egitim@hotmail.es
TÜRKLERİN YENİ YURDU ANADOLU KONU DÜŞÜNCE ÖZGÜRLÜĞÜ VE BİLİM SÜRE: 1 ders saati KAZANIM 5. Tarihsel süreçte düşünceyi ifade etme ve bilim özgürlüklerini bilimsel gelişmelerle ilişkilendirir. KAVRAMLAR Bilim Düşünce Özgürlük AÇIKLAMALAR Anayasamızın (Bilim ve Sanat özgürlükleri ile ilgili) 27. maddesi de ele alınacaktır (5. kazanım). İLİŞKİLENDİRMELER Diğer Derslerle İlişkilendirme 4 ve 5. kazanımlar için Fen ve Teknoloji dersi “Güneş Sistemi ve Ötesi: Uzay Bilmecesi” ünitesi (3.2, 3.4, 3.6 kazanımlar) 3.2. Gök bilimcilerin teleskoplar yardımıyla gök cisimlerinin hareketlerini ve yapısını inceleyen bilim insanları olduklarını belirtir. 3.4. Teleskopların uzay gözlemi yapmadaki önemini fark eder. 3.6. Teknolojinin uzay araştırmalarına, uzay araştırmalarının da teknolojiye katkısını örneklerle açıklar. Ara Disiplin Alan Kazanımlarıyla İlişkilendirme İnsan Hakları ve Vatandaşlık (5-12) 12. Düşünce ve ifade özgürlüğünün önemini fark eder. ARAÇ VE GEREÇ: Anayasa kitapçığı. DERSE HAZIRLIK Öğrencilerinize ders kitabının 112. sayfasında yer alan “Düşünelim!” kutusundaki soruyu sorunuz. Öğrencilerinize ders kitabının 112. sayfasındaki “Kavramlar” kutusundaki kavramları inceletiniz. Tanımı verilmeyen kavramların anlamlarına ilişkin tahminde bulunmalarını isteyiniz. Öğrencilerinizin tahminleri hakkında konuşmalarını sağlayınız. Onlara kavramlarla ilgili ipucu olabilecek bilgiler veriniz.
DÜŞÜNCE ÖZGÜRLÜĞÜ VE BİLİM Düşünelim! Yeni öğrendiğiniz ama başkalarının da bilmesi gereken bir bilgiyi kimseye söyleyemediğinizde ya da söylemeniz yasaklandığında neler hissederdiniz? Duygularınızı anlatınız.
Kavramlar • Bilim • Düşünce • Özgürlük • Düşünce: Bir işin gerçekleşmesi ya da bir sorunun çözümü için zihince tasarlanan, aranıp bulunan yol.
Bilim ve düşünce alanında yapılan yenilikler ve buluşları nasıl öğreniriz? Bu yenilikler bizlere duyurulmazsa sonuçları neler olabilir? Açıklayınız. Burcu akşam haberlerini izlerken düşünce özgürlüğü kavramının sıkça tekrarlandığını duyunca öğretmen olan babasına düşünce özgürlüğüne neden önem verildiğini sordu. Babası: -Aristo, “İnsanı diğer varlıklardan ayırt eden özellik, düşünme ve düşündüklerini ifade etme gücüne sahip olmasıdır.” demiştir. İnsan ile düşüncenin gelişimi birlikte olmuştur. Çeşitli aletleri icat eden insanlar, doğaya hükmetmeye başlamış ve yeni fikirler üretmişlerdir. Bu fikirler sayesinde günümüzdeki uygarlığa ulaşılmıştır. Ancak bu yenilikler, toplumları yönetenlerin çıkarlarına uygun olmayınca düşünürler büyük sorunlar yaşamışlardır. Özellikle Orta Çağ’da Avrupa’daki bilim insanları ve düşünürler benzer sorunları en çok yaşayanlardandır. Bu çağda Katolik Kilisesi dinî, siyasi ve ekonomik gücü elinde bulunduruyordu. Bilimsel ve akılcı düşünceyi reddederek kişisel görüşleri yasaklamıştı.
İncil’i kendi çıkarları doğrultusunda yorumlayarak halkı yanlış bilgilendiriyor, dinden çıkarma ve Tanrı adına günahları bağışlama yetkilerini kendilerinde görüyorlardı. Bu duruma karşı çıkanlar dinden çıkarılarak yine papazlar tarafından kurulan engizisyon mahkemelerinde yargılanıyordu. Yargılama sonucunda pek çok bilim insanı ve düşünür, sadece düşüncelerini söylediği için cezalandırılmıştır. Geçmişte yaşanan bu üzücü olayların sonrasında devletler kendi anayasalarında, devletler arası sözleşmeler ile düşünce özgürlüğünü güvence altına almıştır. Bizim anayasamızın 27. ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 10. maddelerinde de bu güvence vardır. Bu durumu daha iyi anlayabilmen için sana Giardano Bruno (Cordana Bruno) ve Galileo Galilei (Galileo Galile)‘nin hayatlarını araştırmanı öneririm. Burcu konuyla ilgili yaptığı araştırma sonrasında hayretler içerisinde kaldı. Burcu’nun Bruno ve Galile ile ilgili araştırma sonuçlarını aşağıda birlikte inceleyelim.
Bruno, İtalya’da doğan rahip, filozof ve gök bilimcidir. Copernicus (Kopernik)’in evrende dünyadan başka gezegenlerin de olduğu fikrine inanmış ve aynı görüşte olan Galile ile tanışmıştı. Bu görüşleri yüzünden cezalandırıldı. Sürekli yaşadığı yeri değiştirmek zorunda kaldı. Fikirlerini bir soylu ile tartışınca engizisyon mahkemesine teslim edildi. Yaşadığı baskı ve korkuları mahkemeye çıkarken söylediği “Ne gördüğüm hakikati gizlemekten hoşlanırım, ne de bunu açıkça ifade etmekten korkarım. Aydınlık ve karanlık arasındaki, bilim ve cehalet arasındaki savaşa her zaman katıldım. Bundan dolayı her yerde zorlukla karşılaştım…” sözleri ile açıkça ifade etmiştir. Gördüğü işkencelere rağmen görüşlerinden vazgeçmedi ve mahkum edildi. Onun bu fikirleri, daha sonra yaşanan ve yeniden doğuş anlamına gelen Rönesans felsefesini biçimlendirdi. www.tubitak.gov.tr (Düzenlenmiştir.). Bruno
Bruno’nun mahkemeye çıkarken söylediği sözlerin ana fikri nedir? Bilim insanlarının özgür olmadığı durumlarda neler olabilir? Sınıfça tartışınız.
112
KONUNUN İŞLENİŞİ Öğrencilerinize ders kitabının 112. sayfasında yer alan ilk soruları sorunuz. Öğrencilerinizin farklı cevaplarını tahtaya yazarak tespitleri sistematik bir hâle getiriniz. Özgür düşüncenin bilimsel gelişmeler için ne kadar gerekli olduğunu vurgulayınız. Öğrencilerinize ders kitabının 112. sayfasında yer alan paragrafları okutarak ilgili görseli inceletiniz. Orta Çağ’da Avrupa’da özgür düşünce ve düşünceleri söylemenin ne kadar zor ve sakıncalı olduğunu, bilim ve fikir insanlarının yaşadıkları sorunları hatırlatınız. Bu durumun bilimsel gelişmeleri olumsuz yönde etkilediğini vurgulayınız. Öğrencilerinize ders kitabının aynı sayfasının sonundaki soruyu sorarak bir tartışma yaptırınız. Tartışmada ortaya çıkan sonuçları maddeler hâlinde tahtaya yazınız.
170