Η ΑΥΓΗ • ΤΡΙΤΗ 31 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2013
ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ
31
Τα Χριστούγεννα των παιδιών Τι είναι λοιπόν τα Χριστούγεννα για τα παιδιά των πέντε και έξι χρόνων; Είναι η γιορτή της αγάπης, της συμφιλίωσης, της αλληλεγγύης, της αλληλοκατανόησης, της συντροφικότητας, της ειρήνης ή η ανακάλυψη του δρόμου για τη σωτηρία του ανθρώπου; (Από ποιον και γιατί.) Ως παλίμπαις παππούς, είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω δύο χριστουγεννιάτικες γιορτές πολύ μικρών παιδιών. Του Νηπιαγωγείου και της πρώτης Δημοτικού. Πολύ καλή δουλειά των δασκάλων, μεγάλη η προσπάθειά τους να διδάξουν, να κινήσουν, να πετύχουν τη συμμετοχή των μικρών παιδιών στη σκηνική δράση. Οποία όμως διαφορά στη σκέψη, την αντίληψη, την κατεύθυνση που έδωσαν στους λιλιπούτειους μαθητές τους. Τα νήπια του Ε’ ολοήμερου Νηπιαγωγείου Καλαμαριάς, πολύ καλά προετοιμασμένα και έχοντας απόλυτα κατανοήσει τους ρόλους τους, μας είπαν, ανάμεσα σε τραγούδια και χορούς, πως την ημέρα των Χριστουγέννων, ημέρα που τα πάθη, τα μίση και τα ακαταμάχητα ένστικτα πρέπει να χαλιναγωγούνται, μπορούμε ν’ αφήσουμε να κυριαρχήσουν στο είναι μας οι καλές του πλευρές.
πη, τη φιλία, τη συναδέλφωση, την αλληλεγγύη, την πανανθρώπινη ειρήνη. Την ίδια όμως ημέρα είδα και μια άλλη χριστουγεννιάτικη γιορτή. Όπου μαθητές και μαθήτριες της πρώτης Δημοτικού, κι αυτοί θαυμάσια προετοιμασμένοι και σκηνικά αξιοπρόσεκτοι, μας είπαν πως τα Χριστούγεννα δεν είναι ημέρα των δώρων, της διασκέδασης, της χαράς, της αδελφοσύνης, της φυγής από τα τετριμμένα, αλλά είναι η ημέρα που αντιλαμβανόμαστε, ή πρέπει να αντιλαμβανόμαστε, ότι με τη γέννηση του Χριστού άνοιξε ο δρόμος για τη σωτηρία μας. Έτσι απλά. Για τη σωτηρία που κάποιος άλλος, που μας έπλασε -όπως μας έπλασε-, αποφάσισε να μας την επιβάλει. Από τι και γιατί χωρίς εξήγηση και αιτιολογία. Δύο χριστουγεννιάτικες γιορτές, δύο αντιλήψεις, δύο κοσμοθεωρίες, δυο κατευθύνσεις. Που η μια σε οδηγεί στην ψυχική και πνευματική ελευθερία κι η άλλη στον αναπόφευκτο και αναπόδραστο πνευματικό με όλα τα συνεπόμενα- εξανδραποδισμό.
Έτσι η κοκκινοσκουφίτσα συμφιλιώθηκε με τον λύκο, ο ποντικούλης σφιχταγκαλιάστηκε με την ψιψίνα, το μικρό και απροστάτευτο κοτοπουλάκι βρήκε θαλπωρή στη ζεστή αγκαλιά της, άλλοτε, πονηρής αλεπούς και τα μολυβένια στρατιωτάκια κατέθεσαν τα όπλα τους στολίδι του χριστουγεννιάτικου δέντρου, διακηρύσσοντας με στεντόρεια φωνή, υπό τα γεμάτα κατανόηση βλέμματα της νεράιδας και του μικρού τυμπανιστή, πως η ειρήνη είναι απείρως προτιμότερη από τον πόλεμο. Φέρνοντάς μας στη μνήμη εκείνη την ανακωχή που επέβαλαν οι Γερμανοί και Άγγλοι στρατιώτες τα Χριστούγεννα του 1914, διακόπτοντας τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο για περίπου δέκα ημέρες. Συνειδητοποιώντας πως οι μεταξύ τους αγώνες ποδοσφαίρου ήταν πολύ πιο σημαντικοί από τις ένοπλες και φονικές συρράξεις τους. Και τελικά, αυτά τα μικρά ανθρωπάκια των τεσσάρων και πέντε χρόνων -μέσα από την αξιοθαύμαστη καθοδήγηση των δασκαλισσών τους- μας υποχρέωσαν να σκεφτούμε αυτό που απλά μας τραγούδησαν και μας χόρεψαν. Πως η γιορτή της γέννησης του Χριστού, είναι μια ευκαιρία να ανακατατάξουμε τις προτεραιότητες της ζωής μας, επιλέγοντας την αγά-
ΞΕΝΟΦΩΝ Ε. ΜΑΥΡΑΓΑΝΗΣ
ΤΟΥ ΓΙΑΓΚΟΥ ΑΝΔΡΕΑΔΗ
Δεν ήσουν για μένα η μισή μου ζωή, ήσουν όμως κάτι σαν τα μισά όνειρά μου για τον πολιτισμό και ειδικά την πολιτισμική μας διπλωματία - τα άλλα μισά μπορεί να είχαν να κάνουν με τον Κωστή Μοσκώφ και το θαυμαστό έργο του στην Αίγυπτο και τη Μέση Ανατολή. Σε γνωρίσαμε το ‘84 χάρη στο παντελώς αγνοούμενο από το κράτος μας σπουδαίο ελληνικό λόμπι της Μόσχας. Εγώ και η Πέπη Ρηγοπούλου, που πρώτη σε παρουσίασε στον Τύπο και στην τηλεόραση στην Ελλάδα. Μπήκαμε στο σπίτι σου των δύο δωματίων, ακολουθούμενοι όχι πολύ διακριτικά από τη μυστική (!) αστυνομία του Αντρόπωφ. Αφήσαμε τα παπούτσια μας στο χολ. Στον τοίχο ένα μικρό αγαλματίδιο. - Α! σου είπα, είναι ο Ινδός θεός Γκανέσα. - Και τι σε νοιάζει εσένα, μου απάντησες, εσείς από την Ελλάδα περιφρονείτε ό,τι δεν είναι από το κράτος σας. Και ο σπουδαίος Ανδρόνικος, άμα πάω να τον βρω, θα με περιφρονήσει. - Όχι, του απαντήσαμε, θα σε αγκαλιάσει και θα σε τιμήσει, γιατί, εσύ είσαι ο Ανδρόνικος της Ανατολής. Έτσι κι έγινε λοιπόν. Κατέβηκες για το φιλμ που κάναμε μαζί και βρήκαμε τον δάσκαλό μου, τον Μανώλη Ανδρόνικο. Στο μεταξύ μάθαμε ακόμα καλύτερα ποιος είσαι. Ήδη πριν από τις μεγάλες σου ανασκαφές η αυθεντία, ό-
Χαιρετισμός στον Βίκτωρα Σαρηγιαννίδη* πως αναγνώριζαν οι εκδόσεις Mazenod, στην αρχαιολογία της Κεντρικής Ασίας. Και μετά η μαγική ανασκαφή σου με τα 20.000 ευρήματα των διαδόχων και των Κουσάνων στο Τίλια
Τεπέ του Αφγανιστάν, που ξεκίνησε γιατί μόνος εσύ από όλο το συνεργείο σου υποπτεύθηκες θησαυρό, όταν ένας αρουραίος (!) βούλιαξε ξαφνικά σε μια τρύπα που ήταν ένας α-
πό τους πέντε τάφους. Ανακάλυψη που έριξε φως σε τουλάχιστον δύο σκοτεινούς αιώνες της ινδικής υπο-ηπείρου και που έδειξε περίλαμπρα την πολιτισμική σημασία της εκστρατείας του Αλεξάνδρου. Δεν θα μιλήσω για τα άλλα θαύματά σου. Την κατοπινή σου καταπληκτική ανασκαφή της Νύσσας στην Τουρκμενία που είδαμε έκθαμβοι με τον πιστό σου φίλο Νίκο Χουρμουζιάδη, που τον χάσαμε κι αυτόν φέτος και που, πέρα από τα άλλα, μας αποκάλυψε άλλη μια, πέρα από τους Καλάς, φυλή Ελλήνων της Ανατολής. Και τα ευρήματα για τη μύηση στους τύμβους των Ζοροαστρών, που ανοίγουν ένα νέο και ακόμα ανεκμετάλλευτο κεφάλαιο στο πεδίο της ιστορικής ανθρωπολογίας. Α, ναι! Και ο Ανδρόνικος σε καλοδέχτηκε, όπως σου είχα πει. Το γράφει και στον πρόλογο του βιβλίου που εξέδωσαν οι αδελφοί Κυριακίδη. Τον είδες από μακριά να παίζει τάβλι με μια βοηθό του στη Βεργίνα κι αυτό πολύ σου άρεσε. Και έτσι κάπως έγινε η ταινία μας, παραγωγή της Τσεντερνάουτς φιλμ, που διηύθυνε ο δαιμόνιος Αλέξαντρ Σγουρίδης. Συγγνώμη που δεν σε χαιρετώ σήμερα πιο επιστημονικά. Θα ήταν ανάξιο της αγάπης που σου έχουμε.
* Ο σπουδαίος αρχαιολόγος πέθανε στις 23 Δεκεμβρίου στη Μόσχα