Bio Actief 19

bio actief 19

Jouw ontmoeting met een dynamische sector

driemaandelijks tijdschrift verschijnt in maart - juni - september - december

“Als je voor bio kiest, moet je er écht voor gaan” luc staelens

bio actief Jouw ontmoeting met een dynamische sector

© Esmeralda Borgo

voor woord

Beste lezer, In deze Bio Actief maak je kennis met drie kersverse biobedrijven. Wist je dat BioForum het eerste jaar gratis lidmaatschap schenkt om aan de starters in onze sector een warm welkom te heten?

Dat we een organisatie zijn waar alle bio marktspelers in hun verscheidenheid (groot, klein, jong, oud) welkom zijn, onthoud ik ook uit het overlegcafé in Koningsteen begin dit jaar. Met onze leden hebben we daar samen de bakens voor onze toekomst uitgezet.

Op basis van hun inbreng werken we nu aan concrete voorstellen die we aan de Algemene Vergadering op 23 april zullen voorleggen. Alle leden zijn hier opnieuw van harte welkom.

“ Onze sector is de kinderschoenen helemaal ontgroeid” Ook op Vlaams beleidsniveau werden belangrijke stappen gezet voor onze toekomst. Minister-president Peeters stelde in februari het nieuw Strategisch Plan Bio voor bij Vermeiren in Bornem. Dit bedrijf produceert onder meer biospeculoos en geeft een mooie kijk op de toekomst van bio: ambachtelijk én professioneel, authentiek én innovatief, marktgericht én maatschappijgericht.

Het oude plan liep in 2012 af en heeft zijn vruchten afgeworpen. We zijn ondertussen een economisch belangrijke sector geworden. De kinderschoenen zijn we helemaal ontgroeid. Bij dit nieuwe plan heeft de Vlaamse landbouwadministratie goed naar de sector geluisterd. Hoewel het budget beperkt blijft om o.a. écht kwalitatief te groeien en onze voortrekkersrol inzake duurzaamheid waar te maken, zit er meer focus in dit plan. Ook positief is dat Comeos (Federatie voor de handel en diensten) en Fevia (Federatie voedingsindustrie) zich achter het plan scharen. Dit kan de samenwerking in de keten alleen maar versterken.

Wel mist dit plan wat ambitie: het huidige bioareaal in Vlaanderen bedraagt amper 0,74 procent. Wallonië doet het met 6,9 procent en de ambitie om dit tegen 2020 te verdubbelen stukken beter. Het budget lijkt mij te beperkt om dit Strategisch Plan behoorlijk uit te voeren. Bio moet niet alleen groeien in kwantiteit maar vooral ook groeien met kwaliteit, de lat moet hoog blijven liggen.

BioForum zal de komende vier jaar voluit meewerken aan de realisatie van het nieuwe plan.

Veel leesplezier, Kurt Sannen Voorzitter BioForum Vlaanderen kurt.sannen@bioforumvl.be

2

bio actief 19

MAART 2013, editie 19 Bio Actief is een uitgave van BioForum Vlaanderen vzw. Bio Actief vind je vier keer per jaar in je brievenbus.

BioForum Vlaanderen vzw Quellinstraat 42 2018 Antwerpen t 03 286 92 78 info@bioforumvl.be www.bioforumvlaanderen.be v.u. Kurt Sannen, Asdonkstraat 49, 3294 Molenstede HOOFDREDACTIE Adje Van Oekelen EINDREDACTIE Petra Tas en Sabrina Proserpio REDACTIE Simon Horsten, Frederika Hostens REDACTIERAAD EN INHOUDELIJKE EXPERTISE Esmeralda Borgo (Beleid & wetgeving), Elke Denys (Verwerking), An Jamart (Landbouw), Marijke Van Ranst (Verkooppunten & foodservices), Paul Verbeke (Ketenmanager), Martine Van Schoorisse (Biogarantie & Ketenontwikkeling), Lieve Vercauteren (Directeur) FOTOGRAFIE Kobe Van Looveren, Frank Toussaint, Lisa Develtere, Esmeralda Borgo, Kjell Gryspeert COVERFOTO locatie Luc Staelens, fotograaf Kobe Van Looveren VORMGEVING Duall MET DANK AAN Davy Janssen, Marc Mouton, Luc Staelens, Tom Spaas, Kathleen Van Geyt, Geert Iserbyt, Chris Vanderstraeten, Karine Cabezon, Hannelore Coene, Dirk Lammertyn, Johan Devreese, Johan Sierens, Wim Pieters, Lieven Delanote, Luk Sobry DRUK Drukkerij De Bie. Gedrukt op gerecycleerd papier met ­vegetale inkten, in een ecologisch geëngageerde drukkerij.

VERZENDING Annemie Lambert, De Brug vzw ABONNEREN Belgische marktspelers krijgen een gratis abonnement.

Ben je geen marktdeelnemer, maar wel geïnteresseerd in een jaarabonnement? Maak dan 25 euro over op bovenstaand rekeningnummer met de vermelding ‘Abonnement Bio Actief’. Buitenlandse abonnees betalen 30 euro (bic: TRIOBEBB, IBAN BE30 5230 8012 5311).

ADVERTEREN Wil je graag de publicitaire mogelijkheden van Bio Actief kennen? Neem contact op met Sabrina Proserpio, E sabrina.proserpio@bioforumvl.be, T 03 286 92 70.

Deze publicatie kwam tot stand met de steun van de Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling, van het Departement Landbouw en Visserij.

bio actief 19

19

6

Starten met brio

10

Bio wereldwijd

14

Bio en duurzaamheid, een sterk verhaal?

16

Geitenhouders in sterk netwerk

18

Bedrijfsadvies op maat van elke bioboer

20

Klinken op de toekomst

23

BioFach ‘achter de schermen’

24

De zaak van de grond

25

Ontmoet de ambassadeurs van Bioweek 2013!

sector in debat

Slim vlees?!

12 lekkere sector

Vlees en charcuterie

22 veranderende sector

Stadslandbouw in opmars

inhoudstafel

3

bio flash

Wat verwacht jij van bio?

Europa wil het weten De Europese Commissie roept EU-burgers op om in een enquête hun mening te geven over de biologische landbouw en voeding. Twee dagen na de lancering waren er maar liefst 1.400 antwoorden. BioForum en Velt maakten een handleiding, voor als je met meer kennis van zaken deze enquête wil invullen.

Nieuw: Belgische vakbeurs Bio Expo Deze nieuwe vakbeurs weerspiegelt de ontwikkelingen in Belgische biosector “van boer tot winkelvloer” en biedt een jaarlijks platform voor de Belgische biomarkt. Bio Expo is een uitstekende gelegenheid om jouw bedrijf en jouw product te presenteren aan professionals.

Leden van BioForum krijgen 15% korting op een stand.

Zondag 17 en maandag 18 november 2013 in Brussel Tour & Taxis Inschrijven www.bioexpo.be

4

bio actief 19

Als je nog persoonlijke opmerkingen of suggesties hebt over bio, mail naar agro-organic-consultation@ec.europa.eu L ink naar enquête en handleiding Van 15 januari tot 10 april 2013 www.bioforumvlaanderen.be/nieuws/ bio_enquete_eu

Make good things grow!

Biologische zaden van Oxfam-Solidariteit Oxfam-Solidariteit lanceerde vorig jaar een assortiment van 20 biologische zaden. Dit assortiment bestaat uitsluitend uit zaadvaste rassen, die op de klassieke manier veredeld werden via kruising en selectie, zonder sporen van pesticiden of genetische manipulatie. Door te kiezen voor deze zaden, help je niet alleen de biodiversiteit te bewaren en te bevorderen, maar steun je ook de projecten van Oxfam in het Zuiden.

Te koop in Oxfam-Wereldwinkel en in verschillende biowinkels.

INTERESSE IN DIT ASSORTIMENT EN DE VERDELING ERVAN? Neem contact op met Alex Siccard via alex@solidariteitsfonds - www.ikgroeimee.be

Aardappelactivisten in verzet tegen oneerlijk proces Op 12 februari zijn elf beklaagden, die vorig jaar betrokken waren bij een actie aan het veld ggo-aardappelen in Wetteren, bij verstek veroordeeld tot zware gevangenisstraffen en geldelijke boetes voor bendevorming. “Deze veroordeling is een bijzonder gevaarlijk precedent dat alle vormen van maatschappelijke actie kan treffen. Het Belgisch gerecht ondergraaft de vrijheid van meningsuiting fundamenteel,� verklaart Field Liberation Movement. De beklaagden vragen een nieuw proces dat de rechten van de verdediging respecteert.

ALLE BERICHTGEVING OVER HET AARDAPPELPROCES NALEZEN? www.bioforumvlaanderen.be/nieuwsview

Biolandbouw zorgt voor buffer tegen klimaatopwarming Een recent rapport van IFOAM bundelt onderzoeksresultaten die aantonen dat biologische landbouw een nuttige strategie kan zijn om de gevolgen van de klimaatverandering voor de landbouw het hoofd te bieden. Een biologisch landbouwmodel zou de landbouwsector de nodige veerkracht bezorgen om de klimatologische veranderingen op te vangen.

Download de brochure www.bioforumvlaanderen.be/ nieuws/ifoam_publicatie

bioflash

5

• levende sector

Starten met brio — “Ik wist niets van bio” — Drempels, bureaucratie en wereldvreemde klanten. Wie nooit iets met een biobedrijf te maken heeft gehad, kan redenen genoeg bedenken om dat zo te houden. Toch zetten elk jaar talloze ondernemers met succes hun eerste biostappen. Drie verhalen die de cliché’s onderuithalen.

Fotografie: KVL/CREATIVE NATURE

6

bio actief 19

Biotoop wat Biowinkel met Biogarantie wie Kathleen Van Geyt wanneer Sinds 2012 waar Berchem (Antwerpen) hoeveel 1 voltijdse Kathleen Van Geyt had gewerkt als maatschappelijk werkster en kunstenares toen ze besloot een kleine Berchemse biowinkel over te nemen. “Ik zag het zoekertje op de website van BioForum en dankzij een starterslening via Unizo lukte het uiteindelijk de winkel te kopen.”

Ze had al wel enige ervaring opgedaan bij kleine ondernemers, dus Kathleen wist dat het keihard werken zou worden. “Maar als je je hart en ziel in je werk legt, voelen de klanten dat. Zo blijven ze terugkomen. En al heb ik nog nooit geld uitgegeven aan publiciteit,

via mond-aan-mondreclame krijg ik almaar vaker nieuwe mensen over de vloer.” Al is ze nog maar net een dik jaar bezig, haar omzet is in stijgende lijn. Biotoop bestond daarvoor al, onder een andere naam, en teerde op een vast maar slinkend cliënteel.

Kathleen zag meteen hoe ze de zaak aantrekkelijker kon maken: “Ik breidde het assortiment uit tot een compleet en gevarieerd aanbod.” De winkel ligt inderdaad vol met de meeste diverse artikelen, van zalm en honing over washandjes of zalfjes tot wijn en verse groenten. Bovendien is er binnen hetzelfde product vaak keuze tussen verschillende merken.

“ Geen dag zonder compliment” Kathleen: “Mijn optimisme steekt mensen aan, denk ik. Ik houd ervan iedereen individueel te bedienen, ook al sta ik er nog alleen voor. Als een vaste klant naar iets vraagt

dat ik nog niet in de rekken heb liggen, zoek ik de juiste leverancier die me dat product kan aanbrengen zodat mijn klanten hier alles kunnen krijgen wat ze anders in een supermarkt zouden kopen. Biotoop moet bovendien een gezellige plek zijn waar mensen graag komen. Intussen gaat er geen dag voorbij zonder dat ik een compliment krijg.

Dat geeft veel voldoening bij de lange uren die ik draai.”

Haar eerste plan was economisch overleven, nu durft ze al te dromen om op termijn iemand in dienst te nemen. Alleen is er nog die vervelende tussenperiode waarin het werk net te veel wordt voor één persoon en de omzet toch nog tekortschiet om personeel te kunnen betalen. “Maar je mag niet denken vanuit je beperkingen,” lacht Kathleen terwijl ze van de ene klant naar de andere holt, “zo lang je maar gelooft in wat je doet.” ✗

meer weten www.biotoop.be

levende sector

7

Luc en Els Staelens wat Biologisch tuinbouwbedrijf wie Luc en Els Staelens wanneer Begin 2010 omgeschakeld waar Houthulst hoeveel 1,5 voltijdse Luc en Els maakten de laatste drie jaar de overgang van gangbare naar biolandbouw.

Zouden ze nog willen terugschakelen? “Nee dank u,” zegt Luc Staelens, “we zijn nu contenter van het product dat we afleveren.”

De omschakeling ging behoorlijk snel. Het boerenkoppel uit Houthulst probeerde op zijn 12,5 hectaren land vroeger ook al te letten op het gebruik van pesticiden en meststoffen, maar het was dankzij ‘Bio zoekt Boer’ dat ze de definitieve switch maakten.

“We hebben ons eerst goed geïnformeerd,” leggen Luc en Els uit. “Zo vergeleken we prijzen van de laatste vijf jaar en bleek bijvoorbeeld dat die van de biobloemkolen veel stabieler waren dan van de gewone.” Al voegen

8

bio actief 19

ze er meteen aan toe dat een nat jaar zoals 2012 ook in de bio een moeilijk jaar blijft.

Voor de toekomst hopen ze op nog betere afspraken tussen producenten onderling, om het hele jaar door aan billijke prijzen kwaliteitsgroenten te kunnen leveren.

Niet enkel economische, ook nieuwe technische kennis moest worden opgedaan. Naast de soorten rassen die je kiest, is onkruidbestrijding misschien wel het belangrijkste ver-

“ Andere bio­ boeren belden ons spontaan op” schil met de gangbare teelt. “Je kan best duidelijk weten hoe en wat je gaat doen,” geeft Luc mee als tip voor beginnende bioboeren.

“En realistisch zijn: bekijk op voorhand de afzet van je producten. Ik ben geen hindoe die zijn baard laat groeien.”

Gelukkig ondervonden Els en Luc snel dat informatie in de biowereld vlot circuleert:

“We gingen naar vergaderingen en volgden cursussen, en we werden zelfs opgebeld door andere bioboeren die gehoord hadden dat we aan het omschakelen waren.

Ze boden spontaan hulp aan, iets wat we echt niet hadden verwacht.” De reacties van gewone boeren waren evenmin negatief: “Dat zou tien jaar geleden wellicht anders zijn geweest. Nu is bio meer aanvaard in het landbouwmilieu.” Er is zelfs veel nieuwsgierigheid van buren en collega-boeren. “Soms vragen gewone boeren me of je als bioproducent dit of dat chemisch sproeimiddel dan toch niet mag gebruiken. Maar zo zit het niet in elkaar. Als je voor bio kiest, moet je er écht voor gaan.” ✗

F.M.A. wat Fabrikant kruidenmengsels voor vleesindustrie wie Tom Spaas wanneer Eind 2011 waar ‘s Gravenwezel Al 33 jaar zit f.m.a. in een weinig bekende tak van de vleesindustrie: het Antwerpse bedrijf maakt poedermengsels die bij de industriële bereiding van charcuterie worden gebruikt.

De mixen, met onder andere suiker, kruiden en anti-oxidanten, maken slechts twee procent van het eindproduct uit, maar ze zorgen wel voor een groot deel van de smaak. Alle poeders worden op maat gemengd, standaardproducten produceert f.m.a. niet.

Anderhalf jaar geleden vroeg één van de vaste klanten of f.m.a. niet samen met hem wilde uitzoeken hoe ze ook bio gecertificeerde vleeswaren op de markt konden brengen.

Zaakvoerder Tom Spaas was meteen enthousiast: “Ik wist niets van bio, maar ik zat er al wel een tijd mee in mijn hoofd. Alleen is het als producent van halffabricaten moeilijk om iets in je eentje in gang te zetten, je moet

immers de hele keten meekrijgen. Na die vraag van onze klant heb ik dus geen moment getwijfeld.”

Op slechts drie maanden tijd doorliepen de twee bedrijven een heel traject: ze zochten uit wat de wettelijke bepalingen waren, vergeleken bestaande bioproducten, brachten alle certificaten in orde, zochten biologische leveranciers en experimenteerden met nieuwe ‘recepturen’, de samenstelling van de ingrediënten die honderd procent biologisch moest zijn en natuurlijk ook lekker.

“ De kip of het ei?”

“Het moeilijkste was de wetgeving. Ik heb regelmatig gebeld naar BioForum en het controleorgaan, waar ze me deskundig voorthielpen. Maar uiteindelijk heb ik niet veel moeten aanpassen om mijn productieproces in te stellen op de biologische eisen. f.m.a. is al lang brc-gecertificeerd, een hoogstaand kwaliteitszorgsysteem. De kwaliteitseisen voor bio zijn daarop geënt.”

De eerste biologische levering is van november 2011 en bio maakt nog geen groot deel

uit van de totale omzet van f.m.a., maar Tom Spaas is erg tevreden. “Ik ben blij dat we deze weg zijn ingeslagen. Eraan beginnen is het zwaarste, aangezien het altijd een kwestie is van de kip of het ei: wie begint als eerste? Zonder afnemers heeft een biocertificaat geen zin — en omgekeerd. Maar vanaf nu kunnen we veel sneller met andere klanten aan de slag gaan. De winstmarges zijn bovendien net dezelfde als bij de reguliere productie.”

Hij raadt andere bedrijven zeker aan om het voorbeeld van f.m.a. te volgen: “Wees niet bang van de hordes die je moet nemen: de papierwinkel valt echt heel goed mee en je kan altijd terugvallen op bio-deskundigen.”

✗

meer weten www.fma.be

levende sector

9

• sector in cijfers

Bio wereldwijd nieuwe impuls voor verdere groei

wie onderzoeksinstituut FiBL en internationale federatie IFOAM, experts uit meer dan 150 landen helpen cijfers te verzamelen wat cijfers van bio wereldwijd in 2011, gepresenteerd tijdens BioFach 2013 waarom belangrijk voor lobbying, wetgeving, omschakelaars, …

jaarlijkse uitgaven per inwoner waren Zwitserland en Denemarken met meer dan 160 euro, België staat ook in de top tien.

Voor het eerst bereikte de internationale biomarkt de kaap van 60 miljard dollar, met een stijging van 4 miljard dollar ten opzichte van het jaar voordien. 1,8 miljoen bioboeren in 162 landen bezitten samen meer dan 37 miljoen ha landbouwgrond.

In Europa steeg het bio-areaal met 0,6 miljoen hectare (+6 procent): 10,6 miljoen hectare zijn nu biologisch.

De landen met de hoogste groeicijfers waren China (+510.000 ha), India (+304.266 hectare) en Spanje (+165.226 hectare). Australië is het land met het grootste biologische landbouwareaal (12 miljoen hectare), gevolgd door Argentinië (3,8 miljoen hectare) en de Verenigde Staten (1,9 miljoen hectare). In tien landen is meer dan tien procent van de landbouwgrond biologisch.

“200.000 nieuwe bioboeren, dat is goed nieuws voor het milieu en voor de sociale en economische ontwikkeling van het platteland”, zegt IFOAM-voorzitter en Australische bioboer Andre Leu. “De resultaten van dit wereldwijd onderzoek door IFOAM en FiBL tonen aan dat een verdere groei voor bio gegarandeerd is.”

De wereldwijde markt voor bio wordt in 2011 geschat op bijna 63 miljard dollar of meer dan 45 miljard euro.

De belangrijkste markt is de Verenigde Staten met 21 miljard euro. In Europa werd 21,5 miljard euro uitgegeven. Duitsland leidt met 6,6 miljard euro, gevolgd door Frankrijk met 3,8 miljard euro. De landen met de hoogste

10 bio actief 19

Ongeveer 80 procent van bioboerderijen bevindt zich in ontwikkelingslanden. Evenals in voorgaande jaren, zijn de landen met de meeste producenten India (547.591), Oeganda (188.625), Mexico (169.570) en Tanzania (145.430).

meer info Het boek “The World of Organic Agriculture Worldwide” bevat rapporten van deskundigen over de biosector en opkomende trends in alle regio’s en landen. De statistieken worden ondersteund met grafieken en tabellen. Daarnaast wordt achtergrondinformatie over normen en wetgeving voorzien. www.organic-world.net

The ten countries with the largest markets for organic food 2011 source: fibl-ami-ifoam survey 2013, based on national data sources Verenigde Staten

21.038

Duitsland

6.590

Franrijk

3.756

Canada (2010)

1.904

Verenigd Koninkrijk

1.882

Italië

1.720

Zwitserland

1.411

Oostenrijk

1.065

Japan (2010)

1.000

Spanje

965

5.000

0

10.000

15.000

20.000

25.000

Retail sales in million Euros

Growth of the organic agricultural land by continent 2005 - 2011

12,19

12,15

10,64

12

12,07

11,81

14

6,86

2,79

2,65

2,29

2,22

2,89

1,07

0,86

2

1,03

2,68

4

3,71

3,57

5,06

6

5,59

6,76

8

7,66

7,77

9,21

10

0,49

Million hectares

source: fibl-ifoam survey 2013

0 Afrika 2005

Azië 2007

Europa 2009

Latijns-Amerika

Noord-Amerika

Oceanië

2011

sector in cijfers 11

• lekkere sector

Vlees en charcuterie — met ruimer aanbod meer klanten lokken

© Kjell Gryspeert

Binnen de Belgische versmarkt schommelt het marktaandeel van bio sinds 2011 rond 1,8%. Met 1,2% scoort vers biovlees onder dat gemiddelde. Biovleeswaren blijven steken op 0,6%. Waarom breekt bio nog niet door in dit segment? Waar liggen groeikansen?

Een analyse.

Eerste vaststelling: zowel productie- als consumptiecijfers liggen in Wallonië hoger dan in Vlaanderen. Voor de productie valt dit verschil grotendeels te verklaren door de hoge eisen voor grondgebonden productie (land om mest af te zetten) en uitloop (land voor de uitloop van de dieren). In Vlaanderen remt het tekort aan betaalbare landbouwgrond de productie van biovlees af. Toch worden ook in ons landsgedeelte heel wat bio slachtdieren gekweekt: in 2011 waren dat onder meer 1.908 varkens. Tegenover 10.365 biologische varkens (waarvan 748 zeugen) in Wallonië.

de taalgrens zich sterker aangetrokken voelen tot biovlees dan wij? Waarschijnlijk niet, in Wallonië wordt nu eenmaal meer vlees gegeten dan in Vlaanderen. Om er cijfers op te plakken: de doorsnee Waal at in 2011 met 24,83 kg 3,23 kg netto meer vlees dan de Vlaming en 3,24 kg meer dan de Brusselaar.

Tip van MARC:

“Maak je diepvriesmeubel aantrekkelijker, met een gevarieerd aanbod vleesproducten in mooie verpakkingen en duidelijke informatie over het product.”

— Marc Mouton, CEO bij C.T.O. Food

Consumptieverschillen

Prijs te hoog?

Het marktaandeel van vers biovlees, gevogelte en wild bedraagt in Wallonië 1,5%, in Vlaanderen 0,9%. Voor bio fijne vleeswaren (charcuterie) is het verschil tussen Wallonië (0,6%) en Vlaanderen (0,5%) miniem. Mogen we daaruit afleiden dat onze vrienden over

Bioproducten zijn gemiddeld een derde duurder dan gangbare. Voor vers vlees zien we een prijsverschil van gemiddeld 17%, met het laagste percentage voor rundvlees (bio 8% duurder dan niet-bio) en het hoogste voor diepvriesvlees (bio 44% duurder dan

12

bio actief 19

niet-bio). Voor varkensvlees tekende GfK in 2011 een prijsverschil op van 29%.

Volgens Davy Janssen van Porcs Qualité Ardenne hangt het prijskaartje samen met de hoge graanprijzen. “Biologische granen zijn duurder dan gangbare omdat de opbrengst per hectare lager ligt. De kunst is om consumenten heldere uitleg te geven over de kwaliteit van het gebruikte diervoeder.”

Marc Mouton van C.T.O. Food suggereert meer inzetten op diepgevroren biovlees als optie om de prijs te drukken. “Bij vers vlees beïnvloedt het risico op overschotten in de winkel de prijs. Bij diepgevroren vlees valt dat risico zo goed als weg. Sensibilisatie van de consument is nodig: diepgevroren vlees is niet minder vers dan vers vlees op voorwaarde dat de producent het vlees juist invriest (snel en op zeer lage temperaturen) en de consument het juist ontdooit (langzaam in de koelkast).” meer Info Paul Verbeke, ketenmanager, paul.verbeke@bioforumvl.be, T 0497 42 93 68.

Marktstudie biovlees op www.bioforumvlaanderen.be/ biosector/marktinformatie/marktstudie

Opportuniteiten Biovlees beschikt over sterke troeven die ongetwijfeld nog meer uitgespeeld kunnen worden: het is zuiver, authentiek en smaakvol, drie eigenschappen die de hedendaagse consument niet onverschillig laten. Om de consumptie aan te zwengelen, is volgens Marc Mouton een ruimer assortiment nodig.

“Zelfs de overtuigde bioconsument koopt regelmatig gangbare vleesbereidingen omdat het aanbod ruimer is. Meer variatie in het bioaanbod is perfect mogelijk en zou de consumptiecijfers een boost kunnen geven.”

Davy Janssen benadrukt dat alle mogelijke afzetkanalen, zoals bijvoorbeeld overheidsen bedrijfsrestaurants meer bio zouden kunnen promoten. ✗

Tip van Davy:

“Wie kiest voor een zo kort mogelijke keten en zich profileert voor Belgische topkwaliteit binnen het biosegment, kan heel wat klanten winnen voor biovlees.”

— Davy Janssen, salesmanager bij Porcs Qualité Ardennes

Leveranciers van biovlees in België (niet exhaustief) Verachtert Rene Steenovens 4, 2440 Geel Eigen kweek varkensvlees De Groene Boerderij Akkerveken 3, 2990 Wuustwezel www.degroeneboerderij.be Eigen kweek varkensvlees Continental Trade Organisation - C.T.O. Villerslei 226, 2900 Schoten www.cto-food.com Distributie vlees en vleeswaren Bielen Frank BVBA Boschelstraat 68, 3724 Kortessem Verwerkte vleeswaren De Boom Groenlaan 66, 9550 Herzele Slagerij met diverse vleeswaren Brackenier LBC Scheurbroek 20, 9860 Oosterzele www.brackenierlbc.be Verwerkte vleeswaren Charcuterie Scherrens Wingenestraat 62c, 9880 Aalter Verwerkte vleeswaren (salami)

Natuurvlees Dobbelaere Tarwerentestraat 2, 8340 Moerkerke www.natuurvleesdobbelaere.be Verwerkte vleeswaren

De Kijfelaar Zandhoevestraat 18, 2200 Noorderwijk www.dekijfelaar.be Eigen kweek rundvlees

BEA coopérative Eiterbach 51, 4780 St Vith Verwerkte vleeswaren

Widar Lipseinde 43, 2330 Merksplas www.widar.be Eigen kweek

Goessens Michel Schoonderhage 11, 9550 Herzele Slagerij met marktverkoop Guina Leuvensesteenweg 194 1830 Machelen www.guina.be Verwerkte vleeswaren Coprosain / Coprobio SCRL Chemin des Peupliers 24, 7800 Ath www.coprosain.be Verwerkte vleeswaren Natlandhoeve Stokstraat 2, 3800 St.Truiden Diverse vleeswaren, eigen kweek Porcs Qualité Ardenne SCRL Avenue de Norvège 14, 4960 Malmedy www.pqa.be Verwerkte vleeswaren

Corma Vleeswaren NV Haenhoutstraat 210, 9070 Destelbergen www.ganda.be Distributie gedroogde ham

First Selection Belgium NV Haenhoutstraat 210, 9070 Destelbergen Distributie van verwerkte vleeswaren

Bioslagerij Meert Sterrestraat 240, 9160 Lokeren Slagerij met diverse vleeswaren

Belki NV Wijngaardveld 50, 9300 Aalst Pluimvee

Delemeat Nijverheidslaan 57, 8560 Wevelgem www.delemeat.be Groothandel vlees en vleeswaren

Gallinero Kelinaartstraat 32, 3832 Ulbeek www.gallinero.be Pluimvee, eigen kweek

Vleeswaren Ivan BVBA Oudenaardsesteenweg 550, 8581 Kerkhove www.ivan.be Verwerkte vleeswaren (salami)

Easy Fresh Logistics SA Rue de la Bienvenue 10, 1070 Brussel www.viangros.be Distributie van verwerkte vleeswaren

Vandenbogaerde Lar Blok P 32, 8930 Menen-Rekkem www.vandenbogaerde-nv.be Verwerkte vleeswaren

IonaHoeve Nieuwe Bevelsesteenweg 66, 2560 Nijlen www.iona-vzw.be Eigen kweek rund- en varkensvlees

Vadebo NV Lierseweg 326,2200 Herentals www.vadebo.be Verwerkte vleeswaren Partner Logistics Van Soest Houtelweg 1, 2310 Rijkevorsel www.partnerlogistics.eu Productie en bewaring vlees Fresh & Saucy Foods Welvaartstraat 18, 2200 Herentals www.culinarte.eu Vlees- en pluimveevleesproducten FPNI Belgium Leemkuilstraat 5, 3630 Maasmechelen www.ariake-europe.com Verwerkte vleeswaren Hof Ten Broeke Edingse Weg 70, 9500 Geraardsbergen Verwerkte vleeswaren Northfreeze Durmakker 12, 9940 Evergem www.nortfreeze-group.com Productie en bewaring van vlees Slachtgroep Leieland Slachthuis Stasegem Spoorwegstraat 61, 8530 Harelbeke Loonwerk

Ville d’Ath AB rue de Pintamont 54, 7800 Ath Verwerkte vleeswaren Piedboeuf Bertrand 69 rue de Battice, 4800 Petit-Rechain Eigen kweek Cynorhodon asbl rue Haute Froidmont 4, 4684 Haccourt www.cynorhodon.be Eigen kweek Larock Louis - Ferme Larock Rue Duchène 12, 4120 Rotheux-Rimière Eigen kweek Jacquemart Damien - Ferme de la Sarthe Ferme de la Sarthe 3, 5640 Saint-Gérard www.fermedelasarthe.canalblog.com Eigen kweek Wama-Beef SCRL Zoning Industriel d’ Achêne 10, 5590 Ciney Verwerkte vleeswaren Natuurboerderij het Bolhuis Asdonkstraat 49, 3294 Molensted www.bolhuis.be Eigen kweek rundvlees Milagrow Groenenhoek 56, 2630 Aartselaar www.milagrow.org Eigen kweek rundvlees Jedan Veehandel bvba Heukelommerweg 59, 3770 Riemst Handel in vee

Joka Monnikenwerve 194 8000 Brugge www.jokajoka.com Distributie vlees en vleeswaren Vander Donckt Freddy - Ferme Bio Dûrlô Rue du Vieux Moulin 48, 7890 Wodecq www.fermedorlou.be Eigen kweek

lekkere sector 13

• vragende sector

Bio en duurzaamheid — een sterk verhaal? voor wie De biosector wat Eigen duurzaamheid meten en proactief communiceren waarom Bio is duurzaam, daar mogen we mee uitpakken Fotografie: Frank Toussaint

14

bio actief 19

‘Iedereen duurzaam’, tegenwoordig hét codewoord in de voedingsketen. Een goede evolutie… maar klopt het altijd met de realiteit?

Bio staat zonder twijfel voor een duurzaam model. Maar pak jij als bio-ondernemer genoeg uit met de sterktes van jouw bedrijf?

Krijg je vat op de knelpunten die een duurzamere bedrijfsvoering in de weg staan? En hoe kunnen we werken aan een duurzame sector over de schakels heen.

Sterk verhaal proactief communiceren Het verhaal van bio is sterk. Haar gedachtegoed is gebaseerd op 4 duurzame principes: ecologie, zorg, gezondheid en billijkheid. Deze principes zijn waarschijnlijk een evidentie in jouw bedrijf. Maar is dat genoeg om bio als duurzaam te profileren? Een aantal ‘duurzaamheidaspecten’ neemt de wetgever immers niet over. Denk aan energie of waterverbruik of eerlijke handel.

Wat de biosector van de gangbare sector onderscheidt, is het streven naar duurzame bedrijven én naar een duurzame relatie tussen de bedrijven en doorheen de hele keten.

Meten is weten Bepalen hoe duurzaam een bedrijf is, is complex. Het vraagt om meetinstrumenten. Het lastenboek is dat niet: je bent bio, of je bent het niet. Bovendien stimuleert het lastenboek de ondernemer niet om te groeien in duurzaamheid.

Andere meetinstrumenten zijn dus nodig om de sterktes van een biobedrijf in kaart te brengen en verbetering te stimuleren. Met die resultaten kan je als ondernemer uitpakken, zowel naar jouw consumenten als leveranciers en afnemers. Je verhaal wordt sterker. Je bent niet alleen bio maar ook duurzaam.

kostprijsberekeningen die leiden tot een eerlijk loon voor de gedane inspanningen.

Een aantal bioboeren werkte vorig jaar mee aan Dur’agriso, een beloftevol boerenproject. De specifieke meerwaarde van het biologisch bedrijfssysteem werd onvoldoende gemeten door de instrumenten. Toch scoorden de deelnemende bioboeren hoog.

STOAS, ‘Sustainability Training for Organic Advisers’, is een Europees project waarin boerenorganisaties, onderzoekers en adviseurs samenwerken. Ze analyseren bestaande meetinstrumenten om vervolgens een systeem op maat van biobedrijven uit te werken. Adviseurs worden opgeleid om hiermee aan de slag te gaan in eigen land.

... en duurzame verwerkers Uit een haalbaarheidsstudie bij biologische verwerkers blijkt dat ook van hen verwacht wordt dat ze groeien in duurzaamheid.Er zijn tal van tools en systemen waarmee een verwerker zijn duurzaamheid kan meten.

Maar vaak ontbreekt het hem aan tijd of engagement.

In een Europees project wil BioForum samen met andere verwerkerorganisaties ondersteuning ontwikkelen voor verwerkers om deze systemen te gebruiken.

Duurzame keten BioForum engageert zich om werk te maken van duurzame ketenontwikkeling en zo bio integer te houden. Je hoort er later meer over. ✗ Interesse

in één van deze projecten?

Contacteer An Jamart, coördinator landbouw, an.jamart@bioforumvl.be, t 03 286 92 65 of Elke Denys, coördinator verwerking, elke.denys@bioforumvl.be, t 03 286 92 72

Duurzame bioboeren ...

Het project ‘Bio in beeld’ onderzoekt samen met Biobedrijfsnetwerken, de praktijkcentra en ILVO welke sterktes bioboeren zelf ervaren en welke instrumenten geschikt zijn om te meten, verbeterpunten te analyseren en te communiceren. Idealiter gaat dit samen met

vragende sector 15

© bioforum vlaanderen

• SAMENWERKENDE sector

Geitenhouders in sterk netwerk met sterke ondersteuning wie Johan Devreese, bestuurslid Organic Goatmilk Coöperatie (OGC) Wat Ondersteuning biogeitenhouders en omschakelaars waarom Biogeitenzuivel valt in de smaak bij de consument, vraag is groter dan het aanbod, versterking van de sector is nodig

16 bio actief 19

Organic Goatmilk Coöperatie is een afzetcoöperatie van 25 biologische geitenhouders in Vlaanderen en Nederland. OGC haalt tweemaal per week de melk op bij alle boeren-coöperanten, van de Vlaamse Kust tot het Nederlandse Friesland, 10 mio kg per jaar. De coöperatie verhandelt die melk aan verwerkers in België, Nederland en Frankrijk, vooral voor productie van zachte en harde kazen. Ook al stijgt de productie bij de OGC-leden, toch blijft er een grote kloof tussen vraag en aanbod. “Ons orderboekje is nu al gevuld tot 2015”, vertelt Johan Devreese.

“ Dankzij de stijgende marktvraag en onze coöperatieve afzetstructuur slagen we erin om een eerlijke melkprijs te bedingen bij de verwerkers.”

Intussen blijft de vraag in de Benelux en Frankrijk toenemen?

“Dat klopt. Het is ook de reden waarom ik mee mijn schouders zet onder de omschakelingscampagne met de steun van Bio zoekt Boer. We hebben bijkomende geitenhouders nodig die de grote vraag naar biogeitenmelk kunnen helpen invullen. We zoeken gemotiveerde landbouwers die bewust voor de biologische teelt kiezen en met zin voor ondernemerschap.”

Wat zijn de succesfactoren voor een geslaagde uitbouw van de sector?

“Dankzij de stijgende marktvraag en onze coöperatieve afzetstructuur slagen we erin om een eerlijke melkprijs te bedingen bij de verwerkers. OGC is op korte termijn uitgegroeid tot de belangrijkste aanbieder van biogeitenmelk in Europa. Daardoor hebben de OGC-leden een zeer sterke positie verworven in de keten en kunnen ze een eerlijke prijs voor hun product bekomen. Met ‘eerlijk’ bedoel ik ‘kostendekkend’ en ‘een redelijke vergoeding voor de geleverde arbeid’. Ook logistiek staan we sterk: we leveren de gewenste hoeveelheid op het gewenste ogenblik en kunnen dankzij onze schaalgrootte ook grote volumes geitenmelk tot bij de verwerkers brengen.”

“Ik ben heel blij dat ik omschakelde en lid werd van OGC. Ik krijg nu een betere prijs voor mijn geitenmelk dan vroeger. Er blijft geen geld ‘plakken’ bij tussenpersonen: de opbrengst gaat volledig naar de boeren-coöperanten. Binnen het Biobedrijfsnetwerk kan ik al mijn vragen kwijt en ervaringen uitwisselen met collega’s. Ik sta er niet alleen voor.”

Johan Sierens uit Maldegem, Geitenhouder, in 2011 omgeschakeld naar bio

meer info Johan Devreese, johan.devreese@myonline.be, t 0473 39 26 70, www.organicgoatmilkcooperation.com

“Ik steun de omschakelingscampagne 100%.

We kunnen de vraag naar biogeitenmelk niet volgen, nieuwe collega’s zijn dus welkom.

Ik zie hen zeker niet als concurrenten, er is werk genoeg. Trouwens: hoe meer Vlamingen lid worden van OGC, hoe sterker we staan tegenover onze Nederlandse collega’s, dat is een extra argument om Vlaamse geitenboeren te zoeken die willen omschakelen.”

Wim Pieters uit Assenede, Biogeitenhouder sinds 2008

Hoe worden de biologische geitenhouders ondersteund?

“We hebben het geluk over een deskundige voorlichter (Wim Govaerts) te beschikken. Zijn technische én zijn mensenkennis zijn een grote hulp voor de geitenhouders, want elk bedrijf moet zowel bedrijfeconomisch als familiaal goed draaien. Verder is er ondersteuning vanuit het praktijkonderzoek (Inagro-bio) en vanuit het Biobedrijfsnetwerk (BioForum i.s.m. Landwijzer).

Eigenlijk hadden de biogeitenhouders in 2007-2008 al zelf hun eigen bedrijfsnetwerk avant la lettre opgericht.

Minimaal tweemaal per jaar wisselden we onze ervaringen uit met elkaar, de voorlichter en de praktijkonderzoeker. Ook marktzaken kwamen aan bod en werden openlijk besproken. Deze collegialiteit heeft de bedrijven en de sector versterkt, het Biobedrijfsnetwerk maakt die rol nu verder waar.”

Wat is jouw rol in dit verhaal?

“In 2002 startte ik een biogeitenhouderij in Oudenburg: de Klokhofstede. Zeven jaar later trad ik toe tot de toen pas opgerichte coöperatie OGC. Na mijn voorzitterschap van BioForum, ging ik in op de vraag van OGC om bestuurder te worden. Om gezondheidsredenen moest ik mijn bedrijf vorige zomer overlaten, maar op vraag van OGC en de Belgische leden blijf ik actief bestuurder.

Binnen het OGC-bestuur ben ik verantwoordelijk voor markt- en productontwikkeling en voor België. Sinds vorige zomer zet ik me ook in voor de coöperatie van de biologische melkveehouders (BMV) en hun band met de Nederlandse collega’s van Eko Holland. Zo krijg ik de gelegenheid de ontwikkeling van de biologische zuivelsector in België en Nederland op de voet te volgen en de positie van de boeren in de keten te versterken.” ✗

samenwerkende sector 17

• STIMULERENDE sector

Bedrijfsadvies op maat van elke bioboer

omschakelingsadvies 75% / € 510 biobedrijfsplan 75% / € 960 tot 3 jaar na datum eerste contract met erkend CO

GANGBAAR

BIOLOGISCHE PRODUCTIEMETHODE

START OMSCHAKELING 1ste contract met erkend controle-organisme

startersadvies tijdens omschakelingsperiode 75% / € 3.200

Voor Wie Bioboeren Wat Subsidies voor bedrijfsontwikkelingsplannen en bedrijfsbegeleidingen worden binnenkort vervangen door subsidies voor biobedrijfsadvisering; het nieuwe subsidiesysteem in vraag en antwoord Waarom Systeem was toe aan vernieuwing

Met Biobedrijfsnetwerken, bedrijfsadviseurs en onderzoekers via CCBT en NOBL ondersteunt BioForum bioboeren op zoek naar kennis. Het individueel bedrijfsadviessysteem was toe aan vernieuwing. Daarom werkte BioForum aan een werkbaar instrument dat bioboeren en begeleiders effectief en efficiënt kunnen inzetten. Dit nam uiteindelijk vier jaar in beslag.

“In het nieuwe systeem kunnen wij meer advies op maat leveren.

Sommige telers hebben vooral nood aan een grondig gesprek tijdens de winter om het nieuwe teeltseizoen voor te bereiden en houden het hierbij. Andere telers hebben liever tijdens het teeltseizoen regelmatig een kort flitsbezoek langs enkele percelen. Met de nieuwe regeling is eender welke formule mogelijk.

In functie van de vragen of specialisaties op het bedrijf, kunnen nu meerdere adviseurs ingeschakeld worden.”

Lieven Delanote, Inagro

Concrete tip Spreek je adviseur aan en vraag hem in te stappen in dit systeem. Je krijgt hiervoor een mooie financiële tussenkomst.

18

bio actief 19

bedrijfsadvies 50% / € 4.000

subsidies voor bedrijfsadvies

Wat verandert er? ▸ administratieve vereenvoudiging ▸ verhoogde bedragen ▸ steun voor beginnende landbouwers (landbouwgerelateerde opleiding, installatieattest of minstens 60 dagen voltijdse stage) ▸ steun voor bioboeren die langer dan 5 jaar bezig zijn ▸ financiële tussenkomst niet afhankelijk van aantal bezoeken ▸ je kan als boer een beroep doen op meer dan één bedrijfsadviseur voor advies op maat ▸ ervaren bioboeren kunnen na erkenning bedrijfsadvies geven ▸ de boer evalueert zelf de begeleiding Wie kan voor welke soorten advies een subsidie aanvragen? ▸ bio-info voor kandidaat-bioboeren ▸ bio-omschakelingsplan voor boeren en land- en tuinbouwscholen ▸ biobedrijfsadvies 1 voor startende bioboeren ▸ biobedrijfsadvies 2 voor bestaande bioboeren zie ook figuur bovenaan Wie kan zich aanmelden om zich te laten erkennen als bedrijfsadviseur? ▸ adviesdiensten én individuele adviseurs ▸ kandidaat-adviseurs kunnen ervaren bioboeren, onafhankelijke adviseurs of adviseurs vanuit proefcentra zijn Waar vind je de subsidiebedragen en de lijst van erkende adviseurs? ▸ www.bioforumvlaanderen.be/biosector/boeren/begeleiding Wanneer treedt het nieuwe systeem in werking? ▸ tien dagen na de publicatie van het Ministerieel Besluit in het Belgisch Staatsblad.

m eer info An Jamart, coördinator landbouw, an.jamart@bioforumvl.be t 03 286 92 65

• sector in debat

Slim vlees?!

Landbouwsector en milieubeweging in debat Wie Kurt Sannen BioForum, Piet Vanthemsche Boerenbond, Lieze Cloots Bond Beter Leefmilieu, moderator John Vandaele MO* Wat BioForum organiseerde midden december een debat over de toekomst van vlees Waarom Maatschappelijk debat vleesconsumptie verbreden

We moeten naar een landbouwsysteem dat samenwerkt met de natuur.

“Binnen een goed functionerend agro-ecologisch landbouwsysteem is er wel degelijk een functie weggelegd voor dierlijke productie”, benadrukt Kurt Sannen. “Een landbouw zonder veehouderij zou weinig duurzaam zijn, en ook in akkerbouw en groenteteelt is er nood aan verdere verduurzaming.”

Bij intensieve veehouderij zet je veel beesten samen, ze groeien sneller en hebben daardoor minder uitstoot per kg dan bij extensieve veehouderij. “Maar binnen het systeem zelf is de uitstoot wel degelijk groter”, stelt Kurt Sannen. “Bij extensieve veeteelt wordt de uitstoot in het systeem zelf geïncorporeerd. De nutriënten worden in de productie gebruikt. Methaan wordt in de bodem verwerkt. Je krijgt een gesloten systeem, en daardoor is de netto output veel lager.”

Een greep uit de tussenkomsten van…

Piet Vanthemsche, Boerenbond: “Om als Boerenbond te zeggen dat we te veel vlees eten, daar heb ik geen probleem mee. Wel met het feit dat we te veel vlees zouden produceren. Vlaamse boeren hebben het recht om te produceren voor de export.”

Lieze Cloots, Bond Beter Leefmilieu: “Het is niet zo dat we geen vlees meer mogen eten, maar het moet vooral op een andere manier geproduceerd worden. De vleesproductie moet binnen de ecologische draagkracht gebeuren. Dat geldt trouwens evengoed voor de alternatieven. Ook het prijssignaal moet aangepakt worden: externe kosten doorrekenen in de prijs is het krachtigste instrument.”

m eer info Het opiniestuk van Kurt Sannen over duurzame vleesproductie vind je op www.bioforumvlaanderen.be/ biosector/standpunt/ duurzame_veeteelt video In een kortfilm, getoond tijdens het debat, vertellen vier veehouders over hun leven als boer en wat zij denken over duurzaam vlees: www.youtube.com/ watch?v=Wut6M4lSvrY

Fotografie: lisa develtere

Geert Gommers, Velt: “Het advies van Velt? Minder en beter! En voor Velt betekent ‘beter’ vlees, biologisch vlees. Je kan mensen motiveren om biovlees te kopen, maar dan moeten ze beseffen waarom ze meer betalen. Ik wil dan ook een appél doen aan de biobedrijven: toon jouw bedrijf.” ✗

sector in debat 19

• ontmoetende sector

Klinken op de toekomst — plannen tot 2019 voor Wie alle leden van BioForum Vlaanderen, de hele biosector Wat ideeën over koers van BioForum in k ­ omende vijf jaar Waarom omdat bio doorbreekt van niche naar doorsnee Fotografie: lisa develtere

20 bio actief 19

BioForum Vlaanderen kijkt naar de toekomst met haar bio 5/20 plan. De Raad van Bestuur formuleerde vier uitdagingen en legde deze voor aan de aanwezigen op haar nieuwjaarsdrink eind januari. Met hun input werkt BioForum een actieplan uit voor de komende vijf jaar dat ze ter goedkeuring aan de Algemene Vergadering van april voorlegt.

De 4 uitdagingen BioForum wil ... ... een organisatie zijn van elkaar versterkende schakels ... een organisatie zijn van en voor iedereen in de biosector ... consumenten een duidelijke plek geven ... zich duidelijk positioneren tegenover andere organisaties

Chris Vanderstraeten, operationeel verantwoordelijke winkelketen Origin’O “Ik heb normaal weinig contact met bioboeren. Het is interessant om hen te ontmoeten. Dit soort netwerkmomenten zijn belangrijk. We kunnen elkaar versterken. Het is goed dat BioForum diverse schakels bij elkaar brengt. Visie-ontwikkeling is belangrijk voor een organisatie als BioForum. Toen ik tien jaar geleden begon, leek bio een hype. Nu blijkt dat ethiek rond voedsel een blijver is. We moeten mee evolueren. BioForum is er voor iedereen, maar is niet van iedereen. Iemand met vragen over bio, zou meteen aan BioForum moeten denken.

Daarom blijf ik het goed vinden dat de staat BioForum ondersteunt. Dat maak BioForum een neutralere organisatie dan wanneer het door enkele grote bedrijven zou gesponsord worden.

En laat BioForum zich focussen op professionelen.”

Karine Cabezon, sales manager Weleda “Het was leuk om mensen op een informele manier te ontmoeten. Ik zag hier verschillende klanten en heb ook mensen ontmoet met wie we misschien in de toekomst kunnen samenwerken. Daarmee bedoel ik niet per se een commerciële samenwerking. Als maatschappelijk geëngageerd bedrijf vinden we het belangrijk om mee te stappen in een visieoefening. Biovoeding en biocosmetica maken deel uit van dezelfde wereld. Hoe meer we samen naar buiten komen, hoe sterker we staan. Dit was een goed initiatief.”

Hannelore Coene, zaakvoerder Onder De Appelboom “Ik ben hier om te netwerken en mee te spreken over de rol van BioForum. Het nuttige en het aangename. Ik heb het gevoel dat mijn mening er echt toe doet.

BioForum is een sectoroverschrijdende koepelorganisatie.

Dat maakt haar zo bijzonder en sterk. Binnen de biosector moet ze samenhoudend optreden.

Het is niet onlogisch dat er soms een conflict kan zijn. Daarom moeten we onder het dak van BioForum zoeken naar wat ons samenhoudt en kunnen praten over conflicterende belangen.

Ik vind het belangrijker dat BioForum probeert bio zichtbaar te maken voor de consument dan dat ze probeert om mensen die niet geïnteresseerd zijn te overtuigen.”

Dirk Lammertyn, zaakvoerder De Lochting “Het ‘café-aspect’ vond ik heel aangenaam. Door hier met alle geledingen aan tafel te zitten, zijn nieuwe vormen van samenwerking bijna evident.

Ondertussen ontwikkelt zich een vriendschap tussen bedrijven. Ik probeer ook tendensen te ontdekken. Van BioForum verwacht ik dat ze de belangen van de leden – en bij uitbreiding de biosector – behartigt. Ze hoort ‘bio’ als merk te bewaken en daarover te communiceren: het verhaal rond bio, de emotionele beleving. Maar BioForum moet zich vooral positioneren als informatieverstrekker, niet als reclamebureau. Campagne voeren is een taak van de marktactoren.” ✗

Agenda Algemene Vergadering gaat door op 23 april, alle leden van BioForum welkom

Ontmoedende sector 21

• veranderende sector

Stadslandbouw in opmars — welke kansen voor bio? voor wie Bio-ondernemers en beleidsmakers met interesse in korte keten wat Stadslandbouw gaat samen met bio, maar wel onder voorwaarden waarom Een duurzame trend met potentieel voor bio

Moestuinieren is in, meer en meer mensen worden lid van een Voedselteam, ook Community Supported Agriculture (CSA) zit in de lift. Het biedt een mooi antwoord op de wens van velen om te weten vanwaar hun voedsel komt, wie de boer is en hoe hij teelt.

Op het terrein Vorige zomer nog brak Europarlementslid Kathleen Van Brempt een lans voor stadslandbouw om wereldwijd de bevolking te kunnen blijven voeden. Ze wees erop dat in het verleden, bij voedselcrisissen, altijd teruggevallen werd op een omvangrijk netwerk van kleinschalige (stads)landbouw.

Vlaamse steden als Leuven, Antwerpen en Gent bezinnen zich over de mogelijkheden en nieuwe initiatieven schieten als paddenstoelen uit de grond. Dat gaat van balkontuinieren, over CSA-stadsboerderijen, tot grootschalige dromen van dakboerderijen.

Zelfs computergestuurde hydroculturen of aquaponics-systemen zien het licht waarbij

22 bio actief 19

tegelijkertijd vis en groenten worden gekweekt.

Stadslandbouw is niet altijd biolandbouw Stadslandbouw wordt vaak in één adem genoemd met duurzame landbouw en velen verwarren “vrij van kunstmeststoffen en chemische pesticiden” met “biologisch”.

Niet terecht. Een initiatief als Biodroom in Antwerpen koos noodgedwongen voor teelt in zakken omdat de bodem te zeer verontreinigd was.

“ De link leggen met bio is soms een brug te ver” Bij een biologisch productiesysteem vormen de bodem en de bodemprocessen de basis.

Biolandbouw stimuleert via organische bemesting het bodemleven in al zijn diversiteit.

Zo draagt bio bij tot een gezonde bodem en een goede bodemstabiliteit en verhindert het bodemerosie.

Biologische gewassen krijgen hun voeding via het bodemecosysteem. De afhankelijkheid van externe input wordt tot een absoluut minimum beperkt. Je krijgt sterkere gewassen met een uitgebreid wortelgestel die daardoor ook beter zijn qua smaak. Het telen

in potten, bakken, containers en opgevoerde lagen grond, kan daar niet aan tippen. Laat staan die hydrocultuur- en aquaponicssystemen!

Potentieel voor bio Toch schept stadslandbouw ook nieuwe kansen voor bio. BioForum beveelt geïnteresseerde steden aan om in de eerste plaats een inventaris op te maken van de vele ongebruikte gronden. Die kunnen op een duurzame manier bestemd worden voor biolandbouw. Bovendien kunnen stadsbesturen een rol spelen in het faciliteren van de afzet van de omringende biologische boeren via bijvoorbeeld biologische boerenmarkten of de eigen catering. ✗

Concrete Tip Zin in korte keten verkoop? Vraag je brochure aan of vind hem op onze website: ‘Van om de hoek. Aan de slag met korte keten.’

m eer info Esmeralda Borgo, wetgeving & beleid, esmeralda.borgo@bioforumvl.be, t 03 286 92 66

• vooruitkijkende sector

BioFach ‘achter de schermen’ Wie Flanders Investment & Trade (FIT) en BioForum wat internationale ontmoeting op BioFach, biologische vakbeurs van 13 tot 16 februari in Neurenberg waarom vertegenwoordiging van de Vlaamse bio­ sector wereldwijd

40.000 professionele bezoekers uit 130 landen, producten uit meer dan 80 landen en 2390 exposanten. Ondanks een opkomst van 200 standhouders minder dan vorig jaar blijft BioFach ‘the place to be’ voor iedereen die met bio te maken heeft.

“Op korte tijd heb ik enorm veel contacten gelegd.”

“Ik twijfelde eerst om te gaan, ik ben al zoveel geweest. Maar ja, dan zijn er natuurlijk weer zaken die je absoluut niet mag missen en ben ik blij dat ik er weer bij was.”

“De reis heeft zich al terugbetaald met de deals die ik hier gesloten heb.”

“Ik zoek hele specifieke producten voor ons gamma en als het bestaat, dan vind je het hier.”

“Na alle indrukken die je hier opdoet, begin je jezelf vragen te stellen bij je eigen bedrijf en keuzes. Goed om bepaalde zaken opnieuw te bekijken.”

“Straf dat je naar Duitsland moet gaan om een goed gesprek te hebben met Vlaamse collega’s.”

Trends en evoluties Zeer in contrast met de grootschaligheid en het internationale karakter van de beurs en haar exposanten, blijken ‘regionaal, lokaal en duurzaam’ hot items tijdens debatten en workshops. Transparantie en (sociale) duurzaamheid zijn sleutelwoorden van de toekomst. Zeker een evolutie om in de gaten te houden.

“Meedoen met Best New Product of the Year geeft ons extra zichtbaarheid, dat merken we ook op onze stand.”

België aanwezig

“We merken steeds meer interesse voor bio op gangbare voedingsbeurzen. Dat is voor ons nog interessanter omdat daar meer aankopers van supermarkten naartoe komen.”

Net zoals vorig jaar stond BioForum onder de vleugels van FIT mooi samen met de Vlaamse standhouders en naast de Waalse collega’s; samen vormden ze de vertegenwoordiging van de Belgische biosector op BioFach. Enkele impressies van de Belgische deelnemers:

“Met BioFach in Japan en China, Noord- en Latijns-Amerika verlies je een hoop internationale bezoekers. Dat is jammer.”

“Drie dagen is voldoende om alle collega’s te zien. De vierde dag is niet noodzakelijk.”

ontmoetende sector vooruitkijkende sector 23

© kvl/creative nature

• Ondernemende sector

De zaak van de grond — samen grond aankopen voor wie Voor bioboeren wat Oprichting van biogrondfonds waarom Te dure grond hindert continuïteit van biolandbouw Internationaal groeit de aandacht voor fondsen die gronden aankopen voor biologische landbouw. Ze passen in de groeiende beweging van land sharing (grond in gemeenschappelijk bezit) als tegengewicht voor het toenemende fenomeen van land grabbing (het wereldwijd aankopen van landbouwgrond door speculatieve investeerders). Grondfondsen maken duurzame landbouw op lange termijn, over de generaties heen, mogelijk. Landwijzer werkt samen met Land-in-Zicht en CSA-netwerk aan een Vlaams biogrondfonds.

Samen sterk Verschillende individuele biobedrijven kochten al grond via een stichting of vzw. Door de krachten te bundelen in een overkoepelende structuur, wordt professioneel beheer mogelijk. In 2011 startten de initiatiefnemers een ‘grondig’ voorbereidend onderzoek in dit complexe verhaal. Met steun van de Vlaamse 24 bio actief 19

overheid en de hulp van 3 partners (Land-inZicht, CSA-netwerk en CDO (Centrum voor Duurzame Ontwikkeling van UGent).

Een 3-ledige structuur De grote lijnen van het fonds zijn inmiddels duidelijk: een 3-ledige structuur is cruciaal voor het welslagen van het project. Een stichting ontvangt schenkingen en legaten waarmee gronden worden aangekocht. Een coöperatieve vennootschap trekt investeringsgeld aan om grond voor bestaande en nieuwe bedrijven aan te kopen. En een vereniging verzorgt de communicatie naar het publiek. De drie geledingen verwezenlijken samen de doelstellingen van het fonds.

Een groot nog onopgelost knelpunt is het vinden van middelen om de opstartperiode te overbruggen.

Continuïteit en participatie Het innoverende van het project schuilt in het verzekeren van continuïteit: gronden worden voorbestemd voor duurzame landbouw, niet gedurende één generatie maar voor vele generaties. Bovendien biedt het consumenten de kans om een deel van de oplossing te worden: door zelf te investeren in lokale biobedrijven verzekeren ze voor zichzelf en hun (klein)kinderen gezonde

voeding en ondersteunen ze de vele andere diensten die biobedrijven leveren.

De tijd is rijp Dat het biogrondfonds wordt opgericht, is niet verwonderlijk: ons land kent bijzonder hoge grondprijzen en een verouderde pachtwetgeving. Daardoor zijn bioboeren die hun hele leven grote inspanningen leverden voor een goede bodemvruchtbaarheid, niet zeker dat hun werk zal worden voortgezet. En weten nieuwe boeren geen betaalbare grond te vinden. Ondertussen zijn de biobedrijven van het eerste uur toe aan een generatiewissel en is de betrokkenheid bij consumenten groeiende.

De initiatiefnemers willen deze zomer de 3 geledingen van het fonds effectief oprichten.

In de herfst lanceren ze hun communicatiecampagne met een startevenement en worden de eerste concrete projecten voor aankoop van gronden op biologische bedrijven opgestart. ✗

TI PS EN HULP VOOR DE OPSTART VAN HET FONDS? Geert Iserbyt, geert.iserbyt@landwijzer.be.

De blauwdruk biogrondfonds vind je op www.landwijzer.be/biogrondfonds

• voorbeeldsector

Ontmoet de ambassadeurs van de Bioweek 2013!

De Bioweek, van 1 tot 9 juni, brengt bio in de media en bij het publiek. Dit jaar zetten we twaalf ondernemers als ambassadeur in de kijker. Omdat zij nu eenmaal het beste weten waarom bio werkt. Zij kennen hun bioproduct door en door en ervaren de meerwaarde elke dag. En zo krijgt bio vele gezichten...

De campagne in een notendop Het wordt een Bioweekcampagne met mannelijke insteek. Met concrete feiten en bevindingen vertellen de ambassadeurs waarom bio voor hen werkt. De ambassadeurs weerspiegelen de diversiteit van de sector: pioniers en recente bio-ondernemers, kleine en grote bedrijven, man en vrouw, boer, verwerker of winkelier, met een diversiteit aan producten. Tijdens de Bioweek zetten zij, samen met andere biobedrijven, hun deuren open voor het publiek.

Bioweekmagazine bij Knack We willen dat (toekomstige) ondernemers, opiniemakers, beleidsadviseurs en aankopers bio ontdekken. We laten vijf ambassadeurs uitgebreid aan het woord in het biomagazine dat we via Knack verspreiden op 29 mei. ‘Ik maak bio, omdat het werkt’ vormt de rode draad. Ook op andere plaatsen zal het magazine verdeeld worden!

Ook dit jaar een online belevenis De Bioweek leeft online, dat zie je aan de bezoekersaantallen van onze website. Ook dit jaar wordt het een hotspot met unieke wedstrijden en verslaggeving recht uit de sector ... ✗

Samplingactie in 3 grote Vlaamse steden In 3 grote treinstations zal de Bioweek niet onopgemerkt voorbijgaan. We voorzien tijdens 3 samplingacties een traktatie voor 9000 gelukkigen: een biologische lekkernij en een hebbeding. Jazeker, speciaal voor de Bioweek ontwierpen we exclusieve speelkaarten die ook verdeeld zullen worden via biowinkels. Zo blijft onze campagne nog lang nazinderen in de huiskamer.

c ontacteer Benieuwd naar de publicitaire mogelijkheden? De Bioweek is het event om jouw bedrijf in de kijker te zetten!

Sabrina Proserpio sabrina.proserpio@bioforumvl.be T 03 286 92 70

meedoen?

Schrijf jouw activiteit in op www.bioforumvlaanderen.be/ inschrijven/bioweekactiviteit_2013 Nieuwsgierig?

Ontmoet de ambassadeurs via www.bioforumvlaanderen.be/ nieuws/bioweek_ambassadeurs

© Frank Toussaint

voorbeeldsector 25

“We steken al onze energie in het lastenboek en de certificatie. Maar de bioboeren zelf zijn nog nauwelijks betrokken bij de verdere ontwikkeling van dat lastenboek. Het zijn ‘standaardnemers’ in plaats van ‘standaardmakers’ geworden. De biologische beweging moet daarom andere wegen zoeken om de wereld te veranderen, en ondermeer nieuwe sociale relaties creëren tussen boer en consument.”

van horen zeggen

— Gunnar Rundgren Grolink, Zweden, BioFach 2013

“In Noord-Amerika zien we een sterke opkomst van een industriële biolandbouw, waardoor de prijzen steeds meer onder druk komen te staan.

Daarom zagen we ons genoodzaakt om een nieuw label te ontwikkelen: een lokaal fair trade label voor bioboeren.”

— Michael Sligh Rural Advancement Foundation International, VS, BioFach 2013

“Enerzijds sturen we aan op een duurzame kwalitatieve en kwantitatieve groei van de biologische productie in Vlaanderen en op een evenwichtige marktontwikkeling. Daarnaast willen we dat bio een voorbeeldfunctie krijgt voor een verdere verduurzaming van landbouw en maatschappij.”

— Kris Peeters Vlaams minister-president, voorstelling Strategisch Plan Bio, 7 februari 2013

De stelling van de CEO van Syngenta dat ‘wie bio eet, de wereld om zeep helpt’ is een belediging voor alle bioboeren en consumenten. Het is trouwens door dergelijke communicatie dat diezelfde multinationals het debat over ggo’s vijftien jaar geleden grondig verknoeid hebben.

De biologische landbouw is een volwaardig onderdeel van onze sector en voor een aantal boeren is het zeker een opportuniteit.”

— Piet Vanthemsche Voorzitter Boerenbond, Boer en Tuinder, 15 februari 2013

26 bio actief 19

“De biowetgeving evalueren en bijsturen? Als de Commissie oprecht bio wil stimuleren, dan mag ze zich niet beperken tot een bijsturing van de biologische wetgeving. Haar aandacht moet zich richten op alle landbouwwetgeving, zoals de ggo-wetgeving.

Het is belachelijk om te eisen dat bioproducten volledig ggo-vrij zijn, als de ggo-wetgeving niet in staat is om besmetting te vermijden.”

— Andrea Ferrante Associazione italiana per l’Agricoltura Biologica, Italië, lid van de Raad van Bestuur van IFOAM, over de evaluatie van de biologische wetgeving, BioFach 2013

Wat betekent BioForum voor jou?

Gezocht!

Stem uit de sector

BioForum Vlaanderen vzw is de sector­ organisatie van de biologische landbouw en voeding. BioForum vertegenwoordigt en ondersteunt alle ondernemers die in de biosector actief zijn. BioForum’s experten zorgen voor hun respectievelijke sectorgroep: producenten, verwerkers en verkooppunten. Foodservices zijn nog geen aparte doelgroep, maar krijgen ook aandacht.

Sectorgroepen vormen een directe link ­tussen de sector en BioForum. De Raad van Bestuur bestaat voor het grootste deel uit bedrijfsleiders uit de biosector. Interesse om ook jouw stem te laten horen?

We horen het graag!

Ben jij een enthousiaste winkelier/verwerker/ boer/retail/foodservice/stakeholder/... met een vlotte pen?

BioForum is op zoek naar meerdere professionals met een frisse kijk op bio die één keer per jaar hun stem laten horen in deze rubriek.

Interesse?

Neem contact op met Adje Van Oekelen, adje.vanoekelen@bioforumvl.be, t 03 286 92 60

vijf redenen om lid te worden van BioForum Vlaanderen Voor Fair Trade, bio en lokale voeding

jij beslist mee jouw belangen behartigd Ontmoet leveranciers van Biologische voeding, Fair Trade en lokaal

persoonlijk advies

Neem deel aan kooksessies en boeiende conferenties

voordelen voor jouw bedrijf Op 23 april 2013 Van 10u tot 17u Tour & Taxis, 1000 Brussel

samen sterk

Beu rs

co , & k nfere ook n ses ties sies

PA RT N E R S

www.bioforumvlaanderen.be info@bioforumvl.be — t 03 286 92 78

O R G A N I S AT O R

www.salonyourchoice.be

stem uit de sector 27

Extra afzet?

Meer bekendheid?

Adverteren in Bio Actief is gericht B2B en betaalbaar. Contacteer sabrina. proserpio@bioforumvl.be en wij h ­ elpen je graag verder.

Méér dan bio 8_ele[Z_d] peh]j leeh [[d ZkkhpWc[ m[h[bZ" ^_[h [d dk" [bZ[hi [d bWj[h$ 8[Zh_`l[d Z_[ a_[p[d ec ^[j 8[b]_iY^[ bWX[b 8_e]WhWdj_[ j[ X[^Wb[d" Ze[d ZWWh de] [[d iY^[f`[ X_`$ P_` cWa[d d_[j Wbb[[d X_e" p[ ^[XX[d eea [njhW WWdZWY^j leeh [Yebe]_iY^[" ieY_Wb[ [d [Yedec_iY^[ ZkkhpWWc^[_Z$ 8_e]WhWdj_[ lhWW]j WWdZWY^j leeh [[d [[hb_`a[ fh_`i" peh] leeh mWj[h" [d[h]_[" X_eZ_l[hi_j[_j" jhWdifehj" l[hfWaa_d] [d W\lWb$ Be]_iY^ ZWj Yedikc[dj[d ^[j c[[ij[ l[hjhekm[d ^[XX[d _d 8_e]WhWdj_[ $

Alles voor een betere wereld.