Heidi Antell Haugen
Toril Hægeland
Kristina Reiten
Magnus Henrik Sandberg
Arbeidsbok
Naturfag og samfunnsfag
Kor gamle er fjella, kva slags godteri åt barna i steinalderen, og korleis ser ein hoggormbæsj ut? Kva er eit verdshav, må ein halde på ei hemmelegheit, og kor mange timar er det i eit døgn? Er reven eit pattedyr, kvifor feirar vi eigentleg 17. mai, og er sola den største stjerna? Så mykje spennande å lære!
Sam
Arbeidsbok
Mylder er eit læreverk i naturfag og samfunnsfag for barnetrinnet 1–4. Mylder dekkjer alle kompetansemåla i Kunnskapsløftet, etter revidert plan 2013.
fag r u t Na
Mylder 2 består av: • Grunnbok • Arbeidsbok • Lærarens bok • Naturkort • Cd • Mylder digital med tavlebok: mylder.cdu.no
www.cdu.no
Nynorsk
ISBN 978-82-02-40455-0
Nynorsk
funnsfag
Heidi Antell Haugen
Toril HĂŚgeland
Kristina Reiten
Magnus Henrik Sandberg
Arbeidsbok
fag r u t Na
Sam
funnsfag
Hovudillustratør: Johnny Dyrander
Nynorsk
INNHALD
NATURFAG
Kapittel 1
Myldrande liv
side 4
Kapittel 2
Ombruk
side 18
Kapittel 3
Jorda, m책nen og sola
side 28
Kapittel 4
Lys
side 42
Kapittel 5
Eg og du
INNHALD
side 56
SAMFUNNSFAG
Kapittel 6
Vi vel
side 66
Kapittel 7
Steinalderen
side 80
Kapittel 8
Fjord og fjell
side 90
Kapittel 9
Hipp Hurra
side 104
Kapittel 10
Himmel og hav
side 1 1 6
Velkommen til Mylder 2 arbeidsbok! Dette er meg:
Eg heiter:
Skolen min heiter:
NATURFAG
Kapittel 1
MYLDRANDE LIV Skriv
Skriv ferdig orda
H
op 4
e
R
ø
g
k
NATURFAG
Kapittel 1: MYLDRANDE LIV
Skriv
Kva ser du? Skriv fem ÂŤEg serÂť-setningar til biletet til venstre. Eg ser
Teikn og skriv
Tankekart om skogen Kva veit du om skogen? Lag eit tankekart.
SKOGEN
5
NATURFAG
Kapittel 1: MYLDRANDE LIV
Teikn og skriv
Kvar bur dyra? Elg, hare, rev og ekorn. Kvar skal dyra vere? Sj책 p책 sporteikna, og teikn dyra p책 rett stad. Skriv namnet p책 dyret.
6
NATURFAG
Kapittel 1: MYLDRANDE LIV
7
NATURFAG
Kapittel 1: MYLDRANDE LIV
Skriv og fargelegg
Rein Skriv inn orda p책 rett plass. Fargelegg. mule
8
klauv
gevir
simle
okse
kalv
NATURFAG
Kapittel 1: MYLDRANDE LIV
Trekk strek
Etande sopp og giftig sopp Kva for nokre av soppane er etande? Kva for nokre av soppane er giftige? Trekk strek til rett korg.
Etande
Giftige
Skriv
or mange etande soppar K fann du?
or mange giftige soppar K fann du?
9
NATURFAG
Kapittel 1: MYLDRANDE LIV
Skriv
Sporteikn Kva for eit dyr er det? Sjå på sporteikna, og skriv rett namn på dyret. Dyr
10
Fotspor
Bæsj
NATURFAG
Kapittel 1: MYLDRANDE LIV
Skriv
Dyr som går i hi Kva åt dyra før dei gjekk i hi? Følg dei prikkete linjene.
Kva åt bjørnen?
Kva åt hoggormen?
Kva åt piggsvinet?
11
NATURFAG
Kapittel 1: MYLDRANDE LIV
Oppg책ve
Tel dyra Kor mange er det av kvart dyr? Tel dyra, og fargelegg ei rute for kvart dyr du finn.
12
NATURFAG
Kapittel 1: MYLDRANDE LIV
Fargelegg
Fargelegg ei rute for kvart dyr du finn. 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Elg Rein Rev Hare Ekorn Bjørn Piggsvin Hoggorm
Skriv
Skriv
Kor mange er det av kvart dyr? Skriv rett tal. DYR Hare
Skriv svar på spørsmåla. Kor mange elgar er det?
KOR MANGE
Kva for eit dyr er det flest av?
Ekorn Bjørn Rein
Kva for eit dyr er det færrast av?
Rev Piggsvin Hoggorm
va for nokre dyr er det like K mange av?
Elg
13
NATURFAG
Kapittel 1: MYLDRANDE LIV
Spill
På bærtur Du treng To brikker Ein terning Ein motspelar Ein blyant Spelereglar Slå om kven som skal starte. Den med det høgaste talet startar. Slå terningen, og flytt så mange ruter som terningen viser. Du kan både finne og miste bær i spelet. Begge spelarane skal komme til mål. Den som har flest bær i mål, har vunne! Set kryss og ring
Set ring rundt bær du får. Set kryss over bær du mistar. 14
NATURFAG
Kapittel 1: MYLDRANDE LIV
15
NATURFAG
Kapittel 1: MYLDRANDE LIV
Sett kryss
Rett eller gale? Påstand Elgen kan bevege på øyra. Han høyrer godt. Elgen et reinlav og trivst best på fjellet. Reinen har store klauver for at han ikkje skal søkke ned i snøen. Reven kan høyre ei mus under snøen. Reven grev ned bæsjen sin. Haren et mus og sniglar. Ekornet kan bu i gamle fuglereir. Bjørnen er flink til å finne mat i snøen. Piggsvinet kan ete 50 sniglar på ei natt. Hoggormen likar å sove åleine om vinteren. Kantarell er ein etande sopp. Flugesoppen har ofte ein ring nedst på stilken. Blåbær veks på myrer.
16
Rett
Gale
NATURFAG
Kapittel 1: MYLDRANDE LIV
Skriv
Stikkord Skriv fem stikkord eller setningar til kapittelet.
Eg har lær t ...
Snakk om dette heime, og set kryss.
amn og kjenneteikn på nokre dyr i n skogen namn og kjenneteikn på etande soppar og giftige soppar namn og kjenneteikn på tre bærsortar
Underskrift:
17
NATURFAG/SAMFUNNSFAG
Kapittel 5
EG OG DU Skriv
Skriv ferdig orda
Kl L
m
dd
s
Tr ø 56
ø L
P
p
Hj
i
p
NATURFAG/SAMFUNNSFAG
Kapittel 5: EG OG DU
Skriv
Kva ser du? Skriv fem «Eg ser»-setningar til biletet til venstre. Eg ser
Skriv
Kva betyr respekt? Skriv inn orda på rett stad. reglane omsyn
godta meiningar
Å vise respekt betyr å ta
til andre.
Å vise respekt er å følgje dei
som gjeld.
Å vise respekt er å
at vi har ulike
.
57
Les
NATURFAG/SAMFUNNSFAG
Kapittel 5: EG OG DU
Les og set ring
Kva bestemmer du? Les påstandane, og set ring rundt JA eller NEI. kan bestemme om eg vil Eg huske eller leike gøymsle.
JA
NEI
kan bestemme om andre får Eg vere med på leiken min på skolen.
JA
NEI
kan bestemme om eg vil ha på Eg meg olabukse eller joggebukse.
JA
NEI
kan bestemme kva eg skal sjå Eg på tv.
JA
NEI
kan bestemme om eg vil ha på Eg meg regntøy når det regnar.
JA
NEI
kan bestemme om nokon får Eg lov til å klemme meg.
JA
NEI
kan bestemme om eg vil spele Eg fotball på fritida mi.
JA
NEI
kan bestemme om eg skal gå Eg til tannlegen eller ikkje.
JA
NEI
Snakk saman
Kvifor har de sett ringane på JA eller NEI?
58
NATURFAG/SAMFUNNSFAG
Kapittel 5: EG OG DU
Set kryss og ring
Greitt eller ugreitt? 1. Set kryss over bileta som viser noko som er ugreitt. 2. Set ring rundt bileta som viser noko som er greitt.
k!
Klik
Snakk saman
Kvifor har de sett kryss og ringar der de har gjort? 59
NATURFAG/SAMFUNNSFAG
Kapittel 5: EG OG DU
Skriv
Tankekart om kjensler Kva for kjensler kan du ha? Lag eit tankekart. Du kan lage fleire tankebobler.
KJENSLER
60
NATURFAG/SAMFUNNSFAG
Kapittel 5: EG OG DU
Les
Nokon å snakke med Ole får ikkje sove. Han gruar seg til å gå på skolen. På skolen er det to femteklassingar som ertar og plagar han kvar dag. Dei seier at han ikkje må sladre, for då skal han få bank. Les og set strek
Kva kan Ole gjere for å få det betre? Set strek under forslaga du synest er gode. Prøve å ikkje bry seg om dei som plagar han. Gå til læraren og fortelje kva som har skjedd. Snakke med foreldra sine. Ta med gåver til mobbarane, slik at dei blir snille. Gå til helsesyster og fortelje om mobbarane. Late som om han er sjuk, og ikkje gå på skolen. Fortelje det til ein god venn. Hemne seg på mobbarane, og øydeleggje noko for dei. Skrive eit brev til rektor.
Snakk saman
vifor synest de forslaga de har streka under er gode? K Kvifor synest de ikkje dei andre forslaga er så gode? 61
NATURFAG/SAMFUNNSFAG
Kapittel 5: EG OG DU
Les og teikn
Barna sine rettar Vel éin av rettane og teikn ei teikning til han. lle barn er fødde frie og er like mykje verde. A Alle barn har rett til eit namn og ein nasjonalitet. Alle barn har rett til best mogleg helsehjelp og nok mat og drikke. Alle barn har rett til å bli høyrde og bli tekne omsyn til. Alle barn har rett til å gå på skole. Alle barn har rett til leik, fritid og kvile. Alle barn har rett til omsorg og vern.
62
NATURFAG/SAMFUNNSFAG
Kapittel 5: EG OG DU
Skriv
Kryssord Sjå på bileta og finn ordet.
e ø
a m
t t
Fasit: slå, leike, erte, trøyste, klem, mamma, mann, mareritt
63
NATURFAG/SAMFUNNSFAG
Kapittel 5: EG OG DU
Les og set kryss
Rett eller gale? Påstand Å vise respekt betyr å ta omsyn til andre. På skolen er det barna som bestemmer. Når du blir eldre, kan du bestemme meir over deg sjølv. Vaksne har lov til å slå barn. Barn har rett til omsorg og vern. Barn har ikkje rett til skolegang. «Stopp-regel» gjeld for både vaksne og barn. Du kan seie nei viss nokon tek på deg på ein måte du ikkje likar. Du kan bestemme over tankane dine. Du må halde på alle hemmelegheiter.
64
Rett
Gale
NATURFAG/SAMFUNNSFAG
Kapittel 5: EG OG DU
Skriv
Stikkord Skriv fem stikkord eller setningar til kapittelet.
Eg har lær t ...
Snakk om dette heime, og set kryss.
va ordet respekt betyr k reglar for korleis eg kan røre ved andre korleis eg set grenser og tek vare på meg sjølv kvifor det er viktig å snakke om vanskelege ting kva for rettar barn har
Underskrift:
65
SAMFUNNSFAG
Kapittel 6
VI VEL Skriv
Skriv ferdig orda
l
V 66
Å
j
i
b
å
SAMFUNNSFAG
Kapittel 6: VI VEL
Skriv
Kva ser du? Skriv fem «Eg ser»-setningar til biletet til venstre. Eg ser
Skriv
Skriv inn orda på rett stad. uvenner
forskjellig
ulike
Det går an å velje Å vere
ueinig
bra
.
er ikkje det same som å vere
.
Det er at vi har meiningar.
67
SAMFUNNSFAG
Kapittel 6: VI VEL
Skriv
Du bestemmer Kva ville du gjort viss du fikk bestemme alt ein heil dag? Skriv stikkord eller setningar.
Teikn
Dagen du bestemte alt
68
SAMFUNNSFAG
Kapittel 6: VI VEL
Set ring
Kva vel du? Du skal overnatte hos ein venn. Du kan ha med deg tre av tinga under. Kva vel du? Set ring rundt tinga.
R
Skriv
Skriv namnet p책 tinga du valde.
69
SAMFUNNSFAG
Kapittel 6: VI VEL
Teikn
Kva for ein veg skal du velje? Kva skjer viss du går til høgre? Kva skjer viss du går til venstre? Teikn.
Venstre
70
Høgre
SAMFUNNSFAG
Kapittel 6: VI VEL
Set kryss
Kva vel du? Kvar dag må vi velje. Nokre val er lettare enn andre. Vel ein av tinga i kvart par. Set kryss på det du vel.
Godteri Grønsaker
Hund Katt
Sommar Vinter
Skole Ferie
Bok Mobil
Fisk Kjøtt
Vere inne
Vere ute
71
SAMFUNNSFAG
Kapittel 6: VI VEL
Teikn
Superhelt-undersøking Kva for ein superhelt-eigenskap ville du hatt? Spør ti personar. Fargelegg éi rute for kvart svar. 1. Kunne fly 2. Vere supersterk 3. Ha laserauge 4. Vere lynrask 5. Kunne bli usynleg
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Kunne fly
72
Vere supersterk
Ha laserauge
Vere lynrask
Kunne bli usynleg
SAMFUNNSFAG
Kapittel 6: VI VEL
Skriv
Resultat Kva for ein eigenskap valde flest?
Kva for ein eigenskap valde fĂŚrrast?
Kva for ein eigenskap vel du?
Teikn
Ein superhelt
73
SAMFUNNSFAG
Kapittel 6: VI VEL
Skriv og teikn
Spelereglar Tenk p책 ein leik, eit spel eller ein sport du likar. Skriv og teikn ein viktig regel der.
74
SAMFUNNSFAG
Kapittel 6: VI VEL
Set kryss
Elevrådet Elevrådet skal jobbe for å gjere skolen til ein god stad å vere. Kva for problem trur du elevrådet kan løyse? Set kryss ved JA, NEI eller KANSKJE.
Problem
JA
NEI
KANSKJE
Kalde klasserom Mobbing i skolegarden Strenge lærarar Mange fattige barn i verda Gamle og fillete skolebøker Vanskelege ting å lære Ulovleg å spele sjakk i friminutta For korte friminutt Dårleg vêr på skolevegen
Snakk saman
Kva kan elevrådet gjere for å løyse problema de svara JA på? Kan nokon løyse problema de svara NEI på?
75
SAMFUNNSFAG
Kapittel 6: VI VEL
Skriv og teikn
Kongen og statsministeren Teikn eller lim inn bilete av kongen og statsministeren i Noreg. Skriv namnet deira under bileta.
76
SAMFUNNSFAG
Kapittel 6: VI VEL
Set strek
Kva høyrer saman? Set strek mellom det som høyrer saman.
Kongen
Stortinget
Vaksne
Skolen
Dommar
Slottet
Lærar
Kattungar
Rektor
Handballbanen
Statsministeren
Heime
Kattemor
Klasserommet
77
SAMFUNNSFAG
Kapittel 6: VI VEL
Set kryss
Rett eller gale? Påstand Alle som er ueinige, er uvenner. Det er fint at vi har ulike meiningar. Dommarar treng ikkje å følgje reglar. Elevrådet kan vere med på å bestemme på skolen. Vaksne må òg følgje reglane på skolen. Det er alltid lett å velje. Det hadde vore best om alle valde likt. Vi vel kven som skal vere konge i Noreg. Vi vel kven som skal vere statsminister i Noreg.
78
Rett
Gale
SAMFUNNSFAG
Kapittel 6: VI VEL
Skriv
Stikkord Skriv fem stikkord eller setningar til kapittelet.
Eg har lær t ...
Snakk om dette heime, og set kryss.
korleis eg kan ta gode val kvifor vi har reglar kva barn kan vere med på å bestemme om kven som bestemmer heime, på skolen og i Noreg
Underskrift:
79