4
ÖNSÖZ YERİNE
Arsen ĞAZARYAN Ermenistan Endüstriyeller ve İşadamları (İşverenleri) Derneği Başkanı
Ermeni-Türk ilişkilerinde varolan zorluklar ve katı duruşların varlığı görülürken, onların aşılması ve geçmişin sayfalarını yeni nesle, yeni ve tarafsızca sunma istemi için azim ve dürüst, açık bir dialog gerekmektedir. Evet, geçmişi unutmak veya inkâr etmek mümkün değil, ama geçmişi akılda tutarak, gelecek için bugünün değerlendirilmesi gerek! XXI. yüzyılda devletler arasında varolan kapalı sınırlarla, diplomatik ilişkilerin yokluğunun anakronizm olduğu kuşkuya yer bırakıyor mu ? Zaman, halkların yanlışları ve suçlarından arındırılarak temizlenmesi için bir nev-i günahlarının kefaretini ödeme yeridir. Onun için de sadece zamanı algılayıp, onun isteklerine kulak vermek gerek! Yaklaşık 500 yıl boyunca, Osmanlı İmparatorluğu’nda Ermeniler devletin yapılanması, ticaret, üretim, meslekler, kültür ve daha başka alanlarda, zihinsel ve el ustalıkları sayesinde nimet yaratmış ve yaymışlardır. Günümüz Türkiye’sinde, Ermeniler ve Ermenistan’a olan ilginin günden güne artması rastlantısal değildir. Osmanlı Türkiyesi’nde, ticaret ve ekonomi alanlarında Ermenilerin katkılarını araştırma ve inceleme konusu yapan Türkler de bulunmaktadır. Ve işte bugün, Ermeni ve Türk okuyucuların masasına, Türkiye’de Ermenilerin ticari-ekonomik uğraşlarıyla ilgili, herşeyden önce kaynak bilimi açısından ciddi önem arzeden ve ispatlı belgelerden oluşan bir derleme konulmaktadır. Dikkatli okuyucu orada, ticari-ekonomik alanda varolmuş işbirliğinin birçok şahitliğine rastlayacaktır. Kayseri Ermenilerinin «Kantsanak» adlı hayırsever kuruluşunun girişimlerine Türklerin de katılmış olması düşündürücü değil midir ? Bu kitap, tarihin modern olarak sunulmasının orijinal bir ifadesidir. Sonuçta, ekonomik alanı neden önemsiyoruz ? Bundan 20-25 sene önce, Türk işadamlarının Ermenistan’da, Ermeni meslektaşlarıyla, özgürce ticaretle uğraşabileceği kimsenin aklından bile geçmezdi. Halbuki, bugün bu bir gerçektir ve karşılıklı çıkar amaçlı ticari işbirliğinin, politik engellerin aşılması ve iki halk arasında karşılıklı anlayış ve iyi komşuluk ilişkilerinin sağlanmasına sunacağı katkıların da bir şahitliğidir. Sözlerimi iyiniyetle bitirmeyi arzuluyorum. Tüccar G. Gerekmezyan, İstanbul’dan Everek kasabasına ilk gaz lambasını getirendi. Aradan birbuçuk yüzyıl geçmiş ve uluslarımız arasında sembolik bu gaz lambasının fitili titreşmekte ancak… Üst düzey Türk politik simalarından kim titreşen bu ateşi aleve dönüştürecek, söylemek zor ama, bu kitabın okuyucularının ruhunda yakınlaşma ışığını yakacağı kuşkusuzdur.