Az Damiaan Topics #3

Az Damiaan Topics Informatief magazine voor artsen

JUNI 2015/// 03

V.A.C.-therapie voor betere wondheling

Revolutie in de genetica

Mijlpaal voor apotheekrobot

Pelvische re-educatie

Geachte collega In dit meinummer zoomen we in op een breed spectrum aan items.

Wondheling is een proces dat zeker nog niet al zijn geheimen heeft prijsgegeven. Een kritische benadering bij de therapeutische aanpak is zeker op zijn plaats. Ieder jaar komen er verbanden op de markt, waarvan telkens weer wordt beweerd dat deze (meestal duurdere) behandeling eindelijk de oplossing zal brengen voor open ulcera, die soms maanden aansleept. Dezelfde kritische houding is uiteraard gewenst bij evaluatie van mechanische hulpmiddelen in de wondzorg. De resultaten van V.A.C.-therapie zijn echter mijn inziens werkelijk verbluffend. Wonden, waarbij nooit gedacht werd dat ze ooit zouden sluiten, blijken na enkele weken behandeling volkomen dicht. De patiënt kan, eens zijn algemene toestand het toelaat, het ziekenhuis verlaten. De V.A.C.-therapie kan namelijk, na opstart in het ziekenhuis, evengoed thuis verder gezet worden.

De tijd dat erfelijkheid aan de erwten van Mendel doet denken, ligt manifest achter de rug. De kennis van de genetica ging er de laatste tientallen jaren met reuze schreden op vooruit. De spectaculaire toename van moleculaire kennis, ondersteund door een revolutionaire ontwikkeling in de IT, heeft tot de progressieve ontmaskering van ons genetisch potentieel geleid. Prof. dr. Thomy de Ravel, werkzaam in het Centrum voor Menselijke Erfelijkheid in het UZ Leuven, maar ook in Az Damiaan, gaf hierover recent een druk bijgewoonde lezing voor de verpleegkundigen van het ziekenhuis. Een overzicht van wat de verschillende onderzoeksmethodes ons kunnen bijbrengen, vindt u in dit nummer.

Tijdens de Damiaanviering op donderdag 7 mei overhandigde algemeen directeur Peter Verhulst een mooi bedrag aan het solidariteitsfonds van Az Damiaan. Enkele werkgroepleden van Memisa kregen de cheque van 3.690,20 euro overhandigd voor het project in Djuma. Dit bedrag werd verzameld tijdens de pasta-avond en de Week van de wereldkeuken en zal dienen voor de plaatsing van extra zonnepanelen en de aankoop van een medicatiekoelkast in ons partnerziekenhuis in Djuma, in RD Congo.

Urinaire en fecale incontinentie zijn zo hinderend dat de leefwereld van de patiënt ernstig wordt aangetast, met soms regelrechte isolatie uit de maatschappij als gevolg. Bekkenbodemspieroefeningen, lege artis begeleid en langdurig toegepast, kunnen de hinderende situatie omkeren. In januari 2015 startten 2 gediplomeerde therapeuten met specialisatie pelvische re-educatie deze therapie, die niet alleen bij incontinentie maar ook bij tal van seksuele problemen een gunstig resultaat heeft.

Het laatste artikel gaat niet over een of andere aanpak of behandeling voor deze of gene patiënt, maar wel over wat soms eens de vergeten partij wordt genoemd, nl. de persoon die de patiënt verzorgt. Zelden wordt er rekening mee gehouden dat de echtgeno(o)t(e), broer of zus, ouder of kind, niet medisch geschoold is en, alleen, onder sterke druk, dag na dag aan opvang doen. Om de zorg voor de persoon met o.a. dementie vol te houden, worden in 10 sessies voor een beperkte groep mantelzorgers kennis bijgebracht. Dit psycho-educatiepakket is een gezamenlijk initiatief van het Az Damiaan, WZC Sint-Jozef en de CM. Het staat open voor alle mantelzorgers van een patiënt met (jong)dementie in de regio.

We wensen u een aangename én interessante lectuur. dr. Mario Schurgers hoofdarts

2

04

Vacuüm Assisted Closure-therapie bevordert de wondgenezing met behulp van negatieve druk. Dit systeem leidt tot een snelle en effectieve wondgenezing.

in

EN VERDER 06. Van A tot Z 12. Pelvische re-educatie 13. Nieuwe artsen 14. Dementie en nu?

08

De evolutie in de genetische wetenschap is van die aard dat we van een ‘genetica revolutie’ kunnen spreken.

Om een kwaliteitsvolle hulpverlening te kunnen bieden, is het belangrijk om inzicht te verwerven in de onderliggende oorzaken.

11

De apotheekrobot die door Belintra in mei 2014 opgeleverd werd, heeft voor het Az Damiaan de miljoenste medicatiedosis geproduceerd. Het geautomatiseerde proces verhoogt dagelijks de veiligheid van 523 patiënten.

COLOFON Az Damiaan Topics Az Damiaan vzw Gouwelozestraat 100 8400 Oostende 059 41 67 65 www.azdamiaan.be info@azdamiaan.be HOOFDREDACTIE dr. Mario Schurgers EINDREDACTIE dr. Mario Schurgers - Michèle Lams Kevin Mollet

3

Therapie Vacuüm Assisted Closure-therapie

Snellere wondheling met V.A.C.-therapie Vacuüm Assisted Closure-therapie bevordert de wondgenezing met behulp van negatieve druk. Door negatieve druk uit te oefenen op de wonde worden de wondranden naar elkaar toegebracht, infectieus materiaal en exsudaat worden verwijderd en granulatie wordt gestimuleerd. Deze werkingsmechanismen leiden tot een snelle en effectieve wondgenezing.

Door schuimverbanden, bestaande uit polyurethaan of polyvenylalcohol, die gesealed worden door transparante polyurethaanfolie, wordt een negatieve druk op de wonde uitgeoefend. Daartoe wordt in de spons een drain geplaatst, die op vacuüm aangesloten wordt. Het overmatige wondvocht wordt in een recipiënt opgevangen.

Door de negatieve druk worden zowel mechanische als biologische krachten op de wonde uitgeoefend waardoor de wondheling bevorderd wordt.

Dit uit zich onder andere in het samentrekken van de wondranden. Er is een direct en volledig contact met het wondbed en de negatieve druk wordt gelijkmatig verdeeld. Hierdoor wordt het exsudaat en het infectieus materiaal uit de wonde verwijderd. Op cellulair niveau treedt een vermindering van het oedeem op en wordt de perfusie bevorderd.

We zien meer cellulaire proliferatie en migratie en het bevorderen van vorming van granulatieweefsel.

4

Geïntegreerd systeem

Indicaties • • • • • • • • •

Het V.A.C. Therapy System bestaat uit drie componenten: 1. De pomp met opvangbeker zorgt voor de negatieve druk.

2. Het Sensa-TRACsysteem zorgt voor effectieve en gelijkmatige drukverdeling over het verband.

3. De GranuFoam of spons bedekt de wonde.

diabetisch ulcus arterieel ulcus veneus ulcus huidflappen en huidenten opengevallen wonden traumatische wonden chronische wonden decubituswonden …

Contra-indicaties • • • •

maligniteit in de wonde osteomyelitis niet-enterale en niet-geëxploreerde fistels necrotisch weefsel (wel na debridement).

Ook bloedende wonden worden niet behandeld met V.A.C. De therapie kan wel opgestart worden na hemostase.

Aanbrengen van het verband Eerst reinigen en ontsmetten van de wonde. De foam wordt op maat geknipt van de wonde en in de wonde geplaatst.

Daarna de foam afplakken met de bijgeleverde folie. Eventueel kunnen de wondranden beschermd worden met Duoderm. Als de wonde luchtdicht is afgeplakt, wordt centraal in de folie een gaatje ter grootte van een muntstuk van 2 euro geknipt. Hierop plaatst men de SensaTRAC pad. Vervolgens wordt deze nogmaals afgeplakt. Tenslotte worden de leidingen gekoppeld en de slotjes geopend waarna de negatieve druktherapie gestart kan worden. Indien

er een luchtlek is, dient men bijkomende folie te plakken ter hoogte van de lekkageplaats.

Kostprijs In het ziekenhuis zit de kost van de verbanden in de ligdagprijs. Ambulante therapie valt ten laste van de patiĂŤnt of de ziekteverzekering.

Voor bijkomende inlichtingen kan u contact opnemen met de dienst Heelkunde.

DIENST HEELKUNDE Secretariaat dienst Heelkunde

059 41 42 21 algemeneheelkunde@azdamiaan.be www.heelkunde-azdamiaan.be

MINI-SYMPOSIUM WONDZORG

Op 21 april 2015 werd reeds voor de derde keer een mini-symposium wondzorg georganiseerd.

Het eerste deel behandelde de compressietherapie en gaf een kort overzicht van de gebruikte wondstrategieĂŤn in ons ziekenhuis.

Er werd vastgesteld dat het aanleggen van compressietherapie niet altijd zo eenvoudig is. Na een kort theoretisch overzicht, kon er praktisch geoefend worden op elkaar.

Het tweede deel handelde over de V.A.C.-therapie. Ook hier werd eerst een korte theoretische uiteenzetting gegeven, gevolgd door een uitgebreide workshop, waar de verschillende toestellen werden voorgesteld, zodat iedereen van dichtbij kon zien hoe zulke verbanden worden aangelegd. Tenslotte werd er nog een korte uiteenzetting gegeven over de aanpak van brandwonden.

Het symposium was een organisatie van dr. S. Schepers, dr. L. Budiharto en verpleegkundige S. Demuynck.

5

Van A tot Z Nieuwe samenstelling Ethisch Comité ENDOCRINOLOGIE Dokter Hugo De Winter werd aangesteld als arts-specialist consulent voor de periode van 01.02.2015 tot en met 31.12.2016. Dr. De Winter was eerder reeds aangesteld voor de vervanging van het zwangerschapsverlof van dr.

Winne. Dr. De Winter zal onder meer schildklierconsultaties blijven uitvoeren, in afwachting van de aanstelling van een tweede endocrinoloog in Az Damiaan.

PNEUMOLOGIE Op 01.08.2015 start dr. Valerie Adam als voltijds arts-specialist in de pneumologie. Voorafgaand werd dr.

Adam reeds aangesteld als toegelaten arts, met ingang van 01.02.2015.

PSYCHIATRIE Dokter Liesbet Øvreeide werd per 01.01.2015 aangesteld als medisch diensthoofd van de dienst Psychiatrie.

Op 01.04.2015 werd een gezamenlijke wachtdienst psychiatrie tussen Az Damiaan en AZ St. Jan, campus H. Serruys, opgestart. In dit kader werd beslist om dr. Hans Hellebuyck en dr. Els Serpieters aan te stellen als toegelaten artsen per 01.04.2015.

SPOEDGEVALLEN Sinds 01.05.2015 is dr. Saartje Bogaerts medisch diensthoofd functie gespecialiseerde spoedgevallen en MUG. VACATURES VOOR ARTSEN Om het artsenkorps te versterken zoeken wij nog: • Kinderarts • Gynaecoloog • Urgentiearts • Anesthesist • Neuroloog Meer info op: www.jobs.azdamiaan.be WETENSCHAPPELIJKE VERGADERING De volgende wetenschappelijke vergadering vindt plaats op woensdag 7 oktober om 20 uur in Az Damiaan. Het programma volgt ter gelegener tijd via een persoonlijke uitnodiging.

6

Het Ethisch Comité heeft tot opdracht om een bindend advies te geven over alle protocollen inzake experimenten op mensen en op reproductief menselijk materiaal, alsook het begeleiden bij - en advies geven over - de ethische aspecten van de ziekenhuiszorg.

Per 01.01.2015 bestaat het Ethisch Comité in Az Damiaan uit volgende leden: VASTE LEDEN - ziekenhuisartsen, aangewezen door de Medische Raad Dr. G. Fonteyn, neuroloog, voorzitter Ethisch Comité Dr. L. Parmentier, urgentiearts Dr. D. Robbrecht, klinisch bioloog Dr. V. Sansen, cardioloog Dr. A. Simpelaere, pneumoloog Dr. A. Vandenbroucke, geriater, ondervoorzitter Ethisch Comité (Dr. G. Van Paemel, pediater) - jurist Dhr. D. Floren, magistraat - huisarts (afgevaardigde KGVO) Dr. B. Linden - verpleegkundige Dhr. J. Snoeck, hoofdverpleegkundige palliatieve zorgen - ethicus E.H. F. Sonneville Worden permanent uitgenodigd, zonder stemrecht Mevr. M. Brusselle, sociaal assistent, secretaris Ethisch Comité Mevr. T. Boone, ziekenhuisapotheker Mevr. R. Kinet, pastoraal medewerker Mevr. K. Paridaens, hoofdverpleegkundige oncologisch centrum Het Ethisch Comité is te bereiken via : Ethisch comité Az Damiaan t.a.v. Martine Brusselle Gouwelozestraat 100 - 8400 Oostende T: 059/41 40 67 - F: 059/41 40 78 e-mail: mbrusselle@azdamiaan.be

Artsen Az damiaan waarderen vrijwilligers Dit jaar bestaat het vrijwilligerswerk in Az Damiaan 25 jaar. De ruim 100 vrijwilligers werden op maandag 20 april passend in de bloemetjes gezet met een academische zitting, een ludiek optreden van Piv Huvluv en een feestelijke receptie. De artsen van Az Damiaan schonken een cheque van 3.000 euro als blijk van waardering.

Vrijwilligerswerk is een onmisbare schakel geworden binnen onze dienstverlening.

Collaboratief Zorgplatform Eind januari realiseerde CoZo de integratie met Vitalink. Via het beveiligd CoZo portaal kunnen artsen – naast de ziekenhuizen op CoZo en de andere Belgische hubs – ook de vaccinatiegegevens, medicatieschema’s en SUMEHRs, die beschikbaar zijn in Vitalink, consulteren.

Op heden is de ondersteuning beperkt tot het beveiligd CoZo artsenportaal. Om de integratie met Vitalink vanuit de CoZo integraties in de ziekenhuizen te realiseren, is nog een aanpassing in Vitalink nodig. Deze wordt verwacht in het tweede kwartaal van 2015. Ook de integratie bij hub-opvragingen vanuit de huisartsenpakketten dient nog afgewerkt te worden. Verschillende huisartsenpakketten hebben wel al een bidirectionele integratie met Vitalink, die losstaat van de integratie via de CoZo-hub.

De opvragingen vanuit CoZo naar Vitalink gebeuren conform de principes van Informed Consent en Therapeutische Relatie zoals die in het kader van het eHealth hub-metahubproject gelden.

Az Damiaan stelt medische beelden ter beschikking, zowel voor de huisarts als voor de patiënt, via het beveiligde CoZo patiëntenportaal.

Via authenticatie van de authentieke bron voor artsen (CoBRaH) wordt de GMD-houder bij het inloggen op CoZo gedetecteerd als beheerder van het GMD. U dient als GMD-houder dit dus niet manueel in te geven, gezien de therapeutische relatie meteen voor 1 jaar geldt.

Op 17 juni 2014 heeft de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu een omzendbrief gestuurd aan alle beheerders van de psychiatrische ziekenhuizen met betrekking tot de integratie van de psychiatrische instellingen in het hub-metahub systeem. In de loop van 2015 zullen dan ook een groot deel van de Vlaamse psychiatrische instellingen aansluiten op CoZo. Intussen wordt er gewerkt aan de programmatie van een app om CoZo via mobile devices beschikbaar te stellen. CoZo zal hierdoor te raadplegen zijn via de tablet of smartphone. Dit zal zeker bij huisbezoeken de toegankelijkheid tot de patiëntengegevens vereenvoudigen.

Nieuwe website dienst Medische Oncologie Sinds kort kunnen patiënten heel wat nuttige informatie vinden op de nieuwe website www. oncologie-azdamiaan.be. Deze website van de dienst Medische oncologie is zeker ook voor zorgverleners een interessante bron van informatie. De artsen van de dienst Medische oncologie in Az Damiaan zijn dr. R. D’hondt, dr. I. Spoormans en dr. D. Mazure.

HonderDste radicale prostatectomie met Da Vinci robot Het Az Damiaan beschikt sinds begin 2013 over het da Vinci chirurgisch robotsysteem. In mei 2015 voerde de dienst Urologie de honderdste totale prostatectomie uit met behulp van het chirurgisch robotsysteem. Robotgeassisteerde chirurgie biedt aan de chirurgen de controle, de precisie en het zicht die zij nodig hebben om de prostaat te verwijderen en tegelijkertijd belangrijke bloedvaten en zenuwen los te maken van de prostaat en te sparen.

Dr. Jochen Darras aan het werk met het robotsysteem.

1.350 zonnepanelen zorgen voor een aanzienelijke CO2 reductie Reeds in 2011 kreeg Az Damiaan een certificaat voor duurzaam ondernemerschap, waarbij mens en milieu centraal staan. Voor het nieuwbouwziekenhuis van Az Damiaan is er steeds gebouwd vanuit een energiezuinige methodiek. Mede om deze ambitie van duurzaamheid verder uit te werken, werd in december 2014 zo’n 1.350 fotovoltaïsche zonnepanelen in gebruik genomen. Dit is vergelijkbaar met het jaarverbruik van zo’n 80 à 100 gezinnen of een rechtstreekse reductie van 280 ton CO² uitstoot per jaar.

Voor de komende jaren hebben we een energiebeheersplan opgezet waarin we de huidige CO2 reductie willen scherper stellen.

Hiermee willen we aantonen dat het ziekenhuis blijft innoveren voor de patiënt en de omgeving.

7

Genetica

Erfelijkheid in de kijker

Revolutie in de genetica Om een kwaliteitsvolle hulpverlening te kunnen bieden, is het belangrijk om inzicht te verwerven in de onderliggende oorzaken van de pathologie. Het zorgaanbod en de methodische benadering worden mede hierdoor bepaald. De evolutie in de genetische wetenschap is van die aard dat we van een ‘genetica revolutie’ kunnen spreken.

Steeds meer patiënten zijn zich van deze ‘genetica revolutie’ bewust en stellen hierover vragen aan hun artsen en/ of verpleegkundigen. Patiënten stellen meer en meer de vraag naar de rol van genen bij hun aandoening. Dit nodigt uit om hierop te anticiperen.

Nauwkeurige kennis van de ‘toegepaste erfelijkheidsleer’ kan misverstanden uit de weg ruimen, ongegronde angsten wegnemen of niet geziene risico’s duiden. Zo kan wellicht veel nodeloze ongerustheid, of misplaatste geruststelling, worden voorkomen.

De interne voor verpleegkundigen pediatrie, materniteit en neonatologie van Az Damiaan ging hierop in.

Met prof. dr. Thomy de Ravel en mevr. Maureen Holvoet heeft Az Damiaan een gespecialiseerd team in huis dat de volledige waaier aan erfelijke aandoeningen benadert en zij verzorgden dan ook deze interessante studienamiddag.

8

Diverse indelingen Genetische aandoeningen kunnen we op verschillende wijzen indelen.

Er werd gekozen om de indeling te maken aan de hand van de technische onderzoeksmethodes.

Verschillende technieken werden besproken, zoals karyotypering, moleculaire karyotypering, FISH, kwantitatieve PCR en next generation sequencing. De betekenis van een genetische diagnose, de impact en de invloed op de nazorg werden telkens geïllustreerd.

Klassieke kARYOTYPERING Beeldvorming van de chromosomen werd getoond door middel van de klassieke karyotypering. Tijdens de celdeling condenseren de chromosomen en kunnen ze met bepaalde kleurstoffen zichtbaar gemaakt worden als staafjes.

De meest gebruikte cellen daarvoor zijn de witte bloedcellen. Hiervoor volstaat een eenvoudige bloedafname van een paar milliliter in een steriel buisje met

een middel tegen bloedstolling. Dit wordt echter nog zelden gedaan. Enkel aanwijzingen zoals herhaald miskraam en subfertiliteit zijn bijvoorbeeld een indicatie.

Moleculaire karyotypering Er wordt nu steeds meer moleculaire karyotypering gedaan. Dit onderzoek spoort afwijkingen op in het aantal kopijen van een chromosoom (aneuploidie: trisomie en monosomie) en een chromosoomfragment (copy number variaties of CNV’s: deletie, afwezigheid van een fragment of duplicatie, verdubbeling). Deze techniek berust op een vergelijkende hybridisatie van het DNA van de onderzochte patiënt met controle DNA.

Toepassingen Toepassingen zijn onder andere het detecteren van submicroscopische afwijkingen, die met klassieke cytogenetische technieken niet zichtbaar zijn. De kracht van moleculaire

karyotypering is een objectieve analyse, de hoge resolutie, en de mogelijkheid om het ganse genoom te screenen op afwijkingen. De huidige commerciële arrays, die 180.000den sondes bevatten, laten de detectie toe van veranderingen van veel kleinere afwijkingen, in de grootteorde van één gen. Hiervoor dient ook een bloedname te gebeuren maar dan op EDTA (2 maal 10ml in 2 tubes). Zoals aangegeven is klassieke karyotypering hiervoor verlaten wanneer men kleine chromosomale afwijkingen wil opsporen, zoals bijvoorbeeld bij een persoon met een onverklaarde verstandelijke beperking of aangeboren afwijkingen.

Beperkingen Maar moleculaire karyotypering heeft ook zijn beperkingen. Bepaalde structurele afwijkingen, zoals een gebalanceerde translocatie of inversie, waarbij er enkel een verplaatsing is van chromosoomfragmenten maar geen verlies of toename in DNA optreedt, kan men niet detecteren met deze techniek.

Een tweede belangrijke beperking is dat chromosoom regio’s (copy number variabele regio’s = CNV’s) variabel aanwezig kunnen zijn. Er zijn dus genen waarvan bepaalde normale personen slechts één kopij dragen in plaats van de “normale” twee exemplaren.

Niet iedereen heeft exact twee kopijen van alle genen Van andere genen dragen sommige mensen drie of meer exemplaren, zonder enig gevolg voor de gezondheid.

Het bestaan van copy number variatie heeft belangrijke gevolgen voor de genetische diagnostiek. De interpretatie van een “afwijking” gedetecteerd door moleculaire karyotypering is niet eenvoudig. Moleculaire karyotypering wordt bijvoorbeeld gebruikt om chromosomale afwijkingen op te sporen bij personen met een ontwikkelingsstoornis, zoals aangeboren afwijkingen of verstandelijke beperking. Een “afwijking” bij moleculaire karyotypering, een CNV die men nog nooit gezien heeft,

is niet noodzakelijk de oorzaak van de aandoening. Het kan immers ook een zeldzame variant zijn zonder functionele gevolgen. Het vraagt daarom een grote inspanning om elk resultaat van een dergelijke test goed te analyseren. Er zijn een aantal criteria om uit te maken of een bepaalde “afwijking” de oorzaak is van de aandoening (causaal) of niet. Heel dikwijls is hiervoor een analyse nodig van beide ouders, zodat interpretatie van de resultaten mogelijk wordt. Dit alles werd uitgebreid geïllustreerd aan de hand van o.a. syndromen, prenatale diagnostiek, klinische observaties …

9

Stamboom autosomaal dominante overerving

Zoals duidelijk blijkt, houdt een goede begeleiding van mensen met een ziekte of aandoening niet alleen een puur medische – technische begeleiding in. De verpleegkundigen kunnen hierbij een gesprekspartner zijn, een klankbord voor de betrokkenen, een brug tussen de medische feiten en de geëmotioneerde hulpvrager.

Het kan nooit de bedoeling zijn de betrokkenen in een bepaalde richting te duwen of een pasklare oplossing aan te reiken. Het is de bedoeling hen te helpen zoeken naar oplossingen passend bij hun levenssituatie en hun levensopvattingen. Het zou een ondersteuning van een gefundeerde eigen beslissing van de patiënt in zijn eigen leefwereld kunnen zijn.

De nieuwe mogelijkheden in de genetica confronteren individuen en hun families met beslissingen die grote verantwoordelijkheid inhouden. Mensen worden voor de mogelijkheid gesteld beslissingen rond genetische testen en preventieve maatregelen te nemen. Tijdens het hulpverleningsproces gebeurt er iets met de patiënt, de hulpverlener en de interactie tussen beiden.

Dit proces, gekoppeld aan een systematisch en doelgericht handelen, toont een methodische hulpverlening. Vertrekkend vanuit de ‘empowerment’-gedachte, probeert men zo ‘zorg op maat’ aan te reiken. Het maken van een genogram is hierbij een sterk hulp- en communicatiemiddel.

Als afsluiter kwamen een aantal topics zoals BoRstCA (BRCA 1 en 2), genoom sequenering, Niet Invasieve Prenatale Test (NIPT) … aan bod. Ook de ethische consequenties van het methodisch genetisch handelen, werden aangeraakt.

De actieve dialoog die ontstond tussen de sprekers en de toehoorders toonde de brandende actualiteit van dit onderwerp.

De vele vragen vanuit de groep werden beantwoord met praktische casussen en aangevuld met ethische bedenkingen.

Ook de feedback achteraf toonde een fijne wisselwerking en nauwer aangehaalde samenwerking tussen zowel de interne als de externe diensten.

10

Genetisch consulente mevr. Maureen Holvoet*, Prof. dr.

Thomy de Ravel* en hoofdverpleegkundige mevr. Veronique Huyghe**. * Centrum voor Menselijke Erfelijkheid, UZ Leuven en Az Damiaan, Oostende ** Az Damiaan Oostende

Apotheek

Pioniersproject in Az Damiaan verzekert verhoogde patiëntveiligheid

Belangrijke mijlpaal voor apotheekrobot

De apotheekrobot die door Belintra in mei 2014 opgeleverd werd, heeft voor het Az Damiaan de miljoenste medicatiedosis geproduceerd. Het geautomatiseerde proces verhoogt dagelijks de veiligheid van 523 patiënten.

De apotheekrobot laat toe de medicatie te herverpakken in unitdoses, voorzien van een duidelijke omschrijving en een unieke barcode. Vervolgens worden deze unitdoses gestockeerd in de distributierobots. De distributierobot krijgt via het elektronisch voorschrift de nodige commando’s voor de aanmaak van de ‘dagringen’ per patiënt. Deze dagring bevat alle medicatie voor een patiënt, gesorteerd per toedieningsmoment.

Door de automatisatie van het medicatiecircuit wordt de traceerbaarheid gegarandeerd en worden vergissingen door menselijke handelingen vermeden. Dit resulteert in een sterk verhoogde patiëntveiligheid in het Az Damiaan.

bedside scanning Momenteel rondt het Az Damiaan het laatste luik van de geautomatiseerde medicatietoediening af door het invoeren van “bedside scanning”. Hierbij wordt de patiënt individueel geïdentificeerd op het moment dat de medicatie toegediend wordt. Dit levert een volledig gesloten medicatiecirkel op, want op elk ogenblik kan gecheckt worden door wie en op welk moment de medicatie toegediend werd.

Pionier Met deze geïntegreerde aanpak is Az Damiaan een pionier in België die wellicht spoedig navolging zal kennen doordat de eisen op het vlak van patiëntveiligheid steeds strenger worden, zeker op het gebied van de toediening van medicatie.

Sedert de oplevering in mei 2014 door Belintra, staat het

bedrijf ook garant voor de service na verkoop, waardoor continu hoogstaande kwaliteit van de apotheekrobot wordt gegarandeerd.

Az Damiaan is het eerste algemeen ziekenhuis in België dat een dergelijke apotheekautomatisatie succesvol uitrolt voor zijn patiënten. Dagelijks wordt op deze manier voor 523 patiënten de medicatie automatisch voorbereid binnen de apotheek.

Het volledige proces kwam tot stand dankzij de samenwerking tussen verschillende partijen: Belintra, Sinteco, ARX, Infohos, HICT, BeAligned en Az Damiaan.

U kan het volledige proces bekijken op: www.youtube.com/watch?v=bjXrQ9K1kXM

Audit geneesmiddelendistributie In het kader van VIP² (Vlaams indicatorenproject voor patiënten en professionals) werd op 04.11.2014 een externe audit van de geneesmiddelendistributie uitgevoerd door middel van een steekproef van alle lopende geneesmiddelenvoorschriften op een aantal afdelingen. De voorschriften werden telkens gecontroleerd op 10 items.

In globo werd een schitterende score van 99,2% behaald.

11

Re-eductie Nieuwe specialisatie in Az Damiaan

Pelvische re-educatie

Meer dan vroeger worden bekkenbodemspieroefeningen (BBSO) als eerstelijnstherapie voorgeschreven in de behandeling van incontinentie (zowel bij mannen, vrouwen als kinderen) en bij seksuele problematiek.

Az Damiaan startte in januari 2015 met de specialisatie pelvische re-educatie. Nessie Hostyn en Sarah Van Mieghem zijn gediplomeerde therapeuten, die deze patiënten behandelen.

Zelfs als er moet overgegaan worden tot een operatie, vormt de getrainde bekkenbodem een uitstekende basis voor een chirurgische ingreep. Een getrainde bekkenbodem is beter doorbloed en herstelt beter postoperatief. Tevens weet de patiënt op het moment dat er postoperatief geoefend mag worden, hoe hij dat moet doen en hoe recidief vermeden kan worden.

INContinentie Zowel een intrinsiek als een extrinsiek systeem zorgen voor de continentie.

Het intrinsieke systeem, bestaande uit de blaas en de urethra, staat onder invloed van het parasympatische zenuwstelsel. Het extrinsieke systeem, de bekkenbodemspieren, staat onder invloed van het somatische zenuwstelsel (n. pudendus).

Etiologische factoren voor het ontstaan van een dysfunctie van het intrinsiek systeem zijn atrofie van het slijmvlies en de tunica spongiosa (bv. postmenopauzaal) of een gestoorde functie van de interne sfincter (bv. als gevolg van een katheterisatie).

Oestrogeendeficiëntie kan leiden tot verlies van steunweefsel rondom de urethra, waardoor de afsluitende werking van dat weefsel vermindert. Etiologische factoren voor het ontstaan van een dysfunctie van het ondersteunend extrinsiek systeem zijn mogelijks zwakte

van de bekkenbodemspieren en de ligamenten (deels congenitaal beïnvloed door de zwangerschap en/of vaginale bevalling).

Anamnese en onderzoek De doelstellingen van de kinesitherapeutische behandeling bestaan uit het verbeteren van functies, activiteiten en participatie en dit op basis van de gegevens verkregen uit onze anamnese en onderzoek. In het algemeen is ons doel de belastbaarheid van de bekkenbodem af te stemmen op de belasting (pieken in de intra-abdominale druk), maar ook om de belastbaarheid op peil te houden (“use it or lose it”).

We moeten een gedragsverandering teweegbrengen, waarbij aangeleerde vaardigheden ook in het dagelijkse leven gebruikt worden.

De mate van functieherstel zal mede worden bepaald door de voor

de individuele patiënt geldende prognostische factoren en de mate waarin deze factoren door de bekkenbodemtherapeut beïnvloedbaar zijn.

De behandeling start met het geven van uitleg en voorlichting aan de patiënt, alsook inzicht in de normale anatomie en fysiologie. In het algemeen kan worden gesteld dat het oefenen van de bekkenbodemspieren, in combinatie met het geven van voorlichting aan de patiënt en begeleiding, de basis is van de behandeling van patiënten met bekkenbodemproblematiek.

De behandelduur en de frequentie verschillen per patiënt. Over het algemeen beslaat de totale behandelduur 3 tot 6 maanden. Het is aangewezen te evalueren na 6 behandelingen (PRAFAB- vragenlijst) en de progressie te onderzoeken na 3 en 6 maanden. Doorgaans is het beoogde effect dan bereikt.

Voor welke aandoeningen?

• • • • • • • • • •

12

stressincontinentie (urineverlies tijdens bv. sporten) urge incontinentie (constante drang om te plassen) mixed incontinentie stoelgangproblemen (al dan niet met verlies) bedplassen zindelijkheidsproblemen bij kinderen incontinentie na prostatectomie (na prostaatwegname) vaginisme dyspareünie erectieproblemen …

Pelvische re-educatie

Nessie Hostyn 059 41 43 89 Sarah Van Mieghem 059 41 44 00

Voorstelling Nieuwe artsen Dr. Adeline Desegher ging op 1 januari 2015 aan de slag in Az Damiaan.

Dr. Desegher behaalde het diploma arts aan de KU Leuven in 1998.

Zij behaalde haar erkenning als arts-specialist in de anesthesie in 2004 en als intensivist in 2005.

Dr. Desegher was staflid op de dienst Neuro-anesthesie in CHU Lille en de voorbije jaren werkzaam als anesthesist en intensivist in het ZorgSaam Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen.

dr. Adeline Desegher Anesthesist - Intensivist

De directie van Az Damiaan Oostende en van AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV hadden het genoegen om per 1 februari 2015 de start van dr. Sara Ombelet te melden.

Dr. Sara Ombelet behaalde het diploma arts aan de KU Leuven in 2008.

Zij volgde een vierjarige opleiding in de Algemeen Inwendige Ziekten in AZ Turnhout, het Imelda ziekenhuis in Bonheiden en UZ Leuven. Nadien volbracht zij de tweejarige opleiding in de Nefrologie in AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV en in UZ Leuven.

Zij volgde een bijkomende opleiding over de medische aanpak van nefrolithiasis aan de Vrije Universiteit Brussel.

dr. Sara Ombelet

Dokter Sara Ombelet is als nefroloog werkzaam in AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV en, samen met de nefrologen van AZ Sint-Lucas Brugge, in Az Damiaan Oostende (Dialmar).

Nefroloog

Op 1 december vervoegde dr. patholoog anatoom Marie Keuppens het artsenkorps.

Dr. Marie Keuppens behaalde het diploma arts aan de universiteit Gent in 1999. Zij volgde haar opleiding Pathologie bij prof. dr. Marichal, VUB Brussel en dr. P. Duvillard, Institut Gustave Roussy in Parijs. Dr. Keuppens behaalde haar erkenning als arts-specialist in de Pathologische Anatomie in 2004. Zij was resident Pathologie bij prof. dr. Marichal, VUB Brussel, en fellow Gastro-Entero, Gynaeco - en Hematopathologie bij prof. dr. Xemi, Institut Paoli-Calmettes in Marseille. Dr. Keuppens was de voorbije jaren werkzaam als patholoog anatoom in Zorgsaam in Terneuzen.

Dr. Marie Keuppens is werkzaam in de dienst Anatomopathologie van het Az Damiaan.

dr. Marie Keuppens Patholoog anatoom

13

Dementie

Informatiesessies voor mantelzorgers

Psycho-educatiepakket “Dementie en nu” In Vlaanderen woont bijna 65% van alle mensen met dementie thuis: alleen of met een naaste. Naasten van mensen met dementie voelen zich vaak alleen. Daarom gaat Az Damiaan in 2015 van start met het psycho-educatiepakket “Dementie en nu”, een pakket ontwikkeld door het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen vzw en de Alzheimer Liga Vlaanderen vzw.

Na de diagnose van een of andere vorm van dementie zijn er vaak heel wat vragen.

Praktische vragen, zoals “Dementie ... en nu?”, maar evenzeer vragen op emotioneel vlak. Hoe lukt het je om te zorgen voor de persoon met dementie en tóch ook te zorgen voor jezelf.

Naasten van mensen met dementie voelen zich hiermee vaak alleen.

Om de zorg voor de persoon met dementie vol te houden, helpt het om ...

• meer te weten over dementie, de impact ervan, hoe ermee omgaan en mogelijke ondersteuning • beter te kunnen omgaan met je eigen gevoelens, gedachten en zorgbelasting • mensen te ontmoeten die je steunen en begrijpen.

“Dementie en nu” richt zich naar de mantelzorger die thuis of daarbuiten voor iemand met dementie zorgt.

In de 10 bijeenkomsten van “Dementie en nu” worden inzichten, kennis en vaardigheden meegegeven en is er ruimte voor reflectie met deelgenoten over de behandelde onderwerpen.

14

De bijeenkomsten worden gegeven voor een vaste groep van 8 à 15 mantelzorgers van een persoon met (jong)dementie.

Deelname kan je helpen beter het hoofd te bieden aan de soms veeleisende zorgsituatie. Want ook uit de zorg en de begeleiding van een persoon met dementie kan je voldoening halen.

“Dementie en nu” is een nieuw psycho-educatiepakket, ontwikkeld op initiatief van het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen vzw en de Alzheimer Liga Vlaanderen vzw en uitgegeven in 2014. Enkel personen die de opleiding tot “Dementie en nu”-coach hebben gevolgd, mogen de sessies begeleiden.

Meer info op www.dementie.be

De volgende reeks met sessies van “Dementie en nu” vindt plaats op dinsdag: • 8/9/2015 • 22/9/2015 • 6/10/2015 • 20/10/2015 • 10/11/2015 • 24/11/2015 • 8/12/2015 • 5/1/2016 • 19/1/2016 Telkens van 13.30 uur tot 16.30 uur in Woonzorgcentrum Sint Jozef - Nachtegalenlaan 38 - 8400 Oostende.

Deze sessies van “Dementie en nu” worden georganiseerd door Az Damiaan Oostende, Woonzorgcentrum Sint Jozef en CM. De begeleidsters zijn: • Karen Lernout, diensthoofd Psychologie & psychologe SP Neurologie, Az Damiaan • Heidi Heldenbergh, referentiepersoon dementie, WZC Sint Jozef Kostprijs: 80 euro (Inbegrepen: deelname aan 10 sessies én een exemplaar van het psycho-educatiepakket “Dementie en nu” voor mantelzorgers).

Inschrijven via:

Heidi Heldenbergh Woonzorgcentrum Sint Jozef Nachtegalenlaan 38 8400 Oostende Tel. 059/55.10.30 e-mail: ReferentiePersoonDementie@vzwMSI.be

15

Voor meer informatie kan je terecht op www.azdamiaan.be

www.facebook.com/azdamiaan

Az Damiaan vzw Gouwelozestraat 100 8400 Oostende Tel. +32 (0)59 41 40 40 Fax +32 (0)59 41 40 20 info@azdami aan .be www.azdamiaan .be

@azdamiaan

Az Damiaan Oostende