μέ τόν ἱδρώτα τοῦ προσώπου μου, καί ἔγινε. Τήν κατακυρίευσα τή γῆ, τήν καθυπόταξα, τήν ὑπερέβην, μά ἀπ’ τῆς Βαβέλ τό μέγα πύργο κι ὥς τά δειλά μας ἀνοίγματα στοῦ σύμπαντος τήν ἀπεραντοσύνη οὔτε ἕνα βῆμα δέν ἀνέβηκα κοντύτερα σέ Σένα. Νά Σέ βρεῖ πασχίζει μέ μόχθο ἡ ψυχή μου, Κύριε, δυσεξαρίθμητα τώρα χρόνια. Μήτε οἱ ποιητές πού συνθέτουν ὕμνους μήτε οἱ μουσικοί πού τονίζουν ἄσματα μήτε κι οἱ γλύπτες πού σμιλεύουν ἀγάλματα, οἱ φιλόσοφοι πού ἀκροζυγιάζονται στά ὕψη τῆς νόησης, οἱ ρήτορες πού ἐπιχειρηματολογοῦν, κανείς ποτέ δέν φανέρωσε τό Πρόσωπό Σου ὥς ἐστί. Κι οἱ γεωμέτρες νά ὑπολογίζουν μέ ἀκρίβεια τά πέρατα τοῦ κόσμου, οἱ ναυτικοί ν’ ἀναζητοῦν λιμάνια, οἱ ἀρχιτέκτονες ν’ ἁμιλλῶνται τό κάλλος τῆς φύσης, οἱ ναοδόμοι ν’ ἀνεγείρουν μιά στέγη γιά Σένα· κι ὅμως κανείς ποτέ δέν κατόρθωσε τίποτε ἄξιο τῆς μεγαλοσύνης Σου. Σέ ἀναζητᾶ ἡ ψυχή μου μέσα στό γνόφο καί τήν ἐλπίδα, Κύριε. «Ἀπό τήν ἀρχαιότητα ὥς τώρα περιμένουμε Σωτήρα Θεό»2, βεβαίωνε ὁ Πλάτων. Σέ προσδοκούσαμε ὅλοι οἱ λαοί μέ τά μάτια στραμμένα στή Βηθλεέμ. Στήν Ἀνατολή, Σέ περιμέναμε ν’ ἀνατείλεις ἀπό τή Δύση· καί στή Δύση, Σέ περιμέναμε ἀπ’ τήν Ἀνατολή. Καί συμ- ÿ ΦΩΤΟ: Ἔστειλε Ν.Λ.
Τεῦχος 509, ΜΑΪΟΣ 2013
237
φωνούσαμε ὅλοι, Ἑβραῖοι καί Ἕλληνες, Ρωμαῖοι, Κέλτες καί Αἰγύπτιοι, Κινέζοι καί Πέρσες, πώς θά ἐρχόσουν κοντά μας ἀπό μητέρα παρθένο· πώς θά εἶσαι Θεός καί ἄνθρωπος συνταιριασμένα σέ ἕνα. Κι ὅσο ἀργοῦσες, ἀναβοούσαμε μέ τόν μάντη Βαλαάμ: «Βλέπω τόν Μεσσία καί Τόν ἀναγγέλλω!... Τόν μακαρίζω, ἀλλά δέν εἶναι κοντά»3... Κι ἐκφράζαμε μέ τόν Κομφούκιο τό πικρό μας βίωμα: «Δέν μοῦ δόθηκε ἡ ἱκανοποίηση νά δῶ ἕναν Θεάνθρωπο»4. Δίχως ἀνάπαυση κυνηγῶ τά ἴχνη Σου, Κύριε, μέ τῶν δικαίων τά δάκρυα στά χέρια. Ἐπικαλοῦμαι, Κύριε, τίς ἀπαρρησίαστες προσευχές τῶν ταπεινῶν καί τίς γονυκλισίες τῶν ἁγίων. Τούς στεναγμούς τῶν ὁσίων καί τῶν ἀσκητῶν τά σκάμματα. Τῶν ὁμολογητῶν τούς ἀνυποχώρητους ἀγῶνες καί τῶν φαμελιτῶν τόν τίμιο κόπο. Τόν μυριόστομο ὕμνο ὅσων Σέ πίστεψαν καί τόν ἀκόρεστο πόθο ἐκείνων πού Σέ γνώρισαν. Πῶς πῆρε τά ἴχνη Σου ἡ ἄμπωτη κι ἔκρυψε τό πέρασμά Σου... Σέ νοσταλγεῖ ἡ ψυχή μου μέ πόνο καί πόθο, Κύριε, καί μέσα στόν γνόφο καί τήν ἐλπίδα Σέ ἀναζητᾶ. Μέ μόχθο καί δίχως ἀνάπαυση πασχίζει ν’ ἀνακαλύψει ἀπορφανισμένη τό Πρόσωπό Σου. Κι ὅταν τό βρεῖ, σ’ Ἐσένα μόνο ἀναπαύεται. Γιατί «τί πιό μεγάλο μπορεῖ νά ζητᾶ ἡ ψυχή πάνω στή γῆ;»5.
Α. 1. Ἀρχιμ. Σωφρονίου, Ὁ Ἅγιος Σιλουανός ὁ Ἀθωνίτης, μτφρ. ἀπό τά ρωσικά, ἔκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Τιμίου Προδρόμου - Ἔσσεξ Ἀγγλίας, 19905 (1973), σελ. 314. 2. Πλάτωνος, Πολιτεία Β΄, V, 40, § 5, 362. 3. Ἀριθμῶν, κδ΄ 17. 4. Ἱερόν Κελλίον Ἁγίου Νικολάου Μπουραζέρη Ἁγίου Ὄρους, Ἰησοῦς Χριστός, ἡ προσδοκία τῶν ἐθνῶν, ἐκδ. Κάλαμος, Ἀθήνα 2000, σελ. 75. 5. Ὁ Ἅγιος Σιλουανός ὁ Ἀθωνίτης, σελ. 309.
238
Τεῦχος 509, ΜΑΪΟΣ 2013
Δέν θά τολμοῦσε πρίν ἀπό δυό-τρεῖς δεκαετίες οὔτε νά τό φανταστεῖ κανείς ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία θά προχωροῦσε τόσο γοργά στήν Τουρκία. Τότε, ἐνῶ κάποιοι ἔκαναν λόγο γιά κρυπτοχριστιανούς, οἱ πολλοί ἤ ἁπλῶς δέν τό ἀπέκλειαν ἤ τό θεωροῦσαν φλυαρία. Φαινόταν ξεπερασμένο καί ἀνεδαφικό γιά τίς συνθῆκες τοῦ 20οῦ αἰώνα. Ποιός ὅμως μπορεῖ ν’ ἀμφισβητήσει πλέον τίς χιλιάδες τῶν Τούρκων πού κατακλύζουν τά ὀρθόδοξα προσκυνήματα, γιά ν’ ἀνάψουν ἕνα κερί καί «νά κάνουν τήν εὐχή τους» ἤ γιά νά εὐχαριστήσουν μετά ἀπό τή χάρη ἤ τήν ἴαση πού ἔλαβαν; Ποιός μπορεῖ νά ἀρνηθεῖ τίς δεκάδες χιλιάδες τῶν Τούρκων (γιά 100.000 περίπου κάνουν λόγο τά μέσα) πού συνωστίζονται κάθε χρόνο στήν Πρίγκηπο, στήν ἱερά μονή τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τοῦ Κουδουνᾶ, ἀνήμερα τῆς ἑορτῆς του καί περιμένουν ἀτέλειωτες ὧρες, γιά νά προσκυνήσουν τή θαυματουργή εἰκόνα τοῦ Ἁγίου; Ποιός μπορεῖ νά μήν ἀπομείνει ἐκστατικός μπροστά στό ἄνοιγμα ἐρειπωμένων ἄλλοτε χριστιανικῶν ναῶν ἤ στήν ἀναβίωση τῆς χριστιανικῆς πανηγύρεως στήν Παναγία Σουμελᾶ; Ποιός μπορεῖ νά κωφεύσει στά δημοσιεύματα τοῦ ἴδιου τοῦ τουρκικοῦ τύπου ἤ στίς ἐκπομπές τῆς τουρκικῆς τηλεόρασης, πού ἀποκαλύπτουν -ἔστω καί λίγο διστακτικά ἀκόμη κάποτε- ὅτι ἑκατοντάδες Τοῦρκοι βαφτίζονται πλέον φανερά Χριστιανοί; Ποιός μπορεῖ νά μήν σκιρτήσει στήν εἴδηση ὅτι τήν τριετία πρό τοῦ 2012 οἱ πωλήσεις τῆς Ἁγίας Γραφῆς στήν τουρκική γλώσσα σημείωσαν τόν καταπληκτικό ἀριθμό τῶν 8.000.000 ἀντιτύπων;! Ὁ Χριστός σήμερα κατακτᾶ χωρίς θόρυβο ἕναν νέο ἀγρό στή... γειτονιά μας. Κι ὅπως κάποτε ἔπεσε σάν χάρτινος πύργος κάτω ἀπό τή δύναμη τοῦ Σταυροῦ τό ὁλοκληρωτικό σύστημα τῶν κομμουνιστικῶν καθεστώτων, στό ἄμεσο μέλλον θά καταστοῦμε μάρτυρες μιᾶς ἄλλης τέτοιας πτώσεως, αὐτῆς τοῦ δυσώδους ἰσλάμ. Καί μήπως ἤδη ἔχει ἀρχίσει τό q προανάκρουσμά της;
«Ἰδού οὗτος... εἰς σημεῖον ἀντιλεγόμενον». Αὐτό εἶναι ἐπί 2.013 χρόνια τό πρόσωπο τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ὑμνούμενο, προσκυνούμενο, λατρευόμενο καί συγχρόνως ὑβριζόμενο, δυσφημούμενο, λοιδορούμενο. ι στήν πλήρη ἀμφισβήώνετα Ἡ ἀντιλογία κορυφ τηση ὄχι μόνο τῆς θεότητός Του, ἀλλά καί αὐτῆς τῆς ὑπάρξεώς Του ὡς ἀνθρώπου. Πρόσωπο μυθικό καί ἀνύπαρκτο, κατασκεύασμα τῶν μαθητῶν Του καί τῶν ἀκολούθων τους, τό ἀποκαλοῦν! Τό ψευδές καί ἐντελῶς ἀβάσιμο αὐτῶν τῶν ἰσχυρισμῶν, ἀλλά καί ἡ παρουσίαση τῶν κυριοτέρων στοιχείων πού ἀποδεικνύουν ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός ὑπῆρξε ἱστορική προσωπικότης περιλαμβάνονται στό ἀξιόλογο βιβλίο τοῦ ἀειμνήστου π. Λεωνίδα Διαμαντοπούλου: «ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΩΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΣ», ἀπό τό ὁποῖο ἀναδημοσιεύουμε μικρό ἀπόσπασμα καί τήν ἑρμηνεία του, ἀναφερόμενο μόνο στή μαρτυρία τοῦ Ἰουδαίου ἱστορικοῦ Ἰώσηπου (37-100 μ.Χ.), πού ζεῖ καί γράφει πολύ κοντά στά χρόνια τοῦ Χριστοῦ, τήν «Ἰουδαϊκή Ἀρχαιολογία» του, ἤδη ρωμαῖος πολίτης, ὅπου βεβαιώνονται πρόσωπα καί γεγονότα ἄμεσα ἀναφερόμενα στό Χριστό καί τό ἔργο Του.
ἡδονῇ τἀληθῆ δεχομένων. καί πολλούς μέν Ἰουδαίους, πολλούς δέ καί τοῦ Ἑλληνικοῦ ἐπηγάγετο· ὁ Χριστ ός οὗτος ἦν. καί αὐτόν, ἐνδείξει τῶν πρώτων ἀνδρῶν παρ᾽ ἡμῖν, σταυρῷ ἐπιτετιμηκότος Πιλάτου, οὐκ ἐπαύσαντο οἱ τό πρῶτον ἀγαπήσαντες· ἐφάνη γάρ αὐτοῖς τρίτην ἔχων ἡμέραν πάλιν ζῶν τῶν θείων προφητῶν ταῦτά τε καί ἄλλα μυρία θαυμάσια περί αὐτοῦ εἰρηκότων··εἰς ἔτι τε νῦν τῶν Χριστιανῶν ἀπό τοῦδε ὠνομασμένων οὐκ ἐπέλιπε τό φῦλον» (Ἰουδαϊκή Ἀρχαιολογία, Ἰώσηπος). «Εἰς τήν ἐποχήν ἐκείνην, τῆς ἡγεμονίας τοῦ Πιλάτου, ἔρχεται ὁ Ἰησοῦς, ἀνήρ σοφός, ἐάν βεβαίως πρέπῃ νά τόν λέγωμεν ἄνδρα (δηλαδή ἄνθρωπον ἁπλοῦν). Διότι ἔκαμε παράδοξα ἔργα καί ἦτο διδάσκαλος τῶν ἀνθρώπων ἐκείνων πού μέ εὐχαρίστησιν ἐδέχοντο τήν ἀλήθειαν. Καί πολλούς μέν Ἰουδαίους, πολλούς δέ καί ἐθνικούς προσείλκυσε. Ὁ Χριστός ἦτο αὐτός. Καί αὐτόν, μέ τήν ὑπόδειξιν τῶν ἀρχόντων μας, ὁ Πιλᾶτος τόν κατεδίκασεν εἰς τόν θάνατον τοῦ σταυροῦ. Παρά ταῦτα δέν διελύθησαν ἐκεῖνοι πού πρῶτοι τόν ἠγάπησαν. Διότι ἐφάνη πάλιν τήν τρίτην ἡμέραν εἰς αὐτούς ζωντανός, συμφώνως, πρός ὅσα οἱ θεῖοι προφῆται εἶχαν προείπει δι’ αὐτά τά γεγονότα τῆς ζωῆς του, καί δι’ ἄλλα μύρια θαυμάσια δι’ αὐτόν. Καί ἀκόμη σήμερον δέν ἔχει ἐκλείψει τό γένος τῶν Χριστιανῶν, οἱ ὁποῖοι ἀπό Αὐτόν ἐπῆραν τό ὄνομά των».
Εἴκοσι αἰῶνες ἀπό τότε ὑπάρχουν, δίνουν τή πίστεως καί μεγαλουργοῦν οἱ «Γίνεται δέ κατά τοῦτον τόν χρόνον Ἰησοῦς, σοφός μαρτυρία τῆς αί φέροντες τό πανάγιον ὄνομά Του. ἀνήρ, εἴγε ἄνδρα αὐτόν λέγειν χρή. ἦν γάρ παρα- ἀγαπῶντες κ q δόξων ἔργων ποιητής, διδάσκαλος ἀνθρώπων τῶν Τεῦχος 509, ΜΑΪΟΣ 2013
239