NURULLAH ÇETİN*
Kendini Bilme Felsefesi
Yunus Emre’nin İslam kaynaklı evrensel bilgi kuramında bilgi, özünde kendisi için anlamlıdır ve insanın kendisini tanıması sürecine yani insan-ı kâmil olması sürecine hizmet eden bir değerdir.
Bilge Türk Yunus Emre (1240-1322)’nin en önemli boyutlarından biri muhataplarını dıştan içe çekmeye çalışması, başkasından çok kendini bilmeye çağırmasıdır. İnsan kendini bilirse başkasını daha iyi bilebilir. Başkasına sempati duyabilmesi için empati yapması lazımdır. İlkel kabileler daha çok dışa dönüktür. Bilim, sanat, nefis muhasebesi, iç dünya zenginliğini ifade etme gibi hususlarla fazla ilgili değillerdir. Dışarıda dolaşırlar, avcılık yaparlar, kavga ederler, hayvanlarla, tabiatla boğuşurlar. Yani hayatlarını dışa dönük eylemlerle geçirirler. Medeni milletler ise iç dünyalarına yönelirler, iç dünyalarının zenginliği olan sanat ve bilim üretme ile meşgul olurlar. Nefislerini eğitmek, davranışlarını nizama sokmak, kurallara ve kurumlara bağlı hareket etmek, hareket özgürlüğünü başka insanlara göre sınırlamak, başkalarının hakkı olduğunu düşünmek ve onlara saygı duymak, adaletli ilişkiler kurmak medeni insanın temel vasfıdır. * Prof. Dr., Ankara Ü., Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde öğretim üyesi
52
h az ir a n-temmuz-a ğustos 2 0 1 2