HET Oftewel: hoe een boek, lied, kunstwerk
LICHT of voorstelling iemands leven heeft veranderd.
“Zo zou elk kunstwerk eigenlijk moeten zijn” Gerrit van den Hoven, kunstredacteur Brabants Dagblad
Gerrit van den Hoven (57) is coördinator van de kunstredactie bij het Brabants Dagblad. Hij vertelt over de film Playtime die voor hem een reisgezel en een ijkpunt werd. Nooit eerder en nooit later zag hij zo’n perfect kunstwerk.
“i
k groeide op in Sprang-Capelle, een protestantse enclave in het katholieke Brabant. Mijn vader werkte als archivaris bij scheepsschroevenfabriek Lips in Drunen en had een abonnement op Openbaar Kunstbezit. Elke week ontving hij per post een grote enveloppe met een kleurenfoto van een kunstwerk. Die hing hij in een wissellijst, zodat we er de hele week naar konden kijken. Tot de radio-uitzending van Openbaar Kunstbezit. Dan legde hij de reproductie op tafel en luisterden mijn vader en ik – mijn moeder en zus luisterden nooit mee – naar kunsthistorici die over het kunstwerk vertelden. Ik was zeven en begreep er niet veel van, maar genoot.” “Meestal ontvingen we reproducties die duidelijk iets voorstelden. Van Rembrandt en Rubens enzo. Maar één keer kregen we een vroeg werk van Corneille. Het was heel kleurig. Ik heb eindeloos naar de stippen erin staan kijken. De onbegrijpelijkheid van het schilderij fascineerde mij. De vrijheid en het avontuur die eruit spraken, trokken me aan.” Tweede liefde “Op de middelbare school raakte ik in de ban van literatuur. Terwijl medeleerlingen vooral uittreksels lazen, zocht ik naar bijzondere boeken die ik ademloos verslond. Ik ontdekte bijvoorbeeld Biesheuvel. Zoals die schreef… Hij begon een verhaal, kreeg een inval en vertelde vervolgens daarover, kreeg een inval en vertelde daar dan weer over. Uiteindelijk ging zijn boek nergens naartoe. Dat vond ik geweldig. Ik werkte al als regiojournalist toen ik een studie Literatuurwetenschappen begon. Ik wilde kunstredacteur worden en had extra bagage nodig, vond ik. Al studerend, raakte ik geïnteresseerd in dichtende beeldend kunstenaars zoals Van Doesburg en Lucebert. Ik ontdekte dat ik heel beeldend ben ingesteld. Ik word eerder getroffen door een beeld dan door een tekst.” Chaos “Toen ik een jaar of dertig was, ging ik met een vriend
20
naar een gerestaureerde versie van de film Playtime van Jacques Tati op het filmfestival in Rotterdam. De film – uit 1967 – overtrof alles wat ik ooit eerder had gezien. De volheid… Hij was beeldend, poëtisch, grappig, maatschappijkritisch. Geen losse eindjes. Het perfecte ritme. Alles klopte. Na afloop dacht ik: dit is zoals elk kunstwerk eigenlijk zou moeten zijn.” “De beste scène is die waarin Tati – een boomlange, wereldvreemde kerel – gaat eten in een nieuw restaurant waar allemaal hotshots dineren. Maar het restaurant is nog niet af. Er wordt gewerkt en daarbij gaat er van alles mis. Plafondplaten komen naar beneden, gerechten worden verkeerd geserveerd. Er ontstaat een totale chaos terwijl obers doen alsof er niets aan de hand is en de band steeds wildere, luidere jazz speelt. Door de diepe shots is het geheel als een kunstwerk te overzien. Ik heb die scène inmiddels al wel tien keer bekeken, maar ontdek toch steeds nieuwe dingen.” Buitenstaander “Sinds de eerste keer dat ik ’m zag, komt de film steeds terug in mijn leven. Vorig jaar ontmoette ik in het Stedelijk Museum de Belgische filosofe Ann Meskens die een boek over Tati had geschreven. Bij een expositie van David Claerbout dacht ik: het lijkt wel een scène uit Playtime. Al was dat helemaal niet Claerbouts bedoeling. En deze week zag ik in De Pont in Tilburg een filminstallatie van kunstenaar Isaac Julien, geïnspireerd op Playtime.” “Dat is geen toeval. De film reist met me mee. Als een ijkpunt om steeds naar terug te keren. Het zou kunnen dat ik me op een bepaald niveau met de Tati in Playtime identificeer. Als kunstredacteur op de krant ben ik ook een beetje een buitenstaander. De meeste collega’s hebben weinig met kunst. Soms denk ik dat ik een belangrijk item heb, maar vaak krijgt ander nieuws toch voorrang.” Tekst Esther Wittenberg Fotografie An-Sofie Kesteleyn
MEST nr 9