Biblioteka Śląska
Katalog wystawy / Catalogue of the exhibition Maj–Czerwiec 2013 / May–June 2013 Biblioteka Śląska, Katowice Organizator Przeglądu / Organizer of the Review Biblioteka Śląska
Komitet Wydawniczy / Editorial Committee prof. zw. dr hab. Jan Malicki – przewodniczący / president Magdalena Skóra – zastępca przewodniczącego / vice president dr Barbara Maresz – sekretarz / secretary dr Teresa Roszkowska Aneta Satława
© Copyright by Biblioteka Śląska 2013
Tłumaczenie / Translation Wisława Bertman Realizacja projektu / Realization of the project Monika Wieczorek, Zdzisław Grzybowski, Alina Jarczyk Projekt okładki / Cover design Monika Wieczorek Skanowanie ekslibrisów / Digitization of ex-librises Adam Grycner Na okładce / On the cover ekslibrisy Łukasza Cywickiego, Polska / Poland Wydawca / Publisher Biblioteka Śląska e-mail: promocja@bs.katowice.pl ISBN 978-83-60209-95-0 Nakład: 150 egz. / Published in 150 copies
Jury Przeglądu / Jury of the Review Prof. zw. Michał Kliś – Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach przewodniczący / president
Mieczysław Bieleń ks. dr Henryk Pyka
– bibliofil, kolekcjoner ekslibrisów / bibliophile, ex-libris collector – doktor teologii, znawca historii sztuki sakralnej / D.Th., expert on the history of sacral art
Tadeusz Michał Siara – artysta grafik / graphic artist Andrzej Znamirowski – znawca ekslibrisów / ex-libris expert
Nagrody / Prizes
I NAGRODA / I PRIZE DYPLOM i MEDAL im. Pawła Stellera diploma and medal named after Paweł Steller Łukasz Cywicki, Polska / Poland II NAGRODA / II PRIZE DYPLOM i MEDAL im. Pawła Stellera diploma and medal named after Paweł Steller Marek Basiul, Polska / Poland III NAGRODA / III PRIZE DYPLOM i MEDAL im. Pawła Stellera diploma and medal named after Paweł Steller Andrzej Bortowski, Polska / Poland
Wyróżnienie honorowe w postaci dyplomu i medalu im. Pawła Stellera Honorable mention – diploma and medal named after Paweł Steller Jerzy Jankowski, Polska / Poland
Nagroda Specjalna Dyrektora Biblioteki Śląskiej w Katowicach i medal im. Pawła Stellera Special Prize of the Director of Silesian Library in Katowice and medal named after Paweł Steller Cristina Gladys Muñoz, Argentyna / Argentina
Wyróżnienie Śląskiego Towarzystwa Miłośników Książki i Grafiki i medal im. Pawła Stellera Honorable mention of the Silesian Bibliophiles and Iconophiles Association and medal named after Paweł Steller Peter Lazarov, Holandia / Netherlands
MEDAL im. Pawła Stellera Projekt Leszek Wieluński Medal odlano w Pracowni Metaloplastycznej Jerzego Dziury w Katowicach
MEDAL named after Paweł Steller designed by Leszek Wieluński Medal was cast in the casting house of Jerzy Dziura in Katowice
Siła ekspresji Biblioteka Śląska – organizator VIII Międzynarodowego Przeglądu Ekslibrisu Drzeworytniczego i Linorytniczego im. Pawła Stellera Katowice 2012 – za istotny imperatyw dokonań konkursowych uznała „kultywowanie najstarszych technik graficznych”. Przypisano zatem wiodącą rolę tradycji graficznej, przyporządkowanej i dedykowanej u swych początków słowu pisanemu. Upowszechniała je w Europie znana już od XIV wieku technika druku wypukłego, w której zarówno drzeworyt, jak i linoryt są efektem w formie odbitki graficznej. Na długo przed Gutenbergiem w technice drzeworytniczej sporządzano „książki blokowe”. Klocek drzeworytniczy, odpowiadający zawartości drukowanej strony, mieścił zarówno tekst, jak i ilustracje. Technika drzeworytnicza służąca powielaniu treści, nierzadko o charakterze użytkowym, ustąpiła z czasem miedziorytowi, który pozwalał na precyzyjne prowadzenie linii rysunkowej. Wróciła jednak z całą siłą plastycznej wytworności z końcem XIX i XX wieku, co w polskiej grafice znalazło swój szczyt w dokonaniach tych artystów, którzy poszukiwali osobliwości w odkrywaniu pokładów polskiej sztuki narodowej. Ponieważ konkurs odbywa się na Górnym Śląsku pod egidą Biblioteki Śląskiej (wcześniej Biblioteki Wojewódzkiej w Katowicach), dlatego ważne jest w tym miejscu przypomnienie twórczości graficznej Pawła Stellera. Nie można pominąć także dokonań drzeworytniczych Jana Wałacha. W tle jego twórczości pojawia się bowiem postać Jerzego Warchałowskiego – inspiratora Polskiej Sztuki Stosowanej i współzałożyciela Warsztatów Krakowskich, Ładu, komisarza Polskiego Pawilonu ozdobionego zwycięskimi laurami na Paryskiej Wystawie Sztuki Dekoratywnej w 1925 roku. To Jerzy Warchałowski obrał Jana Wałacha na czarnego konia polskiej sztuki narodowej, przekonał do niego Michała Grażyńskiego i lansował go aż do swojej śmierci w 1939 roku. Śląsk ma więc tytuł do organizowania przeglądu grafiki drzeworytniczej i nie wynika on jedynie z dokonań minionych. Katowice są miastem, w którym w miejscowej ASP i jej okolicy skupiła się plejada artystów, stanowiących o wysokim poziomie współczesnej polskiej grafiki. Przewodniczącym jury VIII Przeglądu był prof. Michał Kliś, rektor pierwszej kadencji katowickiej ASP, w czasie uzyskania przez nią własnej, instytucjonalnej osobowości. Przedmiotem konkursu i wystawy są małe formy graficzne, wykonane przez autorów wielu nacji, posiadających własną tradycję artystyczną, jak Japonia, w której przed wiekami ujawniły się niedościgłe talenty sztuki drzeworytniczej. Małe formy graficzne, mieszczące się w konwencji ekslibrisu, zakładają intymną formę wypowiedzi i tajemniczą aurę niedopowiedzeń. Wynika to z tematu, jaki zadaje sobie artysta. Ekslibris jest bowiem obiektem dedykowanym – zapisem wynikającym
ze znajomości osoby, dla której jest on przeznaczony. Powinien więc mieć w sobie tę siłę przyciągania uwagi, jak każde ważne słowo, jak dobry portret. Składa się na to zarówno siła osobowości „portretującego”, jak i „portretowanego”. Wydaje się, że przyznana podczas VIII Przeglądu I Nagroda posiada właśnie tę zaletę formalną, siłą własnej ekspresji zwracającą uwagę na artystę i skłaniającą do zainteresowania także osobą, której ekslibris został dedykowany. Ks. dr Henryk Pyka
The Strength of Expression The Silesian Library – an organizer of the 8th International Review of Woodcutter’s and Linoleum Print Ex-libris Katowice 2012 – as an important goal of the review recognized the popularization and development of the „oldest graphic techniques”. Therefore the graphic tradition dedicated at its beginning to the written word was assigned a leading role in the review. The written word was widespread across Europe from 14th century by the relief printing technology and both woodcut and linoleum print are the effects of using this technology in the form of graphic print. A long time before Gutenberg the wood engraving technology had been used to make the „block-books”. A woodblock, relevant to the content of the printed page contained not only the text but also illustrations. With time the wood engraving technique used for copying the content, mainly the utility one has given way to the copperplate engraving, more suitable to precise line drawing. But it came back with all strength of artistic refinement in 19th and 20th century, in Polish graphic art it reached its utmost possibilities in the works of the artist, who were looking for singularity in the resources of Polish national art. As the Review takes place in Upper Silesia under the aegis of Silesian Library (earlier Provincial Library in Katowice) it is important to recall at this moment the artistic output of Paweł Steller. We cannot omit also the wood engraving achievements of Jan Wałach. In the background of his art we can find a figure of Jerzy Warchałowski – an inspirer of Polish Applied Art Society and co-founder of both Kraków Workshops and Artistic Cooperative „Ład”; also a commissioner of Polish Pavilion at Art Deco Paris Exhibition in 1925. It was Jerzy Warchałowski who acclaimed Jan Wałach a dark horse of Polish national art, he recommended him to Michał Grażyński and promoted him till his death in 1939. Silesia is entitled to organize the reviews of woodcut art not only because of the past achievements in this area of art. Katowice is a town where in local Academy of Fine Arts and in the area a galaxy of artists representing the highest level of contemporary Polish graphic art has been concentrated. The president of Jury of the 8th Review was prof. Michał Kliś, rector of the first term of the Academy of Fine Arts in Katowice, in times of achieving its was widespread across Europe. The object of the competition and the exhibition are small graphic works created by the authors of many countries with own artistic tradition, like for example Japan, where ages before matchless talents of woodcut art had been revealed. Small graphic forms like ex-libris presuppose an intimate form of expression and a mysterious aura of understatements. It is the result of the theme chosen by author. Because every ex-libris is a dedicated object – a record of the knowledge of a person who
is an addressee of it. It is why it should have inside this attracting strength, like every important word, like every good portrait, which consists of strength of personality of both: the portraying and the portrayed ones. It seems that the main prize granted during the 8th Review has this formal advantage, which by the strength of its expression, draws attention to its author, as well as inclines spectators to become interested in the person for whom the ex-libris was dedicated. Fr. Dr. Henryk Pyka
L aur e aci / L aur e ates
I nagroda i Medal im. Pawła Stellera I Prize and Medal named after Paweł Steller
Łukasz Cywicki Polska / Poland
90 x 100 mm 16
ﾅ「kasz Cywicki Polska / Poland
90 x 100 mm 17
ﾅ「kasz Cywicki Polska / Poland
90 x 100 mm 18
ﾅ「kasz Cywicki Polska / Poland
90 x 100 mm 19
ﾅ「kasz Cywicki Polska / Poland
90 x 100 mm 20
II nagroda i Medal im. Pawła Stellera II Prize and Medal named after Paweł Steller
Marek Basiul Polska / Poland
76 x 96 mm 21
Marek Basiul Polska / Poland
49 x 80 mm 22
Marek Basiul Polska / Poland
86 x 77 mm 23
III nagroda i Medal im. Pawła Stellera III Prize and Medal named after Paweł Steller
Andrzej Bortowski Polska / Poland
50 x 84 mm 24
Andrzej Bortowski Polska / Poland
35 x 85 mm 25
Andrzej Bortowski Polska / Poland
39 x 85 mm 26
Wyróżnienie honorowe i Medal im. Pawła Stellera HONORAble mention and Medal named after Paweł Steller
Jerzy Jankowski Polska / Poland
90 x 88 mm 27
Jerzy Jankowski Polska / Poland
90 x 90 mm 28
Jerzy Jankowski Polska / Poland
90 x 88 mm 29
Nagroda specjalna Dyrektora Biblioteki Śląskiej w Katowicach i MEDAL im. Pawła Stellera special prize of the Director of silesian library in Katowice and MEDAL named after Paweł Steller
Cristina Gladys Muñoz Argentyna / Argentine
40 x 79 mm 30