"Automatyka" 10/2015 by AUTOMATYKA miesięcznik

TEMAT WYDANIA Zarządzanie utrzymaniem ruchu w produkcji CENA 10,00 ZŁ (W TYM 8 % VAT)

ROZMOWA 20 9 772392 10550 2

Paweł Naglik, Kubler Sp. z o.o.

TECHNIKA 32 Wybór systemu SCADA – czym się kierować?

SPRZĘT I APARATURA 44 Kluczowy element współczesnych napędów – przegląd przemienników częstotliwości

AUTOMATYKA ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

AUTOMATYKAONLINE.PL

10/2015

Zespoły przygotowania powietrza serii MS

Integracja funkcji i bezpieczeństwo ... czujniki ciśnienia, przepływu i zużycia powietrza ... zawory bezpieczeństwa wg ISO 13849-1 Pl c/d/e

< ... do 28 000 l/min ... >

Oszczędność kosztów, zabudowy i energii Dystrybutor switchy HARTING

www.stermag.pl

... 30% oszczędność kosztów zakupu ... 18% oszczędność przestrzeni zabudowy www.festo.pl

Meistermacher. Made in Germany.

Rainer Scholl, Mistrz w dziale komponentów chwytakowych

Jens Lehmann, legendarny bramkarz niemiecki, od 2012 r. ambasador marki rodzinnej firmy SCHUNK, reprezentuje precyzyjne chwytanie i bezpieczne trzymanie.

Mistrz Niemiec z Borussią Dortmund w 2002 r Mistrz Anglii z Arsenalem Londyn w 2004 r

www.pl.schunk.com/robotaccessories

Łączenie płyta adaptera

Modułowy system akcesoriów do robotów SCHUNK Ponad 1.200 modułów Akcesoria do robotów SCHUNK. Wyjątkowo szeroki zakres standardowych modułów do mechanicznego, pneumatycznego i elektrycznego połączenia chwytaka i robota. Dla każdej branży i dla każdego zadania. 2

Wymiana system szybkiej wymiany, złożony z głowicy SWS i adaptera SWA

Kontrola czujnik antykolizyjny i antyprzeciążeniowy OPR

Kompensacja jednostka kompensacyjna TCU

Chwytanie PGN-plus 2 palczasty chwytak uniwersalny z prowadnicami wielozębnymi

AUTOMATYKA

Przepust mediów przepust obrotowy DDF 2

REDAKTOR NACZELNY Jan Jabłkowski REDAKTOR PROWADZĄCA Sylwia Batorska tel.: (+48) 22 874 00 60 e-mail: sbatorska@piap.pl REDAKCJA MERYTORYCZNA Małgorzata Kaliczyńska WSPÓŁPRACA REDAKCYJNA Andrzej Barciński, Jolanta Górska-Szkaradek, Krzysztof Jaroszewski, Marcin Bieńkowski, Marcin Zawisza SEKRETARZ REDAKCJI Urszula Chojnacka tel.: (+48) 22 874 01 85 e-mail: uchojnacka@piap.pl REKLAMA Jolanta Górska-Szkaradek tel.: (+48) 22 874 01 91 e-mail: jgorska@piap.pl

Z BRANŻY

PRODUKTY

ROZMOWA 20

Dziś liczy się możliwość integracji urządzeń Rozmowa z Pawłem Naglikiem, dyrektorem zarządzającym Kubler Sp. z o.o.

TECHNIKA

Jak dobrać wizualizację na miarę potrzeb?

24 32 38

ASIX MOBILE – monitoring i sterowanie za pomocą urządzeń mobilnych

Systemy informatyczne w służbie produkcji Wybór systemu SCADA – czym się kierować?

Paulina Siódmak tel.: (+48) 22 874 02 02 e-mail: psiodmak@piap.pl PRENUMERATA I KOLPORTAŻ Elżbieta Walczak tel.: (+48) 22 874 03 51 e-mail: ewalczak@piap.pl SKŁAD I REDAKCJA TECHNICZNA Ewa Markowska KOREKTA Elżbieta Walczak, Ewa Markowska, Urszula Chojnacka DRUK Zakłady Graficzne „Taurus” Roszkowscy Sp. z o.o. Nakład: 4 tys. egzemplarzy REDAKCJA Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa tel.: (+48) 22 874 00 66, fax: (+48) 22 874 02 02 e-mail: automatyka@piap.pl www.AutomatykaOnline.pl WYDAWCA Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa KIEROWNIK PROJEKTU WYDAWNICZEGO Seweryn Ścibior Szczegółowe warunki prenumeraty wraz z cennikiem dostępne są na stronie automatykaonline.pl/prenumerata. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i modyfikacji nadesłanych materiałów oraz nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i materiałów promocyjnych.

DZIŚ LICZY SIĘ MOŻLIWOŚĆ INTEGRACJI URZĄDZEŃ O rosnącym popycie na enkodery z interfejsami sieciowymi, roli integracji i kontroli urządzeń, a także coraz większym zainteresowaniu wsparciem posprzedażowym z Pawłem Naglikiem, dyrektorem zarządzającym Kubler Sp. z o.o. rozmawia Urszula Chojnacka.

AUTOMATYKA

SPIS TREŚCI

WYBÓR SYSTEMU SCADA – CZYM SIĘ KIEROWAĆ? Obsługa operatorska nowoczesnej linii produkcyjnej byłaby praktycznie niemożliwa bez interfejsu służącego do sterowania. System SCADA (ang. Supervisory Control And Data Acquisition) sprawdza się jako system kontroli maszyn/linii technologicznych – zamiast aplikacji HMI lub jako nadrzędny system wizualizacji.

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY Kluczowy element współczesnych napędów

Najnowszy trend w robotyce – czujniki siły i momentów obrotowych

Extendery USB i KVM – co to właściwie jest?

Niezawodny przeładunek materiałów

WYDARZENIA Energetyka i automatyka w centrum wydarzeń

Targi Energetab 2015

European Rover Challenge zakończony

BIBLIOTEKA

WSPÓŁPRACA

LUDZIE

Witold Czmich, ASTOR Sp. z o.o.

Przegląd przemienników częstotliwości

Wszechstronne i ekonomiczne

Projekt Green Economy – optymalny dobór napędów

Przemienniki częstotliwości Lenze serii SMV

Przemienniki częstotliwości firmy Parker Hannifin

PRAWO I NORMY Bezpieczeństwo funkcjonalne – cz. III

Normy do PLC i układów sterowania maszynami

RYNEK Poziomice montowane na urządzeniach Bezkontaktowe blokady bezpieczeństwa AZM 200 Modernizacja sterowania bez przestojów

65 66 68

Wdrożenie w firmie CHT/BEZEMA

Niezawodne procesy dzięki serii MS

Zespoły przygotowania sprężonego powietrza Festo

Niezawodność od pokoleń Mikroprzełączniki Honeywell 10/2015

KLUCZOWY ELEMENT WSPÓŁCZESNYCH NAPĘDÓW Przegląd przemienników częstotliwości Aplikacje napędowe wymagające dużej dynamiki regulacji prędkości i utrzymania wysokiego momentu determinowały niegdyś jednoznacznie zastosowanie układów z silnikami prądu stałego. Rozwój technik sterowania, a szczególnie upowszechnienie układów mikroprocesorowych, umożliwił zastąpienie ich prostszymi i tańszymi w eksploatacji silnikami asynchronicznymi sterowanymi za pomocą przemienników częstotliwości. 5

Z BRANŻY

KALENDARIUM

10/2015

6–7.10 Kraków VI Targi Utrzymania Ruchu, Planowania i Optymalizacji Produkcji Maintenance www.mtc.krakow.pl

6–7.10 Kraków VII Międzynarodowe Targi Obróbki, Magazynowania i Transportu Materiałów Sypkich i Masowych SyMas www.symas.krakow.pl

6–8.10 Drezno SEMICON Europa 2015 www.semiconeuropa.org

7–9.10 Wrocław ELGOR 2015 www.konferencja-elgor.pl/

13–15.10 Kraków EUROTOOL http://targi.krakow.pl

13–15.10 Poznań Forum Służb Utrzymania Ruchu 2015 http://movida.com.pl/

15–16.10 Kielce Międzynarodowe Targi Innowacji i Nowych Technologii INNO-TECH EXPO http://www.targikielce.pl/

20.10 Warszawa Sterowniki o zmiennej strukturze w zastosowaniu do robotów społecznych www.piap.pl

21–22.10 Wrocław II Konferencja Fabryka Przyszłości w drodze do Przemysłu 4.0 www.przemysl40.pl

22–23.10 Gdańsk Technicon-Innowacje – 11. Targi Techniki Przemysłowej, Nauki i Innowacji www.technicontargi.pl

27.10 Katowice Optymalne wykorzystanie energii i mediów technicznych w zakładach produkcyjnych www.axonmedia.pl

UNIVERSAL ROBOTS NA 25. MIEJSCU W RANKINGU MIT NAJBARDZIEJ INNOWACYJNYCH FIRM ŚWIATA Tesla, Amazon, Apple, a teraz Universal Robots. Każdego roku Massachusetts Institute of Technology tworzy listę 50 najbardziej innowacyjnych firm na świecie – ranking „50 Smartest Companies”. W tym roku Universal Robots po raz pierwszy w historii znalazł się w tym rankingu, uzyskując 25. lokatę i wyprzedzając tak znane firmy, jak Philips czy IBM, a także konkurentów z branży – Rethink Robotics. Jury doceniło ambitny i innowacyjny model biznesowy Universal Robots, a także wysoko oceniło stworzoną w ciągu ostatnich 12 miesięcy technologię.

Firma Universal Robots jest pionierem w dziedzinie projektowania lekkich, współpracujących robotów. Wyróżniła się sześcioosiowym, elastycznym ramieniem robotycznym, które może być wykorzystywane w niemal wszystkich sektorach przemysłu, zarówno dużych, jak i małych oraz średnich przedsiębiorstwach. Dzięki wdrożeniu autorskich koncepcji technicznych Universal Robots udało się stworzyć atrakcyjne rozwiązanie z dziedziny automatyki, także dla firm, które dotychczas uznawały automatyzację za rozwiązanie zbyt drogie, czasochłonne i trudne do zastosowania. Źródło: Universal Robots

TARGI ENERGETICS JUŻ WKRÓTCE W przyszłym miesiącu (17-19 listopada) odbędzie się VIII edycja Lubelskich Targów Energetycznych Energetics – jednego z wiodących wydarzeń w Polsce, przeznaczonych dla profesjonalistów z sektora energetycznego. Zakres tematyczny targów obejmuje: elektroenergetykę i elektrotechnikę (m.in. wytwarzanie, przesył, dystrybucję i przetwarzanie energii elektrycznej oraz cieplnej, urządzenia i osprzęt, automatykę, budownictwo energetyczne, rozwiązania informatyczne, inteligentne sieci energetyczne), energetykę alternatywną i odna-

wialną, ze szczególnym uwzględnieniem źródeł i technologii jej pozyskiwania (energia wodna, wiatrowa, słoneczna, geotermalna, biomasa) oraz energetykę jądrową. Części ekspozycyjnej targów towarzyszy panel ekspercki w postaci bogatego programu wydarzeń towarzyszących, współtworzonych z partnerami branżowymi. Szkolenia i konferencje dotyczą m.in. innowacyjnych i inteligentnych rozwiązań dla energetyki, zmian regulacji prawnych i kierunków rozwoju samej branży. Źródło: Targi Lublin

AUTOMATYKA

WYBIERZ DESIGNSPARK Electrical Nasze nowe oprogramowanie CAD, DesignSpark Electrical, pomaga oszczędzić czas i redukuje możliwość występienia błędów dzięki funkcjom, takim jak:

• Automatyczne numerowanie przewodów i podzespołów • Natychmiastowe generowanie list materiałowych (BOM) • Obszerna biblioteka online części (zawierająca m.in. 80 tys. produktów Schneider Electric)

Bezpłatne pobieranie. Bezpłatne korzystanie. Na zawsze. Pobierz już dziś na www.designspark.com

Brought to you by

Z BRANŻY

KONFERENCJA TOP AUTOMOTIVE 2015 Konferencja TOP automotive 2015, która odbędzie się w dniach 9–11 grudnia 2015 r., to spotkanie największych OEM-ów w Polsce i ich dostawców, przedstawicieli IATF i VDA QMC. Spotkanie służy wymianie doświadczeń między nimi oraz jest okazją do nawiązania partnerskich i biznesowych relacji pomiędzy uczestnikami. Konferencja poświęcona będzie szczególnie tematom tzw. procesowych klientowskich wymagań specyficznych (CSRs), audytom procesu stosowanym przez Fiat Chrysler Automobiles Group Purchasing Poland, General Motors Manufacturing Poland i Volkswagen Polska w odniesieniu do dostawców. Przedstawione zostaną również nowe ure-

gulowania związane z ISO 9001, ISO/ TS 16949 oraz standardy VDA. Konferencja podzielona została na dwie części: wykładową i warsztatową. Podczas pierwszej części zostaną poruszone zagadnienia o tematyce systemowo-procesowej, związanej z rozwojem i jakością dostawców – łącznie siedem wykładów. Część warsztatowa to sesje pytań i konsultacji z najlepszymi ekspertami branży motoryzacyjnej. Wśród ekspertów będą przedstawiciele m.in. IATF, VDA QMC, Volkswagen Polska, Fiat Chrysler Automobiles Group Purchasing Poland i General Motors Manufacturing Poland. Źródło: Team Prevent Poland

DREZNO POD ZNAKIEM SEMICON EUROPA 2015 Od 6 do 8 października w Dreźnie odbędą się targi Europa SEMICON 2015 – wiodące w Europie targi półprzewodnikowych produktów, materiałów i usług. Zróżnicowany asortyment wystawców obejmuje takie obszary tematyczne, jak półprzewodniki, nanoelektronika, fotowoltaika, sprzęt, materiały oraz produkcja wyświetlaczy płaskich (flat display). Pod hasłem „Od krzemu do systemu” i wszystko pomiędzy, i poza tym – na targach zaprezentują się najbardziej znane firmy produkcyjne z zakresu mikroelektroniki. Podczas targów przewidziano bogaty program różnorodnych konferencji, które służyć będą jako platforma wymiany informacji odnośnie postępu technologicznego. Targi SEMICON Europa 2015 są miejscem, w którym można nawiązać kontakty z wiodącymi firmami, poznać najnowsze technologie i ludzi z branży mikro- i nanoelektronicznej. Eu-

ropejscy wystawcy Semicon są dostawcami i partnerami dla wiodących firm branżowych. Organizator targów SEMI oferuje specjalny pakiet dla zwiedzających, obejmujący bezpłatny trzydniowy wstęp na targi, indywidualne wycieczki na terenach targowych SEMICON w Europie i 15 proc. zniżki na wybrane konferencje (oferta dla pięciu pierwszych osób) oraz opcjonalnie – organizację spotkań z wystawcami i prelegentami. Chęć udziału w targach wyraziła m.in. Politechnika Warszawska, CEZAMAT (Centrum Zaawansowanych Materiałów i Technologii), Politechnika Wrocławska, Startup Hub Polska, Startup Polska oraz AIP (Startup Inkubator). Aby dostać bezpłatny bilet wstępu, należy zarejestrować się na stronie: http://www.semiconeuropa.org/Register, podać kod Bdwta i wydrukować bilet. Źródło: SEMI

POŁĄCZENIE DOLWIN1 OBSŁUGUJE MORSKIE FARMY WIATROWE ABB uruchomiła i przekazała holendersko-niemieckiemu operatorowi sieci przesyłowej TenneT połączenie energetyczne DolWin1, przesyłające energię z morskich farm wiatrowych. Połączenie w technologii HVDC (linia wysokiego napięcia prądu stałego) o mocy 800 MW łączy farmy wiatrowe z grupy DolWin, położone około 70 km od niemieckiego wybrzeża, z siecią przesyłową tego kraju. Połączenie DolWin może przesyłać energię wytwarzaną przez rozmieszczone na morzu turbiny – 800 MW pozwoli na zasilenie czystą energią około miliona gospodarstw domowych.

DolWind1 jest elementem ambitnego niemieckiego planu energetycznego o nazwie Energiewende, zgodnie z którym morskie elektrownie wiatrowe w tym kraju osiągną moc ponad 6,5 GW do roku 2020 i ponad 15 GW w roku 2030. ABB wykorzystała w tym przedsięwzięciu technologię VSC (ang. Voltage Source Converter) o nazwie HVDC Light. Firma była również odpowiedzialna za prace projektowe i inżynieryjne, dostawę i montaż nabrzeżnych i morskich stacji falownikowych, jak również podmorskich i podziemnych instalacji kablowych. Źródło: ABB

AUTOMATYKA

Z BRANŻY

FMB: INDUSTRY 4.0 W PRAKTYCE Od 4 do 6 listopada w Bad Salzuflen Exhibition Centre będą odbywać się targi FMB, które koncentrują w jednym miejscu firmy z zakresu inżynierii mechanicznej i ich dostawców, co tworzy dobrą podstawę do poszukiwania nowych partnerów biznesowych i przyciąga coraz większą liczbę gości, nie tylko z Niemiec. Charakter FMB jako targów „workshop-style” z ich krótkimi kanałami komunikacyjnymi i obszerną gamą serwisów z pewnością sprawi, że dyskusje dotyczące produkcji przemysłowej przyszłości będą bogate w treść, a odwiedzający znów wyjadą z nich z propozycjami i konkretnymi pomysłami na wdrożenia we własnych firmach. Jedenasta edycja targów FMB organizowanych dla dostawców z dziedziny inżynierii mechanicznej zapewni inżynierom z działów projektowych i zaopatrzenia z dziedziny mechaniki i inżynierii produkcji obszerny przegląd rynkowy komponentów, systemów i oferowanych usług. Źródło: Mepax

Związek Pracodawców Branży Internetowej IAB Polska zaprezentował raport „Internet Rzeczy w Polsce”. Zjawisko to, nazywane także Internet of Things, staje się coraz popularniejsze i dzięki dynamicznemu rozwojowi urządzeń może okazać się jednym z kluczowych motorów rozwojowych światowej gospodarki przyszłości. Raport zawiera wyniki pierwszego przeprowadzonego w Polsce oficjalnego badania w całości poświęconego Internetowi Rzeczy oraz artykuły ekspertów dotyczące m.in. wyzwań i korzyści, jakie płyną z IoT oraz zastosowania zjawiska w marketingu internetowym. – Obecnie 40 procent badanych deklaruje, że posiada już produkty działające w systemie IoT, a 50 procent deklaruje, że w przyszłości weszłoby w posiadanie takich urządzeń – mówi Paweł Kolenda, dyrektor ds. badań IAB Polska. Źródło: IAB Polska

10/2015

R E K L A M A

POLSKI RAPORT O INTERNECIE RZECZY

Z BRANŻY

POLSKA ATRAKCYJNYM RYNKIEM DLA WYSOKICH TECHNOLOGII Polska i europejska gospodarka potrzebuje z jednej strony przyspieszenia, a z drugiej strony musi sprostać bieżącym wyzwaniom społeczno-gospodarczym. Rozwiązaniem mogą być nadchodzące megatrendy, które niosą ze sobą rozwój technologiczny. O tym, jakie zmiany i korzyści mogą nam one przynieść oraz jak je wykorzystać, rozmawiali podczas XXV Forum Ekonomicznego w Krynicy przedstawiciele firm i Unii Europejskiej. Rozwój sektora nowych technologii ściśle powiązany jest z nakładami na badania i rozwój. Z danych zawartych w raporcie „Opłacalność inwestowania w badania i rozwój” firmy PwC i Narodowego Centrum Badań i Rozwoju wynika, że największy odsetek przychodów z wyników prac B+R w przychodach operacyjnych firm widoczny jest w sektorach: chemicznym i farmaceutycznym (47,33 proc.), produkcji pojazdów i maszyn (45,66 proc.) oraz IT (25,24 proc.). Pobudzenie inwestycji w wysokie technologie uwarunkowane jest potrzebami społeczno-gospodarczymi, przed którymi stoi Polska i świat. Nowe, wysokie technologie to sposób

na sprostanie tym potrzebom. Jedną z nich jest szybki proces urbanizacji. Z danych firmy Schneider Electric wynika, że obecnie miasta zajmują jedynie 2 proc. powierzchni Ziemi, ale mieszka w nich 54 proc. światowej populacji. Szacuje się, że do 2045 r. w miastach będzie mieszkać 70 proc. wszystkich ludzi. – Wiąże się to z ogromnymi wyzwaniami w zakresie energetyki, transportu publicznego czy sieci wodno-kanalizacyjnych, gdzie potrzebne są technologie do racjonalnego wykorzystania zasobów oraz usprawnienia życia tak dużej liczby mieszkańców – mówił Jacek Łukaszewski, prezes zarządu Schneider Electric Polska. Z drugiej strony wkraczamy w nową erę industrializacji tzw. Przemysłu 4.0, gdzie konieczne stanie się zaprzęgnięcie technologii IT, które pomogą w utrzymaniu tempa i jakości produkcji przy jednoczesnym obniżeniu kosztów. Z rozwojem technologii w przemyśle ściśle wiąże się również problem cyberbezpieczeństwa i tworzenie coraz to skuteczniejszych zabezpieczeń przed cybernetycznymi przestępcami.

ROBOSMOK COMAU NA PIKNIKU RODZINNYM W TYCHACH

IT W PRZEMYŚLE

Tegoroczny Piknik Rodzinny w fabryce Fiata w Tychach był wyjątkową okazją do świętowania 40. urodzin zakładu – dokładnie cztery dekady temu, 18 września 1975 r., pierwsze Fiaty 126p wyjechały z nowo powstałych linii montażowych. Na gości czekało wiele atrakcji, w tym przebój ostatniej Nocy Robotów PIAP – robosmok Comau. Podobnie jak w poprzednich edycjach, odbyły się koncerty, były gwiazdy, pokazy tańca, kiełbaski, piwo, zorganizowano także kącik dla dzieci. Wśród atrakcji nie mogło zabraknąć robotów włoskiego producenta – firmy Comau. Zrobotyzowane wersje smoka oraz słonia zwracały uwagę najmłodszych ciekawym wyglądem oraz żwawymi ruchami, a ponadto rozdawały nagrody, dzięki czemu cieszyły się ogromnym zainteresowaniem, a kolejki do strefy zabawy były bardzo długie. Roboty Comau od lat pracują w fabryce Fiata przy bardzo wielu aplikacjach, towarzysząc kolejnym samochodom na prawie każdym etapie ich produkcji. Źródło: Comau

Len

Źródło: Schneider Electric

27 października w Katowicach odbędzie się konferencja IT w przemyśle, która będzie okazją do dyskusji o rozwiązaniach IT, jakich wymagają zakłady produkcyjne oraz postępie informatyzacji przemysłu w Polsce. Wśród poruszanych zagadnień znajdą się m.in. systemy informatyczne w zakładzie produkcyjnym (CMMS, EAM, ERP, BI), pomiar efektywności inwestycji w rozwiązania IT, Kaizen i Lean Manufacturing – co zrobić, aby jak najmniej włożyć w wytworzenie produktu i jak najlepiej spełnić wymagania klienta, zarządzanie energią w zakładzie przemysłowym, systemy IT do monitorowania mediów w zakładach przemysłowych, optymalizacja kosztów poprzez skuteczne zarządzanie mediami, audyty energetyczne w zakładach przemysłowych i systemy kogeneracyjne w przemyśle. Organizatorzy zapraszają do bezpłatnego udziału przedstawicieli zakładów przemysłowych, m.in. dyrektorów i kierowników ds. technicznych, dyrektorów, kierowników i mistrzów produkcji, kierowników, mistrzów i inżynierów Utrzymania Ruchu, właścicieli firm, dyrektorów wykonawczych zakładów produkcyjnych, specjalistów ds. gospodarki energetycznej.

Len Organizatorem wydarzenia jest firma MultiExpo. Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie http://multiexpo. pl/it-w-przemysle. Źródło: Multiexpo

AUTOMATYKA

Z BRANŻY

Jubileusz

KONFERENCJA FOOD AUTOMATION DLA BRANŻY MLECZARSKIEJ 5 i 6 listopada odbędzie się w Ciechocinku, w hotelu Villa Park, konferencja skierowana do przedstawicieli branży przetwórstwa mleczarskiego. Tematem przewodnim spotkania ekspertów będzie cyfryzacja i optymalizacja produkcji. – Polska jest obecnie czwartym w Unii Europejskiej producentem mleka, po Niemczech, Francji i Wielkiej Brytanii. Aby przetwórstwo było efektywne, a biznes konkurencyjny, producenci zobligowani są do ciągłej optymalizacji i automatyzacji procesu produkcji. W pierwszej edycji konferencji zaplanowaliśmy cztery panele dyskusyjne. Pierwszego dnia będziemy rozmawiać o rozwoju branży mleczarskiej w Polsce w perspektywie najbliższych lat oraz o efektywności procesów produkcyjnych. W drugim dniu poruszymy temat finansowania inwestycji w kontekście pozyskiwania funduszy unijnych oraz kwestię zarządzania zasobami i szkolenia kadry technicznej – mówi Łukasz Otta z firmy Siemens, jeden z pomysłodawców konferencji.

Lenze Polska Sp. z o.o.

Organizator zaplanował także odbywające się równolegle warsztaty techniczne dla inżynierów. Konferencja Food Automation to płaszczyzna prezentacji osiągnięć naukowo-badawczych i wdrożeniowych w przemyśle przetwórstwa mleczarskiego. Uczestnictwo w wydarzeniu pozwala poznać najnowsze techniki i światowe technologie w tej branży, a także nawiązać kontakt z najważniejszymi jej przedstawicielami w Polsce. Do udziału w konferencji organizatorzy zapraszają osoby zarządzające przedsiębiorstwem, technologów i inżynierów produkcji oraz procesu produkcyjnego, osoby odpowiedzialne za planowanie inwestycji i kierowników utrzymania ruchu. Koszt uczestnictwa wynosi 590 zł netto i obejmuje udział w konferencji, materiały, wyżywienie oraz zakwaterowanie. Na stronie www.konferencja-foodautomation.pl można znaleźć więcej informacji, a także zarejestrować swój udział. Źródło: Omega Communications

R E K L A M A

www.lenze.com 20 lat

1995–2015 Jubileusz

Lenze Polska Sp. z o.o. www.lenze.com

Helpline 24h: 0 80 0 24 hours (0 80 0 24 4687 ) Helpline 24h: 008000 24 hours (008000 24 46877)

PRODUKTY

PIĘĆ NOWYCH BRAMEK DOSTĘPOWYCH PROSOFT TECHNOLOGY

Standard Profinet został opracowany do zastosowań w szybkich aplikacjach, m.in. z zakresu robotyki, w szybkich przenośnikach i prasach. Jako standardowy protokół ethernetowy sterowników PAC produkcji Siemens i GE znalazł szerokie pole zastosowań w wielu gałęziach przemysłu na całym świecie. Obecnie ProSoft Technology pomaga użytkownikom łączyć kontrolery Profinet z urządzeniami Modbus lub EtherNet/IP za pomocą pięciu nowych bramek dostępowych. W sytuacji posiadania urządzeń z interfejsem Modbus pracujących w kilku odrębnych sieciach, warto zainteresować się bramką Profinet Device na Modbus Serial z czterema portami szeregowymi. Z kolei bramka dostępowa Modbus TCP/IP to Profinet Device z dwoma kartami ethernetowymi pozwoli uniknąć zmian adresów IP przy komunikacji urządzenia OEM

ze sterownikiem PLC, umożliwia bowiem komunikację z urządzeniami znajdującymi się w dwóch różnych podsieciach. W przypadku chęci uzyskania połączenia z pojedynczą siecią szeregową właściwym wyborem będzie bramka Modbus Serial to Profinet Device z jednym portem szeregowym. Jeśli natomiast wszystkie urządzenia ethernetowe pracują w tej samej podsieci, idealnym rozwiązaniem będzie bramka Modbus TCP/IP to Profinet Device z jednym portem Ethernet. Wspomniane bramki stanowią rozszerzenie większej rodziny bramek PLX30, obejmującej również wersję EtherNet/ IP to Profinet Device. Ten model może być wykorzystany w zastosowaniach takich jak komunikacja PLC–PLC, interfejsy SCADA czy systemy koncentracji danych.

KAMERA TERMOWIZYJNA FLIR ONE TERAZ W OFERCIE RS COMPONENTS

DRA-60 – ZASILACZ NA SZYNĘ DIN O MOCY 60 W

RS Components (RS), marka handlowa firmy Electrocomponents plc (LSE:ECM), wiodącego dystrybutora z zakresu elektroniki, automatyki i utrzymania ruchu, wprowadza do oferty kamerę termowizyjną nowej generacji FLIR ONE. Nowa kamera FLIR ONE korzysta ze złącza micro-USB w przypadku urządzeń z systemem Android lub ze złącza Lightning w wersji dla urządzeń z iOS, dzięki czemu można ją z łatwością podłączyć do smartfonu lub tabletu. Kamera FLIR ONE jest zasilana wewnętrznym akumulatorem i korzysta z najnowszej generacji rdzenia kamery termowizyjnej Lepton firmy FLIR, które gwarantuje cztery razy wyższą rozdzielczość w porównaniu z poprzednią wersją. Obrazy są ostrzejsze i wysokiej jakości dzięki opatentowanej przez firmę FLIR technologii MSX (ang. Multi Spectral Dynamic Imaging). Kamera FLIR ONE oferuje zalety termografii szerokiemu gronu odbiorców, w tym: konserwatorom budynków i maszyn, zarządcom obiektów, konstruktorom, pracownikom ochrony, studentom i innym użytkownikom. Firma FLIR ogłosiła również, że udostępni zaktualizowany zestaw do rozwoju oprogramowania (SDK) dla systemu iOS oraz nowy zestaw SDK dla systemu Android, aby umożliwić projektowanie i wprowadzanie kreatywnych aplikacji w obu systemach.

DRA-60 to impulsowy zasilacz o mocy 60 W przeznaczony do montażu na szynę DIN. Wyposażono go dodatkowo w regulację prądu wyjściowego za pomocą przyłożonego zewnętrznego napięcia 1–10 V DC, impulsu modulowanego szerokością PWM lub zewnętrznego rezystora. Dzięki niewielkiej szerokości (40 mm) jest on szczególnie polecany do montażu w miejscach o ograniczonej powierzchni. Urządzenie charakteryzuje się szerokim zakresem napięcia wejściowego (90–264 V AC oraz 127–370 V DC). W zależności od modelu napięcie wyjściowe wynosi 12 V DC lub 24 V DC, a osiągana sprawność dochodzi do 87 proc. Zasilacz ma zabezpieczenia przeciążeniowe, przepięciowe oraz przeciwzwarciowe. Zakres temperatury pracy urządzeń zawiera się w przedziale od –30 °C do +70 °C. DRA-60 może być montowany na szynie TS-35/7.5 lub 15. Zasilacze serii DRA-60 wyróżniają się ponadto zgodnością z szeregiem norm i certyfikatów oraz są objęte trzyletnią gwarancją.

Źródło: RS Components

Źródło: Elmark Automatyka

Źródło: Mepax

AUTOMATYKA

PRODUKTY

NOWE, BARDZIEJ INTUICYJNE KONFIGURATORY RITTAL W czasach coraz bardziej złożonych produktów i systemów konfiguratory stanowią nieodzowną pomoc dla klientów, pozwalającą im wybierać je w sposób szybki i bezpieczny. Dzięki nim można dobrać, zaprojektować czy skonfigurować produkty zgodnie z własnymi wymaganiami przy uwzględnieniu wielu opcji. Konfigurator prowadzi klientów automatycznie przez katalog zapytań poszczególnych parametrów wyboru, by konfigurowane rozwiązanie specja-

listyczne było kompletne i bez błędów. Aby dokonać kompletnego wyboru, można poprosić o trójwymiarową prezentację projektu w celu lepszego zintegrowania go z konstrukcją maszyn i instalacji. Rittal już dzisiaj oferuje klientom całą gamę tego typu narzędzi. Ich przegląd można znaleźć na stronie http://www.rittal.com/pl-pl/content/pl/ support/software/ausw_hlen/Configurators.jsp. Źródło: Rittal

PRZYCISKI I LAMPKI STEROWNICZE SIRIUS ACT Wydajne maszyny i instalacje wymagają odpowiednio dopasowanych urządzeń sterowniczych i sygnalizacyjnych. SIRIUS ACT to wyjątkowe portfolio przycisków, lampek sygnalizacyjnych i przełączników o eleganckim wzornictwie i wyjątkowej wytrzymałości oraz łatwych w konfiguracji i montażu. Stworzone z solidnego metalu i wysokiej jakości tworzyw, wyposażone w nowe funkcjonalności oraz możliwości komunikacyjne, nowe przyciski i lampki sterownicze SIRIUS ACT zostały poddane ekstremalnym testom, które potwierdziły ich niezawodność nawet w najbardziej wymagających aplikacjach. Standard to stopień ochrony IP69K – funkcjonalność urządzeń jest zachowana w przypadku występowania kurzu czy wody pod wysokim ciśnieniem, ale nawet oleje, substancje żrące lub ekstremalne środowisko nie zakłócają ich niezawodnego działania. Dzięki temu SIRIUS ACT jest idealnym rozwiązaniem dla szczególnie wymagających aplikacji. Urządzenia

serii SIRIUS ACT są dostępne także z certyfikatem ATEX. Przyciski, lampki sygnalizacyjne i przełączniki można łączyć nie tylko poprzez standardowe okablowanie, ale również bezpośrednio do sterownika – przez AS-Interface lub przez IO-Link (a niebawem także przez Profinet). Pozwala to na redukcję czasu i zasobów poświęconych na łączenie, minimalizuje źródła błędów oraz zapewnia elastyczność w dalszych modyfikacjach i rozszerzeniach. Dzięki 100-proc. zabezpieczeniu przed obracaniem urządzenia SIRIUS ACT można instalować w otworach pozbawionych wpustów. Innowacyjna zatrzaskowa metoda łączenia czyni montaż tak prostym, że można go dokonać jedną ręką. Czytelne oznaczenia instalacyjne i wskaźniki na komponentach dodatkowo obniżają ryzyko nieprawidłowego montażu. Wszystko to pozwala na znaczną oszczędność czasu instalacji. Źródło: Siemens

ŁOŻYSKA LINIOWE IGUS ZAPEWNIAJĄ OSZCZĘDNOŚĆ KOSZTÓW „Koszty w dół, żywotność w górę!” – trzymając się tej prostej zasady, igus opracował alternatywę do klasycznych, wymagających smarowania łożysk kulkowych, w postaci prowadnic liniowych. Wszystkie systemy igus są bezobsługowe przez cały okres użytkowania oraz pozwalają na oszczędność kosztów o 25 proc. lub więcej. Istnieje możliwość dobrania zamiennika wymiarowego 1:1, jak również specjalnej prowadnicy liniowej idealnie dobranej pod względem funkcjonalności do danej aplikacji.

Łożyska mają wiele zalet: są bezsmarowne i bezobsługowe, odporne na zanieczyszczenia, przetestowane, czyste i higieniczne. Ponadto charakteryzują się cichą pracą i niską wagą, są odporne na korozję i dostępne z magazynu w ciągu 24 godzin. Łożysko polimerowe drylin R RJMP-01-20 dostosowane jest do wałków o średnicy 20 mm, natomiast obudowa łożyska liniowego drylin R RJUM-01-20 – wałków o średnicy 20 mm. Źródło: igus

AUTOMATYKA

20-KANAŁOWY REJESTRATOR DANYCH DO ZAPISU PROFILI TEMPERATUROWYCH

ULTRASZYBKA AUTOMATYKA

Źródło: Mepax

10/2015

cZAS ODPOWIEDZI 1µs www.br-automation.com/reACTION

reACTION TECHNOLOGY

< < < < <

Zastępuje dedykowany sprzęt Swobodnie programowalne IEC 61131, biblioteka blokόw funkcyjnych Zmniejszone obciążenie sterownika Krόtszy cykl pracy maszyny

Dowiedz się więcej. R E K L A M A

Firma Datapaq wprowadziła system profilowania temperatury nowej generacji znajdujący zastosowanie w procesach wypalania. Wyjątkowo trwały rejestrator danych Datapaq TP3 zawiera 20 kanałów termoparowych i gwarantuje dokładność ±0,3 °C zapewniającą kompatybilność nawet z najbardziej rygorystycznymi normami. Wbudowana pamięć o pojemności wystarczającej do zapisu 3,6 mln punktów danych oraz energooszczędna praca pozwalają prowadzić bardzo szczegółową rejestrację. Oprogramowanie analityczne Datapaq Insight umożliwia użytkownikom stworzenie w łatwy sposób prawidłowego profilu wypalania dla nowych produktów, pozwalając na redukcję zarówno liczby odrzutów produkcyjnych, jak i zużycie paliwa. Ułatwia też wyszukiwanie błędów i raportowanie. Użytkownicy mogą podłączać do pojedynczego rejestratora różne rodzaje termopar – firma Datapaq wstępnie konfiguruje gniazda według specyfikacji zamawiającego. Opcjonalny zestaw radiowy zapewnia natychmiastowy wgląd w parametry procesu, pozwalając operatorom pieca szybko rozwiązać problem. Gwarantuje wystarczającą siłę sygnału do zapewnienia transmisji danych przez grube ściany pieca oraz wzdłuż pieców o długości wynoszącej 150 m lub więcej. Oprogramowanie i system radiowy obsługują równocześnie wiele rejestratorów, pozwalając na wygodne monitorowanie wielu wózków transportowych. Datapaq oferuje szeroki wybór barier termicznych zapewniających ochronę obwodów elektronicznych rejestratora w różnego rodzaju aplikacjach i piecach. Dostępne są bariery termiczne konstruowane specjalnie dla płytek podłogowych, dachowych i ściennych, ciężkiej gliny, ceramiki sanitarnej oraz ceramiki stołowej. Ich pojemność cieplna jest wystarczająca do wytrzymania wysokiej temperatury przez cały czas trwania procesu, np. do 35 godzin w temperaturze 400 °C oraz do 10 godzin w średniej temperaturze 900 °C i szczytowej do 1200 °C.

PRODUKTY

SMART LASER: SYSTEM ZROBOTYZOWANEGO ZGRZEWANIA LASEREM 3D Ciekawą propozycją Comau w obszarze spajania zrobotyzowanego jest Smart Laser – system zrobotyzowanego zgrzewania laserem 3D. Rozwiązanie to polega na integracji czteroosiowego robota z optycznym układem zwierciadeł do pozycjonowania wiązki promieniowania poruszającej się z dużą prędkością. System został opracowany na bazie robota Comau Smart NH1 wraz z jednostką kontrolną C4G oraz z własnym panelem programowania. Robot pracuje tylko w czterech osiach AX1–AX4. Dodatkowym parametrem jest odległość źródła lasera od zgrzewanego elementu (przeważnie wynosząca 750–1100 mm), która traktowana jest jako dodatkowa oś. Fizycznie jest ona realizowana przez grupę soczewek i pryzmatu sterowanych za pomocą trzech silników. W ten sposób otrzymujemy kontrolowaną oś jednostki ogniskowania, która charakteryzuje się bardzo małą inercją i może przesuwać się z prędkością liniową 4 m/s, z przyspieszeniem ośmiokrotnie przewyższającym przyspieszenie ziemskie.

SILNIKI FAULHABER DOSTĘPNE W OFERCIE RS COMPONENTS RS Components wprowadza do oferty wyselekcjonowane produkty marki Faulhaber, w tym mikrosilniki prądu stałego, bezszczotkowe serwomotory prądu stałego, silniki prądu stałego z przekładnią oraz regulatory prędkości. RS wybrał do swojej oferty łącznie 24 silniki w różnych wymiarach, prędkościach wyjściowych, wartościach napięcia zasilania i wyjściowych momentach obrotowych. Wszystkie są wyposażone w opatentowaną technologię uzwojenia skośnego, która zapewnia wysoki moment obrotowy w stosunku do wymiaru i masy silnika, wysoką sprawność, dopasowanie uniemożliwiające zacięcie, niskie wahania momentu obrotowego oraz wysoką liniowość i czułość. Wirnik cechuje się niską bezwładnością, która zapewnia szybką reakcję przy częstym uruchamianiu i wyłączaniu. Oferta obejmuje 12 szczotkowych mikrosilników prądu stałego z następujących serii marki Faulhaber: serii CXR – wyposażonych w grafitowe szczotki zapewniające odporność na duże moce oraz wysoką żywotność; serii SR – z wbudowanym enkoderem wysokiej rozdzielczości oraz ze stykami komutatora pokrytymi metalem szlachetnym w celu uzyskania niskiej rezystancji; serii SR-Flat – przeznaczonych do zastosowań w ograniczonej przestrzeni. Dostępne są silniki zasilane napięciem 6 V, 12 V lub 24 V, o momencie obrotowym od 0,35 mNm do 40 mNm i o średnicach wałków rzędu 1,5 mm, 2 mm, 3 mm oraz 4 mm.

Źródło: Comau

Źródło: RS Components

TRÓJFAZOWY LICZNIK DO PRZEKŁADNIKÓW 1 A AWC3 to trójfazowy licznik energii elektrycznej serii Saia PCD firmy Saia Burgess Controls, przeznaczony do pomiarów półpośrednich przy współpracy z przekładnikami prądowymi (1–300 A). Licznik AWC3 ma wbudowany interfejs komunikacyjny S-Bus, który zapewnia bezpośredni dostęp do najważniejszych danych pomiarowych, takich jak energia, prąd, napięcie, moc i współczynnik mocy czynnej (cos φ). Interfejs umożliwia także włączenie licznika w system zarządzania zużyciem mediów S-Monitoring. AWC3 jest przystosowany do montażu na szynie DIN i zabudowy w standardowych szafach elektrycznych.

Liczniki energii elektrycznej Saia PCD firmy Saia Burgess Controls stanowią podstawowy element koncepcji S-Monitoring, kompleksowego rozwiązania wspomagającego podnoszenie efektywności energetycznej przedsiębiorstw. Urządzenia charakteryzuje solidna przemysłowa konstrukcja (Swiss made) i niewielki rozmiar odpowiadający normom instalacyjnym dla szaf elektrycznych. Połączenie technologii przemysłowej i zwartej konstrukcji z szerokim zakresem pomiarowym (0,25–6000 A) predestynuje je do bardzo wielu zastosowań. Źródło: Sabur

AUTOMATYKA

www.schmersal.pl

KAMERY FLUKE Z SERII UŻYTKOWEJ Z JESZCZE WYŻSZĄ JAKOŚCIĄ OBRAZU Nowe kamery termowizyjne Fluke zapewniają wysoką jakość pomiarów w przystępnych cenach. Firma wprowadza do sprzedaży jednocześnie osiem nowych modeli z linii użytkowej: TiS65, TiS60, TiS55, TiS50, TiS45, TiS40, TiS20 i TiS10. Wszystkie wprowadzane na rynek modele współpracują z systemem Fluke Connect, umożliwiającym łączność bezprzewodową ze smartfonami, przechowywanie danych w chmurze oraz współpracę całego zespołu techników bez względu na dzielące ich odległości. Seria użytkowa Fluke to przystępne cenowo i bogate w funkcje kamery termowizyjne gwarantujące wysokiej jakości obraz – idealne do szybkiej oceny stanu instalacji. Nowe modele wyróżniają się m.in. wysoką rozdzielczością, gwarantującą jakość obrazu ułatwiającą przeprowadzenie prawidłowej diagnostyki obiektu – nawet do 2,5 razy więcej pikseli oraz nawet o 70 proc. wyższy współczynnik D:S (oba parametry w porównaniu z kamerą Ti125 – najwyższym do tej pory modelem serii użytkowej).

Jedna z naszych unikalnych innowacji Elektroniczna blokada bezpieczeństwa AZM 200 n Bezdotykowa kontrola zamknięcia i zaryglowania osłony n Prosty montaż dzięki zintegrowanej klamce

n Zintegrowane diody sygnalizacyjne n Inteligentna diagnostyka n Opcjonalna wewnętrzna klamka wyjścia awaryjnego

s a f e ty

R E K L A M A

Źródło: Fluke

n Szeregowe łączenie do 31 urządzeń (PL e wg EN ISO 13849-1)

Zastosowana w nowych kamerach technologia IR-Fusion rejestruje obrazy w paśmie światła widzialnego i w podczerwieni i następnie łączy je ze sobą, a nie tylko nakłada na siebie. Są one też wyrównywane względem siebie na ekranie, umożliwiając dokładniejszy podgląd z każdej odległości. To ułatwia zarówno identyfikację problemu, jak i jego dokładnej lokalizacji. Wszystkie nowe kamery są w pełni kompatybilne z aplikacją Fluke Connect, wspomagającą pracę zespołu m.in. dzięki połączeniom wideo ShareLive czy dostępowi do danych przechowywanych w chmurze (Fluke Cloud). Jest to jedyny bezprzewodowy system pomiarowy, który pozwala na kontakt z zespołem bez opuszczania miejsca pracy. Aplikacja mobilna Fluke Connect jest dostępna dla systemu Android oraz systemu iOS i współpracuje z ponad 20 różnymi produktami firmy Fluke, stanowiąc największy na świecie system połączonych przyrządów pomiarowych.

10/2015

SCHMERSAL_AZM 200_PAR_102_295_MM_06_2015.indd 1

2015-06-19 10:08:27

PRODUKTY

PRZEŁĄCZNIK GIGABITOWY MICROSENS Z SERII ENTRY LINE Z FUNKCJĄ POE+ Firma Microsens od lat oferuje ekonomiczne i wydajne rozwiązania dla przemysłowych sieci Ethernet w ramach serii Entry Line. Nowy sześcioportowy przełącznik gigabitowy z czterema gigabitowymi złączami miedzianymi z funkcją PoE+ i dwoma gniazdami SFP Dual Speed do przyłączy światłowodowych zapewnia duże korzyści przy niskim koszcie. W takich zastosowaniach, jak monitoring wideo, zabezpieczenia czy punkty dostępu do bezprzewodowych sieci lokalnych zapotrzebowanie urządzeń końcowych na moc wciąż rośnie i coraz częściej jest potrzebna przepustowość sieci na poziomie Gb/s. Nowy przełącznik gigabitowy z funkcją PoE+ z serii Entry Line jest optymalnie dopasowany do tych zwiększonych wymagań. Cztery porty 10/100/1000Base-T mogą dostarczać do urządzeń końcowych moc maksymalnie 30 W na każdym porcie. Dwa wejścia zasilaczy umożliwiają redundantne zasilanie przełączników i podłączonych do nich urządzeń końcowych. W przypadku, gdy zabraknie napięcia zasilającego ze źródła podstawowego lub dodatkowego może zostać aktywowany stycznik alarmu.

B-ONE 300 – PRZEMYSŁOWY KOMPUTER NA ŚCIANĘ I SZYNĘ DIN Bezwentylatorowy B-ONE 300 to komputer przemysłowy firmy ASEM w wykonaniu box, przystosowany do montażu naściennego i na szynie DIN. Może też pracować jako desktop PC. Komputer jest zamknięty w solidnej obudowie z wytłaczanego aluminium i pracuje w temperaturze 0–50 °C (wersje z HDD: 0–45 °C). Producent gwarantuje komputerom B-One 300 długi cykl życia: 10 lat oraz 5 dodatkowych lat wsparcia serwisowego. Na płycie głównej all-in-one firmy ASEM zintegrowane zostały m.in. dwa porty USB 2.0, dwa porty Ethernet 1 Gbit/s, interfejsy RS-232 i RS-232/422/485, wyjście wideo VGA lub DVI-I, do 2 GB pamięci RAM i dostępny z zewnątrz slot Compact Flash. B-One 300 w wersji WME jest wyposażony w mocniejszy procesor i dwa dodatkowe sloty miniPCI, w których można zainstalować karty ASEM NETcoreX, umożliwiające komunikację w popularnych sieciach przemysłowych, takich jak Profinet, CANopen oraz EtherCAT i innych. Integracja z platformą narzędziową i wizualizacyjną ASEM Premium HMI pozwala na tworzenie wydajnych i ekonomicznych aplikacji SCADA. Źródło: Sabur

Źródło: Microsens

NOWA WERSJA 2.5 PAKIETU EPLAN HARNESS PROD Pakiet Eplan Harness proD w wersji 2.5 ma być dostępny od października. Przy jego opracowywaniu skupiono się na zoptymalizowaniu przepływu prac, a najważniejszą cechą nowej wersji jest sprzężenie systemu inżynieryjnego projektowania 3D z centralnym systemem zarządzania artykułami Platformy Eplan. To kamień milowy w zintegrowanym zarządzaniu danymi. Użytkownicy mogą korzystać tylko z jednego centralnego systemu zarządzania artykułami, do którego mają dostęp na wszystkich etapach projektu. Przepływ danych nadrzędnych zoptymalizowano poprzez wprowadzenie do nich symboli 2D – wymaganych przy tworzeniu diagramu tablicy montażowej – z dostępnych modeli 3D. Zwiększa to efektywność z uwagi na fakt, że dane 3D komponentów i tak są wymagane przez program. Dostępne dane są więc wykorzystywane ponownie, eliminując konieczność manualnego wprowadzania symboli elementów. Źródło: Eplan Software&Service

AUTOMATYKA

PRODUKTY

DESIGNSPARK ELECTRICAL – NOWE, BEZPŁATNE OPROGRAMOWANIE CAD DLA ELEKTRYKÓW

FIT4SILENCE – APLIKACJA DO POMIARU HAŁASU

RS Components wprowadził na rynek oprogramowanie DesignSpark Electrical, z którego mogą skorzystać także osoby, które nie miały jeszcze okazji pracować z oprogramowaniem CAD dla elektryków. Nowe oprogramowanie jest kierowane do projektantów układów elektrycznych i innych profesjonalistów z branży elektrycznej, zapewnia oszczędność czasu oraz kosztów. Wspierane przez firmę Schneider Electric, globalnego specjalistę w dziedzinie zarządzania energią i automatyki, oprogramowanie Design Spark Electrical to kolejne narzę-

dzie spośród wielu innych z wielokrotnie nagradzanej serii zasobów do projektowania DesignSpark, przyczyniające się do przezwyciężania barier wśród osób chcących przy niskich kosztach tworzyć innowacyjne projekty. Oprogramowanie można zastosować do projektowania pulpitów sterowniczych, maszyn i urządzeń oraz systemów elektrycznych. Jest to nowe, bezpłatne narzędzie, które udostępnia funkcje oprogramowania CAD dla elektryków również firmom, którym cena istniejącego, komercyjnie stosowanego oprogramowania CAD wydaje się zbyt wygórowana. DesignSpark Electrical znacząco ułatwia projektowanie systemów elektrycznych i układów z zakresu automatyki i ma na celu pomóc klientom RS rozwijać możliwości w zakresie projektowania oraz zwiększać konkurencyjność produktów. Jednym z najważniejszych elementów oprogramowania DesignSpark Electrical jest zintegrowana biblioteka, obejmująca ponad 250 tys. części i podzespołów, w tym 80 tys. produktów Schneider Electric i 10 tys. marki RS, które klient może bardzo łatwo dodać do swoich projektów. Do innych najważniejszych funkcji należą inteligentne i specjalistyczne narzędzia do programowania systemów elektrycznych oraz funkcja tworzenia odniesień i sprawdzania ważności w czasie rzeczywistym, umożliwiająca tworzenie dokładnych schematów 2D panelu. Oprogramowanie obejmuje także wbudowaną listę materiałową (BOM), umożliwiającą klientom szybkie i łatwe zamawianie w RS podzespołów do projektowanych układów.

Nowa aplikacja do pomiaru hałasu firmy Bosch Rexroth jest idealnym urządzeniem dla inżynierów, którzy potrzebują szybko ocenić poziom hałasu maszyny bez konieczności uruchamiania dodatkowego urządzenia pomiarowego. Dzięki tej specjalnej aplikacji odpowiednio skalibrowane smartfony mogą osiągnąć dokładność zbliżoną do profesjonalnych mierników poziomu dźwięku. Klienci firmy Bosch Rexroth mogą użyć przycisku „contact” w celu uzyskania kodu aktywującego dodatkowe funkcje. Aplikacja Fit4SILENCE jest dostępna w języku angielskim jako domyślnym dla systemu Android (wersja 4.0 i wyższe) w Google Play Store. Funkcja pomiaru hałasu jest wstępnie skalibrowana na możliwie najwyższą dokładność dla następujących urządzeń: Galaxy S Duos, Galaxy S3, Galaxy S5, HTC One-X, Nexus S, Nexus 4, Nexus 5 Moto E Moto G, Galaxy S2, Samsung Note 2, Samsung Note 3, HTC Butterfly, Xperia L, LG Optimus 7. Źródło: Bosch Rexroth

R E K L A M A

Źródło: RS Components

10/2015

ROZMOWA

O rosnącym popycie na enkodery z interfejsami sieciowymi, roli integracji i kontroli urządzeń, a także coraz większym zainteresowaniu wsparciem posprzedażowym z Pawłem Naglikiem, dyrektorem zarządzającym Kubler Sp. z o.o. rozmawia Urszula Chojnacka.

DZIŚ LICZY SIĘ

Fot. Kubler

MOŻLIWOŚĆ INTEGRACJI URZĄDZEŃ AUTOMATYKA

Fot. Kubler

ROZMOWA Szybko rosnące wymagania współczesnych systemów automatyki sprawiają, że dynamicznie rozwija się rynek enkoderów. Jaki kierunek rozwoju tego rodzaju przetworników obserwuje Pan na bazie doświadczeń własnej firmy, dla której są one głównym obszarem działalności? W ostatnich latach obserwujemy rosnący udział w sprzedaży enkoderów absolutnych, w tym enkoderów z interfejsami sieci przemysłowych. Rozbudowywane linie technologiczne w zakładach przemysłowych wymagają zintegrowania czujników do sieci przemysłowych, co również dotyczy enkoderów. Najwięcej pojawiających się nowości wśród enkoderów to urządzenia, w których zastosowano kolejne zintegrowane interfejsy sieci przemysłowych. Nie zapominamy jednak o enkoderach inkrementalnych, dotąd najbardziej popularnych pod względem zastosowań w automatyce przemysłowej. W tym obszarze również pojawiają się nowe wersje, przykładowo rozwiązanie typu low-cost – enkodery serii KI. Zastosowanie nowoczesnych i uniwersalnych układów OptoASIC, innowacyjnych materiałów i optymalizacji procesów produkcji przy jednoczesnym zachowaniu legendarnej jakości naszych produktów, pozwoliły firmie Kubler wyprodukować bardzo tani enkoder, dzięki któremu jesteśmy konkurencyjni w segmencie rynku niskokosztowych rozwiązań. Co jednak bardzo istotne – w odróżnieniu od innych konkurencyjnych rozwiązań wszystkie nasze enkodery mają dwa lata gwarancji. Portfolio nowych enkoderów inkrementalnych otwiera nam również rynek na inne sektory branżowe, jak na przykład kamery przemysłowe, drukarki 3D itp. Kolejne wyzwanie to coraz szybciej rozwijająca się branża bezpieczeństwa maszyn. Przepisy unijne wymagają dostosowania maszyn do odpowiednich dyrektyw maszynowych pod kątem Safety. Jako nieliczni proponujemy nie tyko enkodery Safety, ale również odpowiednie moduły Safety, dzięki czemu klient może otrzymać cały system od jednego dostawcy. 10/2015

Stosowanie magistralowych sieci komunikacyjnych jest dziś standardem w automatyce. Jakie interfejsy sieciowe w enkoderach cieszą się największą popularnością? Jak wspomniałem wcześniej, udział sprzedaży enkoderów z interfejsami sieciowymi stale wzrasta, a najpopularniejsze z nich to na pewno Profibus oraz – w niektórych sektorach – również CANopen, który sprzedajemy między innymi do branży pojazdów specjalistycznych czy przykładowo do statków o specjalnym przeznaczeniu. W szczególności obserwujemy coraz większe zainteresowanie rozwiązaniami ethernetowymi. Tu również mamy do zaoferowania gotowe rozwiązania enkoderów z interfejsami EtherCAT, Profinet czy EtherNet/IP. Najwięcej tego typu rozwiązań etnernetowych znajduje zastosowanie w nowo tworzonych liniach technologicznych oraz na przykład w szybkich maszynach pakujących.

Jakość, marka oraz szybka i fachowa obsługa w zakresie zastosowania enkoderów absolutnych są dzisiaj o wiele bardziej istotne aniżeli niska cena. Oczywiście walka cenowa nadal istnieje, w szczególności w sektorach prostych maszyn i urządzeń. Jednak w ciągu 13 lat, przez które jestem związany z firmą Kubler – w tym 10 lat z Kubler Polska – obserwuję znaczny wzrost wymagań rynku odnośnie jakości produktu. Jest to zauważalne zwłaszcza w sprzedaży enkoderów absolutnych. Jeżeli klient musi zastosować bardziej złożone rozwiązanie, to podstawowym kryterium jest dla niego na pewno jakość wykonania oraz marka produktu, która jest znana i sprawdzona na rynku. Jakość naszego produktu potwierdza gwarancja, której udzielamy na dwa lata jako jeden z nielicznych na rynku producentów, a nawet oferujemy możliwość wydłużenia okresu gwarancji po zapoznaniu

JEŻELI KLIENT MUSI ZASTOSOWAĆ BARDZIEJ ZŁOŻONE ROZWIĄZANIE, TO PODSTAWOWYM KRYTERIUM JEST DLA NIEGO NA PEWNO JAKOŚĆ WYKONANIA ORAZ MARKA PRODUKTU, KTÓRA JEST ZNANA I SPRAWDZONA NA RYNKU. Co przemawia za wyborem tego rozwiązania? Ich zaletą jest pełna integracja warstwy czujnikowej z warstwą wyższą, gdzie automatyk może zarządzać i kontrolować proces z poziomu zwyczajnego laptopa i odpowiedniego oprogramowania. Jednak bardzo ważnym atutem jest również bardzo szybka transmisja danych, która jest istotna przykładowo w przypadku wcześniej wspomnianych maszyn pakujących. Jeszcze kilka lat temu walka o klienta wśród dostawców enkoderów nierzadko rozgrywała się głównie na poziomie cenowym i była to walka bardzo agresywna. Jak jest dzisiaj?

się z aplikacją. Oczywiście jesteśmy elastyczni i przy większych projektach ceny są rozpatrywane indywidualnie. Na ile dużym zainteresowaniem cieszy się oferowany przez Was wraz z enkoderami osprzęt, zważywszy że część klientów, uznając ich montaż za nieskomplikowany, decyduje się na samodzielne jego wykonanie? Co przemawia za tym, by skorzystać z pełnej usługi, wraz z montażem? Dzisiaj szerokie portfolio dostępnych akcesoriów jest tak samo ważne, jak szerokie portfolio dostępnych produktów. Firma Kubler również to rozumie, dlatego znaczna część naszego katalo21

ROZMOWA gu enkoderów to akcesoria – zarówno związane z samym montażem, jak i akcesoria do podłączania, czyli przewody, złącza itp. W porównaniu do sytuacji sprzed 10 lat również w tym przypadku obserwuję znaczny wzrost sprzedaży. Klient jednak woli zastosować do montażu rozwiązania, które na pewno pasują do danego enkodera i są sprawdzone w przemyśle. Przykładem jest między innymi nasze ramię mocujące do enkodera i kółka pomiarowego, którego maksymalna siła dociskowa jest dopasowana do naszych enkoderów, cechujących się dużą siłą obciążenia promieniowego. Ważnym elementem są również przewody. Zakłady przemysłowe rozwijają się coraz bardziej i coraz większa jest integracja systemów napędowych,

się tego typu realizacjami, każdorazowo po odpowiednim wywiadzie z klientem i szczegółowym zapoznaniu się z aplikacją lub maszyną. Dział R&D wykonuje projekt, a klient analizuje go i zatwierdza. Następnym krokiem jest wykonanie próbki, zaś w końcowym etapie – seryjna produkcja. Jest to bardzo profesjonalny i czasochłonny proces, ale zapewnia wypracowanie perfekcyjnego rozwiązania dla klienta. Co za tym idzie – potrzebny jest zakup odpowiedniej liczby niezbędnych produktów. Jednak nie jest ona z góry narzucona, a ponadto każdorazowo we wstępnym etapie projektu ustalamy cenę z klientem. Nigdy nie odrzucamy potrzeby wykonania specjalnego dla klienta i każ-

PAWEŁ NAGLIK Absolwent Wydziału Elektrycznego Politechniki Zielonogórskiej z tytułem magister inżynier – studia na kierunku cyfrowe systemy pomiarowe ukończył w 2000 r. Do 2001 r. związany był z firmą JBC electronic jako product manager. W latach 2001–2005 pracował w tym samym charakterze w firmie Astat. Od 2005 r. w firmie Kubler Sp. z o.o. na stanowisku dyrektora zarządzającego. Jego hobby to muzyka rockowa, gra na instrumentach muzycznych, astronomia i podróże.

falowników itp. Co za tym idzie, pojawia się coraz więcej zakłóceń spowodowanych przez pola magnetyczne. Dlatego ważne jest, aby zastosować odpowiednie i sprawdzone, dobrze ekranowane przewody, jak i wtyki, które w pewnym stopniu mogą wyeliminować problemy związane z EMC. Oferujecie nie tylko standardowe enkodery, ale także warianty przygotowane zgodnie z określonymi wymaganiami, na przykład dla niestandardowych maszyn. Czy takie rozwiązania cieszą się dziś na polskim rynku większym zainteresowaniem niż jeszcze kilka lat temu? Mamy kilka kontraktów w Polsce, które dotyczą zastosowania takich specjalnych rozwiązań. Firma Kubler ma osobny dział R&D, który zajmuje 22

dorazowo przechodzimy cały wspomniany wcześniej proces, w wielu przypadkach z powodzeniem. W jakim zakresie świadczycie Państwo wsparcie sprzedażowe i posprzedażowe dla działów utrzymania ruchu zakładów przemysłowych? Jako pracownicy firmy Kubler czynimy wiele starań, aby nasi klienci byli usatysfakcjonowani nie tylko z produktu, ale również z serwisu posprzedażowego. Mamy nie tylko coraz więcej zapytań o dostępność i cenę, ale również próśb o pomoc w uruchomieniu bądź w rozwiązaniu jakiegoś problemu. Nasi inżynierowie służą wsparciem technicznym na każdym etapie współpracy: przy doborze, zamówieniu, instalacji oraz eksploatacji.

Wspomagają nas w tym również nasi dystrybutorzy, których handlowcy odwiedzają klientów. Istotną część Waszej oferty stanowią też wskaźniki procesowe i urządzenia licznikowe, od których rozpoczęła się historia firmy Kubler. Która z tych grup produktów rozwija się szybciej i jakie tendencje są widoczne w tych obszarach? W technice licznikowej największy wzrost sprzedaży obserwujemy nadal w prostych rozwiązaniach. Rosnąca liczba urządzeń, które potrzebują kontroli – na przykład kontroli czasu pracy – dla takich firm jak nasza oznacza wzrost sprzedaży liczników na przykład do lamp UV, agregatów, odwilżaczy itp. Urządzenia te są zazwyczaj produkowane seryjnie, co pozwala nam uzyskać wzrost również w tym sektorze. Sprzedajemy również liczniki bardziej zaawansowane, przykładowo do enkoderów inkrementalnych czy absolutnych, najczęściej stosowanych do produkcji nieseryjnej. W tym roku obchodziliście dopiero 10. rocznicę działalności w Polsce, ale wyniki sprzedaży w porównaniu z innymi spółkami w Europie macie tak dobre, że zostaliście w 2013 roku wyróżnieni przez niemiecką centralę. W czym tkwi klucz do sukcesu polskiej spółki i na czym budujecie przewagę w stosunku do innych oddziałów Kübler GmbH? Polski rynek wciąż rozwija się bardzo dynamicznie i choć jest znacznie mniejszy niż na przykład rynek francuski czy włoski, to jednak zapewnia nam duży wzrost. Oczywiście sam progres rynku to nie wszystko. Musieliśmy wykonać we współpracy z naszymi dystrybutorami bardzo dużo pracy, aby trafić do potencjalnych klientów, zarówno poprzez szeroko rozumiane działania marketingowe, jak i bezpośrednie spotkania z klientami. Odnotowujemy ogromny wzrost rozpoznawalności marki Kubler w porównaniu do sytuacji sprzed 10 lat. Znacznie przyczyniła się do tego bardzo dobra opinia klientów o produktach tej marki. AUTOMATYKA

ROZMOWA Jakie rozwiązania z obszaru, w którym działacie zasługują w Pana opinii na miano rozwiązań przyszłości? Na pewno przykładem takiego bardzo ciekawego i dającego nowe możliwości rozwiązania jest seria enkoderów absolutnych wieloobrotowych serii M36 z technologią odzysku energii. Ten enkoder nie ma przekładni mechanicznych, co pozwala na wykonanie enkodera o bardzo kompaktowych wymiarach. Zaletą urządzenia jest również brak baterii, która w niektórych aplikacjach może być ograniczeniem. Takie rozwiązanie umożliwia zastosowanie enkodera na przykład w pojazdach specjalistycznych, w których zwykle nie ma wiele miejsca na montaż, a dodatkowo brak baterii pozwala na pracę w ekstremalnych pod względem temperatury warunkach. Innym bardzo przyszłościowym produktem są pierścienie ślizgowe, których zastosowanie jest czasami niezbędne, przykładowo w stołach obrotowych. Kubler bardzo intensywnie rozwija

POJAWIA SIĘ CORAZ WIĘCEJ ZAKŁÓCEŃ SPOWODOWANYCH PRZEZ POLA MAGNETYCZNE. DLATEGO WAŻNE JEST, ABY ZASTOSOWAĆ ODPOWIEDNIE I SPRAWDZONE, DOBRZE EKRANOWANE PRZEWODY, JAK I WTYKI, KTÓRE W PEWNYM STOPNIU MOGĄ WYELIMINOWAĆ PROBLEMY ZWIĄZANE Z EMC. ten segment produktów, oferując już dzisiaj rozwiązania specjalne, jak seria SR060E do maszyn flow pack. Tego typu maszyn w polskim przemyśle jest bardzo wiele i wiemy, że klienci miewają problemy z innymi, konkurencyjnymi produktami. Nasz pierścień, dzięki odpowiedniej technologii wykonania styków oraz separacji sygnałów zasilających od sterujących, bardzo dobrze sprawdza się we wspomnianych maszynach. Mamy klientów, którzy sukce-

sywnie wymieniają obecne pierścienie na nasze SR060E i jak dotąd nie mieliśmy żadnych reklamacji, co wskazuje na ich bardzo dobrą jakość. Jestem przekonany, że w następnych latach będziemy notować duży rozwój sprzedaży pierścieni obrotowych. Rozmawiała

Urszula Chojnacka AUTOMATYKA

R E K L A M A

Czujniki z głowicami w kolorze zielonym POWSTAŁY W TROSCE O OCHRONĘ ŚRODOWISKA NATURALNEGO Z WYKORZYSTANIEM IDEI ZIELONEJ TECHNOLOGII, KTÓRA OBEJMUJE: ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ, OGRANICZENIE ODPADÓW I ZANIECZYSZCZEŃ, INNOWACJE W ZAKRESIE ROZWIĄZAŃ PRODUKCYJNYCH I TECHNOLOGICZNYCH PRODUKTU, PRODUKCJĘ CZUJNIKÓW DO PONOWNEGO WYKORZYSTANIA ORAZ NADZÓR NAD ICH CYKLEM ŻYCIA.

Zielony w naszych czujnikach to nie tylko kolor! OZNACZA, ŻE: •

PRACUJEMY ZGODNIE Z SYSTEMEM ZAPEWNIENIA JAKOŚCI WEDŁUG NORMY ISO 14001,

•

STANDARDY PRODUKCJI PRZYJAZNEJ ŚRODOWISKU UTRZYMUJEMY NIEPRZERWANIE OD 2002 ROKU, GDY CZAH – POMIAR JAKO JEDNA Z PIERWSZYCH FIRM W POLSCE OTRZYMAŁA NAGRODĘ „PANTEON POLSKIEJ EKOLOGII” PRZYZNANĄ PRZEZ MINISTRA ŚRODOWISKA I DYREKTORA PCBC ZA PROPAGOWANIE IDEI OCHRONY ŚRODOWISKA,

•

PRZY PRODUKCJI WYKORZYSTUJEMY TECHNOLOGIĘ ORAZ MATERIAŁY PRZYJAZNE ŚRODOWISKU,

•

MATERIAŁY DO PRODUKCJI PODLEGAJĄ KONTROLI W NASZYM AKREDYTOWANYM LABORATORIUM POMIAROWYM,

•

WSZYSCY DOSTAWCY SPEŁNIAJĄ KRYTERIA DOSTARCZANIA MATERIAŁÓW WYKONYWANYCH W OPARCIU O TECHNOLOGIE PRZYJAZNE ŚRODOWISKU,

•

ISTOTNE ASPEKTY ŚRODOWISKA SĄ POD STAŁĄ KONTROLĄ FIRMY, JAK: - ZUŻYCIE ENERGII PODCZAS PROCESU PRODUKCJI, - WYKORZYSTYWANIE MATERIAŁÓW PODLEGAJĄCYCH RECYCLINGOWI, - ODZYSK SUROWCÓW WTÓRNYCH, - ZMNIEJSZENIE ODPADÓW I ZANIECZYSZCZEŃ POPRZEZ ZMIANĘ METOD PRODUKCJI , •

WDRAŻAMY INNOWACJE, KTÓRE USPRAWNIAJĄ PROCES TECHNOLOGICZNY W ASPEKCIE ZIELONYCH TECHNOLOGII,

•

PROWADZIMY ANALIZY NIEZBĘDNE DO KONTROLI PROCESÓW I STOPNIA ICH ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ORAZ OCENY JAKOŚCI PRODUKTU,

• NASZE AKREDYTOWANE LABORATORIUM POMIARÓW TEMPERATURY POTWIERDZA, ŻE WYPRODUKOWANE PRZEZ CZAH – POMIAR CZUJNIKI POSIADAJĄ DEKLAROWANĄ KLASĘ DOKŁADNOŚCI, • STOSOWANIE CZUJNIKÓW CZAH – POMIAR PRZYCZYNIA SIĘ DO PODNIESIENIA OCHRONY ŚRODOWISKA NATURALNEGO U NASZYCH KLIENTÓW, • KLIENCI OTRZYMUJĄ CZUJNIKI O SPRAWDZONEJ I POTWIERDZONEJ DOKŁADNOŚCI POMIAROWEJ CO POZWALA IM NA OPTYMALIZACJĘ WŁASNYCH PROCESÓW POPRZEZ ZMNIEJSZENIE ZUŻYCIA ENERGII ORAZ OBNIŻENIE ILOŚCI BRAKÓW W PROCESIE PRODUKCJI.

CZAH–POMIAR CZAH–POMIAR Sp. z o.o. 40–241 Katowice, ul. Porcelanowa 25

10/2015

Tel.: +48 32 607 31 50, Fax: +48 32 607 31 73 e-mail: biuro@czah.pl www.czah.pl

TECHNIKA

SYSTEMY INFORMATYCZNE Trudno dziś wyobrazić sobie dużą czy nawet średniej wielkości firmę działającą bez wsparcia systemów informatycznych. W przypadku przedsiębiorstw produkcyjnych jednym z najpopularniejszych i najczęściej wdrażanych systemów jest ERP (ang. Enterprise Resource Planning), który w perspektywie krótkofalowej przekłada się na usprawnienie produkcji, zaś w długofalowej może pomóc w budowie przewagi konkurencyjnej. Urszula Chojnacka

ranża produkcyjna ma dziś w czym wybierać, jeśli chodzi o systemy informatyczne przydatne w tego typu przedsiębiorstwach. Oferta rynku w tym zakresie jest bardzo szeroka, a dodatkową zaletą jest fakt, że dostępne oprogramowanie coraz częściej cechuje uniwersalność zastosowań. Coraz szersza dostępność i uniwersalność oprogramowania to jednak nie jedyne powody, dla których rośnie liczba firm stawiających na wdrożenie systemów IT. – Zakłady produkcyjne poddawane są nieustannej presji efektywnościowej i wydajnościowej. Aby jej sprostać firmy podejmują wiele wysiłków organizacyjnych i inwestycyjnych. Do tych pierwszych zaliczyć można wszelkie sposoby zarządzania mające

swoje źródło w japońskim podejściu do jakości i wydajności – continuous improvement, lean management, kaizen, TPM, TQM, itp. Natomiast wysiłki inwestycyjne z reguły wiążą się z modernizacją posiadanych zasobów produkcyjnych. Konkurencyjność wytwarzania czegokolwiek sprowadza się aktualnie do przeogromnego „głodu” wiedzy o sposobie i czasie realizowania każdej czynności w procesie produkcyjnym. Dopiero posiadanie tej wiedzy jest podstawą do refleksji nad tańszą i elastyczniejszą produkcją, nad sprawniejszym i szybszym funkcjonowaniem. Tym co we współczesnej produkcji łączy wspomniane wysiłki jest świat technologii informacyjnych i automatyki – wyjaśnia Tomasz Zieliński, prezes spółki Queris. AUTOMATYKA

Fot. iStock

W SŁUŻBIE PRODUKCJI

Fot. iStock

TECHNIKA

W branży produkcyjnej z roku na rok widać rosnące zainteresowanie wykorzystaniem zaawansowanych technologii informatycznych, a utrzymującym się od lat trendem jest m.in. automatyzacja wszelkich powtarzalnych procesów. – Z każdym rokiem obserwujemy coraz większe wykorzystanie automatyki magazynowej i produkcyjnej, a także wykorzystanie sterowników PLC. Coraz bardziej powszechne jest również wprowadzanie czytników RFID i kodów kreskowych do obsługi procesów produkcyjnych. Przedsiębiorcy poza tym cenią sobie rozwiązania wspomagające kluczowe obszary związane z organizacją produkcji i pozwalają na lepsze planowanie, harmonogramowanie oraz kontrolę jakości, umożliwiają wygodne 10/2015

przechowywanie oraz sprawną dystrybucję wyprodukowanego towaru, zarządzanie sprzętem własnym lub obcym, utrzymanie parku maszynowego oraz wpływają na obniżenie kosztów zarządzania produkcją – mówi Dariusz Kuśmierek, Dyrektor Działu Produkcji Systemów ERP Asseco Business Solutions.

DŁUGA LISTA ZALET W przypadku, gdy firmie zależy na poprawieniu wydajności, najlepszym wyjściem jest sięgnięcie po specjalistyczny wariant. Do systemów cieszących się największym zainteresowaniem i mogących pochwalić się wysoką liczbą wdrożeń w firmach produkcyjnych należy ERP. – Trudno wyobrazić sobie funkcjonowanie firmy produkcyjnej bez

wspierającego jej działanie systemu klasy ERP. Szczególnie, jeśli jest to firma o międzynarodowej skali działania, organizacja wielozakładowa, produkująca skomplikowane urządzenia pomiarowe, czy dostarczająca komponenty automatyki przemysłowej – ocenia Renata Rokita, dyrektor Działu Konsultingu SAP SI-Consulting. Swoją popularność ERP zawdzięcza m.in. modułowej strukturze, pozwalającej na bezproblemową rozbudowę, zgodnie potrzebami użytkownika. – Korzyści jakie płyną z wdrożenia nowoczesnego systemu ERP są nie do przecenienia. Sam moment analizy przed wdrożeniowej oraz modelowanie procesów jakie w przedsiębiorstwie funkcjonują dają możliwość przeprowadzenia audytu i zastanowienia się nad poprawnością wszystkich modeli. Zintegrowane systemy informatyczne oferują szerokie spektrum wyboru modułów, które pozwalają na integrację poszczególnych działów w firmie. Moduły systemu, które mogą wydawać się niepotrzebne na początku wdrożenia po kilku latach rozwoju firmy mogą stać się potrzebne, a czasem nawet kluczowe do dalszego rozwoju – mówi Marcin Berta, który kierował wdrożeniem systemu ERP proAlpha w Fabryce Obrabiarek Precyzyjnych AVIA. System ten daje możliwość wyboru, jakie moduły są niezbędne i jakie mogą być przydatne w przyszłości, a najistotniejszym modułem wdrożonym w FOP AVIA był moduł zarzadzania produkcją. Optymalizacja – organizacja i uporządkowanie – procesu produkcyjnego, począwszy od rejestrowania braków, przez kontrolę jakości wytworzonych produktów i dokładne raportowanie przebiegu procesu produkcyjnego, po planowanie produkcji, jest jednym z ważniejszych elementów rozszerzonych funkcjonalności ERP. – Firmy, które w centrum swojej działalności stawiają procesy produkcyjne, koncentrują się przede wszystkim na kwestii optymalizacji kosztów, minimalizacji czasu wprowadzenia produktu na rynek (time-to-market), poprawie jakości produktu, czy ograniczaniu stanu zapasów. Globalizacja rynków oraz ciągła potrzeba śledzenia działalności operacyjnej kreują wiele 25

TECHNIKA

WMS wspomagający prace magazynu i przyśpieszający operacje oraz zabezpieczający przed pomyłkami – tłumaczy Maciej Brzeziński, Senior Project Manager, Exact Software Poland. Nowoczesne, zintegrowane systemy, takie jak ERP, dają także szereg innych korzyści – pozwalają na szybką identyfikację obszarów ryzyka, przy jednoczesnym szybkim przekazywaniu informacji o zagrożeniach, a co za tym idzie – wpływają na szybkość podejmowanych decyzji i tym samym pozwalają na poprawienie jej płynności. – W przedsiębiorstwach, które nie dysponują narzędziami do efektywnego zarządzania danymi czas potrzebny od zaistnienia zdarzenia do podjęcia decyzji biznesowej wynosi średnio

Zaawansowane planowanie w systemie ERP umożliwia więc identyfikację wąskich gardeł i pozwala w dynamiczny sposób eliminować możliwe miejsca przestoju, tym bardziej, że – jak dodaje Marcin Berta – funkcje związane z realizacją zleceń, takie jak wydruk przewodników produkcyjnych, drukowanie kart pracy czy zatwierdzanie podzleceń mogą wykonywać się automatycznie, co zwiększa produktywność.

DWIE DROGI WYBORU Do wspierania procesów produkcyjnych poprzez wdrożenie narzędzi informatycznych nie trzeba dziś nikogo przekonywać. Korzystając z ERP można jednak wybrać dwie drogi działania:

W OSTATNICH LATACH BARDZO WYRAŹNY STAJE SIĘ TREND PODNOSZENIA POZIOMU ERGONOMII OPROGRAMOWANIA KLASY ERP. 11 dni. W przedsiębiorstwie produkcyjnym ma to ogromne znaczenie, ponieważ brak decyzji niejednokrotnie oznacza nieplanowany przestój. Taki przestój może także wynikać z braku materiałów czy z wolnego przepływu zamówień – nowoczesne rozwiązania do zarządzania biznesem wspomagają przedsiębiorców w zapewnieniu płynności procesów poprzez wbudowane mechanizmy PLM, MRP, Workflow, APS, raportowania i wizualizacji danych – mówi Maciej Lipkowski, kierownik Sprzedaży Partnerskiej, Enterprise Market Europe w Sage.

objąć produkcję zintegrowanym systemem ERP bądź korzystać z wyspowych, specjalizowanych rozwiązań zintegrowanych z systemem ERP. Zdaniem wielu obserwatorów rynku więcej udogodnień gwarantuje to pierwsze rozwiązanie. – Coraz łatwiej jest dostrzec korzyści z zastosowania systemu w pełni zintegrowanego, dzięki temu, że następuje ciągły rozwój funkcjonalności ERP w obszarze dotychczas zarezerwowanym dla rozwiązań MES i łatwiejsza staje się konfiguracja platformy ERP pod potrzeby branżowe. Wzrasta też świadomość menedżerów co do potrzeby optymalizacji wszystkich procesów w firmie, a nie tylko wąskich obszarów odpowiedzialności. Branża automatyki wpisuje się w ten trend, choćby z uwagi na konieczność ciągłego cięcia kosztów produkcji przy budowie unikalnych produktów, konfigurowanych pod wymagania klienta – zauważa Bartłomiej Denkowski. Zdaniem Ireneusza Kraka, dyrektora ds. rozwoju i serwisu aplikacji w firmie BPSC, ERP – ze względu na bogatą funkcjonalność – staje się realną alternatywą dla wdrożeń kilku AUTOMATYKA

Fot. Sage, Oracle

szans, ale również wiążą się z wyzwaniami. Dotyczą one projektowania produktów, zarządzania zapasami, utylizacji zasobów, harmonogramowania produkcji, optymalizacji różnorodnych procesów i obsługi wielu innych zdarzeń zachodzących w organizacji. By przezwyciężyć te wyzwania, pracownicy potrzebują dostępu do informacji w czasie rzeczywistym, dostosowanej do indywidualnego stanowiska – w biurze, na hali produkcyjnej – w dowolnym miejscu na świecie. Najwyższej klasy rozwiązanie ERP umożliwia realizację zadań wspierając produkcję dyskretną, procesową i szczupłą za pośrednictwem jednego rozwiązania. Pozwala harmonogramować zasoby w podziale na stanowiska pracy oraz działania realizowane w wielu lokalizacjach – podkreśla Robert Skrzypczak, ekspert Microsoft Dynamics AX. Jak dodaje Bartłomiej Denkowski, PreSales Manager, IFS Poland, dzięki wykorzystaniu systemu ERP w firmie zyskuje się jedno, spójne narzędzie do efektywnego zarządzania pełnym procesem produkcji − od pozyskania surowców po płatność klienta za gotowy wyrób. Właśnie integracja wielu funkcjonalności w jednym systemie jest wśród najczęściej wskazywanych zalet ERP, zarówno po stronie ich dostawców, jak i użytkowników. – Wszystkie dane potrzebne do zarządzania są w jednym miejscu i ze sobą współdziałają. Aby móc sprawnie produkować, trzeba mieć odpowiednie zapasy surowców. Surowce muszą być na czas dostarczone do maszyn. Pozwala na to moduł harmonogramowania produkcji, który ustawia kolejki operacji oraz moduł

TECHNIKA

KRYTERIA DOBORU ERP

Fot. Sage, Oracle

Najistotniejsze cechy, na które należy zwrócić uwagę przy wyborze systemu ERP: Pozycja rynkowa dostawcy i rozwiązania: referencyjność w branży, liczba pomyślnych i nieudanych wdrożeń, pozycjonowanie w stosunku do konkurentów, historia rozwiązania, ścieżka rozwoju w horyzoncie 8-12 lat, bo tyle średnio działają takie systemy przed zmianą dostawcy). Zakres rozwiązania ERP: znając obszary działalności firmy, które mają być obsługiwane przez system, należy sprawdzić funkcjonalność oferowanego rozwiązania, potwierdzoną przez ekspertów branżowych i porównać oczekiwania z ofertą. Technologia rozwiązania: zaplecze rozwojowe, dostępność konsultantów na rynku, sprzęt wymagany do obsługi systemu. Architektura: w jaki sposób firma ma zamiar zarządzać procesami informatycznymi – czy wewnątrz firmy, czy na zewnątrz, czy też w chmurze obliczeniowej, a w tym ostatnim przypadku – czy rozwiązanie daje gwarancję bezpieczeństwa danych korporacyjnych. Elastyczność: czy istnieje możliwość samodzielnego dostrajania systemu, czy też każda zmiana może być dokonywana wyłącznie przez dedykowane firmy IT? Ważna jest także możliwość integracji istniejących w firmie specjalizowanych systemów technicznych, czy też modułów starego ERP z nowym rozwiązaniem (z reguły standardowe systemy ERP wyposażone są w interfejsy lub dedykowaną warstwę middleware do integracji z otoczeniem).

systemów specjalistycznych i próby ich integracji. – Jeśli firma planuje wdrożenie kilku programów – aplikacji produkcyjnych – to zamiast łączyć je później platformą, warto rozważyć implementację systemu ERP. Zaletą rozwiązań tego typu jest ich szeroki zakres funkcjonalny, który w dodatku swobodnie można modyfikować dzięki plastyczności ERP – mówi Ireneusz Krak. Porównuje on systemy informatyczne klasy ERP w przedsiębiorstwach do cieczy w systemie naczyń połączonych: – Rosną one wraz ze wzrostem firmy i modyfikują swoje możliwości adekwatnie do jej aktualnych potrzeb i strategii, a ich otwartość umożliwia także przedsiębiorstwu swobodną integrację z dotychczas stosowanymi aplikacjami produkcyjnymi, bez cienia obawy, że będą one „gryzły się” z systemem. – Wprost przeciwnie – integracja systemów informatycznych, jakkolwiek złożona i trudna, wyciska z nich w efekcie wszystkie biznesowe soki – podkreśla przedstawiciel BPSC. Jednak rozwój przedsiębiorstwa, który najczęściej jest procesem złożonym i długofalowym, nierzadko skutkuje 10/2015

Zaplecze: jak liczna jest baza konsultantów, będących ekspertami w dziedzinie konkretnego systemu i ilu jest partnerów certyfikowanych w zakresie wdrażania i obsługi systemu. Odpowiedzialność dostawcy: system ERP to nie tylko oprogramowanie, ale cała infrastruktura informatyczna. Najlepiej, gdy odpowiedzialność dostawcy za rozwiązanie jest skupiona w jednych rękach. Świadectwa jakości: rekomendacje i certyfikaty zgodności z przepisami (np. w zakresie rachunkowości, HACCP, ISO) uzyskane przez system gwarantują nam później poprawność audytów prowadzonych przez uprawnione instytucje i komisje. Baza wiedzy: dostępność narzędzi szkoleniowych i ogólnodostępnych baz wiedzy, pozwalających na samodzielne szkolenie się użytkowników systemu, bez potrzeby ciągłego wspomagania się konsultantami zewnętrznymi. Serwis: dostępność serwisu oprogramowania, jaki gwarantuje dostawca. Jeśli to tylko jest możliwe, postarajmy się także o udostępnienie systemu w wersji testowej, albo przynajmniej zapewnijmy sobie możliwość poznania aplikacji na drodze prezentacji, dedykowanych warsztatów czy wizyt referencyjnych. Ryszard Krawczyński, główny konsultant sprzedaży Aplikacji Oracle w Oracle Polska

tym, że staje się wobec faktu posiadania wdrożonych systemów informatycznych zbudowanych na platformach różnych dostawców. – Jednym z wyzwań stojących przed dzisiejszymi zakładami produkcyjnymi jest swobodna wymiana danych między systemami. Różnorodność źródeł i technologii, skutkuje brakiem kompatybilności, co utrudnia lub uniemożliwia efektywną wymianę i pozyskiwanie informacji – zaznacza Piotr Rojek, prezes zarządu firmy DSR. Rozwój systemów informatycznych sprawia, że są one coraz łatwiejsze w integracji z innymi i pozwalają w stosunkowo prosty sposób oraz – co najważniejsze – bezbłędnie wymieniać dane, nie znaczy to jednak, że takie działania nie są obarczone żadnym ryzykiem. – Trudnością może być dostęp do pełnych danych we wszystkich systemach. To, co jest wymagane w systemach ERP, niekoniecznie musi być zapisywane w PLM czy EAM, a to rodzi trudności z integracją – wyjaśnia Maciej Brzeziński, Senior Project Manager Exact Software Poland. Rozwiązaniem może być zastosowanie szyny integracyjnej Enterprise

Service Bus, która umożliwia sprawną wymianę danych między systemem ERP a innymi rozwiązaniami typu MES, APS czy CAD. – Zapewnia ona komunikację między niezależnymi aplikacjami oraz dzielenie usług i zasobów. Dzięki temu firmy posiadające różnorodne środowisko aplikacyjne pochodzące od wielu dostawców, eliminują konieczność ręcznego przepisywania danych. Zyskują w ten sposób sprawność działania oraz mają pewność wysokiej jakości i rzetelności danych – podkreśla Piotr Rojek. Jedną z najczęstszych trudności, z jaką spotykają się integratorzy systemów informatycznych w przedsiębiorstwie, jest zmiana ich wewnętrznej struktury, czyli ich bazy danych. – Każdy specjalistyczny system ma bowiem własną bazę i nikt nie może zagwarantować, że wraz z aktualizacją systemów takich jak na przykład Auto CAD czy SolidEdge nie nastąpi również zmiana struktury tej bazy. Toteż lepszym rozwiązaniem jest zastosowanie różnego rodzaju interfejsów z wykorzystaniem plików zewnętrznych. Taki standard został przyjęty choćby w przypadku 27

integracji prowadzonych przez BPSC. Założeniem jest unikanie odwoływania do baz obcych, jak również ingerowania obcych aplikacji z kodem systemu Impuls EVO autorstwa BPSC – mówi Ireneusz Krak. Wśród aplikacji, z którymi integrowane są systemy ERP w branży produkcyjnej, zainteresowaniem cieszą się aplikacje do zaawansowanego harmonogramowania produkcji, jak np. APS (ang. Advanced Planning & Scheduling). – Pozwalają one w pełni kontrolować planowanie i jego wpływ na realizację procesów produkcyjnych, a tym samym zwiększać produktywność i obniżać koszty. Aplikacje tego typu zwiększają również elastyczność planowania produkcji, dając możliwość realizacji zleceń specjalnych. Wpływają także na lepszą obsługę klientów, zapewniając szczegółową informację dla odbiorców. Umożliwiają pełne dostosowanie pracy personelu do faktycznych potrzeb. Kolejnym rozwiązaniem, na który powinni zwrócić uwagę menedżerowie firm produkcyjnych to konfiguratory produktu, które zapewniają szybkie i wygodne modyfikowanie produktu na poziomie tworzenia zamówienia sprzedaży, z automatycznym aktualizowaniem struktury, technologii i wyceny produktu – wyjaśnia Piotr Rojek.

DOSTĘPNE ROZWIĄZANIA I KORZYŚCI Jednym z systemów ERP, pozwalających efektywnie zarządzać produkcją,

jest IFS Applications, który zawiera m.in. rozbudowany konfigurator sprzedaży i produkcji, pozwalający szybko i bezbłędnie sparametryzować złożony produkt pod konkretne zamówienie klienta, a następnie przenieść tę informację handlową na automatycznie konfigurowany proces produkcyjny. – Wprowadziliśmy też szereg narzędzi, które pozwalają wizualnie zarządzać planami i nadzorować realizację produkcji – w postaci interaktywnych i konfigurowalnych kokpitów przeznaczonych nie tylko dla dyrektorów i menedżerów, ale również dla pracowników liniowych. Zmiany w warstwie technologicznej naszego rozwiązania pozwalają na łatwe dostosowywanie do potrzeb firmy i użytkowników w bardzo szerokim zakresie bez konieczności programowania – na przykład dodanie nowego ekranu, który zbiera i przetwarza informacje specyficzne dla branży czy firmy, zajmuje tylko kilka minut – podkreśla Bartłomiej Denkowski. Szczególną uwagę na kwestię podniesienia wydajności produkcji zwrócili twórcy Microsoft Dynamics AX. System umożliwia uzyskanie realnych korzyści biznesowych, jak np. skrócenie czasu reakcji na zapytania z rynku i szybsze reagowanie na zmieniające się potrzeby klientów. – Rozwiązanie pozwala na wgląd w czasie rzeczywistym w stan łańcucha dostaw, czyli informacje o stanie produkcji, magazynów i zapasów. Pomaga w optymalizacji przepływu produkcji poprzez skuteczne planowanie, maksymalizując

wykorzystanie zasobów, prowadzenie dokładnego planu działania dla poszczególnych produktów oraz usprawniając procesy biznesowe – opowiada Robert Skrzypczak. System Microsoft Dynamics AX obejmuje takie obszary, jak planowanie gospodarki materiałowej, kompletację list składowych oraz zarzadzanie marszrutami (procesami technologicznymi), które określają kolejność wykonywania poszczególnych operacji. – Rozwiązanie pozwala również na sprawne funkcjonowanie gniazd produkcyjnych oraz rozliczanie kosztów związane z wykorzystaniem zasobów. Do tego dochodzi planowanie produkcji uwzględniające obciążenia poszczególnych gniazd produkcyjnych – dodaje ekspert Microsoft Dynamics AX. Rozwiązanie proponowane przez Microsoft oferuje wiele strategii produkcji, takich jak: konfiguracja pod zamówienie (configure-to-order), montaż na zamówienie (assemble-to-order), produkcja na magazyn (make-to-stock) i produkcja na zamówienie (maketo-order), a ponadto w systemie dostępne są mechanizmy kontroli produkcji typu push and pull. Efektywne zarządzanie technologią produkcji, recepturami, marszrutami produkcyjnymi oraz zasobami produkcyjnymi umożliwia także system Asseco Softlab ERP. Pozwala on na planowanie i harmonogramowanie produkcji, wyznaczanie zapotrzebowania na surowce, zarządzanie odpadami oraz precyzyjną kalkulację kosztów wytworzenia. Co istotne, umożliwia także pełną kontrolę nad partiami surowców, półproduktów oraz produktów, w tym również monitorowanie kontroli jakości na każdym etapie procesu. Innym przykładem systemów klasy ERP funkcjonujących w przedsiębiorstwach jest system firmy SAP, która od lat dostarcza systemy klasy ERP dla przemysłu – narzędzi SAP używają m.in. Mitsubishi Electric, Bosch czy Siemens. W przypadku oferowanego przez BPSC systemu Impuls Evo, podstawową funkcjonalnością części produkcyjnej systemu jest możliwość budowania struktury wyrobu (BOM) oraz technologii wykonania. Budując strukAUTOMATYKA

Fot. BPSC

TECHNIKA

Fot. BPSC

TECHNIKA turę z technologią można wykorzystać narzędzia umożliwiające budowę produkcji wielowariantowej (konfigurator produktu). Na podstawie technologii system Impuls EVO umożliwia wygenerowanie planowanego technicznego kosztu wytworzenia. – Podstawową funkcjonalnością każdego systemu tej klasy jest raport PZM (Planowanie Zapotrzebowań Materiałowych). Bilansuje stany materiałowe, sugerując w odpowiednim czasie ich zapotrzebowanie. Karty pracy i karty materiałowe dostarczają podstawowych informacji na temat zaawansowania procesów produkcyjnych, dlatego ich rejestracja jest podstawowym zadaniem na etapie procesu produkcyjnego. Podobnie jak w przypadku kart pracy, w systemie Impuls EVO można zautomatyzować wydania i przyjęcia produkcyjne wykorzystując mechanizmy kodów kreskowych czy też RFID – mówi Aleksander Faleńczyk, menedżer ds. kontraktów BPSC. Interesującym aspektem tego systemu jest fakt, że koszty produkcji mogą być rozliczane na wiele sposobów, a model rozliczenia kosztów produkcji buduje się każdorazowo pod daną organizację. Wśród oferowanych przez system narzędzi coraz większym powodzeniem cieszy się ostatnio rewycena półfabrykatów i wyrobów gotowych do kosztu rzeczywistego. – Dzięki temu na magazynach półfabrykaty i wyroby gotowe nie są wyceniane według ceny planowanej, czyli normatywnej, ale po cenie rzeczywistej, czyli takiej, która została wyliczona na podstawie rzeczywistych kosztów produkcji – podkreśla Aleksander Faleńczyk. Przykładem korzyści, jakie można uzyskać z wdrożenia ERP jest implementacja systemu ERP Navireo firmy InsERT w spółce Springs-Pol, będącej producentem sprężyn do bram przemysłowych i garażowych – system umożliwił m.in. automatyczne etykietowanie oraz raportowanie procesów biznesowych, realizację większej liczby zamówień, zautomatyzował wykonywanie zleceń, poprawił organizację procesu produkcyjnego, usprawnił procesy sprzedażowo-logistyczne, w tym kontrolę stanów magazynowych, a także harmonogramowanie 10/2015

produkcji. Z kolei polski producent farb i lakierów proszkowych, firma Eko-Color, wdrażając ten sam system, zyskała m.in. możliwość szybkiego wyliczania i aktualizacji kosztów oraz usprawniła planowanie procesu produkcji. Na wdrożenie ERP zdecydowała się także firma Prevac, producent aparatury wykorzystywanej do badań w warunkach wysokiej i ultrawysokiej próżni, która wdrożyła system

wań na materiały i surowce niezbędne do produkcji, co pozwala zminimalizować środki zamrożone w zapasach – mówi Renata Rokita. Jednocześnie jednak trzeba pamiętać, że nawet system klasy ERP „z najwyższej półki” nie pozwoli uzyskać maksymalnych korzyści, jakie można z niego wydobyć, jeśli nie zainwestuje się w wybór doświadczonego partnera wdrożeniowego oraz przeszkolenie pracowników, którzy będą z tego systemu korzystać.

PRAWIDŁOWO WDROŻONY SYSTEM ERP PRZYNOSI FIRMIE WYMIERNE KORZYŚCI W POSTACI OPTYMALIZACJI POZIOMU ZAPASÓW SUROWCÓW I WYROBÓW, POPRAWY EFEKTYWNOŚCI ALOKOWANIA ŚRODKÓW DZIĘKI LEPSZEJ WIEDZY O BIEŻĄCEJ I PROGNOZOWANEJ SYTUACJI W ZAKRESIE ZAPASÓW CZY PRZEBIEGU PROCESU PRODUKCYJNEGO. IFS Applications, uzyskując możliwość planowania i zarządzania produkcją, zaś firma Vector – producent i integrator systemów telekomunikacyjnych, który wdrożył system tej samej firmy – w obszarze produkcji uzyskał zwiększenie dostępności danych, przyspieszenie raportowania i rozliczania zleceń, a także zwiększenie efektywności planowania produkcji. – Prawidłowo wdrożony system ERP przynosi firmie wymierne korzyści w postaci optymalizacji poziomu zapasów surowców i wyrobów, poprawy efektywności alokowania środków dzięki lepszej wiedzy o bieżącej i prognozowanej sytuacji w zakresie zapasów czy przebiegu procesu produkcyjnego. Zastosowanie algorytmów harmonogramowania produkcji pozwala na lepsze wykorzystanie parku maszynowego. Zautomatyzowane planowanie produkcji, szczególnie w przypadku wielowariantowych, konfigurowalnych na zlecenie wyrobów, pozwala na agregowanie zapotrzebowań na półfabrykaty, minimalizując czasy przezbrojeń, a także bardziej precyzyjne planowanie zapotrzebo-

NIE TYLKO ERP Coraz częściej systemy ERP muszą współpracować z innymi systemami bądź aplikacjami, zwłaszcza produkcyjnymi. Wśród nich szczególnym zainteresowaniem cieszą się trzy: wspomniane już wcześniej MES (ang. Manufacturing Execution System) do monitorowania/sterowania produkcją i APS umożliwiające harmonogramowanie produkcji oraz systemy CMMS (ang. Computerized Maintenance Management Systems) przeznaczone do wsparcia szeroko rozumianego utrzymania ruchu, w tym zarządzania sprawnością działania służb utrzymania ruchu. – Każdy z nich, inaczej niż w przypadku systemów ERP, wspiera, uelastycznia i automatyzuje procesy organizacyjne w obszarze produkcji. Można by odnieść wrażenie, że systemy ERP do niczego produkcji nie są potrzebne. Nic bardziej mylnego – one pokazują wartość biznesową, czyli pieniężną, tego, co jednostkowo – czas, sztuki – jest realizowane na hali produkcyjnej. Wartość zarówno systemu ERP, jak i specjalistycznych systemów produkcyjnych wielokrotnie pomnaża 29

TECHNIKA i pozwalają na bieżąco monitorować produkcję. – Pamiętając doświadczenia sprzed lat, firmy produkcyjne kładą także nacisk na efektywność systemów IT i zwrot z inwestycji. Dla przykładu, mają obawy związane z długotrwałą i kosztowną inwestycją w systemy MES zbierające informacje o realizacji produkcji wprost z maszyn. Właśnie dlatego znaczenie zyskują systemy Shop Floor Control, które mogą być alternatywą wobec kosztownych i czasochłonnych we wdrożeniu systemów typu MES – wyjaśnia prezes zarządu firmy DSR. W produkcji sprawdzają się także systemy MRP (ang. Material Requirements Planning), które na podstawie informacji o strukturze wyrobu, a także stanach magazynowych, stanie zamówień i planu produkcji, pozwalają zaplanować zapotrzebowanie materiałowe, umożliwiając jednocześnie kontrolę produkcji oraz zapasów i ich uzupełniania. W tym przypadku istotne są także rozwiązania EDI (ang. Electronic Data Interchange), czyli elektro-

niczna wymiana danych. – Zapewnienie ciągłości i terminowości produkcji w przypadku przedsiębiorstw realizujących długoterminowe kontrakty produkcji towarów powtarzalnych może być wsparte poprzez procedury obsługi aktualizowanych cyklicznie zamówień produkcyjnych, tzw. forecastów. W takim przypadku rozszerzenie pętli MRP o rozwiązania EDI pozwoli zapewnić aktualność planów produkcyjnych oraz adekwatność i terminowość zamówień na surowce. Z kolei w przypadku produkcji niepowtarzalnej, realizowanej na indywidualne zamówienie klienta, kluczowe będą mechanizmy prototypowania i kosztorysowania nowych produktów, które pozwalają z wyprzedzeniem estymować koszty i opłacalność planowanej produkcji, jak również pozwalają zapewnić niezbędne materiały i rezerwować moce produkcyjne pod takie zlecenie – wyjaśnia Dariusz Kuśmierek.

PRZYSZŁOŚĆ: MOBILNOŚĆ, CHMURA I SZTUCZNA INTELIGENCJA Czy systemy ERP osiągnęły już pełen rozwój możliwości? Nic na to nie wskazuje, tym bardziej, że producenci wciąż zgłaszają zapotrzebowanie na specjalne rozwiązania w ramach ERP. – Dla przykładu menedżerowie reprezentujący firmy z branży automatyki podkreślają konieczność zapewnienia przejrzystego obrazu łańcucha wartości w trybie rzeczywistym (Real-time) oraz dostępu do narzędzi kontroli wytwarzania, zarządzania popytem, śledzenia numerów serii i partii oraz planowania i optymalizacji procesów wytwórczych. Zgłaszają potrzebę automatyzacji zarządzania procesem produkcji jednostkowej oraz konfiguracji produkcji „na zlecenie”. Kolejnym wyzwaniem jest monitorowanie głównych operacji przedsiębiorstwa, na potrzeby trafnych decyzji oraz utrzymanie zgodności w obszarach sprawozdawczości finansowej, oceny dostawców, czy zarządzania odpadami – wymienia Piotr Rojek. Inne wyzwania związane są m.in. z koniecznością szybkiego reagowania na potrzeby klientów i rosnącą

AUTOMATYKA

Fot. iStock

się, gdy są one wzajemnie zintegrowane – stwierdza Tomasz Zieliński. Systemy CMMS szczególnie istotną rolę odgrywają w przypadku przedsiębiorstw z branży przemysłowej. – Ich funkcjonalność obejmuje ewidencję i opis techniczny urządzeń, opracowanie budżetów i śledzenie ich wykorzystania, planowanie czynności obsługowych, czyli konserwacji, remontów etc. CMMS umożliwia także planowanie czynności modernizacyjnych i rejestrację wszystkich czynności – bieżących i awaryjnych – wyjaśnia Aleksander Faleńczyk. Na tym jednak nie koniec – funkcjonalność modułu dopełnia zarządzanie zleceniami oraz rozliczanie wykonywanych prac, czyli robocizny, materiałów, rozliczeń z podwykonawcami. Piotr Rojek do listy aplikacji wartych uwagi w zastosowaniach produkcyjnych dodaje jeszcze SFC (ang. Shop Floor Control), która zapewniają precyzyjną informację o pracy maszyn i ludzi, realizuje dużą część zadań MES

Fot. iStock

TECHNIKA podażą produktów konkurencyjnych, a także potrzebą dostosowania oferty do zindywidualizowanych potrzeb. – To wszystko powoduje, że producent musi sprostać wielu wyzwaniom. Są to m.in. krótkie serie, wiele wersji wyrobów, konieczność uwzględnienia innych wymagań w przypadku każdego z klientów i zamówień czy dążenie do standaryzacji podzespołów tak, aby optymalizować koszty. Wśród innych wyzwań można wymienić ponadto usprawnianie łańcucha dostaw w celu zminimalizowania czasu realizacji zamówień, wielokanałową obsługę klientów ukierunkowaną na doskonała znajomość jego potrzeb czy zapewnienie wysokiej, powtarzalnej jakości produkowanych wyrobów – mówi Renata Rokita, dodając, że coraz częściej szczególnego znaczenia nabiera globalizacja działania i konieczność koordynacji łańcuchów logistycznych o zasięgu międzynarodowym. – Globalizacja działania firm powoduje, że do efektywnego funkcjonowania nie wystarczy już wykorzystanie systemów ERP jedynie do optymalizacji pracy poszczególnych zakładów. Konieczne jest zintegrowane zarządzanie całym łańcuchem logistycznym – od dostawców – poprzez własną produkcję i transport – aż do klientów. Takie rozwiązania cieszą się coraz większym zainteresowaniem przedsiębiorstw – podkreśla dyrektor Działu Konsultingu SAP SI-Consulting. Jednym z przykładów kierunków rozwoju rozwiązań klasy ERP jest SAP APO (ang. Advanced Planning and Optimization). – Funkcjonalność APO pozwala na zintegrowanie procesów planowania łańcucha logistycznego w przedsiębiorstwie, a także w grupie przedsiębiorstw produkcyjnych. Zastosowanie APO pozwala m.in. na: planowanie i prognozowanie zapotrzebowania na wyroby, optymalne zarządzanie zapasem bezpieczeństwa, planowanie łańcucha dostaw, zarządzanie zapasem dostawcy, wykorzystanie ATP (ang. Available to Promise), czyli określenie optymalnej daty planowanej dostawy dla zlecenia klienta, jak i planowanie produkcji, w tym także dla przedsiębiorstw wielozakładowych, w oparciu o dostępność mocy produkcyjnych i materiałów – wylicza Renata Rokita. 10/2015

Rosnące wymagania rynku sprawiają, że systemy ERP co roku zyskują kolejne odsłony, oferujące jeszcze więcej możliwości i korzyści niż do tej pory. – W ostatnich latach możemy obserwować znaczny rozwój funkcjonalny systemów ERP, wykorzystujących w szczególności kody kreskowe, technologię RFID, ekrany dotykowe, skanery i wszelkie urządzenia mobil-

rowie powinni być w stanie w każdej chwili sprawdzić status procesów w przedsiębiorstwie, w tym procesów produkcyjnych, a także na bieżąco śledzić dane spływające z maszyn zarówno na komputerze, jak i na tablecie, w telefonie czy zegarku. Szybkość działania oznacza oszczędność, wzrost konkurencyjności oraz szansę na nowe przychody, co potwierdzają

JEDNYM Z WYZWAŃ STOJĄCYCH PRZED DZISIEJSZYMI ZAKŁADAMI PRODUKCYJNYMI JEST SWOBODNA WYMIANA DANYCH MIĘDZY SYSTEMAMI. RÓŻNORODNOŚĆ ŹRÓDEŁ I TECHNOLOGII, SKUTKUJE BRAKIEM KOMPATYBILNOŚCI, CO UTRUDNIA LUB UNIEMOŻLIWIA EFEKTYWNĄ WYMIANĘ I POZYSKIWANIE INFORMACJI. ne. W najbliższych latach wdrożenia systemu ERP w takich branżach jak produkcja, standardowo realizowane będą z wykorzystaniem tych technologii i będą one przejmować w wielu obszarach funkcje operatorów oraz komputerów. W połączeniu z wykorzystaniem kodów kreskowych bądź technologii RFID rośnie znaczenie udogodnień, wynikających z zastosowania ekranów dotykowych. W ostatnich latach bardzo wyraźny staje się trend podnoszenia poziomu ergonomii oprogramowania klasy ERP – mówi Aleksander Faleńczyk dodając, że łatwość dostępu do systemu wpływa na optymalne wykorzystanie funkcjonalności, przyspieszenie procesów biznesowych, poprawę jakości podejmowanych decyzji, a w konsekwencji na lepsze wyniki finansowe przedsiębiorstw. Kolejnych zmian w funkcjonowaniu systemów informatycznych, w tym ERP, można spodziewać się w związku z rozwojem Cloud Computing oraz coraz większym naciskiem na dostępność do danych z różnych miejsc. Zdaniem Macieja Lipkowskiego, przyszłość systemów takich jak ERP, leży w obszarze mobilności i chmury. – Menadże-

badania. Nowoczesne systemy zarządzania biznesem będą jeszcze bardziej optymalizować procesy produkcyjne, przez co będą wpływać na ich dynamikę i ekonomiczność – ocenia kierownik Sprzedaży Partnerskiej, Enterprise Market Europe w Sage. Symbioza informatycznych systemów biznesowych i produkcyjnych, która jest dziś standardem, także może zyskać w kolejnych latach nowy kształt. W opinii Tomasza Zielińskiego następnym – po integracji – etapem rozwoju koegzystencji wspomnianych systemów będą elementy „sztucznej inteligencji”. – Digitalizacja obszaru produkcyjnego sprawia, że powstają olbrzymie zbiory danych, które mogą być źródłem dla analiz i decyzji prospektywnych. Na ich podstawie oprogramowanie produkcyjne będzie w stanie na przykład dobrać sobie maszyny, na których powinno być zrealizowane określone zlecenie albo wskazać najodpowiedniejszy czas na wymianę części, zanim się ona zepsuje i spowoduje przestój w produkcji – przewiduje prezes firmy Queris. Urszula Chojnacka AUTOMATYKA

TECHNIKA

WYBÓR SYSTEMU SCADA – CZYM SIĘ KIEROWAĆ?

Michał Wysocki

ajprostszym interfejsem są po prostu przyciski i lampki dostępne na pulpicie szafki sterującej. Takie rozwiązanie umożliwia co prawda proste sterowanie, jednak nie nadaje się do linii produkcyjnych z uwagi na brak możliwości zaawansowanej parametryzacji. Dodatkowo koszt modułów wejść/wyjść sterownika PLC, który obsługiwałby wspomniane przyciski i lampki jest znaczący w porównaniu z prostym, graficznym panelem operatorskim, podłączonym wprost do sterownika kontrolującego maszynę, poprzez kabel sieciowy czy nawet najprostsze połączenie RS. Niestety, funkcjonalność panelu operatorskiego wraz z działającą na nim aplikacją graficzną – nazywaną często aplikacją HMI (ang. Human Machine Interface) – może okazać się niewystarczająca do zaawansowanego sterowania. Nawet nowe funkcjonalności implementowane przez

producentów paneli operatorskich nie gwarantują spełnienia założeń i oczekiwań użytkownika systemu, szczególnie przy większych aplikacjach. W takim przypadku zastosowanym rozwiązaniem interfejsu sterowania powinien być system SCADA.

PORÓWNANIE HMI VS SCADA Oczywiście system oparty na panelach operatorskich jest tańszy i pozwala realizować lokalne sterowanie maszyną. Problem pojawia się, kiedy chcielibyśmy połączyć nasz system sterowania i zarządzania tak, by móc uzyskać globalną, zdalną kontrolę z monitorowaniem parametrów historycznych. W szczególności kiedy myślimy o przyszłościowej możliwości wdrożenia systemu zarządzania produkcją, systemów klasy MES (ang. Manufacturing Execution System) określanym w języku polskim jako System Realizacji Produkcji lub po prostu zbierania AUTOMATYKA

Fot. ASTOR

Obsługa operatorska nowoczesnej linii produkcyjnej byłaby praktycznie niemożliwa bez interfejsu służącego do sterowania. System SCADA (ang. Supervisory Control And Data Acquisition) sprawdza się jako system kontroli maszyn/linii technologicznych – zamiast aplikacji HMI lub jako nadrzędny system wizualizacji.

TECHNIKA archiwalnych danych procesowych. W takiej sytuacji wybór powinien być oczywisty. Implementacja systemu SCADA – choćby jednostkowych aplikacji – pozwoli nam na późniejszą – łatwą i tańszą implementację informatycznego systemu nadrzędnego, co jest trudne do osiągnięcia przy wykorzystaniu tylko i wyłącznie paneli operatorskich. Producenci paneli mogliby nie zgodzić się z twierdzeniem, że panele operatorskie nie mają zaawansowanych możliwości archiwizacji i zdalnego dostępu. Jest to po części prawda, jednak „diabeł tkwi w szczegółach”. Należy pamiętać, że panele operatorskie są zarządzane przez system operacyjny własny lub często Windows CE czy Linux w wersji embedded. Nie mają twardych dysków, a jedynie karty pamięci. Zdalny dostęp do aplikacji najczęściej możliwy jest tylko poprzez program, który przejmuje lub duplikuje pulpit jak VNC. Zdarza się, że taka funkcjonalność może wymagać dodatkowych płatnych licencji. Archiwizacja danych najczęściej dokonuje się albo w formacie zamkniętym – binarnym (który później należy konwertować np. do programu Excel), albo do plików tekstowych czy formatu plików csv, które są zapisywane na zewnętrznej karcie pamięci lub pamięci masowej USB. Zdalny dostęp do archiwum jest więc utrudniony. Takie rozwiązanie wymusza także potrzebę zgrywania i synchronizowania archiwum z plikami historycznymi, o czym nie zawsze pamięta się w aplikacjach produkcyjnych. Kiedy dochodzi do za-

Fot. ASTOR

pełnienia pamięci lub jej uszkodzenia, dalsza archiwizacja staje się tymczasowo niedostępna, gubiąc bezpowrotnie dane procesowe. Myślę, iż tego, że nie jest to system redundantny, dodawać nie trzeba. Panele operatorskie mają również swoje zalety i z ekonomicznego punktu widzenia są niezastąpione, w szczególności w aplikacjach małych, autonomicznych, niewymagających zasobów sprzętowych, czy o ograniczonej funkcjonalności archiwizacji danych. Poniżej przedstawiono porównanie systemów HMI i SCADA.

SZEROKIE SPEKTRUM WYBORU FUNKCJI W przypadku, kiedy użytkownik chciałby zarządzać produkcją, monitorować parametry, współczynniki jakościowe, archiwizować dane w sposób ciągły i dostępny on-line, przeprowadzać automatyczny audyt zmian parametrów, monitorować pracę i wydajność pracowników czy wykonywać raporty produkcyjne – tak naprawdę nie powinien zastanawiać się, CZY wybrać system SCADA, ale JAKI system SCADA będzie dla niego najlepszy. Wybór odpowiedniego systemu SCADA, który będzie spełniał założenia i oczekiwania, nie jest łatwy, a nieznajomość funkcjonalności poszczególnych systemów SCADA dostarczanych przez różnych producentów oprogramowania może doprowadzić do braku możliwości rozbudowy aplikacji lub zakupu dodatkowych licencji, które u innych producentów byłyby zawarte w

wariancie podstawowym. Może także spowodować, że mimo zakupu dodatkowych licencji nadal nie osiągniemy zamierzonego poziomu informatycznego zarządzania procesami technologicznymi. Czasy, kiedy system SCADA rozumiano jedynie jako aplikację wizualizacji i kontroli procesów minęły dawno temu. Możliwości sprzętowe i rozwój tego typu aplikacji spowodował, że wizualizacja jest tylko dodatkiem do szeregu innych, ważniejszych funkcjonalności, niezbędnych lub ułatwiających zarządzanie parkiem maszyn. Zdarza się nawet, że moduł graficzny aplikacji jest wyłączany z premedytacją, a system działa jako usługa na serwerze. Część graficzną interfejsu sterowania można zastąpić innymi elementami, np. panelem operatorskim, a pozostałe funkcjonalności – tylko przez opracowanie od podstaw dedykowanych aplikacji.

PROJEKTOWANIE Z POTENCJAŁEM Integrator automatyki przemysłowej stara się podczas projektowania systemu automatyki wyjaśnić użytkownikowi, dlaczego czasami warto zapłacić więcej na początku użytkowania za system SCADA czy platformę komputerowo-serwerową, by później zaprojektowany system był na tyle otwarty, aby w przyszłości można było implementować nawet te rozwiązania informatyczne, których do tej pory użytkownik nie potrzebował lub brakowało mu na nie funduszy.

Hardware Monitor

HMI panel operatorski wbudowany, najczęściej dotykowy

System operacyjny

własny, Windows CE, Linux

Licencjonowanie (liczba zmiennych)

praktycznie nielimitowane, ale z ograniczeniami max., zależnymi od typu panelu na ekran i aplikacji

limitowane zależnie od licencji

Możliwości archiwizacji i wdrożenia receptur

małe i ograniczone

duże

Połączenia z zewn. aplikacjami

rzadko stosowane, OPC (może być dodatkowo płatne)

Praca typu klient–serwer

tak – z ograniczeniami

Zasięg aplikacji

mały

Współpraca z bazami danymi

ograniczona i w praktyce niewykorzystywana

Interfejsy komunikacyjne

Ethernet, RS (z wbudowanymi protokołami, np. MPI, Profibus)

10/2015

SCADA komputer klasy PC bądź serwer zewnętrzny lub wbudowany, może być dotykowy Windows, Windows Serwer, rzadko Linux

bazy danych, Office, VBS, C, .Net, OPC (najczęściej w ramach licencji) tak – praca na wielu serwerach, opcjonalnie klient WWW duży tak – najczęściej MSSQL, Oracle, PostgreSQL, mySQL, FireBird. Ethernet, RS, niektóre protokoły wymagają zewnętrznych konwerterów

TECHNIKA To pracownicy docelowego zakładu użytkują system i to im powinno zależeć na tym, by w sposób ciągły, prosty, szybki i ekonomiczny zarządzać platformą SCADA. Firmy integratorskie, które projektują aplikacje SCADA, największy zysk czerpią z przygotowania aplikacji, poszczególnych modułów funkcyjnych i integracji przygotowanego systemu ze stosowanym w firmie systemem informatycznym. Marża licencji odsprzedawanych docelowemu użytkownikowi jest z reguły sprawą drugo-

ponieważ wydano na ten cel olbrzymie fundusze, a jego zmiana czy zaawansowana modyfikacja pochłonęłyby następne. Dlatego też tak ważne jest utrzymanie określonego standardu producenta lub jego szybka zmiana, jeśli pierwszy wybór okazał się niedostateczny. Najczęściej wybór systemu SCADA jest podyktowany wprowadzeniem w zakładzie standardu stosowanego przez jednego dostawcę oprogramowania lub też ofertą wyboru integratora systemów automatyki. Standaryzacja

MOŻLIWOŚCI SPRZĘTOWE I ROZWÓJ TEGO TYPU APLIKACJI SPOWODOWAŁ, ŻE WIZUALIZACJA JEST TYLKO DODATKIEM DO SZEREGU INNYCH, WAŻNIEJSZYCH FUNKCJONALNOŚCI, NIEZBĘDNYCH LUB UŁATWIAJĄCYCH ZARZĄDZANIE PARKIEM MASZYN. rzędną. Dlatego też dla deweloperów, w przeciwieństwie do użytkownika, wybór konkretnego systemu SCADA nie jest najistotniejszy. Najważniejsze, by użytkownik rozumiał, jakie funkcje oferuje dany system SCADA. Decyzja o wyborze potrzebnych funkcjonalności jest jedną z ważniejszych, jakie należy podjąć już na początku. Firma integratorska powinna jedynie służyć użytkownikowi radą i ofertą dostępnych rozwiązań. To samo dotyczy systemu MES. Pojęcie funkcjonalności zarządzania produkcją jest bardzo szerokie i może być interpretowane jako pojedynczy moduł funkcjonalności, ale również jako ogromna struktura informatyczna wraz z obsługującymi ją serwerami.

oprogramowania jest bardzo dobrym rozwiązaniem, ułatwiającym integrowanie tego typu aplikacji i co ważniejsze – serwis. Z punktu widzenia utrzymania ruchu nie ma nic gorszego niż synchronizacja platform dostarczanych przez kilku producentów. Często zdarza się, że łączenie aplikacji i wymiana danych między nimi jest trudna do realizacji albo i niemożliwa. Ujednolicenie oprogramowania aplikacji SCADA może wpłynąć również na ograniczenie kosztów licencyjnych, a głównie licencji deweloperskich (niezbędnych do edycji projektów), których wymaga się do każdej platformy osobno.

CO WPŁYWA NA WYBÓR DOSTAWCY?

Kolejnym krokiem doboru oprogramowania aplikacji SCADA są elementy funkcjonalności, które użytkownikowi wydają się niezbędne. Słowo „wydają się” jest tu użyte z premedytacją, ponieważ z reguły użytkownik docelowy nie potrafi określić wszystkich, a rozbudowa tej listy jest często kontynuowana po rozmowach projektowych

Jak wybrać odpowiedni system, by można było zintegrować go z systemem informatycznym czy też z większym systemem ERP (ang. Enterprise Resource Planning) przedsiębiorstwa? Wdrożonego w przedsiębiorstwie systemu ERP nikt nie chce zmieniać, 34

PYTANIA, KTÓRE UŁATWIĄ PODJĘCIE DECYZJI

z integratorem. Poniżej przedstawiam propozycję pytań pomagających w doborze funkcjonalności. Odpowiedzi na nie determinują wybór producenta systemu SCADA. • Ciągła, pewna i wydajna archiwizacja wartości procesowych i alarmów: czy podgląd wartości archiwalnych powinien odbywać się tylko w aplikacji SCADA, czy też powinien być otwarty i dostępny dla innych aplikacji? • Czy system informatyczny ma analizować, wyliczać i wyświetlać inne wartości, jak np. moc czy energię, na podstawie już zebranych danych, sporządzać wykresy czasowe i wykresy zależności wielu wartości lub grup urządzeń? Czy ma monitorować i wyświetlać pomiary np. mediów, wyliczać ich zużycie i zapotrzebowanie, wyliczać koszty jednostkowe zużycia na wyprodukowany element czy określony czas produkcji? • Czy system ma kontrolować jakość, wydajność i czas pracy operatorów? • Czy system ma automatycznie przeprowadzać audyt zmiany parametrów potrzebnych do osiągnięcia jakości i wydajności? • Czy system ma monitorować i wyliczać współczynniki produkcyjne, jak czas postojów, awarii, dostępności, wykorzystania maszyny, kontrolowania norm wydajnościowych albo porównywać pracę różnych operatorów? • Czy system ma śledzić wyprodukowane partie ze względu np. na czas wyprodukowania, koszt jednostkowy, zużycie materiałów, rodzaj materiałów, osoby wykonującej, aktualne wartości, np. podczas ważenia itp.? • Czy podczas produkcji wykorzystywany będzie system receptur – począwszy od najprostszych zestawów parametrów – jak również produkcja na bazie wstępnie przygotowanych list w systemie ERP, planowanie wykonania takich receptur, ich kolejkowanie itp.?

SYSTEM BAZODANOWY Interfejs graficzny można zaprojektować w każdym systemie SCADA tak, by wyglądał praktycznie identycznie. Jednak oprócz modułu graficznego, AUTOMATYKA

najczęściej wykorzystywaną funkcjonalnością jest ciągła i pewna archiwizacja danych produkcyjnych wszelkiego rodzaju, również tych opisanych wcześniej. To, że dane zostaną „gdzieś” zapisane i staną się danymi archiwalnymi – to tylko część sukcesu. Wartości procesowe mogą przecież zostać zapisane nawet przez panel operatorski. Ważny jest jednak ich format i możliwość wykorzystania w otwarty, swobodny, dowolny sposób, nawet w przyszłości, jeszcze nieznany dla użytkownika w chwili wdrożenia. Najlepszym, spełniającym te kryteria sposobem składowania danych z aplikacji SCADA jest system bazodanowy. Dobrze zaprojektowany gwarantuje pewność zapisu, otwartość dla innych aplikacji i sporządzanie wielu różnych raportów z tych samych danych. Składowanie danych w bazie danych jest często złożonym problemem, ze względu na dobór platformy informatycznej. Decydując się na system bazodanowy, stajemy więc przed wyborem odpowiedniej bazy danych, czyli producenta oprogramowania baz danych. Nie każdy producent oprogramowania SCADA umożliwia swobodny zapis własnych struktur danych, a jeśli to umożliwia, to wiąże się to z licencją na tworzenie własnego archiwum. Mamy więc wybór między wykorzystaniem mechanizmów tworzenia aplikacji bazodanowych na warunkach producenta systemu SCADA i zakupem odpowiednich licencji, a stworzeniem własnego systemu bazodanowego i mechanizmów dostępu do baz oraz połączenia go z aplikacją SCADA. Z reguły w przedsiębiorstwie istnieje już system informatyczny oparty na oprogramowaniu baz danych konkretnego producenta. Dlaczego go nie wykorzystać i nie gromadzić danych w miejscu dostępu wszystkich aplikacji przemysłowo-biurowych? W naszej historii integratora automatyki nigdy żaden z użytkowników nie zapytał nas o dobór oprogramowania bazy danych, a oszczędności licencyjne powstałe z wykorzystania istniejących rozwiązań często są większe niż przygotowanie samej aplikacji. Niestety bardzo często, decydując się na konkretne oprogramowanie SCADA, zmuszeni jesteśmy do kupienia licencji konkretnego producenta baz danych. W przypadku, kiedy użytkownik nie stosuje tego oprogramowania w przedsiębiorstwie, i tak ponosi koszt licencji silnika bazy, mimo że go nie wykorzysta. Jeśli przynajmniej system bazodanowy jest tego samego producenta, co używany w przedsiębiorstwie do tej pory – wtedy, mimo kosztów licencyjnych, mamy możliwość bezproblemowej implementacji bazy – zmniejszając obciążenie serwera danych firmy i łatwość synchronizacji. Należałoby więc rozważyć istniejące rozwiązania oprogramowania SCADA, które nie wymagają licencji na serwer baz danych i dają możliwość wyboru zarówno producenta baz, jak i miejsca składowania tabel z danymi (inne serwery). Chociaż takie oprogramowanie istnieje, niestety nie stało się standardem producentów systemów SCADA. 10/2015

R E K L A M A

TECHNIKA

TECHNIKA cjach SCADA, jest tzw. serwer i klient OPC (ang. OLE for Process Control), który umożliwia komunikację z innymi aplikacjami, integrując np. skoroszyt Excel wprost z systemem, co umożliwia tworzenie raportów w środowisku Office. Jeżeli OPC jest częścią systemu SCADA, może być również dostawcą danych ze sterowników dla innych aplikacji wizualizacji, które nie mają możliwości bezpośredniego odczytu. Takie właśnie rozwiązanie często stosuje się w aplikacjach jako „pomost” komunikacyjny między różnymi producentami oprogramowania SCADA. Uważam jednak, że rozwiązanie to powinno być stosowane w ostateczności, a nie jako podstawowe.

MOŻLIWOŚCI KOMUNIKACYJNE Kolejną ważną kwestią podczas wyboru producenta systemu SCADA jest sposób komunikacji ze stosowanymi sterownikami PLC na maszynach – czyli ze źródłami danych, które chcemy wyświetlać i archiwizować w naszym systemie SCADA/MES. Na rynku oprogramowania SCADA często można spotkać systemy, które mają bardzo ograniczone możliwości komunikacyjne ze sterownikami PLC pochodzącymi od różnych producentów. Może okazać się, że wybrany przez użytkownika system SCADA połączy się z wieloma sterownikami PLC, ale nie ze wszystkimi. Należy więc sprawdzić, jakie sterowniki PLC (jakich producentów) użytkownik posiada już w maszynach i czy wybrany system SCADA ma wbudowane drivery komunikacyjne do wszystkich sterowników, z których chcemy odczytywać informacje. Specyficznym driverem komunikacyjnym, wykorzystywanym w aplika36

INNE ROZWIĄZANIA Warto zwrócić uwagę na aplikacje typu SCADA, które są własnoręcznie pisane przez integratorów automatyki. Ich rozwój jest może wolniejszy niż produktów większych firm, ale bardzo często taka aplikacja w zupełności wystarczy do zastosowania konkretnych rozwiązań, a cena jest znacznie mniejsza. Jednak w tej sytuacji użytkownik jest „skazany” na firmę, przez którą aplikacja została napisana, a jakikolwiek serwis i rozbudowa może być utrudniona. Często takie aplikacje nie mają dedykowanych driverów komunikacyjnych i używają wspomnianego drivera OPC, za który – w przypadku komercyjnym – również trzeba zapłacić. W sytuacji wykorzystania darmowego rozwiązania OPC może okazać się, że komunikacja będzie niestabilna i nie zagwarantuje ciągłości pracy.

RAPORTOWANIE Następnym trudnym zagadnieniem związanym z doborem systemu SCADA jest możliwość wykorzystania modułu raportowania. Wcześniej lub później każdy użytkownik systemu SCADA, mający system bazodanowy zbierania informacji, będzie potrzebować odpowiedniego systemu raportowania danych. Z wieloletnich doświadczeń podczas wykorzystywania komercyjnych aplikacji wynika, że funkcja tworzenia raportów, opartych na module wbudowanym w system SCADA, nie spełnia do końca oczekiwanych wymagań, a co najwyżej jest wydrukiem aktualnych danych, np. etykiet. Wielu producentów oprogramowania SCADA umożliwia również zakup dodatkowego licencjonowanego modułu raportowania, często mającego w nazwie słowo „Information”. Taki dedykowany moduł jest już bardziej zaawansowany. Niektórzy dostawcy wprost informują, że zalecają użycie zewnętrznej komercyjnej aplikacji raportowania. I tu znów pojawia się pytanie, czy przedsiębiorstwo używa jakiejkolwiek komercyjnej aplikacji, umożliwiającej własne tworzenie nowych raportów, albo czy stosowane środowisko do tworzenia raportów będzie kompatybilne z systemem SCADA. Integratorzy często stawiają na możliwość przygotowania otwartych raportów, które można edytować, bądź stworzyć nowe bez dodatkowych licencji, a ich koszt związany jest tylko i wyłącznie z pracami programistycznymi, które można wykonać również samodzielnie. Uniwersalność funkcji raportowania to właśnie nieograniczona możliwość ich przygotowania, równoczesny dostęp dla wielu użytkowników, wyświetlanie w aplikacji niezależnej od wizualizacji, np. w przeglądarce internetowej, zdalny dostęp itp. Aby uzyskać raporty spełniające powyższe założenia i bazujące bez ograniczeń na zalogowanych danych historycznych, należy zadbać o prawidłową budowę systemu bazodanowego, który umożliwi udostępnianie danych pod wieloma aspektami. AUTOMATYKA

Fot. Siemens, Sabur

Pamiętajmy jednak, że w przypadku kiedy serwer baz danych nie jest dołączany do oprogramowania SCADA jako integralna część, mimo oszczędności na licencjach tego serwera, system bazodanowy i tak może być potrzebny. Wtedy musimy zastanowić się: • czy wykorzystujemy oprogramowanie baz danych tego samego producenta, które funkcjonują już w przedsiębiorstwie, • czy wykorzystujemy zapas licencji, które w przedsiębiorstwie mogą już być zakupione a nie są wykorzystywane, • na jakiej platformie systemu operacyjnego (np. Windows, Linux) chcemy umieścić nasze bazy produkcyjne, • czy użyjemy darmowych rozwiązań serwerów baz danych, które często są wystarczające do zastosowań produkcyjnych – wtedy nie ponosimy żadnych dodatkowych kosztów licencyjnych. Najlepiej wziąć pod uwagę również zdanie pracowników z działu IT, ponieważ to oni najlepiej wiedzą, z jakich zasobów można skorzystać i pomogą w podjęciu decyzji.

TECHNIKA PLATFORMY SERWEROWE Ostatnim ważnym punktem doboru systemu SCADA jest możliwość instalacji aplikacji na platformach serwerowych, praca multiserwerowa i multikliencka. Podczas obsługi przez system SCADA wielu maszyn i linii produkcyjnych, może okazać się, że komputer, na którym zainstalowaliśmy aplikację będzie tak obciążony, iż po prostu nie będzie w stanie poprawnie pracować. Dlatego warto zastanowić się nad inwestycją w serwerowe platformy komputerowe, zamiast serwery desktopowe. Takie rozwiązania są oczywiście droższe, jednak mniej zawodne z uwagi na wyprowadzenie umiejscowienia serwerów z obszaru produkcji. Jeżeli uszkodzi się komputer wizualizujący aplikację na produkcji, możemy go podmienić bez dodatkowego przygotowania. Jeżeli natomiast uszkodzeniu ulegnie desktopowy komputer aplikacji działający na produkcji, spowoduje to długotrwały przestój produkcyjny, a dane zebrane w systemie mogą być już nie do odzyskania. Platformy serwerowe umożliwiają również zdecentralizowanie funkcji systemu SCADA, co zmniejsza obciążenie jednostkowe komputera obsługującego system. W dzisiejszych rozwiązaniach informatycznych coraz częściej stosuje się wirtualizację serwerów, która połączona z redundancją daje ponad 99 proc. szans na bezawaryjną pracę. Dlatego też, decydując się na platformy serwerowe, należy wykorzystać wirtualizację, która umożliwia łatwe przeniesienie serwerów na inną platformę sprzętową i ułatwia wykonanie kopii zapasowej.

Fot. Siemens, Sabur

LICENCJE NA OPROGRAMOWANIE Przy wyborze wariantów danego oprogramowania należy bardzo wnikliwie przyjrzeć się zagadnieniom licencjonowania rozwiązań producentów oprogramowania i „wyłuskać” koszty wszystkich licencji, które będą niezbędne w pracy systemu. Czasami warto zapłacić więcej, uzyskując większą funkcjonalność i gwarantowany serwis producenta, niż korzystać z własnych aplikacji firm wdrożeniowych. Wszystko zależy oczywiście od ceny i możliwości. 10/2015

Niestety, mimo skrupulatnych wyliczeń i planowania zakupu licencji oprogramowania, może okazać się, że użytkownik nie wziął pod uwagę licencji dodatkowych – często znaczących dla budżetu. Przykładem są licencje dostępowe do systemu operacyjnego serwera Windows i serwera baz danych MS SQL czy Oracle (w przypadku wersji komercyjnych). Takie licencje mogą kosztować więcej niż przygotowana aplikacja. Są one niezależne od oprogramowania SCADA, a integrator nie musi ich zapewniać, by rozliczyć się ze swojej części

danych, z którą system będzie współpracował. Warto zrobić rozeznanie, czy możliwe jest wykorzystanie własnych, już istniejących zasobów sprzętowych, programowych i licencyjnych. Należy zadbać o przygotowanie odpowiedniej produkcyjnej struktury bazodanowej, która będzie źródłem raportów i potwierdzić, że wybrane technologie pisania raportów będą mogły współpracować z naszym systemem SCADA. Dlatego tak ważne jest, by użytkownik zdawał sobie sprawę z tego, czego oczekuje od systemu SCADA i firmy integratorskiej.

umowy przygotowania aplikacji. Niestety, z doświadczenia wiemy, że rzadko dokonuje się audytów licencji serwerowych. Powinny one leżeć w gestii działu IT, choć często nie chce on mieć z częścią produkcyjną nic wspólnego. Brak świadomości użytkownika co do konieczności posiadania licencji nie usprawiedliwia go i powoduje, że prawo łamane jest przez niego, a nie przez integratora.

Kiedy użytkownik, dzięki własnemu zaangażowaniu, osiągnie założoną funkcjonalność systemu przygotowanego specjalnie z myślą o pracy w jego przedsiębiorstwie, uzyska prosty dostęp do wygenerowanych informacji. Użytkownik może z czasem rozbudowywać system, a także przesunąć na później koszty związane z tą rozbudową. W przeciwnym razie zapłaci za system, z którego nie będzie umiał do końca korzystać, a analiza nadmiaru informacji wygenerowanych przez system będzie całkowicie nieopłacalna w stosunku do straconego czasu.

PODSUMOWANIE Aby wybrać odpowiedniego dostawcę oprogramowania SCADA, należy zwrócić uwagę, w jakim systemie operacyjnym możemy tę aplikację zainstalować. Bardzo ważny jest dobór serwera bazy

Michał Wysocki IDBSystems

TECHNIKA

JAK DOBRAĆ WIZUALIZACJĘ NA MIARĘ POTRZEB?

ierując się ilością zmiennych, które będą wizualizowane, stopniem zaawansowania wizualizacji oraz weryfikacją dostępnych interfejsów komunikacyjnych w urządzeniach będących źródłem danych, można rozważyć zarówno opcję panelu operatorskiego, jak i bardziej zaawansowanego oprogramowania HMI. Należy jednak mieć na uwadze, że te dwie technologie różnią się od siebie znacząco. W przypadku potrzeby stworzenia systemu SCADA, jedyną słuszną drogą jest wybór dedykowanego do tego celu oprogramowania.

PROSTOTA TWORZENIA APLIKACJI HMI Wizualizacja na panelach HMI z oferty firmy ASTOR

Wizualizacja stworzona w oprogramowaniu Wonderware InTouch

Wizualizacja na panelach HMI z oferty firmy ASTOR

Panel operatorski HMI pozwala operatorowi na ekonomiczną prezentację danych kosztem ograniczonego zakresu i możliwości funkcjonalnych. Jest zwykle pierwszym pomysłem na realizację wizualizacji w sytuacji, gdy planujemy prostą aplikację obsługującą maksymalnie kilka okien i niewiele zmiennych. Znajduje on zastosowanie nie tylko w mało wymagających aplikacjach, ale także w przypadku, gdy panel wraz z wizualizacją ma być komponentem powielalnej maszyny. Główną zaletą tego rozwiązania jest to, że w cenę panelu zwykle jest już wliczone oprogramowanie do przygotowania wizualizacji. Tak jest np. w przypadku oprogramowania Astraada HMI CFG dla paneli Astraada z oferty firmy ASTOR. Kolejną zaletą jest prostota warstwy software w panelu. Nie ponosimy dodatkowych kosztów związanych z systemem operacyjnym, gdyż zwykle jest to autorski system producenta lub Windows Embedded Compact, na którego konfigurację nie mamy wpływu. Zwykle P R O M O C J A

nie mamy także ograniczenia co do obsługiwanej ilości zmiennych, ale specyfikacja techniczna paneli i praktyka pokazują, że nie da się tworzyć bardzo rozbudowanych i jednocześnie wydajnych wizualizacji na panelu HMI. Jak sama nazwa wskazuje, panel HMI jest tylko interfejsem pomiędzy maszyną a człowiekiem i ma służyć do zadawania parametrów pracy maszyny oraz bardzo prostej wizualizacji stanu jej pracy. W sytuacji, gdy ekran ma pełnić rolę bardziej zaawansowanej wizualizacji jedynym słusznym podejściem jest wybór oprogramowania wizualizacyjnego uruchamianego na komputerze klasy PC lub komputerze panelowym.

SKALOWALNOŚĆ APLIKACJI HMI/SCADA WONDERWARE INTOUCH Oprogramowanie wizualizacyjne Wonderware InTouch, niezależne od warstwy sprzętowej, jest rozwiązaniem najlepiej nadającym się tam, gdzie chcemy wykorzystać bogate możliwości systemów HMI/SCADA. Oprogramowanie pozwala na tworzenie już znacznie bardziej rozbudowanych i zaawansowanych graficznie i funkcjonalnie ekranów wizualizacyjnych w porównaniu do ekranów na panelu operatorskim. Wspomniany Wonderware InTouch z oferty firmy ASTOR jest obecnie najpopularniejszym oprogramowaniem wizualizacyjnym klasy HMI na świecie oraz w Polsce. Niezależne badania przeprowadzone przez redakcje branżowe wskazują, że oprogramowanie Wonderware InTouch jest wykorzystywane w ponad 40 proc. polskich fabryk. Za wykorzystaniem oprogramowania wizualizacyjnego Wonderware InTouch przemawiają mnogość opcji konfiguraAUTOMATYKA

Fot. ASTOR

Rozważając wybór technologii do wizualizacji danych należy w pierwszej kolejności zastanowić się, czy efektem pożądanym przez użytkownika powinien być prosty system HMI (Human Machine Interface) czy rozbudowany i rozwojowy system SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition).

TECHNIKA cyjnych, możliwość współpracy z większością urządzeń automatyki przemysłowej dzięki dziesiątkom dostępnych programów komunikacyjnych, skalowalność systemu polegająca na możliwości tworzenia wizualizacji różnej wielkości w oparciu o jedno rozwiązanie oraz możliwości wymiany danych z systemami wizualizacyjnymi, bazodanowymi, produkcyjnymi czy nadrzędnymi ERP. Oprogramowanie Wonderware InTouch działa w oparciu o standardowe systemy operacyjne Windows 7/8 lub Windows Server 2008/2012, dzięki czemu może czerpać z możliwości, jakie dają te systemy operacyjne. Ponadto Wonderware InTouch posiada bardzo rozbudowaną bibliotekę gotowych obiektów graficznych (także wspierających i przyspieszających projektowanie wizualizacji zgodnych z podejściem Situational Awareness). W porównaniu do wizualizacji na panelu HMI (np. QuickPanel+ z oferty ASTOR) do skorzystania z możliwości oprogramowania Wonderware potrzebne jest posiadanie lub zakup komputera klasy PC z systemem operacyjnym klasy Windows lub komputera panelowego z ekranem dotykowym. Z dostępem do elastyczności i skalowalności wizualizacji w InTouch’u wiążą się większe (w porównaniu do panelu HMI) koszty związane z zakupem odpowiedniej licencji oprogramowania oraz sprzętu komputerowego.

Fot. ASTOR

STANDARYZACJA SCADA DZIĘKI PLATFORMIE WONDERWARE

W sytuacji, gdy pojawia się potrzeba stworzenia rozbudowanej, często rozproszonej wizualizacji, która dodatkowo będzie rozwijana i często modyfikowana rozwiązaniem są systemy SCADA – często wieloserwerowe, rozproszone geograficznie aplikacje, których ekrany wizualizacyjne są jedynie częścią funkcjonalności. Przykładem takiego oprogramowania jest Platforma Systemowa Wonderware oferująca unikalne podejście do tworzenia systemów SCADA w oparciu o modelowanie obiektowe. Takie podejście wymaga dłuższego czasu, potrzebnego do zaprojektowania i przygotowania szablonów obiektów wizualizacyjnych, ale później 10/2015

PANEL OPERATORSKI HMI

INTOUCH HMI/SCADA

ilość zmiennych

maksymalnie kilkaset

64–60 000

systemy operacyjne

własny lub Windows Embedded Compact

Windows 7, Windows 8

zdalny dostęp do wizualizacji skalowalność aplikacji łatwość tworzenia wizualizacji ilość elementów graficznych czas wdrożenia możliwości komunikacyjne łatwa budowa i zarządzanie aplikacją rozproszoną geograficznie gotowe elementy graficzne wspierające podejście SAL cena wsparcie techniczne ASTOR

WebServer, VNC, HTML5 mała duża

PLATFORMA SYSTEMOWA WONDERWARE 250–1 000 000 Windows 7, Windows 8, Windows Server 2008/2012

RDP, HTML5

średnia

duża

duża/średnia

mała/średnia

bardzo duża

krótki

krótki/średni

bardzo duża + możliwość tworzenia szablonów obiektów graficznych krótki/średni

średnie/duże

duże

nie

tak

nie

tak

niska

niska/średnia

średnia/wysoka

tak

Tab. Porównanie cech różnych technologii wizualizacji danych przemysłowych

pozwala na sprawne i szybkie wprowadzanie zmian czy rozbudowę w całym rozproszonym systemie SCADA. Platforma Systemowa Wonderware jest zestawem komponentów tworzących jedną całość, ale odpowiedzialnych za realizację różnych funkcji. Składa się z takich komponentów jak: Application Server (odpowiedzialny za realizację logiki działania aplikacji), Historian Server (przemysłowa baza danych historycznych), Device Integration Server (odpowiedzialny za komunikację z urządzeniami automatyki przemysłowej), Information Server (zapewniający dostęp do danych i raportów z poziomu przeglądarki internetowej). Do tego zestawu dochodzą jeszcze aplikacje klienckie, takie jak Wonderware InTouch dla Platformy Systemowej służący do wizualizacji danych i interakcji operatora z systemem oraz Historian Client pozwalający na łatwą analizę zalogowanych danych historycznych.

puter przemysłowy, zaś przeznaczeniem wizualizacji na panelu nie jest kontrola procesu produkcyjnego. W sytuacji, gdy pojawia się potrzeba bardziej szczegółowej kontroli procesu bezpośrednio przy urządzeniu lub w centralnej dyspozytorni, należy zastosować dedykowane oprogramowania wizualizacyjne klasy HMI/SCADA, dobierając konkretną wersję do potrzeb opisanych wcześniej. Należy pamiętać również, że z wdrożonych systemów korzystali będą ludzie i to z myślą o nich powinna zostać przygotowana wizualizacja. Niezależnie od wielkości systemu i jego stopnia złożoności, zapewnienie odpowiedniej ergonomii i przejrzystości ekranów wizualizacyjnych, zarówno w bardzo małych aplikacjach na panelach HMI, jak i w kompleksowych oraz złożonych systemach SCADA, będzie kluczem do zadowolenia użytkownika końcowego.

CO WYBRAĆ? Wizualizację należy dobrać do konkretnych zastosowań. Panele HMI znajdą zastosowanie tam, gdzie pojawia się potrzeba zadawania parametrów produkcyjnych, a nie ma miejsca na kom-

ASTOR Sp. z o.o. ul. Smoleńsk 29, 31-112 Kraków tel. 12 428 63 00, fax 12 428 63 09 www.astor.com.pl

TECHNIKA

ASIX MOBILE

MONITORING I STEROWANIE ZA POMOCĄ URZĄDZEŃ MOBILNYCH

Tomasz Janiczek

ostępująca cyfryzacja naszego codziennego życia sprawia, że przyzwyczailiśmy się już do ciągłej dostępności wszelkich informacji, niezależnie od miejsca, w którym się znajdujemy i czasu. Mając zawsze pod ręką smartfon czy tablet z dostępem do sieci Wi-Fi lub GSM, możemy swobodnie „surfować” po Internecie, nieskrępowanie czerpiąc z jego zasobów. W sposób naturalny nasuwa się pytanie, dlaczego podobna swoboda nie miałaby być dostępna w przemysłowych systemach IT. Standardem jest sterowanie i nadzór nad procesami przemysłowymi za pomocą systemów wizualizacyjnych klasy SCADA czy paneli operatorskich HMI. Z natury rzeczy możliwość korzystania z nich jest ograniczona do nastawni czy szafy sterowniczej, gdzie są zabudowane. Operatorzy czy pracownicy utrzymania ruchu, idąc na obiekt, nie mogą zabrać ich ze sobą. Nic natomiast nie stoi na przeszkodzie, żeby zabrali P R O M O C J A

przemysłowy tablet lub choćby indywidualny smartfon i dzięki nim mieli ciągły dostęp do niezbędnych informacji. Jest to możliwe dzięki otwarciu się współczesnych systemów SCADA na aplikacje mobilne. Jednym z narzędzi umożliwiających wdrożenie tego typu aplikacji jest moduł programowy Asix Mobile autorstwa firmy Askom.

PROSTOTA I FUNKCJONALNOŚĆ Łatwy dostęp do danych, szybkie dostosowywanie prezentacji do własnych potrzeb, funkcje sterowania i bezpieczeństwo komunikacji, to główne cechy Asix Mobile. Stanowi on rozszerzenie zestawu narzędzi i programów dostępnych w ramach systemu Asix o funkcjonalności przeznaczone dla wszelkiego rodzaju urządzeń mobilnych typu smartfon lub tablet. Asix Mobile umożliwia stworzenie w pełni funkcjonalnego interfejsu AUTOMATYKA

Fot. Askom

Rosnące wymagania względem współczesnych systemów sterowania odnośnie optymalizacji produkcji i potrzeba minimalizacji strat spowodowanych przestojami rodzą konieczność błyskawicznego informowania operatorów i specjalistów służb utrzymania ruchu o zakłóceniach występujących w pracy urządzeń oraz dostarczania im pełnej diagnostyki ułatwiającej szybkie usuwanie usterek. Odpowiedzią na to wyzwanie jest Asix Mobile – moduł programowy umożliwiający nadzór i sterowanie procesami przemysłowymi z poziomu tabletów i smartfonów.

TECHNIKA służącego do wizualizacji wybranych pomiarów kontrolowanego obiektu, a także sterowania jego pracą. Sposób tworzenia i obsługi interfejsu graficznego został w maksymalnym stopniu dostosowany do użycia na urządzeniach z ekranami o niewielkich wymiarach. Duży nacisk został położony na efektywne wykorzystanie ekranów dotykowych. Dzięki Asix Mobile użytkownik zyskuje natychmiastowy dostęp do danych, niezależnie od tego, gdzie się znajduje. Możliwe jest śledzenie bieżącej wartości pomiarów oraz przeglądanie historii ich zmian. W razie konieczności można wpłynąć na bieg procesu poprzez wysłanie zdalnego sterowania lub nastawy. Zapewniona jest także kontrola stanu alarmów, łącznie z funkcją potwierdzania ich odczytu.

INTELIGENTNY BUDYNEK ZARZĄDZANY ZA POMOCĄ SMARTFONU Asix Mobile umożliwia wszechstronne zarządzanie budynkiem wyposażonym w automatykę budynkową bezpośrednio przez smartfon. Dzięki temu można

ARCHITEKTURA

PRZYKŁADY ZASTOSOWAŃ Aplikacje Asix Mobile mogą być zastosowane na wiele sposobów. Oto niektóre ze scenariuszy użycia.

ZDALNA KONTROLA W ROZLEGŁYCH INSTALACJACH Asix Mobile pozwala zachować kontrolę nad dużą i rozproszoną instalacją, jak oczyszczalnie ścieków, wodociągi, sieć ciepłownicza, sieć przesyłu ropy i gazu, elektrownie słoneczne i wiatrowe, światła drogowe, sieci tramwajowe i autobusowe. Można reagować na zdarzenia bez konieczności dojazdu do wybranych punktów sieci, nie opuszczając biura lub w trakcie dyżurów domowych.

Fot. Askom

STEROWANIE PRACĄ URZĄDZEŃ BEZ WŁASNYCH PANELI KONTROLNYCH Asix Mobile może służyć jako podstawowe narzędzie do nadzoru i sterowania pracą urządzeń i maszyn, które nie mają żadnego innego, stałego interfejsu graficznego. Za pomocą jednego tabletu można obsłużyć wiele takich urządzeń, obniżając koszty wyposażenia. 10/2015

mowych i usterkach czy konieczności podjęcia działań konserwacyjnych – zdalnie, z dowolnego miejsca w zakładzie. Menedżerowie produkcji mogą monitorować na bieżąco wyniki produkcji, zużycie materiałów, wskaźniki KPI, OEE itp. poza biurem, w trakcie spotkań, o każdej porze.

sterować pracą sprzętów elektronicznych, a także oświetleniem, roletami, ogrzewaniem, klimatyzacją czy systemem alarmowym. Zakres zastosowania sięga od małych domów jednorodzinnych po bloki mieszkalne, hotele, duże hale produkcyjne czy centra handlowe.

UTRZYMANIE RUCHU I ZARZĄDZANIE PRODUKCJĄ W zakładzie produkcyjnym dostęp do wiarygodnych informacji o procesach i produkcji oraz możliwość sterowania produkcją w czasie rzeczywistym staje się koniecznością. Asix Mobile na przenośnym urządzeniu pozwala inżynierom utrzymania produkcji być na bieżąco – mieć od ręki informacje o przebiegu procesu, sytuacjach alar-

Asix Mobile jest integralną częścią systemu Asix. Bazą dla aplikacji mobilnej jest stacjonarny serwer aplikacji wykonanej w technologii Asix.Evo. Konfigurowanie opcji Asix Mobile (poza projektem części wizualnej) odbywa się w ustawieniach aplikacji Asix.Evo. Sprowadza się zasadniczo do parametryzacji modułu odpowiedzialnego za komunikację z urządzeniami Asix Mobile oraz konfiguracji uprawnień użytkowników. Aplikacje Asix Mobile nie wymagają użycia serwera IIS – całość komunikacji odbywa się z wewnętrznym modułem serwerowym Asix.Evo. Projekt aplikacji mobilnej jest przechowywany na stanowisku serwera Asix.Evo, dzięki czemu żadne informacje nie są przechowywane bezpośrednio na urządzeniu mobilnym. W trakcie komunikacji pomiędzy serwerem a urządzeniami Asix Mobile duży nacisk położony jest na ograniczenie ilości transmitowanych danych. Zmiany wartości bieżących zmiennych i stany alarmów wysyłane są na bieżąco, natomiast w przypadku dostępu do danych archiwalnych są one w maksymalnym stopniu przetwarzane po stronie serwera, a do urządzenia wysyłana jest niezbędna, minimalna ilość informacji. Asix Mobile może zostać uruchomiony na urządzeniach mobilnych z systemem Android, iOS oraz na komputerach z systemem Windows za pośrednictwem przeglądarek Chrome i Firefox.

KONSTRUKCJA APLIKACJI Aplikacja Asix Mobile składa się ze zbioru diagramów. Część z nich należy do grupy diagramów predefiniowanych, tworzonych przez projektanta systemu i dostępnych dla wszystkich użytkowników. Ponadto każdy użytkownik z wy41

TECHNIKA starczającymi uprawnieniami może tworzyć własne prywatne diagramy. Projektowanie diagramów odbywa się za pomocą narzędzi dostępnych bezpośrednio w Asix Mobile na urządzaniu mobilnym (lub w oknie przeglądarki na stanowiskach stacjonarnych). Każdy diagram składa się z pewnej liczby segmentów. Wygląd i funkcjonalność segmentu zależą od jego typu: • segment Tekst – służy do umieszczenia w diagramie dodatkowych informacji tekstowych dla użytkownika lub do wizualnego grupowania segmentów wyświetlających dane procesowe, • segment Łącze – umożliwia przejście z bieżącego diagramu do innego; oprócz segmentów typu Łącze diagram może być otwarty przez bezpośredni wybór z listy wszystkich utworzonych diagramów; dostępna jest też nawigacja typu poprzedni/ następny na podstawie historii działań użytkownika, • segment Alarm – wyświetla stan jednego alarmu; aktualny stan alarmu jest pokazywany w postaci ikony; segment ma funkcjonalność potwierdzenia alarmu, • segment Zmienna – służy do wyświetlania wartości zmiennych procesowych typu liczba, wartość binarna, grupa bitów czy tekst; wy-

danych w Internecie. W celu zabezpieczenia danych przed niepowołanym dostępem w sieciach zewnętrznych, Asix Mobile umożliwia włączenie szyfrowania transmisji. Wybór bezpiecznego szyfrowanego połączenia https wymaga załączenia certyfikatu SSL.

KAŻDY DIAGRAM SKŁADA SIĘ Z PEWNEJ LICZBY SEGMENTÓW. WYGLĄD I FUNKCJONALNOŚĆ SEGMENTU ZALEŻĄ OD JEGO TYPU. stępuje w wielu wersjach zależnych od typu wizualizowanej zmiennej, np. wartość, miernik, słupek, wykres; segment typu Zmienna ma wbudowane funkcje wysyłania nastaw – ustawienia wartości zmiennej.

BEZPIECZEŃSTWO APLIKACJI Komunikacja między stanowiskiem serwera aplikacyjnego Asix.Evo a urządzeniami mobilnymi Asix Mobile odbywa się z wykorzystaniem protokołu http. Pozwala to na swobodny transfer 42

Oprócz zabezpieczeń na poziomie transmisji danych Asix Mobile stosuje także zabezpieczenia poprzez autoryzację uprawnień użytkowników. Każdy dostęp do aplikacji Asix Mobile wymaga od użytkownika zalogowania się. Weryfikacja poprawności zalogowania i uprawnień odbywa się na serwerze aplikacyjnym Asix.Evo z wykorzystaniem bazy jego użytkowników. Zakres możliwości użytkowników dopuszczonych do pracy w aplikacji Asix Mobile zależy od posiadanych uprawnień:

• edycja diagramów i opcji – zezwala na tworzenie własnych diagramów, zmianę diagramów już istniejących, ustawienie diagramu startowego i domyślnego wyglądu diagramów, • sterowanie zmiennych – zezwala na sterowanie procesem (modyfikowanie wartości zmiennych), • potwierdzanie alarmów – zezwala na potwierdzanie alarmów. Asix Mobile to wygodny w użyciu pakiet oprogramowania, otwierający nowe możliwości przed projektantami systemów SCADA. Jest zgodny z najnowszymi trendami, umożliwiając tworzenie aplikacji o niespotykanej dotąd funkcjonalności. Jego elastyczność i niezależność od bazy sprzętowej powoduje, że jedynym ograniczeniem dla miejsca jego zastosowania staje się wyobraźnia projektanta. Tomasz Janiczek dyrektor marketingu

ASKOM Sp. z o.o. ul. Józefa Sowińskiego 13, 44-100 Gliwice tel. 32 30 18 100 e-mail: biuro@askom.com.pl www.askom.com.pl

AUTOMATYKA

TECHNIKA

10/2015

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

KLUCZOWY ELEMENT WSPÓŁCZESNYCH NAPĘDÓW PRZEGLĄD PRZEMIENNIKÓW CZĘSTOTLIWOŚCI

Marcin Zawisza 44

ilniki asynchroniczne zasilane za pomocą przemienników częstotliwości są jednym z najpowszechniej stosowanych rozwiązań we współczesnych układach napędowych. Przemienniki częstotliwości, popularnie nazywane falownikami (choć falownik to tylko jeden z ich elementów) zdominowały systemy sterowania pomp, wentylatorów, przenośników taśmowych czy też wszelkiego rodzaju urządzenia transportowe (od wind po pojazdy szynowe). Poza łagodnym rozruchem i regulacją prędkości współczesne przemienniki częstotliwości umożliwiają także, dzięki zaawansowanym układom sterowania, zachowanie dużego momentu w szerokim zakresie prędkości obrotowych. Dzięki temu

możliwa jest ekspansja układów napędowych z silnikami prądu przemiennego i wypieranie bardziej kłopotliwych silników prądu stałego nawet z zastosowań, w których jeszcze do niedawna dominowały.

BUDOWA PRZEMIENNIKÓW CZĘSTOTLIWOŚCI Pierwsze patenty na falowniki tyrystorowe, stanowiące podstawę konstrukcji przemienników częstotliwości, pochodzą jeszcze z początku lat 60. Od tego czasu układy półprzewodnikowe mocy i technika mikroprocesorowa przebyły bardzo długą drogę, ale pomimo to podstawowa konstrukcja przemienników częstotliwości pozoAUTOMATYKA

Fot. Danfoss

Aplikacje napędowe wymagające dużej dynamiki regulacji prędkości i utrzymania wysokiego momentu determinowały niegdyś jednoznacznie zastosowanie układów z silnikami prądu stałego. Rozwój technik sterowania, a szczególnie upowszechnienie układów mikroprocesorowych, umożliwił zastąpienie ich prostszymi i tańszymi w eksploatacji silnikami asynchronicznymi sterowanymi za pomocą przemienników częstotliwości.

Fot. Danfoss

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

stała niezmieniona i obejmuje cztery podstawowe elementy: prostownik, stopień pośredni, falownik oraz układ sterowania (rys. 1). Elementem łączącym przemiennik ze źródłem zasilania jest prostownik. Może być on zasilany napięciem jednolub trójfazowym, ale z powodów ekonomicznych układy o małych mocach (typowo do 2,2 kW) zasilane są zwykle napięciem jednofazowym o wartości 230 V, a zasilanie trójfazowe stosuje się dla większych mocy. Przy doborze przemiennika należy pamiętać, że zasilanie jednofazowe wymaga silnika dostosowanego do tego typu zasilania. Prostownik może być zbudowany przy użyciu diod (mówimy wtedy o prostowniku niesterowanym), tyrystorów 10/2015

(prostownik sterowany) lub kombinacji jednych i drugich. Napięcie wyjściowe z prostownika charakteryzuje się (w zależności od sposobu jego zasilania i budowy) mniejszymi lub większymi pulsacjami i musi zostać odpowiednio przetworzone, aby móc zasilać falownik. Tę rolę

spełnia stopień pośredni przemiennika częstotliwości, toteż jego budowa jest zależna od zastosowanego w przemienniku falownika. W przypadku przemienników z falownikami prądowymi obwód pośredni wraz z prostownikiem (sterowanym) pełni funkcję regulowanego źródła prądowego. W tym celu jest on wyposażony w dławik, przekształcający regulowane napięcie wyjściowe z prostownika na regulowany prąd. W przypadku falowników napięciowych stopień pośredni dostarcza natomiast stałe lub regulowane napięcie. Składa się on wtedy z dławika i kondensatora (lub kondensatorów) wygładzających napięcie. Regulacja napięcia może być realizowana (podobnie jak w przypadku stopnia pośredniego z regulowanym prądem) w prostowniku lub w stopniu pośrednim z użyciem dodatkowego tranzystora przerywającego. Rolę stopnia wyjściowego łączącego go z silnikiem pełni w przemienniku częstotliwości falownik. To w nim przy użyciu energii zgromadzonej w stopniu pośrednim kształtowane jest napięcie przemienne o regulowanej amplitudzie i częstotliwości. Jak już wspomniano, w zależności od sposobu zasilania, można wyróżnić falowniki prądowe i napięciowe. Falowniki prądowe (ang. Current Source Inverter, w skrócie CSI) zasilane są przez prostownik tyrystorowy połączony ze stopniem pośrednim z regulowanym prądem. Falowniki napięciowe mogą realizować modulację amplitudy (ang. Pulse Amplitude Modulation, w skrócie PAM) lub szerokości impulsu (ang. Pulse Width Modulation, w skrócie PWM). W przypadku falowników PAM wymagane jest źródło zasilania o regulowanym napięciu, realizowane przez połączenie prostownika sterowanego z układem pośrednim ze stałym napięciem lub prostownika

Rys. 1. Budowa typowego przemiennika częstotliwości

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

Rys. 2. Metody sterowania silnikami prądu przemiennego

niesterowanego z układem pośrednim z regulacją napięcia. W przypadku najczęściej obecnie stosowanych falowników PWM układ pośredni dostarcza stałe napięcie. Współczesne falowniki budowane są z użyciem tranzystorów IGBT (ang. Insulated Gate Bipolar Transistor), które łączą łatwość sterowania tranzystorów unipolarnych z zakresem mocy tranzystorów bipolarnych. Ostatnim elementem składowym przemiennika częstotliwości jest układ sterowania. Jego głównym zadaniem jest oczywiście odpowiednie załączanie tranzystorów w części mocy, co realizowane jest przy użyciu opisanych dalej algorytmów regulacji. Oprócz falownika układ sterowania może kontrolować również stopień pośredni, a czasami prostownik. Realizuje on również wszelkie dodatkowe funkcje przemiennika, takie jak wbudowaną logikę, funkcje bezpieczeństwa oraz obsługę kart rozszerzeń i interfejsów komunikacyjnych.

ALGORYTMY REGULACJI Czynnikiem decydującym o dużym potencjale współczesnych układów napędowych z silnikami prądu przemiennego są oferowane przez nie

zaawansowane metody sterowania (rys. 2). Od strony teoretycznej rozróżnia się układy sterowania zewnętrznego i wewnętrznego. W układach sterowania wewnętrznego niezbędne są pomiary pewnych wielkości, takich jak napięcie stojana, strumień magnetyczny, prędkość obrotowa czy położenie wału silnika, natomiast układy sterowania zewnętrznego tego nie

OPRÓCZ FALOWNIKA UKŁAD STEROWANIA MOŻE KONTROLOWAĆ RÓWNIEŻ STOPIEŃ POŚREDNI, A CZASAMI PROSTOWNIK. wymagają, co sprawia, że są znacznie prostsze w realizacji, ale jednocześnie wpływa niekorzystnie na jakość sterowania i właściwości dynamiczne przez nie oferowane. Tego typu układy źle radzą sobie w przypadku częstych zmian prędkości i obciążenia, co ogranicza ich zastosowania do mniej wymagających aplikacji. Z kolei fizyczna realizacja układów sterowania wewnętrznego wymaga zaawansowanych rozwiązań sprzętowych i programowych, ale w zamian gwarantują one bardzo dobre

Rys. 3. Charakterystyki skalarne: liniowa, kwadratowa i użytkownika

właściwości dynamiczne, co umożliwia ich zastosowanie nawet w bardzo wymagających aplikacjach napędowych. Układy sterowania zewnętrznego, nazywane również układami ze sterowaniem skalarnym, są najprostszym sposobem regulacji prędkości silnika prądu przemiennego z wykorzystaniem zmian częstotliwości napięcia zasilającego silnik. Sterowanie skalarne

zakłada obok regulacji częstotliwości również regulację napięcia w taki sposób, aby zachować stały stosunek tych dwóch wielkości, stąd inna nazwa tej metody sterowania: U/f lub V/f (ang. Volts per Hertz). Zapewnia to stabilizację strumienia magnetycznego (i co za tym idzie utrzymanie stabilnego momentu napędowego), ale ponieważ w sterowaniu skalarnym wykorzystywane są zależności obowiązujące dla stanów ustalonych, nie ma możliwości prawidłowej kontroli procesów przejściowych w tego rodzaju układzie napędowym. Aby zatem ograniczyć ich niekorzystny wpływ stosuje się stopniową zmianę wartości zadanych (napięcia i częstotliwości), czego efektem ubocznym jest ograniczenie dynamiki układu. Zalety sterowania skalarnego (poza prostotą realizacji) to bardzo prosta konfiguracja, brak konieczności identyfikacji parametrów silnika czy też możliwość zasilania naraz wielu AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY silników lub urządzeń bezsilnikowych. Poza klasyczną charakterystyką liniową producenci przemienników często udostępniają inne, dostosowane do różnych typów obciążeń, a nawet pozwalają kształtować charakterystykę przez użytkownika (rys. 3). Bardziej złożona sytuacja ma miejsce w przypadku układów sterowania wewnętrznego, czyli wektorowego. Teoretyczne podstawy regulacji wektorowej zostały opracowane na początku lat 70. równolegle przez K. Hasse i F. Blaschke. Obydwa rozwiązania są znane jako sterowanie polowo-zorientowane (ang. Field Oriented Control, w skrócie FOC). Jego podstawą jest przekształcenie równań silnika do prostokątnego układu współrzędnych, związanego z wektorem strumienia wirnika (rys. 4). Taki zabieg umożliwia sterowanie momentem oraz wartością strumienia wirnika poprzez odpowiednie kształtowanie składowych wektora prądu stojana. Różnica pomiędzy interpretacjami polega

Rys. 4. Uproszczona struktura układu ze sterowaniem FOC

na sposobie pozyskiwania informacji o aktualnym wektorze strumienia wirnika. W rozwiązaniu Hasse’go informacja ta jest wyznaczana w sposób pośredni, na podstawie prędkości kątowej i pulsacji poślizgu. Metoda ta określana jest jako pośrednie sterowanie polowo-zorientowane (ang. Direct Field Oriented Control, w skrócie DFOC) i jest stosunkowo prosta w realizacji, ale jakość re-

gulacji jest silnie powiązana z dokładnością wyznaczania pulsacji poślizgu, co powoduje pogorszenie właściwości dynamicznych układu dla małych wartości prędkości, a także przy jej częstych zmianach. Wady te ograniczyły szersze zastosowanie metody DFOC we współczesnych układach napędowych wymagających dużej dynamiki. W metodzie Blaschke’go wektor strumienia wirnika uzyskiwany jest R E K L A M A

10/2015

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY ABB

ABB

LS INDUSTRIAL SYSTEMS

SERIA

ACS 355

Zakresy napięć i mocy

1 × 200–240 V: 0,37–2,2 kW 3 × 200–240 V: 0,37–11 kW 3 × 380–480 V: 0,37–22 kW

ACS 580

iG5A

iS7

3 × 380–480 V: 0,75–250 kW

1 × 200–230 V: 0,4–1,5 kW 3 × 200–230 V: 0,4–22 kW 3 × 380–480 V: 0,4–22 kW

3 × 200–230 V: 0,75–75 kW 3 × 380–480 V: 0,75–375 kW

Przeciążalność prądowa

150 %/60 s 180 %/2 s

150 %/60 s

150 %/60 s 180 %/10 s 200 %/3 s

Wbudowany filtr przeciwzakł.

tak (EMC C3)

tak (EMC C2)

nie

tak (do 22 kW)

Wbudowany moduł hamujący

tak

tak (do 30 kW)

tak

tak (do 22 kW)

Algorytmy regulacji

skalarne (U/f), wektorowe bezczujnikowe

skalarne (U/f, U2/f, U/f użyt.), wektorowe bezczujnikowe

skalarne (U/f, U2/f, U/f użyt.), wektorowe bezczujnikowe, wektorowe ze sprzężeniem

Obsługiwane silniki

asynchroniczne, synchroniczne

asynchroniczne

Obsługiwane sprzężenia

enkoder inkrementalny

brak

enkoder inkrementalny

Częstotliwość wyjściowa

0–599 Hz

0–500 Hz

0–400 Hz (opcja 0–1000 Hz)

Częstotliwość nośna

4–16 kHz

2–12 kHz

1–15 kHz

0,7–2...15 kHz (w zależności od mocy)

Moment rozruchowy

brak danych

150 %

250 % (wektor. ze sprzęż.)

Bezpieczeństwo

STO

opcjonalnie STO

Sterowanie (PLC)

prosta logika, 2 regulatory PID, 8 sekwencji operacji, wbudowane makra aplikacji

regulator PID, wbudowane makra aplikacji

regulator PID

regulator PID, opcjonalny moduł PLC

Inne

sterowanie hamulcem mechanicznym, lotny start

sterowanie hamulcem mechanicznym, lotny start, sterowanie wielopompowe/wielowentylatorowe

sterowanie hamulcem mechanicznym, lotny start, tryb oszczędzania energii (do 30 %), potencjometr cyfrowy, funkcja ppoż.

sterowanie hamulcem mechanicznym, lotny start, sterowanie wielopompowe, tryb oszczędzania energii (do 30 %), kontrola momentu, potencjometr cyfrowy, funkcja ppoż., aplikacja trawersowa i sekwencyjna

Panel kontrolny

wyśw. 7-segm. lub graficzny z klawiaturą

wyśw. graficzny o wysokiej rozdzielczości z klawiaturą i USB

wyśw. 7-segm. z klawiaturą

wyśw. graficzny z klawiaturą

Wejścia cyfrowe

8 (maks. do 11)

Wyjścia cyfrowe

1 × (do 16 kHz)

brak

Wyjścia przekaźnikowe

1 × (2 A/250 V AC, 0,5 A/30 V DC)

3 × (2 A/250 V AC, 2 A/30 V DC)

1 × (1 A/250 V AC, 1 A/30 V DC)

2 × (1 A/250 V AC, 1 A/30 V DC)

2 × (0/2–10 V, 0/4–20 mA)

1 × (0–10 V, –10–10 V) + 1 × (0–20 mA)

FUNKCJE

STEROWANIE

ZASILANIE

PRODUCENT

INNE

PARAMETRY MECHANICZNE I ELEKTRYCZNE

INTERFEJSY

Wejścia analogowe

Wyjścia analogowe

2 × (0–10 V, ±20 mA, 0/4–20 mA) 1 × (0/4–20 mA)

2 × (0–10 V, 0–20 mA)

1 × (0–10 V)

1 × (0–10 V) + 1 × (0/4–20 mA)

Komunikacja wbudowana

brak

Modbus RTU

Moduły komunikacyjne

Profibus DP, Profinet I/O, DeviceNet, ControlNet, EtherNet/ IP, CANopen, Modbus RTU/TCP, EtherCAT, LonWorks, Ethernet POWERLINK

Profibus DP, Profinet IO, DeviceNet, ControlNet, EtherNet/IP, CANopen, Modbus TCP, EtherCAT, Ethernet POWERLINK

brak

Profibus DP, DeviceNet, EtherNet/IP, CANopen, Modbus TCP, LonWorks, BacNet

Moduły rozszerzeń

przekaźnikowy, enkodera, zewnętrznego zasilania elektroniki, zdalnego monitoringu

wejść/wyjść, termistora, zewnętrznego zasilania elektroniki, zdalnego monitoringu

brak

wejść/wyjść, zasilania komunikacji, enkodera, PLC, Safety, synchro.

Obudowa

IP20 (IP66, IP69K)

IP21 (IP55)

IP20

IP20 (IP54)

Warunki pracy

–10...+40 °C/5–95 %

–15...+50 °C/5–95 %

–10...+50 °C/do 90 %

Certyfikaty/dopuszczenia

CE, UL, cUL, C-Tick, GOST R, RoHS

CE, RoHs

CE, UL, cUL, cULus, KCC, RoHS, C-Tick, GOST R, ACS 156

Gwarancja

24 miesiące

24, 36 lub 60 miesięcy

24 miesiące

Dystrybutor

ABB Polska

Aniro

AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY ASTOR

ASTOR

B&R

Astraada DRV-21

Astraada DRV-27

ACOPOSinvert P74

ACOPOSinvert P84

1 × 230 V: 0,2–2,2 kW 3 × 400 V: 0,75–2,2 kW

3 × 400 V: 1,5–500 kW

1 × 200–240 V: 0,18–2,2 kW 3 × 380–500 V: 0,37–15 kW

1 × 200–240 V: 0,37–5,5 kW 3 × 200–240 V: 0,37–45 kW 3 × 380–480 V: 0,75–500 kW

150 %/60 s 180 %/10 s 200 %/1 s

170 %/60 s 200 %/2 s

170 %/60 s 220 %/2 s

opcja

tak (EMC C3)

tak (EMC C2)

tak

tak (do 30 kW)

tak

skalarne (U/f–3p)

skalarne (U/f–5p, U2/f) wektorowe bezczujnikowe

skalarne (U/f–5p, U2/f, U/f ekonomiczny, wektorowe bezczujnikowe

skalarne (U/f–5p, U2/f), wektorowe bezczujnikowe, wektorowe ze sprzężeniem

asynchroniczne

asynchroniczne, synchroniczne

asynchroniczne

brak

enkoder inkrementalny

0–400 Hz

0,1–599 Hz

0,5–599 Hz

1–15 kHz

2–16 kHz

1–16 kHz

150 % przy 0,5 Hz

150 % przy 0,25 Hz (SVC)

brak danych

brak

STO, SLS, SS1

STO

regulator PID

definiowalna krzywa rozruchu silnika

definiowalna krzywa rozruchu silnika, lotny start, zliczanie zużytej energii

praca wielosilnikowa

praca wielosilnikowa, kontrola momentu, sterowanie niezrównoważonym obciążeniem

wyśw. 7-segm. z klawiaturą i potencjometrem

wyśw. 7-segm. lub graficzny z klawiaturą i potencjometrem

wyśw. 7-segm. lub graficzny z klawiaturą

5 × (do 1 kHz)

8 × (1 kHz) + 1 × (5 kHz)

5 + 1 × (20 kHz)

1 × (do 1 kHz)

1 × (1 kHz) + 1 × (50 kHz)

brak

1 × (3 A/250 V AC, 1 A/30 V DC)

2 × (3 A/250 V AC, 1 A/30 V DC)

1 × (0–10 V, 0–20 mA)

2 × (0–10 V, 0–20 mA) + 1 × (–10–10 V)

3 × (0–10 V, ±10 V, 0/4–20 mA)

1 × (0–10 V, 0–20 mA)

2 × (0–10 V, 0–20 mA)

1 × (0–10 V, 0–20 mA)

Modbus RTU

CANopen lub Ethernet POWERLINK

brak

Profibus DP, CAN, CANopen, Modbus TCP

brak

enkodera

IP20

IP21 (IP41)

–10...+50 °C

–10...+50 °C/5–95 %

CE, UL, cUL, GOST R, RoHS

18 miesięcy

12 miesięcy (możliwe przedłużenie)

B&R Automatyka Przemysłowa

ASTOR

10/2015

ASTOR

2 × (0–10 V, 0–20 mA)

ZASILANIE

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY PRODUCENT

DANFOSS

EATON

HF INVERTER

SERIA

VLT AutomationDrive FC 302

VLT MicroDrive FC 51

DE1

E-800

Zakresy napięć i mocy

3 × 200–240 V: 0,25–45 kW 3 × 380–500 V: 0,37–1000 kW 3 × 525–690 V: 11–1400 kW

1 × 200–240 V: 0,18–3,7 kW 3 × 200–240 V: 0,18–3,7 kW 3 × 380–480 V: 0,37–22 kW

1 × 200–240 V: 0,25–2,2 kW 3 × 380–480 V: 0,37–7,5 kW

1 × 220–240 V: 0,25–2,2 kW 3 × 220–240 V: 0,40–2,2 kW 3 × 380–480 V: 0,75–110 kW

Przeciążalność prądowa

160 %/60 s (HD) 110 %/60 s (ND)

150 %/60 s 200 %/2 s

120 %/60 s

tak (EMC C1/C2/C3) opcja skalarne (U/f, U2/f, U/f użyt.), wektorowe bezczujnikowe, wektorowe ze sprzężeniem asynchroniczne, synchroniczne, reluktancyjne enkoder inkrementalny (Sin/Cos, TTL), enkoder absolutny (EnDat, Sin/Cos, Hiperface, SSI)

tak (EMC C1/C2/C3) tak (powyżej 1,5kW)

tak (EMC C1/C2/C3) brak

tak (EMC C3) tak

skalarne (U/f, U2/f, U/f użyt.), wektorowe bezczujnikowe

skalarne (U/f )

skalarne (U/f)

asynchroniczne

asynchroniczne, synchroniczne

brak

Wbudowany filtr przeciwzakł. Wbudowany moduł hamujący

FUNKCJE

STEROWANIE

Algorytmy regulacji Obsługiwane silniki

Obsługiwane sprzężenia

INTERFEJSY

4–32 kHz brak danych

0,8–10 kHz brak danych

STO, opcjonalnie: SS1, SMS, SLS, SSM

brak

brak danych

regulator PID, wbudowany SLC

brak

regulator PID

kontrola hamulca mechanicznego, lotny start, potencjometr cyfrowy, rejestracja danych i błędów

brak

lotny start, funkcja ppoż.

wyśw. 7-segm.

3 brak 1

8 2 1 (5 A/230 V AC)

2–16 kHz 160 % przy 0 Hz

Bezpieczeństwo

Sterowanie (PLC)

Wejścia cyfrowe Wyjścia cyfrowe Wyjścia przekaźnikowe

kontrola hamulca mechanicznego, praca na wspólny wał, wspólna szyna DC, lotny start, potencjometr cyfrowy, rejestracja danych i błędów wyśw. graficzny z klawiaturą i potencjometrem 4 + 2 × (do 110 kHz) 2–32 kHz 2

Wejścia analogowe

2 × (0–10 V, 0/4–20 mA)

1 × (0–10 V, 0/4–20 mA)

2 (0–10 V lub/i 4–20 mA)

Wyjścia analogowe

1 × (0/4–20 mA) + dodatkowe w opcji I/O

1 × (0/4–20 mA)

brak

2 (0–10 V lub/i 4–20 mA)

Komunikacja wbudowana

Modbus RTU, FC Danfoss

Modbus RTU

Modbus RTU, FC Danfoss

SmartWire-DT

brak

IP20 (IP21) –10...+50 °C/5–95 %

IP20 –10...+50 °C/ do 95 %

IP20 –10...+50 °C/ do 90 %

Moduły komunikacyjne

Moduły rozszerzeń PARAMETRY MECHANICZNE I ELEKTRYCZNE

0–650 Hz

Częstotliwość nośna Moment rozruchowy

Panel kontrolny

INNE

0–300 Hz

0–590 Hz @ 5 kHz

Inne

0–200 Hz (wektor) 0–400 Hz (U/f) 2–16 kHz 100 % przy 1,5 Hz

Częstotliwość wyjściowa

Obudowa Warunki pracy

Profibus DP, Profinet IO, DeviceNet, EtherNet/IP, CANopen, Modbus TCP, EtherCAT, Ethernet POWERLINK wejść/wyjść, przekaźnikowy, enkodera, dodatkowego zasilania, RTC, termistora, Safety, zdalnego monitoringu IP20 (IP00, IP21, IP54, IP55, IP66) –10...+50 °C/5–95 %

wyśw. graficzny z klawiaturą i potencjometrem 4 + 1 × (do 5 kHz) brak 1

Certyfikaty/dopuszczenia

CE, UL, cUL, C-Tick, GOST R, RoHS, morskie

CE, UL, cUL, C-Tick, GOST R, RoHS

CE, UL, cUL, c-Tick, EAC

CE, UL, RoHS, CCC

Gwarancja

18 miesięcy (4 lata w programie DrivePro)

18 miesięcy (do 2 lat w programie DrivePro)

24 miesiące

12 miesięcy (do 5 lat)

Dystrybutor

Danfoss Poland

Eaton

HF Inverter Polska

AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY HF INVERTER

LENZE

EP-66

SMV

1 × 220–240 V: 0,25–2,2 kW 3 × 220–240 V: 0,40–2,2 kW 3 × 380–480 V: 0,75–90 kW

1 × 120–240 V: 0,25–1,1 kW 1 × 200–240 V: 0,25–2,2 kW 3 × 200–240 V: 1,1–15 kW 3 × 400–480 V: 0,37–45 kW 3 × 480–600 V: 0,75–45 kW

3 × 400 V: 0,37–370 kW

150 %/60 s

200 %/15 s (do 7,5 kW) 180 %/15 s (11–45 kW) 150 %/60 s

150 %/60 s 200 %/0,5 s

tak (EMC C3) tak skalarne (U/f), wektorowe bezczujnikowe

brak tak (powyżej 30 kW) skalarne (U/f), wektorowe bezczujnikowe (tryb prędkościowy i momentowy)

tak tak skalarne (U/f, U2/f), wektorowe bezczujnikowe, wektorowe ze sprzężeniem asynchroniczne, synchroniczne, reluktancyjne, liniowe

MITSUBISHI ELECTRIC

FR-A840

FR-F840

3 × 200 V: 0,37–500 kW 3 × 380–500 V: 0,37–500 kW 3 × 575 V: 0,37–500 kW

3 × 200 V: 0,37–500 kW 3 × 380–500 V: 0,37–630 kW 3 × 575 V: 0,37–500 kW

200 %/60 s, 250 %/3 s (HD) 200 %/3 s, 150 %/60 s (ND) 120 %/60 s, 150 %/3 s (LD) 110 %/60 s, 1200 %/3 s (SLD) tak (EMC C3) tak (do 55 kW) skalarne (U/f–5p), wektorowe bezczujnikowe, wektorowe ze sprzężeniem asynchroniczne, synchroniczne, reluktancyjne

120 %/60 s, 150 %/3 s (LD) 110 %/60 s, 1200 %/3 s (SLD) tak (EMC C3) brak skalarne (U/f–5p, U/f OEC), wektorowe bezczujnikowe

asynchroniczne, synchroniczne

asynchroniczne

enkoder inkrementalny (HTL/TTL)

brak

enkoder (HTL, Sin/Cos, SSI) resolver

enkoder inkrementalny, enkoder absolutny (EnDat, Sin/Cos)

brak

0–650 Hz

500 Hz (omija dual use)

1 kHz

0–1000 Hz

0–400 Hz

0,8–16 kHz 180%

4–16 kHz brak danych

brak danych

brak

2–16 kHz brak danych opcjonalnie: STO, SS1, SS2, SOS, SLS, SMS, SDI, OMS, SSM, SLI, ProfiSafe

do 14,5 kHz 200 % przy 0,3 Hz STO, opcjonalnie: SS1, SLS, SOS, ProfiSafe, CC-Link IE Safety

regulator PID

regulator PID, sekwencja (16 kroków)

wbudowana logika PLC

wbudowany PLC serii L z RTC (programowanie po USB)

lotny start, funkcja ppoż.

sterowanie hamulcem, lotny start

praca jako niezależny napęd lub oś serwo (sterowanie z PLC), wspólna szyna DC, sterowanie hamulcem, lotny start

wyśw. 7-segm. lub graficzny

wyśw. 7-segm. z klawiaturą

wyśw. graficzny z klawiaturą

8 2 1 (5 A/230 V AC)

4 1 1

8 4 brak

2 (0–10 V lub/i 4–20 mA)

1 × (0–10 V, 4–20 mA)

2 × (0–10 V, 4–20 mA)

autodiagnostyka, pozycjonowanie abs. i inkr., zaawans. sterowanie hamulcem, funkcja antywahaniowa, rejestracja danych i błędów na pamięci USB (wbudowany port typu Host) wbudowany wyśw. 7-segm. lub graficzny z klawiaturą 12 5 2 1 × (0–10 V, 0–20 mA) + 2 × (0–10 V)

do 14,5 kHz 150 % przy 0,3 Hz STO, opcjonalnie: SS1, SLS, SOS, ProfiSafe, CC-Link IE Safety 2 regulatory PID, wbudowany PLC serii L z RTC (programowanie po USB) autodiagnostyka, wykrywanie uszkodzeń mech., pomiar temperatury otoczenia, rejestracja danych i błędów na pamięci USB (wbudowany port typu Host) wbudowany wyśw. 7-segm. lub graficzny z klawiaturą 12 5 2 1 × (0–10 V, 0–20 mA) + 2 × (0–10 V)

2 (0–10 V lub/i 4–20 mA)

1 × (0–10 V)

2 × (–10–10 V)

1 × (0–20 mA) + 1 × (0–10 V)

Modbus RTU

brak

CANopen

Modbus RTU

Modbus RTU/BACnet

CANopen, EtherCAT

PROFIBUS DP, DeviceNet, EtherNet/IP, CANopen, Modbus RTU, LECOM

Profibus DP, Profinet I/O, DeviceNet, EtherNet/IP, EtherCAT, Ethernet POWERLINK

Profibus DP, Profinet I/O, DeviceNet, ControlNet, EtherNet/IP, Modbus RTU/TCP, EtherCAT, LonWorks, CC-link, SSCNET III

Profibus DP, Profinet I/O, DeviceNet, ControlNet, EtherNet/IP, Modbus RTU/TCP, EtherCAT, LonWorks, CC-link

wejść/wyjść, enkodera

wejść/wyjść, przekaźnikowy

wejść/wyjść, częstotliwościowe, Safety, pamięci

wejść/wyjść, przekaźnikowy, enkodera, RTC, Safety

IP66 –10...+40 °C

IP31 (IP65) –10...+55 °C

IP20 –10...+55 °C

IP20 (IP00, IP55) –10...+50 °C/do 95 %

CE, UL, RoHS, CCC

CE, UL, cUL, cULus, RoHS, C-Tick, GOST R

CE, UL

IP20 (IP00, IP55) –10...+50 °C/do 95 % CE, UL, cUL, C-Tick, NK, GOST R, RoHS, morskie (DNV, ABS, NK, BV, LR, RMRS)

12 miesięcy (do 5 lat)

24 miesiące (możliwość przedłużenia)

24 miesiące

36 miesięcy (wydłużona)

HF Inverter Polska

Lenze Polska

Mitsubishi Electric Polska

10/2015

asynchroniczne, synchroniczne, reluktancyjne

CE, UL, cUL, C-Tick, NK, GOST R, RoHS

STEROWANIE

ZASILANIE

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY PRODUCENT

OMRON

SERIA

Zakresy napięć i mocy

PARKER

MX2

AC10

AC30V

3 × 200–240 V: 0,4–55 kW 3 × 380–480 V: 0,4–132 kW

1 × 200–240 V: 0,1–2,2 kW 3 × 200–240 V: 0,1–15 kW 3 × 380–480 V: 0,4–15 kW

1 × 220–240 V: 0,2–2,2 kW 3 × 220–240 V: 0,2–2,2 kW 3 × 380–480 V: 0,2–180 kW

3 × 400–480 V: 1,1–250 kW

Przeciążalność prądowa

200 %/3 s 150 %/60 s

150 %/60 s

150 %/60 s (HD) 110 %/60 s (ND) 180 %/3 s

Wbudowany filtr przeciwzakł.

tak

tak (dla modeli IP54)

opcja

opcja (EMC C2/C3)

Wbudowany moduł hamujący

tak (do 22 kW)

tak

opcja

Algorytmy regulacji

skalarne (U/f–7p, U2/f), wektorowe bezczujnikowe, wektorowe ze sprzężeniem

skalarne (U/f), wektorowe bezczujnikowe

skalarne (U/f–6p, U2/f), wektorowe bezczujnikowe

skalarne (U/f), wektorowe bezczujnikowe, wektorowe ze sprzężeniem

Obsługiwane silniki

asynchroniczne

asynchroniczne, synchroniczne

Obsługiwane sprzężenia

enkoder

enkoder (proste pozycjonowanie)

brak

enkoder inkrementalny

Częstotliwość wyjściowa

0,1–400 Hz

0,5–590 Hz

Częstotliwość nośna

0,5–15 kHz 200 % przy 0,0 Hz (wektor. ze sprzęż.), 150 % przy 0,3 Hz (wektor. bezczujnik.) brak

2–15kHz

0,8–10 kHz

0–500 Hz @ 4 kHz, 0–1 kHz @ 8 kHz, 0–1,5 kHz @12 kHz 2–16 kHz

200 % przy 0,5 Hz

150 % przy 0,5 Hz

brak danych

wejście bezpieczeństwa

brak

STO

Sterowanie (PLC)

regulator PID, prosty program

regulator PID

regulator PID, logika PLC

Inne

brak

Panel kontrolny

wyśw. graficzny z klawiaturą

wyśw. 7-segm. z klawiaturą

Moment rozruchowy

FUNKCJE

Bezpieczeństwo

Wejścia cyfrowe Wyjścia cyfrowe

INTERFEJSY

Wyjścia przekaźnikowe Wejścia analogowe Wyjścia analogowe Komunikacja wbudowana

INNE

PARAMETRY MECHANICZNE I ELEKTRYCZNE

Moduły komunikacyjne

Moduły rozszerzeń Obudowa Warunki pracy Certyfikaty/dopuszczenia

OMRON

8 7 5 2 2 × (R: 2,5 A/250 V AC, 3 A/30 V DC; 2 × (R: 2,5 A/250 V AC, 3 A/30 V DC; I: 0,2 A/250 V AC, 0,7 A/30 V DC) I: 0,2 A/250 V AC, 0,7 A/30 V DC) 1 × (0–10 V, –10–10 V, 0–20 mA) 1 × (0–10 V) + 1 × (4–20 mA) 1 × (0–10 V, 0–20 mA) 1 × (0–10 V)

wyśw. 7-segm. z klawiaturą i potencjometrem 8 2

wyśw. graficzny z klawiaturą 3–7 0–4

1 × (5 A/250 V AC, 5 A/30 V DC)

2 × (0–10 V, 0/4–20 mA) 2 × (0–10 V, 0–20 mA)

2 2

Modbus ASCII/RTU

Modbus TCP

Modbus RTU

Profibus DP, DeviceNet, Modbus, EtherCAT, CompoNet, ML2

Profibus DP, DeviceNet, EtherNet/IP, Modbus, EtherCAT, CompoNet, ML2

wejść/wyjść, enkodera

wejść/wyjść

brak

IP20 –10...+50 °C /20–90 %

IP20 (IP54) –10...+50 °C/20–90 %

IP20 (IP66) 0...+40 °C /do 90 %

Profibus DP, Profinet IO, DeviceNet, ControlNet, EtherNet/IP, CANoppen, Modbus RTU/TCP, EtherCAT, CC-Link, BACnet IP, BACnet MSTP wejść/wyjść, termistora, enkodera, RTC IP20 0...+40 °C /do 85 %

CE, cULus, RoHS

CE, UL, cUL, RoHS

brak

Gwarancja

36 miesięcy

brak danych

Dystrybutor

Omron Polska

Parker Polska

AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY ROCKWELL AUTOMATION

ROCKWELL AUTOMATION

SIEMENS

PowerFlex 525 1 × 100–120 V: 0,4–11 kW 3 × 200–240 V: 0,4–15 kW 3 × 380–480 V: 0,4–22 kW 3 × 525–600 V: 0,4–22 kW

PowerFlex 755

Sinamics V20

3 × 380–480 V: 0,75–1400 kW 3 × 600–690 V: 7,5–1500 kW

1 × 200–240 V: 0,12–3,0 kW 3 × 380–480 V: 0,37–22/30 kW (LO/HO)

Micromaster 440 1 × 200–240 V: 0,12–3 kW 3 × 200–240 V: 0,12–45 kW 3 × 380–480 V: 0,37–250 kW 3 × 500–600 V: 0,75–90 kW

150 %/60 s, 180 %/3 s (HD) 110 %/60 s, 150 %/3 s (ND)

150 %/60 s (HO) 110 %/60 s (LO)

150 %/60 s 200 %/3 s

tak (EMC C1/C2/C3)

opcja (EMC C2/C3)

opcja

tak skalarne (U/f), wektorowe bezczujnikowe, wektorowe ze sprzężeniem,

tak (powyżej 7,5 kW)

tak (0,12–75 kW)

skalarne (U/f, U2/f, U/f użyt.)

skalarne (U/f, U2/f, U/f użyt.), wektorowe

asynchroniczne

asynchroniczne, synchroniczne

brak

enkoder

150 %/60 s, 180 %/3 s (HD) 110 %/60 s, 150 %/3 s (ND) tak (EMC C2/C3 dla modeli 240 V i 480 V) tak skalarne (U/f), wektorowe bezczujnikowe, wektorowe ze sprzężeniem, asynchroniczne enkoder inkrementalny

asynchroniczne, synchroniczne enkoder inkrementalny, enkoder absolutny (EnDat, Hiperface, SSI i BiSS)

0–500 Hz

0–325 Hz @ 2 kHz, 0–590 Hz @ 4 kHz

0–550 Hz

0–650 Hz

2–16 kHz

2–12 kHz

2–16 kHz

brak danych

STO

STO, SSM

brak

2 regulatory PID

wbudowany moduł PLC (DeviceLogix)

brak regulator PID z autostrojeniem, funkcje logiczne, technika BICO, makra połączeń i aplikacji

regulator PID, funkcje logiczne

wyśw. 7-segm. z klawiaturą i potencjometrem 7 2

technologia FORCE, tryb osi serwo (sterowanej z PLC lub niezależnej), integracja z CIP Motion, regulacja napięcia i częstotliwości dla obciążeń niesilnikowych (rezystancyjnych i indukcyjnych) wyśw. graficzny z klawiaturą 1 (maks. do 30) brak (maks. do 10)

brak (maks. do 10)

1 × (0,5 A/250 V AC, 0,5 A/30 V DC)

3 × (2 A/250 V AC, 5 A/30 V DC)

1 × (–10–10 V) + 1 × (4–20 mA) 1 × (0–10 V, 4–20 mA) Modbus RTU, EtherNet/IP

brak (maks. do 10) brak (maks. do 10)

2 (konfigurowalne) 1 × (0–20 mA)

2 × (0–10 V, 0–20 mA) 2 × (0–20 mA)

EtherNet/IP

Modbus RTU, USS

USS

Profibus DP, Profinet IO, DeviceNet, ControlNet, EtherNet/IP, CANopen, Modbus RTU/TCP, LonWorks, BACnet

brak

Profibus DP

moduł ładowania parametrów

enodera

IP20 od –10 do +40 °C /0–95 %

IP20 –10...+50 °C/do 95 %

CE, cULus, C-Tick, KC, EAC

CE, UL, cUL, C-Tick

wspólna szyna DC, Zero Stacking

Profibus DP, DeviceNet

enkodera IP20 (IP30) –20...+50 °C CE, UL, cUL, KCC, ATEX, RoHS, C-Tick, GHOST R, TUV, morskie (LR) =W40 RAControls

10/2015

wejść/wyjść, enkodera, Safety, pomocniczego zasilania, ATEX IP20 (IP54) –10...+50 °C /0–95 % CE, UL, cUL, KCC, RoHS, C-Tick, NSG 24 miesiące (od sprzedaży), 18 miesięcy (od produkcji) RAControls

wspólna szyna DC, Zero Stacking, stopniowanie silników, lotny start, automatyczny restart, tryb ECO i hibernacji

lotny start

wyśw. 7-segm. z klawiaturą

4 1

6 brak

brak danych

Siemens Polska

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

natomiast w sposób bezpośredni (np. z użyciem estymatorów lub obserwatorów zmiennych stanu), co jest określane jako bezpośrednie sterowanie polowo-zorientowane (ang. Indirect Field Oriented Control, w skrócie IFOC). Metoda ta umożliwia wprawdzie stabilną pracę w bardzo szerokim zakresie prędkości, ale jest to okupione stosunkowo skomplikowaną strukturą układu sterowania, co utrudnia jej implementację z braku wystarczająco wydajnych układów sterowania.

W połowie lat 80. powstała kolejna metoda sterowania wektorowego, określana jako bezpośrednie sterowanie momentem (ang. Direct Torque Control, w skrócie DTC). Zaproponowana po raz pierwszy przez I. Takahashi, opiera się na bezpośrednim powiązaniu momentu elektromagnetycznego i strumienia stojana z jego napięciem. Umożliwia to bardzo szybkie sterowanie momentem, przy użyciu dużo prostszej struktury sterowania, a co za tym idzie przy niewielkich wymaganiach sprzęto-

NAPĘDY SĄ DOBIERANE WZGLĘDEM POTRZEB WYNIKAJĄCYCH Z KONKRETNYCH ZASTOSOWAŃ Napędy Lenze SMV wykorzystywane są przez naszych klientów w prostszych aplikacjach, takich jak systemy chłodzenia i klimatyzacji, układy pompowe, systemy transportowe, bramy i bariery podnoszone i przesuwne, czy też rogatki. Z kolei do najbardziej zaawansowanych zastosowań dedykowany jest napęd Lenze 9400. Umożliwia on realizację złożonych zadań napędowych dla pojedynczej osi w powiązaniu z układem sterowania i regulacji urządzenia, co jest możliwe dzięki wbudowanemu w ten napęd sterownikowi PLC. Seria 9400 może być również stosowana w systemach wieloosiowych z wykorzystaniem wspólnej szyny DC. Realizacja wymagających zadań w napędach Lenze zapewniana jest dzięki zaawansowanym algorytmom wektorowym, dzięki którym można realizować różnorodne opcje pracy w trybach serwo. Napędy rozszerzane są głównie o moduły komunikacyjne dla sieci takich, jak Profibus/ Profinet, Modbus czy EtherCAT. Popularnym modułem jest również SM301, który udostępnia różnorodne funkcje bezpieczeństwa, między innymi bezpieczne wyłączenie momentu (STO), bezpieczny stop (SS1, SS2), monitorowanie prędkości bezpiecznej czy obsługę sieci ProfiSafe. Do realizacji hamowania elektrycznego można podłączyć rezystory hamujące, a w przypadku zastosowania hamulca mechanicznego w silniku są do dyspozycji odpowiednie moduły do jego sterowania. Adam Depta, Lenze Polska

wych. Te cechy sprawiły, że przez długi czas było to rozwiązanie praktycznie bezkonkurencyjne. Metoda DTC nie była jednak zupełnie wolna od wad. Stosowana w niej zmienna częstotliwość łączeń tranzystorów falownika powoduje zmienność strat (ich składowej odpowiedzialnej za straty łączeniowe). Pewnym rozwiązaniem była metoda DSC (ang. Direct Self Control) opracowana przez M. Depenbrocka, nie nadawała się ona jednak do zastosowania w układach bezczujnikowych na skutek problemów ze stabilną estymacją prędkości kątowej. Bardzo dobrą jakość pracy w trybie bezczujnikowym, niskie straty łączeniowe i bardzo dobre właściwości dynamiczne w szerokim zakresie prędkości zaoferowała dopiero metoda sterowania SVM (ang. Space Vector Modulation) będąca kolejną ewolucją metody DTC. Jej zastosowanie wiąże się jednak z dużą złożonością obliczeniową i zależnością od parametrów silnika, co upodabnia tę metodę do sterowania DFOC. Wystarczająca moc obliczeniowa nie jest już dzisiaj wprawdzie problemem, a co najwyżej przekłada się na koszty, należy jednak pamiętać, że metody wektorowe są o wiele bardziej wymagające pod względem konfiguracji napędu i często wymagają przeprowadzenia identyfikacji parametrów silnika (tzw. autotuningu) w celu osiągnięcia oczekiwanego efektu. AUTOMATYKA

Fot. Lenze, Parker

Rys. 5. Napęd Lenze 9400 oraz opcjonalny moduł Safety

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

WSZECHSTRONNOŚĆ ZASTOSOWANIA OZNACZA MOŻLIWOŚĆ DOPASOWANIA FUNKCJI PRZEMIENNIKA DO APLIKACJI NAPĘDOWEJ Uniwersalne przemienniki PowerFlex 525 i 755 wykorzystywane są w bardzo szerokim spektrum zastosowań. I tak seria PowerFlex 525 jest używana w mniej zaawansowanych aplikacjach (dla silników o mocy do 22 kW), takich jak pompy, systemy wentylacyjne HVAC czy urządzenia transportowe. Oferuje ona sterowanie typu „Economize”, pozwalające na zmniejszenie zużycia energii. Przemienniki PowerFlex 755 są natomiast najczęściej wykorzystywane do bardzo wymagających aplikacji, obejmujących między innymi pozycjonowanie, synchronizację dwóch lub więcej prze-

mienników czy też wszędzie tam, gdzie potrzebne są rozbudowane funkcje bezpieczeństwa. Zaawansowane funkcje przemienników tej serii obejmują między innymi sterowanie silnikami serwo PMSM (silniki synchroniczne o magnesach trwałych). Spośród dodatkowych akcesoriów przeznaczonych do serii PowerFlex 525 i 755 największą popularnością cieszą się interfejsy HIM, enkodery, karty komunikacyjne, a także dławiki i rezystory hamowania. Tomasz Depta, RAControls

Fot. Lenze, Parker

FUNKCJE DODATKOWE Jak wspomniano na początku, tzw. układy mikroprocesorowe przemienników częstotliwości, poza sterowaniem częścią mocy, mogą realizować także wiele dodatkowych funkcji. Sprzyja temu ich rosnąca wydajność, a także duża konkurencja na rynku, które sprawiają, że – poza oferowanymi przez praktycznie wszystkie urządzenia funkcjami diagnostycznymi i komunikacyjnymi – wbudowuje się w nie także funkcje umożliwiające realizację w mniejszym lub większym stopniu zadań normalnie realizowanych przez sterowniki PLC. W najprostszych rozwiązaniach mogą to być wbudowane regulatory PID, umożliwiające realizację aplikacji ze sprzężeniem zwrotnym, takich jak odwijanie/nawijanie z kontrolą naciągu. Bardziej zaawansowane pod tym względem przemienniki umożli-

Rys. 6. Przemiennik częstotliwości firmy Parker AC30V

R E K L A M A

10/2015

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY wiają konfigurację sekwencji operacji, co pozwala np. na proste pozycjonowanie, czy też mają wbudowane makra, mogące znacząco przyspieszyć uruchomienie. Najbardziej zaawansowane udostępniają logikę lub mają wbudowany sterownik PLC, co czyni z nich urządzenia w dużej mierze niezależne. Z użyciem takiego przemiennika i panelu operatorskiego można stworzyć kompletny układ sterowania nawet do bardziej wymagających aplikacji. Innym czynnikiem motywującym producentów do rozszerzania możliwości przemienników są dyrektywy unijne i prawo krajowe, nakładające na urządzenia automatyki przemysłowej coraz większe wymagania w zakresie bezpieczeństwa. Producenci wyposażają je więc coraz częściej we wbudowane lub realizowane z użyciem dodatkowych modułów tzw. funkcje Safety (rys. 5). Najpopularniejsze to funkcja STO (ang. Safe Torque Off), realizująca bezpieczne zatrzymanie napędu przez wyłączenie momentu, funkcja SLS (ang. Safe Limited Speed), która po aktywacji za pomocą wejścia cyfrowego nie pozwala przekroczyć wybranej, bezpiecznej prędkości maszyny czy też funkcje SS1 i SS2 (ang. Safe Stop 1, Safe Stop 2), realizujące kontrolowane zatrzymanie odpowiednio kategorii 1 i 2. Inne implementowane przez producentów funkcje

Rys. 7. Napęd z serii PowerFlex 520 w układzie DLR (ang. Device Level Ring) tj. topologii pierścienia z zastosowaniem wbudowanych przełączników sieciowych urządzeń

do zastosowań bezpieczeństwa, dostępnych w niektórych przemiennikach. We współczesne przemiennikach częstotliwości klasyczne sieci interfejsy szeregowe coraz częściej zastępowane są komunikacją z użyciem nowoczesnych protokołów opartych na przemysłowym Ethernecie, takich jak EtherNet/ IP, PROFINET czy EtherCAT. Umożliwia to prostszą integrację z resztą systemu

NAJBARDZIEJ ZAAWANSOWANE UDOSTĘPNIAJĄ LOGIKĘ LUB MAJĄ WBUDOWANY STEROWNIK PLC, CO CZYNI Z NICH URZĄDZENIA W DUŻEJ MIERZE NIEZALEŻNE. bezpieczeństwa to np. SSM (ang. Safe Speed Monitor) i SMS (ang. Safe Maximum Speed), zabezpieczające przed przekroczeniem minimalnej i maksymalnej prędkości bezpiecznej, SDI (ang. Safe Direction), zabezpieczająca przed obrotami silnika w niezamierzonym kierunku czy SOS (ang. Safe Operating Stop), zapewniająca bezpieczne zatrzymanie silnika bez wyłączania momentu. Warto również wspomnieć o protokołach takich jak PROFIsafe czy CC-Link IE Safety, przeznaczonych 56

sterowania i ujednolicenie sieci w nim zastosowanych a także stosowanie topologii znanych z sieci komputerowych (rys. 6).

PODSUMOWANIE Przemienniki częstotliwości powoli przestają być już tylko prostymi układami do regulacji prędkości silników asynchronicznych. Silna konkurencja na rynku tych urządzeń, a także coraz większe możliwości i niższa cena układów mikroprocesorowych skłaniają pro-

ducentów do implementowania coraz bardziej zaawansowanych funkcji. Koszt części sterowniczej, szczególnie w przypadku dużych przemienników, staje się coraz mniejszy w porównaniu z kosztem części mocy, toteż coraz częściej produkowane są bardziej uniwersalne urządzenia, a zanikają powoli proste układy ze sterowaniem skalarnym. Oczywiście algorytmy skalarne pozostaną nadal niezastąpione tam, gdzie wymagane jest jednoczesne sterowanie wieloma silnikami, do zasilania urządzeń bezsilnikowych, bądź w prostych aplikacjach, gdzie parametryzacja przemiennika ma być sprowadzona do niezbędnego minimum, ale nie zmienia to faktu, że coraz popularniejsze staje się stosowanie zaawansowanych przemienników z silnikami synchronicznymi do precyzyjnego pozycjonowania i synchronizacji. Podobnie jak w przypadku innych urządzeń z branży, także w przypadku przemienników częstotliwości widać tendencję do integracji funkcji bezpieczeństwa. Ten pozytywny trend kształtowany jest nie tylko poprzez wymogi prawne, ale przede wszystkim coraz większe oczekiwania klientów w tym zakresie. Marcin Zawisza AUTOMATYKA

AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

WSZECHSTRONNE I EKONOMICZNE PRZEMIENNIKI CZĘSTOTLIWOŚCI LENZE SERII SMV

Tobiasz Witor

zięki łatwej instalacji, programowaniu i uruchamianiu produktów firma Lenze może zaoferować idealne urządzenia do sterowania silnikiem dla producentów maszyn oraz użytkowników końcowych.

PROSTOTA Innowacyjne, wtykowe chipy EPM umożliwiają bezpośrednie zaprogramowanie kilku przemienników przed lub po ich zainstalowaniu. Prosty, intuicyjny wyświetlacz na ściance czołowej przemiennika umożliwia szybką diagnostykę.

ELASTYCZNOŚĆ Przemienniki częstotliwości serii SMV zapewniają dynamiczną charakterystykę momentu obrotowego, zaawansowane automatyczne dostrajanie i robiącą wrażenie moc przy niskich obrotach. Seria SMV została skonstruowana z myślą o sterowaniu silnikami, które wymagają dynamicznej regulacji prędkości i momentu obrotowego. Dlatego też seria ta nadaje się idealnie do napędów przenośników i maszyn pakujących. Dla zastosowań pompowo-wentylatorowych SMV wyposażono w funkcje odmulania pomp i przeczyszczania wentylatorów oraz w regulator PID. Standardowo w tych aplikacjach ustawiany jest zmienny tryb pracy U/f.

NIEZAWODNOŚĆ Szczególny nacisk, jaki firma Lenze kładzie na jakość i stały rozwój produktów, gwarantuje wysoką zdolność przenoszenia obciążeń i pewność ruchową. Nowoczesne urządzenia produkcyjne 58

P R O M O C J A

i systemy zapewnienia jakości gwarantują klientom Lenze najwyższą jakość produktów.

WSPARCIE TECHNICZNE Sieć sprzedaży Lenze, składająca się z 52 oddziałów firmy zlokalizowanych w 60 krajach na wszystkich kontynentach, zatrudnia setki doświadczonych ekspertów, którzy służą fachową pomocą i zapewniają znalezienie najlepszego rozwiązania uwzględniającego konkretne potrzeby użytkownika. Końcowy użytkownik może być spokojny, że fachowcy z Lenze podczas całego cyklu eksploatacji produktu są do jego dyspozycji. Informacje techniczne, dokumentacje i instrukcje można pobrać z ze strony internetowej firmy, dostępnej w najbardziej popularnych językach.

ZASTOSOWANIE PRZEMIENNIKA SMV SMV kontynuuje tradycje w zakresie innowacyjnych produktów związanych z napędami wykorzystującymi prąd zmienny. Dzięki swojej mocy i elastyczności stanowią one atrakcyjne rozwiązanie dla wielu potrzeb napędowych, np. do: • maszyn do przetwórstwa spożywczego, • maszyn pakujących, • systemów transportu i przenośników, • systemów wentylacyjnych i pomp.

CECHY I PARAMETRY PRZEMIENNIKA SMV Charakterystyka przemiennika SMV przedstawia się następująco: • tryby pracy: U/f (stały i zmienny moAUTOMATYKA

Fot. Lenze

Najważniejsze wyzwania, jakie stawia przyszłość, są związane z obniżaniem kosztów produkcji, oszczędnością czasu oraz ze wzrostem niezawodności. Obecny proces produkcji maszyn wymaga szybkiego projektowania i jeszcze szybszego uruchamiania. Takie wyzwania postawiła sobie firma Lenze tworząc serię przemienników SMV.

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY ment), wzmocniona praca w trybie U/f (stały i zmienny moment), wektorowa kontrola prędkości, wektorowa kontrola momentu, • dynamiczny przebieg momentu, • wysoko zaawansowane automatyczne strojenie (kalibracja silnika), • imponująca moc przy niskich obrotach. Przemiennik ma elastyczne zakresy mocy (międzynarodowe napięcia): • 120/240 V, 1-f. (do 1,1 kW), • 200/240 V, 1/3-f. (do 2,2 kW), • 200/240 V, 3-f. (do 15 kW), • 400/480 V, 3-f. (do 45 kW), • 480/600 V, 3-f. (do 45 kW). Cechuje go także prostota programowania: intuicyjny interfejs użytkownika i Elektroniczny Moduł Pamięci (EPM).

MAGISTRALE PRZEMYSŁOWE Dzięki opcjonalnemu wykorzystaniu wtykowych modułów komunikacji przemiennik SMV można łatwo zintegrować z jedną z powszechnie stosowanych sieci przemysłowych. Nie ma przy tym znaczenia, czy dana aplikacja ma zautomatyzować pojedynczą maszynę czy cały system. Nigdy do tej pory włączenie napędu do sieci nie było tak proste. Jeśli przemiennik SMV jest już zamontowany, to można go łatwo na miejscu rozbudować. Możliwa jest integracja z DeviceNet, Modbus-RTU, LECOM, CANopen, EtherNet/IP i Profibus DP.

Fot. Lenze

ELEKTRONICZNY MODUŁ PAMIĘCI (EPM) Szybkie i łatwe zaprogramowanie przemiennika jest możliwe dzięki wykorzystaniu elektronicznego modułu pamięci. EPM przechowuje konfiguracje parametrów napędu i ułatwia uruchamianie: EPM można zaprogramować trzema sposobami: • za pomocą intuicyjnie obsługiwanego, zintegrowanego modułu obsługi, • za pomocą Techlink w środowisku Microsoft WindowsTM, • za pomocą przenośnego programatora EPM. Jak EPM oszczędza czas i pieniądze? Należy stworzyć swój profil parame10/2015

trów i zapisać w programatorze EPM, w Master-EPM lub na swoim komputerze. Następnie należy włożyć EPM do programatora EPM i skopiować parametry w ciągu kilku sekund. Po włożeniu kostki EPM do napędu przemiennik jest zaprogramowany i gotowy do pracy. EPM, który znajduje się w małej, lecz solidnej obudowie, można po prostu wysłać bezpośrednio do klienta pocztą. Dzięki temu producenci maszyn mogą uniknąć kosztów wizyt serwisu związanych z ponownym uruchamianiem napędu. W przypadku wystąpienia awarii przemiennika na miejsce pracy można wysłać napęd do wymiany, a następnie po prostu wyjąć chip EPM ze starego urządzenia i włożyć do nowego. EPM to przykład innowacyjnego sposobu myślenia, który odróżnia Lenze od innych producentów.

WYJĄTKOWO WYSOKI MOMENT ROZRUCHOWY SMV to przemiennik dla wymagających aplikacji. Niezwykle skuteczne sterowanie silnikiem przez SMV zapewnia wysoki moment obrotowy na wale wyjściowym. Przemiennik SMV startuje przy 195 % obciążeniu momentu. Silnik uruchamia nie tylko obciążenie, lecz dostarcza stały, 195 % moment obrotowy, podczas przyspieszania w ciągu 8 sekund do 50 Hz.

DYNAMICZNA REGULACJA PRĘDKOŚCI Gwałtowne obciążenia nie stanowią dla przemiennika SMV żadnego problemu. 100 % obciążenie uzyskane zostaje w ciągu tylko 0,15 sekundy i to w otwartym obwodzie. Dzięki temu unikamy dodatkowych kosztów sprzężenia zwrotnego.

STOPIEŃ OCHRONY Przemiennik SMV dostępny jest w dwóch stopniach ochrony: IP31 oraz IP65. Wysoki stopień ochrony umożliwia wykorzystanie go w trudnych warunkach otoczenia, np. przy wysokiej wilgotności powietrza, częstym czyszczeniu strumieniem wody i pracy na zewnątrz. Wysoki stopień ochrony to oszczędność miejsca i kosztów, dzięki czemu można zrezygnować

z instalacji przemiennika w szafie rozdzielczej, montując go na ścianie lub bezpośrednio na maszynie.

WYŁĄCZNIK ZASILANIA Wyłącznik zasilania odpowiada wymogom IEC 60947-3. Dostępny jest we wszystkich wielkościach przemiennika w stopniu ochrony IP65. Zapewnia bezpieczeństwo przy pracach konserwacyjnych. Dzięki niemu można łatwo rozpoznać, w jakim stanie znajduje się aktualnie napęd, co zapewnia dodatkowe bezpieczeństwo pracy.

DORADZTWO TECHNICZNE, SPRZEDAŻ I SERWIS W spółce Lenze Polska pracuje ponad 30 doświadczonych inżynierów, którzy chętnie doradzą przy doborze oraz kompletacji systemu napędowego. W Katowicach i Toruniu znajdują się punkty serwisowe firmy, świadczące usługi z zakresu napraw gwarancyjnych i pogwarancyjnych. Przemienniki SMV dostępne są „od ręki” z magazynu w Katowicach lub innego centrum logistycznego. Lenze udziela globalnej gwarancji na wszystkie swoje produkty przez 24 miesiące. W całej UE dostawy realizowane są na koszt Lenze. Tobiasz Witor

LENZE POLSKA Sp. z o.o. ul. Roździeńskiego 188b, 40-203 Katowice tel. 32 203 97 73, fax 32 781 01 80 Biuro w Toruniu: ul. Rydygiera 47, 87-100 Toruń tel. 56 658 28 00, fax 56 645 33 56 całodobowa linia serwisowa: 00800 24 46877 e-mail: lenze@lenze.pl www.lenze.com

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

PRZEMIENNIKI CZĘSTOTLIWOŚCI FIRMY PARKER HANNIFIN

ybór przemiennika częstotliwości zależy nie tylko od urządzenia stosowanego w danym procesie technologicznym, ale również od relacji ceny do funkcjonalności, w tym potrzeby stosowania zaawansowanych układów zdalnego sterowania.

AC10 – OPTYMALNE ROZWIĄZANIE Najprostszym i najbardziej ekonomicznym rozwiązaniem do standardowych zastosowań jest seria AC10. Podstawowe parametry to regulacja prędkości obrotowej lub momentu w zakresie mocy 0,2–180 kW przy stopniu ochrony IP20 oraz 0,4–15 kW przy IP66. Mając niewielkie wymiary, specyfikacjami dorównują bardziej zaawansowanym napędom: regulacja wektorowa bezczujnikowa w trybie pracy z silnikami PMAC i indukcyjnymi silnikami AC, częstotliwości wyjściowe do 650 Hz, zasilanie trójfazowe 400 V dla wszystkich pięciu wielkości obudów oraz przeciążalność momentem 150 % w czasie jednej minuty. AC10 to optymalne rozwiązanie dla producentów maszyn szukających kompaktowego, niedrogiego napędu o wysokich osiągach. P R O M O C J A

AC30 – ELASTYCZNOŚĆ ZASTOSOWAŃ Serię AC30 zaprojektowano do sterowania w procesach technologicznych, od najprostszych, pompami lub wentylatorami w pętli otwartej, do tych w pętli zamkniętej. Elastyczna i modułowa konstrukcja pozwala na wybór z szerokiego zakresu typów komunikacji, modułów I/O, które mogą być w zależności od potrzeb. AC30 skonstruowano z myślą o prostocie, co nie ogranicza jednak funkcjonalności przetworników tej serii. Dla szeregu zastosowań przewidziano i zintegrowano specjalne makra, które wraz z funkcjonalnościami PLC pozwalają bardziej zaawansowanym użytkownikom na tworzenie skomplikowanych układów kontroli bez potrzeby stosowania dodatkowego sterownika. Typowe zastosowania przemienników to pompy i wentylatory przemysłowe, przenośniki taśmowe, sprężarki powietrza, wrzeciona maszyn, zasilacze hydrauliczne. PARKER HANNIFIN SALES POLAND Sp. z o.o. ul. Równoległa 8, 02-235 Warszawa tel. 22 573 24 00, fax 22 573 24 03 e-mail: warszawa@parker.com www.parker.com, www.parker.pl

AUTOMATYKA

Fot. Parker

Firma Parker, specjalizująca się w technologii sterowania i napędu, proponuje przemienniki częstotliwości dedykowane różnorodnym zastosowaniom, wśród których na uwagę zasługują ekonomiczne, kompaktowe falowniki AC10 czy seria AC30 z możliwością rozbudowanej komunikacji.

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY SERIA

Zakresy napięć i mocy

AC10 ZASILANIE 1 × 220–240 V: 0,2–2,2 kW 3 × 220–240 V: 0,2–2,2 kW 3 × 380–480 V: 0,2–180 kW

Przeciążalność prądowa

150 %/60 s

Wbudowany filtr przeciwzakł. Wbudowany moduł hamujący

Obsługiwane silniki Obsługiwane sprzężenia

opcja (EMC) opcja STEROWANIE skalarne (U/f – 6p, U2/f), wektorowe bezczujnikowe (Sensorless Vector Control SVC) asynchroniczne, synchroniczne brak

Częstotliwość wyjściowa

0,5–590 Hz

Algorytmy regulacji

Częstotliwość nośna Moment rozruchowy

AC30 V

3 × 400/480 V: 1,1–250 kW 150 %/60 s (HD) 110 %/60 s (ND) 180 %/3 s opcja (EMC C2/C3) opcja skalarne (U/f), wektorowe bezczujnikowe, wektorowe ze sprzężeniem asynchroniczne, synchroniczne (PM) enkoder inkrementalny 0–500 Hz@4 kHz 0–1 kHz@8 kHz 0–1,5 kHz@12 kHz

0,8–10 kHz

2–16 kHz

150 % przy 0,5 Hz FUNKCJE brak regulator PID

Bezpieczeństwo Sterowanie (PLC) Inne Panel kontrolny Wejścia cyfrowe Wyjścia cyfrowe Wyjścia przekaźnikowe Wejścia analogowe Wyjścia analogowe Komunikacja wbudowana

INTERFEJSY wyświetlacz 7-segm. z klawiaturą i potencjometrem 8 2 1 × (5 A/250 V AC, 5 A/30 V DC) 2 × (0–10 V, 0/4–20 mA) 2 × (0–10 V, 0–20 mA) Modbus ASCII/RTU

Moduły komunikacyjne Moduły rozszerzeń

Safe Torque Off (SIL3) regulator PID, logika PLC

wyświetlacz graficzny z klawiaturą 3–7 0– 4 2 2 2 Modbus TCP Profibus DP, Profinet IO, DeviceNet, ControlNet, EtherNet/IP, CANopen, Modbus RTU/TCP, EtherCAT, CC-Link, BACnet IP, BACnet MSTP wejść/wyjść, termistora, enkodera, RTC

Stopień ochrony budowy Warunki pracy Certyfikaty/dopuszczenia

PARAMETRY MECHANICZNE I ELEKTRYCZNE IP20, opcja IP66 od 0 °C do +40 °C/...90 % CE, UL, cUL, RoHS

IP20 od 0 °C do +40 °C/...85 % CE, UL, cUL, RoHS

Tab. Dane techniczne przemienników częstotliwości Parker Polska

Fot. Parker

Mieszadła

Maszyny pakujące

Wirówki

10/2015

Maszyny włókiennicze

Wentylatory

Transportery

Wrzeciona

Bariery automatyczne

PRAWO I NORMY

BEZPIECZEŃSTWO FUNKCJONALNE – CZ. III

NORMY DO PLC I UKŁADÓW STEROWANIA MASZYNAMI Pojęcie bezpieczeństwa funkcjonalnego pojawiło się w pracach normalizacyjnych Podkomitetu 65A IEC w 1985 r. w Montrealu. Było to związane z potrzebą znormalizowania wymagań dotyczących programowalnego sprzętu i jego oprogramowania stosowanego w technice zapewnienia bezpieczeństwa ludzi i zabezpieczania obiektów. Techniki bezpieczeństwa funkcjonalnego są nierozerwalnie związane ze stosowaniem elektroniki programowalnej, której nie daje się w pełni sprawdzić tradycyjnymi technikami pomiarowymi i badawczymi ze względu na zbyt wielką mnogość stanów, które mogą przyjmować. Tadeusz Missala

echniki bezpieczeństwa funkcjonalnego lub zbliżone są stosowane m.in. w przemyśle procesowym, przemyśle budowy maszyn, w budowie urządzeń sterujących, energetyce jądrowej, kolejnictwie czy medycynie. W niniejszym artykule skupiamy się na normach sektorowych dla sterowników programowalnych PLC oraz układów sterowania maszyn.

NORMA BEZPIECZEŃSTWA DLA STEROWNIKÓW PLC PN-EN 61131-6: 2013-07, Sterowniki programowalne – Część 6: Bezpieczeństwo funkcjonalne (wersja angielska). Niniejsza część normy IEC 61131 określa wymagania dotyczące sterowników programowalnych (PLC) i ich peryferii, jak zdefiniowano w części 1, które są przeznaczone do używania jako podsystemy logiczne elektrycznych/ elektronicznych/programowalnych (E/E/PE) systemów związanych z bezpieczeństwem. Sterownik programowalny (i powiązane z nim peryferia) spełniający wymagania niniejszej części jest odpowiedni do zastosowania w systemie związanym z bezpieczeństwem E/E/PE i jest identyfikowany jako bezpieczny sterownik programowalny (FS-PLC). Sterownik FS-PLC jest w ogólności podsystemem sprzętowym i/lub programowym. Sterownik FS-PLC może również zawierać szczególne elementy programowe, np. predefiniowane bloki funkcyjne. System bezpieczeństwa E/E/PE w ogólności składa się z czujników, urządzeń wykonawczych, oprogramowania i podsystemu logicznego. Niniejsza część jest implementacją specyficznych dla produktu wymagań normy IEC 61508 i do-

stosowanie do niniejszej normy spełnia wszystkie wymagania normy IEC 61508 w odniesieniu do FS-PLC. Podczas gdy norma IEC 61508 jest normą systemową, niniejsza norma zapewnia spełnienie szczególnych wymagań produktowych do aplikacji, zgodnie z ideą normy IEC 61508, odniesionych do FS-PLC. Niniejsza część normy IEC 61131 odnosi się tylko do bezpieczeństwa funkcjonalnego i wymagań nienaruszalności bezpieczeństwa FS-PLC, kiedy używane są jako elementy systemów E/E/PE związanych z bezpieczeństwem. Definicja wymagań bezpieczeństwa funkcjonalnego całościowego systemu E/E/PE i wymagań bezpieczeństwa funkcjonalnego ostatecznej aplikacji systemu związanego z bezpieczeństwem są poza zakresem niniejszej normy, ale stanowią jej podstawy. Po informacje charakterystyczne, dotyczące konkretnych aplikacji, czytelnik jest odsyłany do norm takich jak IEC 61511, IEC 62061 i normy ISO 13849. Niniejsza część nie obejmuje ogólnych wymagań bezpieczeństwa FS-PC, takich jak wymagania związane z szokiem elektrycznym i zagrożeniami pożarowymi określonymi w IEC 61131-2. Niniejsza norma stosuje się do FS-PLC z poziomem nienaruszalności bezpieczeństwa (SIL) nie większym niż SIL 3. Celem niniejszej normy jest: • ustanowienie i opisanie elementów cyklu życia bezpieczeństwa FS-PLC, w zgodzie z ogólnym cyklem życia bezpieczeństwa określonym w IEC 61508-1, -2 i -3, • ustanowienie i opisanie wymagań dotyczących FS-PLC, które odnoszą się do bezpieczeństwa funkcjonalnego i wymagań nienaruszalności bezpieczeństwa systemu E/E/PE związanego z bezpieczeństwem, AUTOMATYKA

PRAWO I NORMY • ustanowienie metody oceny FS-PLC w niniejszej normie odnośnie następujących parametrów/kryteriów: – żądanego Poziomu Nienaruszalności Bezpieczeństwa (SIL), do którego FS-PLC jest zdolny, – wartości (PFD) prawdopodobieństwa uszkodzenia na przywołanie, – średniej wartości częstości uszkodzeń niebezpiecznych na godzinę (PFH), – wartości składowej uszkodzeń bezpiecznych (SFF), – wartości tolerancji defektu sprzętu (HFT), – wartości pokrycia diagnostycznego (DC), – weryfikacji, że określone przez producenta FS-PLC procesy cyklu życia bezpieczeństwa są zapewnione w zdefiniowanym stanie bezpiecznym, – działania i techniki dla zapobiegania i kontroli awarii systemowych, – zachowania bezpieczeństwa funkcjonalnego w stanie uszkodzonym w każdym rodzaju awarii określonej w niniejszej części, • ustanowienie definicji i określenie głównych charakterystyk w odniesieniu do wyboru i zastosowania FS-PLC i ich powiązanych peryferii. Niniejsza norma jest adresowania w pierwszej kolejności do producentów FS-PLC. Zawiera także kluczowe dane dla użytkowników FS-PLC w postaci wymagań odnośnie dokumentacji użytkownika. Okres stabilności – 2018 r.

BEZPIECZEŃSTWO UKŁADÓW STEROWANIA MASZYNAMI W obszarze bezpieczeństwa maszyn funkcję podstawową pełni: PN-EN ISO 12100:2012P, Bezpieczeństwo maszyn – Ogólne zasady projektowania – Ocena ryzyka i zmniejszanie ryzyka. W normie zdefiniowano podstawowe terminy, a ponadto określono metodykę oraz zasady oceny i zmniejszania ryzyka, aby ułatwić projektantom zapewnienie bezpieczeństwa na etapie projektowania maszyn. Uwzględniając stan wiedzy i doświadczenie w projektowaniu i użytkowaniu maszyn oraz biorąc pod uwagę 10/2015

bezurazowe zdarzenia wypadkowe i wypadki przy pracy, jak również ryzyko związane z maszynami, dostarcza podstaw do eliminacji zagrożeń, oceny i zmniejszenia ryzyka w odpowiednich fazach cyklu życia maszyny. Podano również odpowiednie terminy i ich definicje. Norma ta ma znacznie szerszy zasięg tematyczny niż układy sterowania maszynami, jednak wyznacza ogólne ramy postępowania przy projektowaniu maszyn i ich części, w tym przy projektowaniu układów sterowania maszynami. W szczególności wprowadza pojęcie projektowania „bezpiecznego samego w sobie”, dotyczącego dowolnego procesu projektowania. Jest w niej zawarte ogólne podejście do oceny zagrożeń i wynikającej z niego wymaganej redukcji ryzyka w przypadku maszyn. Normy specjalistyczne wdrażają, w pewnym sensie, wskazane w tej normie zasady

W normie określono wymagania i sformułowano zalecenia dotyczące projektowania, kompletowania, walidacji i modyfikowania związanych z bezpieczeństwem elektrycznych, elektronicznych i programowalnych elektronicznych systemów sterowania (SRECS) maszynami. Norma ma zastosowanie do systemów sterowania, zarówno pojedynczych jak i ich kombinacji, użytych do wykonywania związanych z bezpieczeństwem funkcji sterujących maszynami, włączając w to grupy maszyn pracujące wspólnie w sposób skoordynowany, które nie są trzymane w ręku podczas pracy. Wymagania normy są sformułowane na podstawie podejścia probabilistycznego, charakteryzującego pakiet norm IEC 61508 i obejmują sprzęt i oprogramowanie. Jako miarę zdolności funkcji bezpieczeństwa do realizacji zadania

JAKO MIARĘ ZDOLNOŚCI ELEMENTÓW SYSTEMÓW STEROWANIA ZWIĄZANYCH Z BEZPIECZEŃSTWEM, DO REALIZACJI ICH ZADANIA PRZYJĘTO PIĘCIOSTOPNIOWY (OD A DO E) UKŁAD POZIOMÓW ZAPEWNIENIA BEZPIECZEŃSTWA (PL). do obszaru układów sterowania maszynami. Z kolei w samym obszarze bezpieczeństwa układów sterowania maszynami istnieją dwa rodzaje norm przedstawiających dwa różne podejścia do zagadnienia. Wynika to z wieloletniej tradycji normalizacji maszyn jako obiektów mechanicznych i zderzenia się z nowszym podejściem wprowadzonym przez specjalistów od elektroniki programowalnej. W wyniku kilkuletniej pracy ekspertów z obu dziedzin te dwa podejścia uległy pewnemu zbliżeniu. W obszarze układów sterowania maszynami normą sektorową bezpieczeństwa funkcjonalnego stowarzyszoną z pakietem PN-EN 61508 jest: PN-EN 62061:2008/A1:2013-06E, Bezpieczeństwo maszyn – Bezpieczeństwo funkcjonalne elektrycznych, elektronicznych i elektronicznych programowalnych systemów sterowania związanych z bezpieczeństwem.

przyjęto, zgodnie z filozofią IEC 61508, poziom nienaruszalności bezpieczeństwa (SIL) zdefiniowany w IEC 61508-1 w kategoriach liczby uszkodzeń niebezpiecznych na godzinę, z tym że liczbę poziomów ograniczono do trzech – poziom SIL 4 uznano za nieosiągalny przez układy sterowania maszynami. Szczególną uwagę – oddzielny załącznik – zwrócono na unikanie uszkodzeń spowodowanych wspólną przyczyną. W normie zamieszczono także metodę określania SIL wymaganego ze względu na zagrożenia występujące w maszynie – jest to inna metoda niż zamieszczone w pakietach norm IEC 61508 i IEC 61511. Wymagania zawarte w normie odnoszą się tylko do bezpieczeństwa funkcjonalnego i są związane z redukcją ryzyka urazu lub utraty zdrowia osób w bezpośrednim sąsiedztwie maszyny oraz bezpośrednio zaangażowanych w użytkowanie maszyny i są ograniczone do ryzyka powstającego ze stro63

PRAWO I NORMY ny samej maszyny lub grupy maszyn pracujących wspólnie w sposób skoordynowany. Nie obejmują natomiast wymagań dotyczących działania nieelektrycznych elementów sterowania maszyny (hydraulicznych, pneumatycznych, mechanicznych). Norma nie obejmuje zagrożeń elektrycznych związanych z użytkowaniem maszyny – te są przedmiotem poprzednio omówionej PN-EN 60204-1. Poprawką A1:2013E zmieniono niektóre definicje przez powołanie jako dokumentu odniesienia normy IEC 61508-4. Zaktualizowano przywołania dokumentów odniesienia ISO 13849-1 i ISO 12100. Zmieniono wymagania dotyczące specyfikacji funkcji sterowania związanych z bezpieczeństwem SRCF oraz wymagania dotyczące konstrukcji i realizacji SRCF. Usunięto załącznik informacyjny zawierający dane o intensywności uszkodzeń elementów elektrycznych i elektronicznych ze względu na jego nieadekwatność do aktualnego stanu techniki oraz załącznik z wymaganiami EMC z powodu kolidowania z innymi normami z tego zakresu. Termin stabilności – 2016 r. W biuletynie IEC „Just published” z 15 czerwca 2015 r. podano informację o opublikowaniu nowego wydania skonsolidowanego, obejmującego: IEC 62061:2005 + AMD1:2012 + AMD2:2015 (CSV Consolidated version). Posługiwanie się tym wydaniem nie wymaga stosowania i powoływania poprawek. UWAGA – różnice w datach wydań przytoczonych w wydaniach polskim i angielskim wynikają z procedury przekształcania norm IEC na normy europejskie. Termin stabilności nowego wydania nie został podany. Z tradycji budowy układów sterowania maszynami wywodzą się kolejne dwie normy. PN-EN ISO 13849-1:2008E, Bezpieczeństwo maszyn – Elementy systemów sterowania związane z bezpieczeństwem – Część 1: Ogólne zasady projektowania. Ta część ISO 13849 jest pomyślana jako zbiór wytycznych wspomagających osoby zajmujące się projektowaniem 64

RELACJE MIĘDZY SIL I PL Oba systemy wyrażania właściwości funkcji bezpieczeństwa w ostateczności stosują ocenę probabilistyczną, toteż istnieje relacja między nimi: PL = a jest poniżej SIL 1, PL = b odpowiada SIL 1, PL = c odpowiada dolnej połowie zakresu SIL 2, PL = d odpowiada górnej połowie zakresu SIL 2, PL = e odpowiada SIL 3.

i oceną związanych z bezpieczeństwem elementów systemów sterowania maszynami, tzn. tych elementów systemów sterowania maszynami, które są przypisane do wykonywania funkcji bezpieczeństwa i które mogą składać się ze sprzętu i oprogramowania oraz być oddzielone od systemu sterowania maszyną lub stanowić jego integralną część. Dodatkowo do zapewnienia funkcji bezpieczeństwa mogą być przewidziane środki sterownicze – np. urządzenie sterowania dwuręcznego jako środek uruchamiania maszyny. Jako miarę zdolności elementów systemów sterowania związanych z bezpieczeństwem, do realizacji ich zadania przyjęto pięciostopniowy (od a do e) układ poziomów zapewnienia bezpieczeństwa (PL). Poziomy zapewnienia bezpieczeństwa są zdefiniowane, podobnie jak w IEC 62061, w kategoriach prawdopodobieństwa powstania uszkodzenia niebezpiecznego na godzinę. Prawdopodobieństwo uszkodzenia niebezpiecznego funkcji bezpieczeństwa jest wynikiem wielu czynników, m.in. struktury sprzętu i oprogramowania, pokrycia diagnostycznego (tj. zakresu mechanizmów wykrywania uszkodzeń), średniego czasu między uszkodzeniami, uszkodzeń o wspólnej przyczynie, procesu projektowania, warunków środowiskowych i procedur użytkowania. W celu pomocy projektantom i ułatwienia oceny wykorzystano wprowadzony przed wielu laty proces kategoryzacji i pojęcie kategorii, których jest pięć (B, 1, 2, 3, 4). Przedstawiono proces przechodzenia

od kategorii do poziomów zapewnienia bezpieczeństwa. W omawianej normie zamieszczono również zestawienie tabelaryczne rekomendacji do stosowania tej normy i IEC 62061. Ogólnie biorąc, do układów elektromechanicznych i elektronicznych, w tym programowalnych, oraz ich kombinacji zaleca się stosowanie IEC 62061. Stosowanie ISO 13849-1 jest obłożone ograniczeniami – tylko do dopuszczalnych architektur. Podobnie stosowanie IEC 62061 do systemów zawierających elementy nieelektryczne wymaga przywołania ISO 13849-1. PN-EN ISO 13849-2:2013-04E, Bezpieczeństwo maszyn – Elementy systemów sterowania związane z bezpieczeństwem – Część 2: Walidacja. W tej części ISO 13849 przedstawiono procesy walidacji funkcji bezpieczeństwa, kategorii i poziomów zapewnienia bezpieczeństwa elementów związanych z bezpieczeństwem systemów sterowania maszynami. Walidacja może być przeprowadzona metodą analizy, poprzez badania lub też kombinacją tych obu metod. Wyszczególniono również okoliczności szczególne, w których należy wykonać badanie. Większość procedur i warunków zawartych w tej części ISO 13849 jest oparta na założeniu, że do oszacowania poziomu zapewnienia bezpieczeństwa (PL) użyto uproszczonych procedur opisanych w ISO 13849-1. Norma nie zawiera więc wytycznych dotyczących sytuacji, gdy do oszacowania PL zastosowano inne procedury, np. modelowanie Markova. W tych przypadkach niektóre zalecenia zawarte w normie będą nieaktualne i będą konieczne dodatkowe wymagania. Nie podano również wymagań do pełnej walidacji programowalnych systemów elektronicznych i dlatego może być wymagane zastosowanie innych norm. Niektóre z wymagań zawartych w normie mają charakter ogólny, podczas gdy inne odnoszą się do konkretnych typów zastosowanych technologii.

prof. dr inż. Tadeusz Missala Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP

AUTOMATYKA

RYNEK

POZIOMICE

MONTOWANE NA URZĄDZENIACH Firma Elesa+Ganter, światowy lider w produkcji standardowych elementów maszyn, wprowadziła do oferty poziomice ułatwiające wypoziomowanie maszyn, urządzeń i przyrządów. Nowa grupa składa się z siedmiu produktów i jest przeznaczona przede wszystkim do montażu na stałe. Dostępne są także wykonania przenośne.

asada działania poziomicy polega na przemieszczaniu się pęcherzyka gazu wewnątrz specjalnie ukształtowanej ampułki wypełnionej cieczą. Za sprawą wyporu hydrostatycznego oraz precyzyjnie wyprofilowanej powierzchni wewnętrznej ampułki, pęcherzyk gazu znajduje się zawsze w jej najwyższej pozycji. Na zewnętrznej powierzchni ampułki naniesiony jest znacznik, określający położenie powierzchni referencyjnej poziomicy (powierzchni odniesie-

Fot. Elesa+Ganter

Fot. 2. Przykład poziomicy oczkowej Elesa+Ganter

Fot. 3. Poziomice wzdłużne Elesa+Ganter

10/2015

Fot. 1. Przykładowe poziomice firmy Elesa+Ganter

nia) względem poziomu. Moment, w którym pęcherzyk gazu znajdzie się w centrum powierzchni ograniczonej znacznikiem oznacza poziome ułożenie powierzchni referencyjnej. Wielkość i kierunek odchylenia pęcherzyka gazu od tej pozycji określa odchylenie powierzchni referencyjnej od poziomu.

PODZIAŁ POZIOMIC Ze względu na budowę, poziomice można podzielić na dwie podstawowe grupy: Poziomice oczkowe, tzw. libelle okrągłe (fot. 2) – wskazują odchylenie od poziomu oraz mierzą jego wartość. Ich cechą charakterystyczną jest możliwość wskazania i pomiaru odchyleń w dowolnym kierunku. Ten typ poziomic dostępny jest w pięciu standardowych wykonaniach, różniących się m.in. sposobem mocowania czy możliwością precyzyjnego wyregulowania ułożenia poziomicy względem samej powierzchni montażu. Wszystkie korpusy libelli okrągłych wykonane są z aluminium (anodowane na czarno lub w kolorze naturalnym). Poziomice rurkowe, tzw. libelle wzdłużne (fot. 3) – mają cylindryczny kształt, w związku z czym wskazują kąt pochylenia jedynie w kierunku osi poziomicy. Dla całkowitego wypoziomoP R O M O C J A

wania powierzchni przy zastosowaniu tego typu poziomic wymagane jest więc zastosowanie dwóch poziomic na jednej płaszczyźnie, usytuowanych względem siebie pod kątem 90°. Poziomice rurkowe dostępne są w trzech wykonaniach, różniących się między sobą położeniem okna odczytu. Montaż poziomic rurkowych odbywa się poprzez przykręcenie. Obudowy tych libelli wykonane są z mosiądzu i pokryte warstwą żywicy epoksydowej w kolorze czarnym lub srebrnym. Potrzeba odpowiedniego usytuowania urządzenia, podzespołu czy też przyrządu jest bardzo powszechna. Dzięki temu poziomice znajdują zastosowanie w wielu aplikacjach, a do najbardziej popularnych należy zaliczyć: • przyrządy geodezyjne, • statywy urządzeń pomiarowych, • urządzenia mobilne np. dźwigi, • urządzenia produkcyjne, które wymagają odpowiedniego ustawienia względem poziomu, jak również częstego przestawiania. ELESA+GANTER POLSKA Sp. z o.o. tel. 22 737 70 47, fax 22 737 70 48 e-mail: egp@elesa-ganter.com.pl www.elesa-ganter.pl www.elesa-ganter.info.pl

RYNEK

BEZKONTAKTOWE BLOKADY BEZPIECZEŃSTWA AZM 200

± 5 mm

Fot. 1a.

ROZWIĄZANIE PROBLEMU ODCHYLEŃ Fot. 1b.

Fot. 2.

Dzięki zastosowaniu nowoczesnej technologii czujników firmy Schmersal w blokadach elektromagnetycznych serii AZM 200 różnica poziomów P R O M O C J A

pomiędzy zworą a blokadą może wynosić ±5 mm, bez wpływu na poprawność pracy urządzenia. Upraszcza to montaż urządzenia oraz pozwala na zredukowanie czynności konserwacyjnych i regulacyjnych osłony, na której blokada jest zamontowana (fot. 1a i fot. 1b).

ŁATWY MONTAŻ Dodatkową zaletą jest zastosowanie dwuszczelinowych otworów montażowych, co pozwala na szybki i łatwy montaż do profili aluminiowych oraz ram stalowych za pomocą jedynie dwóch śrub. Smukły, symetryczny kształt jest zaprojektowany specjalnie do montażu na popularnych profilach aluminiowych o minimalnej szerokości 40 mm. Nowoczesne i ergonomiczne wzornictwo sprawia, że AZM 200 jest właściwym wyborem dla maszyn, gdzie oprócz bezpieczeństwa ważny jest również wygląd zewnętrzny (fot. 2).

BEZPIECZEŃSTWO PRZEDE WSZYSTKIM Trzy diody LED sygnalizują stan pracy blokady, toteż operator zawsze wie czy osłona jest odryglowana (gotowa do otwarcia). Zalety tego urządzenia uwidaczniają się szczególnie przy zastosowaniu do osłon stref niebezpiecznych z możliwością wejścia do wewnątrz. Dzięki zastosowaniu klamki awaryjnej, obsługiwanej jedną ręką, możliwe jest AUTOMATYKA

Fot. Schmersal

onwencjonalne blokady elektromagnetyczne bezpieczeństwa wymagają precyzyjnego ustawienia pozycji montażu blokady oraz aktywatora (elementu ryglowanego). W przypadku nowo produkowanych maszyn i urządzeń to wymaganie jest najczęściej spełnione. Niestety, w miarę użytkowania osłony wzajemne położenie tych elementów może zmienić się na tyle, że zwora nie będzie precyzyjnie trafiać w otwór blokady. Skutkiem jest uszkodzenie jednego bądź obu elementów. To z kolei prowadzi do konieczności zatrzymania produkcji i poświęcenia środków finansowych na naprawę bądź wymianę urządzenia.

Bezkontaktowe blokady bezpieczeństwa AZM 200 firmy Schmersal zostały zaprezentowane po raz pierwszy kilka lat temu, a mimo to nadal uznawane są za produkt innowacyjny i wciąż budzą zainteresowanie nowych klientów. Dzieje się tak za sprawą cech, które odróżniają AZM 200 od blokad o elektromechanicznej zasadzie działania.

RYNEK CECHY UŻYTKOWE: • zastosowane czujniki umożliwiają przesunięcie ±5 mm zwory w stosunku do blokady, • poziom zapewnienia bezpieczeństwa PL „e” według PN-EN ISO 13849-1, • możliwość pracy w aplikacjach SIL 3 według PN-EN 62061/PN-EN 61508, • siła ryglująca Fmaks = 2300 N, • możliwość szeregowego łączenia do 31 urządzeń bez utraty PL „e”, • nowoczesna elektronika umożliwia inteligentną diagnostykę i zwiększa dyspozycyjność maszyny, ponieważ

opuszczenie strefy zagrożonej szybko i bezpiecznie, nawet w przypadku awarii zasilania. Dodatkowo klamkę awaryjną zaprojektowano w taki sposób, aby wykluczone było zaryglowanie blokady od wewnątrz, co uniemożliwia przypadkowe zamknięcie się obsługi wewnątrz urządzenia (fot. 3).

INTELIGENTNY SYSTEM Blokada AZM 200 zwiększa funkcjonalność maszyny poprzez zintegrowanie nowoczesnej elektroniki. Zaimplementowano w niej inteligentny system diagnostyczny, pozwalający na szybkie wykrycie i usunięcie usterki. Wystąpienie błędu nie powoduje bezzwłocznego wyłączenia maszyny – jest on najpierw sygnalizowany, co umożliwia jej kontrolowane zatrzymanie. Dzięki unikalnej, opatentowanej przez Schmersal, zasadzie działania

• •

•

„impuls-echo” nie ma potrzeby stosowania drugiego urządzenia monitorującego pozycję osłony, co było konieczne w przypadku konstruowania systemu bezpieczeństwa kategorii 3 lub 4 (czy też PL „d” lub „e” według PN-EN ISO 13849-1). Blokada AZM 200 może więc być używana jako jedyne urządzenie bezpieczeństwa na osłonie nawet w najbardziej niebezpiecznych maszynach. Co więcej, AZM 200 może być łączona szeregowo z innymi blokadami AZM 200, blokadami MZM 100, wyłącznikami bezpieczeństwa AZ 200, a także z czujnikami bezpieczeństwa rodziny CSS i RSS bez pogorszenia poziomu bezpieczeństwa. Cecha ta znacznie obniża koszty i ilość okablowania oraz upraszcza proces konfiguracji obwodów bezpieczeństwa (fot. 4).

• odryglowanie awaryjne możliwe przy użyciu jednej ręki, nawet w stanie z wyłączonym napięciem zasilania, • prosta, intuicyjna obsługa, • brak ryzyka zranienia wystającymi elementami, • brak potrzeby stosowania dodatkowych klamek czy zatrzasków, • odryglowanie ręczne z obu stron, • możliwość zintegrowania z różnymi systemami magistralowymi, np. Profibus, CANopen, ASI oraz siecią Ethernet.

POTWIERDZONA JAKOŚĆ Blokada elektromagnetyczna AZM 200 umożliwia zabezpieczenie osłony w PL „e” według PN-EN ISO 13849-1 nawet w przypadku szeregowego łączenia. Seria AZM 200 ma świadectwo badania potwierdzające zgodność z wymaganiami norm PN-EN 61508 oraz PN-EN 62061, co pozwala na pracę w aplikacjach SIL 3. Certyfikacja SIL wymaga stosowania wysoce niezawodnych komponentów wewnątrz urządzenia, a także wysokiej odporności na zakłócenia elektromagnetyczne, co jest ważną cechą jakości urządzenia. SCHMERSAL POLSKA Sp.j. ul. Baletowa 29, 02-867 Warszawa tel. 22 250 88 00, fax 22 816 85 80 e-mail: info@schmersal.pl www.schmersal.pl

Fot. 4.

Fot. Schmersal

Fot. 3.

•

usterki nie prowadzą do jej natychmiastowego wyłączenia, nowoczesne i ergonomiczne wzornictwo, prosty montaż, precyzyjna regulacja przez zastosowanie szczelin montażowych w urządzeniu oraz w klamce, niewielka, symetryczna obudowa idealnie pasująca do profili aluminiowych o szerokości 40 mm, sygnalizacja stanu pracy za pomocą diod LED,

10/2015

RYNEK

MODERNIZACJA STEROWANIA BEZ PRZESTOJÓW

WDROŻENIE W FIRMIE CHT/BEZEMA

CHT – PROFIL I STRUKTURA FIRMY Firma CHT rozpoczęła działalność jako dostawca chemii dla włókiennictwa, a następnie poszerzyła ją o chemię specjalistyczną dla włókiennictwa, czyszczenia tekstyliów, chemię budowlaną oraz chemię wysokiej jakości. Większość przychodu firmy generowana jest ze sprzedaży złożonych produktów, które wytwarza się głównie w zakładach produkcyjno-logistycznych w Dusslingen/Niemcy. Jest tam 68 stanowisk przetwórczych, w tym 10 systemów zasilania wyższego rzędu, 40 zbiorników mieszających oraz 14 reaktorów chemicznych. Wiele stanowisk pełni szereg funkcji jednocześnie, umożliwiając wytwarzanie do 100 różnych produktów. P R O M O C J A

CZAS NA MODERNIZACJĘ Stosowane od wielu lat systemy sterowania, interfejsy człowiek–maszyna oraz systemy do gromadzenia danych eksploatacyjnych stawały się coraz mniej wydajne i w firmie zaczęto się obawiać, że nie będą wkrótce mogły sprostać rosnącym wymaganiom rynku pod względem jakości produktów, zapewniania jakości, niezawodności procesów technologicznych i przepisów BHP. Zauważono, iż przestarzała technologia uniemożliwia realizację nowych zamówień. W związku z tym, określono cel modernizacji: wymiana systemów sterowania, interfejsów HMI i gromadzenia danych – które stały się przestarzałe, nieelastyczne i zbyt podatne na awarie – na technologie najwyższej klasy. AUTOMATYKA

Fot. B&R

Przedsiębiorstwa nie mogą sobie pozwolić na dłuższe przestoje w produkcji podczas modernizacji technologii. W takim przypadku stopniowa migracja do nowych rozwiązań jest pożądanym wyjściem z sytuacji. Dzięki stopniowo wprowadzanym zmianom można zwiększyć dostępność systemów i jednocześnie uniknąć długotrwałych przestojów. Przykładem dobrze zorganizowanej modernizacji i zmiany na nowocześniejszy system sterownia jest projekt migracji zrealizowany u producenta specjalistycznych substancji chemicznych – w firmie CHT/BEZEMA

RYNEK NOWY DCS I NOWY SYSTEM STEROWANIA

PODWÓJNA REDUNDACJA

W wyniku szczegółowej analizy ofert firma CHT zdecydowała się na system sterowania procesami APROL firmy B&R. Zastosowanie systemu APROL pozwoliło na stopniowe przeniesienie stanowisk produkcyjnych do nowego systemu kontroli procesów bez wyłączania starych układów, co było jednym z najważniejszych celów zakładu. Drobiazgowo podzielona oferta produktów z zakresu sterowania i HMI, oferowanych przez B&R, pozwoliła firmie CHT dopasować wydajność sterowników PLC w każdym systemie do stawianych mu wymagań, a także wyposażyć systemy w szereg modułów I/O i własne urządzenia HMI. Właśnie ze względu na taką elastyczność rozwiązania firma B&R została również wybrana jako dostawca systemu sterowania i HMI.

W zakładzie wprowadzono nawet podwójną redundancję. Każdy komponent na stanowiskach produkcyjnych podłączony jest do dwóch systemów magistralowych, tj. magistrali operatora i i magistrali procesu. Mogą one zastępować się wzajemnie w razie potrzeby. Ponadto, każde ze stanowisk wyposażono w dwa porty, mogące pełnić funkcje zastępcze wobec siebie. Odpowiada to wymogowi dużej dostępności stanowisk. Analizy sekwencji technologicznych stały się znacznie łatwiejsze niż niegdyś. APROL pozwala analizować współzależności między procesami w czasie rzeczywistym i tym samym można na bieżąco optymalizować technologię. Dzięki dziennikom danych technologicznych można wyśledzić przyczyny braków jakościowych w partiach i analizować je w późniejszym czasie. Firma CHT używa uzupełniających danych do analizy poboru energii i ograniczania jej zużycia. System umożliwia również regulację pojedynczych krytycznych parametrów procesów

Fot. B&R

PROCES MIGRACJI DO NOWEGO SYSTEMU Integratorem nowego systemu była firma Erler. Pierwszy etap migracji zrealizowano na bardzo złożonym stanowisku pilotażowym wyposażonym w około 360 cyfrowych i 20 analogowych kanałów I/O. Etap ten trwał aż do końca 2011 roku, po czym kolejne stanowiska produkcyjne migrowano w tempie niemal jednego na tydzień. W 2013 zakończono migrację na system APROL wszystkich 68 stanowisk w Dusslingen i wówczas nastąpiło ostateczne wyłączenie starych systemów. Nowe rozwiązanie w firmie CHT obejmuje: 46 jednostek HMI Power Panel, niecałe 70 sterowników X20 oraz około 14 000 i 1000 analogowych kanałów I/O X20, a także szereg stanowisk nadzoru zmianowego połączonych siecią VNC. System jest wyposażony w dwa serwery wykonywania programów, jeden serwer technologiczny oraz serwer VNC zabezpieczony systemem gwarantującym ciągłość działania według koncepcji „Disaster Recovery”. Redundantna sieć produkcyjna oparta na Linuksie komunikuje się z urządzeniami na platformie Windows w sieci firmowej za pomocą ściśle określonego interfejsu. 10/2015

w celu poprawy bezpieczeństwa stanowisk, zwłaszcza ze względu na procesy przetwórcze wymagające certyfikatów.

WYZWANIE ZAKOŃCZONE SUKCESEM – WARTO BYŁO MIGROWAĆ Z APROL Stopniowe podejście, równoległa praca APROL z systemami poprzednimi oraz routing danych za pomocą koncentratora danych pozwoliły na zachowanie zdolności produkcyjnych i nie doprowadziły do utraty danych. Nowy zmodernizowany system, oparty na automatyce firmy B&R, pozwala reagować szybciej i elastyczniej na najnowsze trendy, a także ekonomicznie realizować proces zmian. Więcej o APROL na stronie: http:// www.br-automation.com/pl/produkty/ systemy-sterowania-procesem/ B&R AUTOMATYKA PRZEMYSŁOWA Sp. z o.o. ul. Strzeszyńska 33, 60-479 Poznań tel. 61 846 05 00, fax 61 846 05 01 e-mail: office.pl@br-automation.com www.br-automation.com

RYNEK

NIEZAWODNE PROCESY DZIĘKI SERII MS

ZESPOŁY PRZYGOTOWANIA SPRĘŻONEGO POWIETRZA FESTO

integrowane czujniki w zespołach przygotowania powietrza serii MS mają pozytywny wpływ na koszty i oszczędność energii. Diagnostyka, serwis prewencyjny, zdalne sterowanie i monitorowanie ciśnienia, przepływu i różnicy ciśnień, to funkcje zapewniane przez zintegrowane czujniki.

KORZYŚCI Do najważniejszych korzyści, jakie można uzyskać dzięki zastosowaniu zespołów przygotowania powietrza serii MS firmy Festo należą: • skrócony czas przestojów, • zminimalizowane zużycie energii, • lepsza kontrola kosztów dzięki pomiarom zużycia, • proste monitorowanie parametrów procesowych, • planowane okresy serwisowe. 70

P R O M O C J A

PRZYKŁADOWE ROZWIĄZANIA CZUJNIK PRZEPŁYWU SFAM W SERII MS Mogą być zintegrowane z MS bez dodatkowej instalacji! Te rozwiązania są dla siebie stworzone. Charakterystyka: • dynamiczny punkt startowy 1 %, • bardzo wysoka precyzja pomiaru z szerokim zakresem pomiarowym do 15 000 l/min, • informacje o przepływie bezwzględnym i wartościach zużycia, • wygodna obsługa.

CZUJNIK CIŚNIENIA I PODCIŚNIENIA SDE1 Z MS6-FRM Czujnik SDE1 do pomiaru ciśnienia, monitorowania i wykrywania pozwala kontrolować wszystkie wartości ciAUTOMATYKA

Fot. Festo

Seria MS ustala nowe standardy w zakresie rozszerzonego bezpieczeństwa, dostępności urządzeń i efektywnego wykorzystania energii. Dzięki wielu dostępnym funkcjom możliwa jest prosta integracja stosowanych rozwiązań.

RYNEK śnienia, co zwiększa produktywność i przyspiesza uruchomienie systemu. Na zdjęciu przedstawiono go w połączeniu z rozgałęziaczem sprężonego powietrza MS6-FRM.

FILTR MS-LFM-…-DP Pomiar różnicy ciśnień ze wskaźnikiem zanieczyszczeń filtra pozwala na serwis prewencyjny i zwiększenie jakości sprężonego powietrza oraz zgodność z kryteriami ISO. Zapobiega to nadmiernemu spadkowi ciśnienia na filtrze, wiążącemu się z dodatkowym zużyciem energii.

ZAWORY BEZPIECZEŃSTWA Pl c/d/e Zawory bezpieczeństwa szybkiego odpowietrzenia i wolnego startu MS6-SV-E i MS6-SV-D pozwalają na szybkie i sprawne odpowietrzenie, aby zapewnić maksymalne bezpieczeństwo operatorom i urządzeniom w przypadku zatrzymania awaryjnego. Obejmuje to również połączenie magistrali interfejsu ASi Safety-at-Work ze zintegrowanym przełączaniem stanu i wykrywaniem ciśnienia przez magistralę. Zawory bezpieczeństwa MS6-SV-E mają też certyfikację IFA – udokumentowane bezpieczeństwo, zgodnie z EN ISO 13849-1. MS6-SV-E zapewnia Ple/kat. 4 MS6-SV-D zapewnia Pld/kat. 3

MS6-SV-C i MS9-SV-C Tańszym odpowiednikiem dla średnich wymagań bezpieczeństwa, np. dla Pl c, zgodnie z normą EN ISO 13849-1, jest MS6-SV-C. Jeżeli wymagany jest większy przepływ, zaleca się zastosowanie MS9-SV-C.

WYJĄTKOWOŚĆ I ENERGOOSZCZĘDNOŚĆ

Fot. Festo

Integracja różnych wielkości w serii MS to połączenie optymalnego przepływu i kompaktowej konstrukcji – wystarczy wybrać mniejszą wielkość. Inteligentne połączenie różnych wielkości to jedna z charakterystycznych cech serii MS, która daje przewagę nad innymi rozwiązaniami. Połączenia urządzeń oferowane przez Festo zapewniają kombinacje optymalizujące zarówno przestrzeń instalacji, jak i koszty. Przykładem może być połączenie MS6 i MS9. 10/2015

Dzięki przedstawionemu na schemacie połączonemu zespołowi przygotowania powietrza o ciśnieniu 6 barów, przepływie 5000 Nl/min i jakości filtracji 0,01 μm, można zaoszczędzić do 30 proc. kosztów komponentów i do 18 proc. przestrzeni.

NIŻSZE CIŚNIENIE – MNIEJSZE KOSZTY Inteligentne połączenie wielkości oferuje duże możliwości w zakresie ograniczenia zużycia energii i obniżenia kosztów. Połączenie urządzeń o wielkości MS6 z filtrami dokładnymi i mikrofiltrami w MS9 zmniejsza spadki ciśnienia w porównaniu z zespołem składającym się wyłącznie z modułów wielkości MS6. Pozwala to ograniczyć ciśnienie w głównej linii sieci przy tej samej wartości przepływu! Taki zespół umożliwia zredukowanie ciśnienia w sieci z 8 do 6 barów bez żadnych problemów. Obniżenie ciśnienia o 1 bar przekłada się na zmniejszenie kosztów energii o około 6 proc., a koszty inwestycji zaczynają się zwracać już po krótkim czasie.

FESTO Sp. z o. o. Janki k/Warszawy ul. Mszczonowska 7, 05-090 Raszyn Contact Center tel. 22 711 41 00, fax 22 711 41 02 e-mail: orders_pl@festo.com www.festo.pl

RYNEK

NIEZAWODNOŚĆ OD POKOLEŃ MIKROPRZEŁĄCZNIKI HONEYWELL W dzisiejszym świecie nie wyobrażamy sobie życia bez prądu elektrycznego. Każdego dnia do produkcji wdrażane są nowe urządzenia, wykorzystujące rozmaite układy przetwarzające sygnały elektryczne. Umożliwia to rozwijająca się od prawie 200 lat technologia, przez niektórych nazywana czwartą rewolucją przemysłową. W ostatnich dziesięcioleciach zaowocowała ona stworzeniem komponentów, które znacznie usprawniły przesył sygnałów i danych.

MIKROPRZEŁĄCZNIK – SZANSA DLA ELEKTRONIKI Jednak przesył energii elektrycznej rzadko kończy się na przesyle wielkoprądowym i jest także stosowany w obwodach elektronicznych. Taką możliwość dostrzegł amerykański wynalazca Peter McGall w roku 1932, tworząc pierwszy miniaturowy łącznik elektryczny, który obecnie znamy pod nazwą „mikroprzełącznik”. W początkowym okresie angielska nazwa „Micro Switch” nie oznaczała, tak jak obecnie, typu elementu. Była to tylko marka handlowa przedsiębiorstwa Micro Switch, założonego w 1937 r. w miejscowości Freeport w sta w stanie Illinois. Na ówczesne cza czasy sukces tego rozwiązania był tak spektakularny, iż w roku 1950 firma Honeywell, potentat na rynku kompo komponentów i urządzeń automatyki, przejęła Micro Switch wraz z prawami handlowy handlowymi do marki.

Od tego momentu określenie „micro switch” weszło do języka potocznego dzięki firmie Honeywell, która zapewniła odpowiednie wsparcie produktu. Jakość komponentów tej firmy jest stawiana w wielu dziedzinach jako niedościgniony wzorzec. Wystarczy wspomnieć, że elementy wymyślone ponad 80 lat temu są wciąż popularne i produkowane obecnie przez wiele firm na świecie.

KONSTRUKCJA MICRO SWITCHA Na budowę pojedynczego mikroprzełącznika składa się kilka ważnych elementów. W tej małej obudowie znajduje się część napędowa, która jest połączona zestykami wewnątrz łącznika. Część napędowa może mieć kilka wykonań aktuatora – od podstawowego wyprowadzenia (przycisk) po bardziej dopasowane do różnorodnych typów aplikacji w postaci rozmaitych trzpieni oraz dźwigni. Jakość tych elementów często przekłada się na ciągłość procesu produkcyjnego. W zależności od konfiguracji, styki w pozycji bazowej mogą być zwarte lub rozwarte. Są one przystosowane do działania chwilowego (migowego), co oznacza, że po wycofaniu siły działającej na aktuator element wraca do swojej pozycji bazowej i przestaje wysyłać impuls elektryczny lub zwiera obwód ponownie.

Fot. TME

Piotr Sędziak

ednym z bardziej popularnych wynalazków jest łącznik elektryczny. Dzięki temu elementowi zaczęły powstawać różnorodne obwody elektryczne, które następnie łączono w większe sieci.

P R O M O C J A

AUTOMATYKA

RYNEK SERIA ZM/ZM1 – APLIKACJA BEZ GRANIC Mikroprzełączniki firmy Honeywell z serii ZM/ZM1 należą do podstawowej grupy elementów wykorzystywanych w przeróżnych obwodach. W urządzeniach są stosowane w sekcjach sterowniczych, kontrolnych oraz pomiarowych. Dzięki kompaktowym wymiarom istnieje możliwość instalacji takich elementów w aplikacjach, gdzie jest mało miejsca na poszczególne elementy danego obwodu. Pomimo że należą one do grupy podstawowej, mają kilka ważnych cech wyróżniających je spośród produktów konkurencji. Szeroki zakres temperatury pracy, od –40 °C do +125 °C, pozwala temu niepozornemu elementowi na niezawodną pracę w naprawdę trudnych warunkach przez długie lata. Na zwiększenie życia łącznika tej serii ma wpływ także rodzaj zastosowanej wewnątrz sprężyny. Można dokonać wyboru pomiędzy sprężyną śrubową (seria ZM), która pozwala wydłużyć liczbę cykli mechanicznych zadziałania i sprężyną płaską (seria ZM1), dzięki której obciążalność prądowa tego łącznika wynosi nawet 16 A przy napięciu zmiennym 250 V. Dodając do tego szeroki wybór siły nacisku, typu wyprowadzeń oraz rodzaju elementu wykonawczego, otrzymujemy produkt, który będzie „skrojony na miarę” potrzeb danego urządzenia lub systemu. Dzięki takiej różnorodności mikroprzełączniki są używane w różnych dziedzinach gospodarki, od zastosowań przemysłowych po medyczne. Znajdują się m.in. w kserokopiarkach, kasach fiskalnych, lodówkach oraz urządzeniach HVAC (urządzenia do ogrzewania, chłodzenia i wentylacji). Z kolei w łóżkach szpitalnych doskonale nadają się do wykrywania pozycji poręczy.

Honeywell oferuje także mikroprzełączniki serii ZW, których znakiem rozpoznawczym jest wysoki stopień ochrony IP67 (dla modeli z wyprowadzeniami przewodowymi), przeznaczony do aplikacji, w których istnieje ryzyko zalania lub zawilgocenia styków. Mikroprzełączniki ZW mają w pełni pyłoszczelny korpus, dlatego umożliwiają rozszerzenie obszaru zastosowań o dodatkowe aplikacje, mające styczność z bardziej agresywnym środowiskiem. Doskonałymi przykładami zastosowań tego typu przełączników mogą być ciągniki ogrodnicze czy wszelkiego rodzaju skutery wodne lub śnieżne. Warto także wspomnieć, że mikroprzełączniki Honeywell posiadają liczne certyfikaty i spełniają restrykcyjne normy, dzięki czemu znajdują zastosowanie w rozmaitych aplikacjach na całym świecie. Więcej informacji o produktach Honeywell znajdą Państwo na stronie internetowej europejskiego dystrybutora – firmy Transfer Multisort Elektronik (www.tme.eu).

R E K L A M A

SERIA ZW – DO ZADAŃ SPECJALNYCH

inż. Piotr Sędziak

Fot. TME

TRANSFER MULTISORT ELEKTRONIK Sp. z o.o. tel. 42 645 55 55 www.tme.eu

10/2015

RYNEK

PROJEKT GREEN ECONOMY – OPTYMALNY DOBÓR NAPĘDÓW

Mariusz Snowacki

szystkie produkty przechodzą cykl życia składający się z poszczególnych etapów, tj. od wykorzystania surowców i zasobów naturalnych, poprzez produkcję, pakowanie, transport, użytkowanie, recykling, do ostatecznej utylizacji tych produktów. Każdy z tych etapów ma wpływ na środowisko naturalne. W celu poprawy efektywności energetycznej oraz zmniejszenia oddziaływania na środowisko produktów, w tym urządzeń do użytku domowego oraz stosowanych w sektorach usług i przemysłu, została wydana dyrektywa ramowa 2005/32/WE ustanawiająca ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów wykorzystujących energię, zmieniona dyrektywą 2009/125/WE ustanawiającą ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią. Obecnie Komisja Europejska sukcesywnie opracowuje rozporządzenia wykonawcze do wyżej wymienionej dyrektywy, zawierające wymagania dotyczące poszczególnych grup urządzeń.

P R O M O C J A

Rozporządzenia te są bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich UE od dnia ich wejścia w życie.

WYMAGANIA ODNOŚNIE SILNIKÓW ELEKTRYCZNYCH I WENTYLATORÓW Spośród wielu rozporządzeń obowiązujących już od 1 stycznia 2015 r. warto wskazać dwa: Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 640/2009 z dnia 22 lipca 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla silników elektrycznych. Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 327/2011 z dnia 30 marca 2011 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla wentylatorów napędzanych silnikiem elektrycznym o poborze mocy od 125 W do 500 kW. Pierwsze rozporządzenie stanowi, że od 1 stycznia 2015 r. silniki o mocy znamionowej w granicach 7,5–375 kW muszą odpowiadać co najmniej klasie sprawności IE3 zdefiniowanej w pkt 1 załącznika I lub odpowiadać klasie sprawności IE2 zdefiniowanej w pkt 1 załącznika I oraz być wyposażone w sterownik bezstopniowy, którym zgodnie z przyjętą definicją jest również przemiennik częstotliwości. Warto przy tym zaznaczyć, że jest to drugi etap procesu wdrażania tego rozporządzenia. Trzeci – ostatni – AUTOMATYKA

Fot. HF Inverter

Więcej niż 80 proc. wpływu na środowisko mają decyzje podejmowane już na etapie projektowania produktów, a ponad 10 proc. – ich właściwe użytkowanie. Mając to na uwadze, Unia Europejska wprowadza rozporządzenia dotyczące wymogów ekoprojektów dla różnych grup urządzeń. W 2015 r. weszły w życie kolejne, dotyczące silników elektrycznych i wentylatorów.

RYNEK etap będzie obowiązywał od 1 stycznia 2017 r. i będzie dotyczył wszystkich silników o mocy znamionowej w granicach 0,75–375 kW, które będą musiały odpowiadać co najmniej klasie sprawności IE3 zdefiniowanej w pkt 1 załącznika I lub odpowiadać klasie sprawności IE2 zdefiniowanej w pkt 1 załącznika I oraz być wyposażone w sterownik bezstopniowy (przemiennik częstotliwości). Drugie rozporządzenie stanowi, że od 1 stycznia 2015 r. żadne wentylatory nie mogą mieć docelowej sprawności energetycznej o wartości niższej niż określona w załączniku I sekcja 2, tabela 2 i jest to już ostatni etap wdrażania tego rozporządzenia.

NIEWYKORZYSTANY POTENCJAŁ Efektywność energetyczna na podstawie obserwacji polskiego rynku przypomina potwora z Loch Ness – każdy o nim słyszał i wszyscy o nim mówią, ale nikt go nie widział. Inwestorzy nadal często ignorują energooszczędne rozwiązania, które w początkowej fazie inwestycji są rozwiązaniem droższym. Potencjał ekonomiczny w zakresie poprawy efektywności użytkowania energii elektrycznej w polskiej gospodarce jest znaczący i raczej słabo wykorzystany, nie tylko ze względu na szereg istniejących barier wynikających z użytych technologii, ale także z braku wiedzy potrzebnej do optymalnego doboru układów napędowych.

Inauguracja projektu Green Economy w siedzibie HF Inverter Polska w Toruniu

PROJEKT GREEN ECONOMY Przedsiębiorstwo HF Inverter Polska, dysponując doświadczoną kadrą inżynierską, stworzyło autorski projekt Green Economy. Głównym założeniem tego projektu jest propagowanie wiedzy z zakresu optymalnego doboru napędów do potrzeb klientów oraz stałe poszerzanie oferty własnej o napędy efektywne energetycznie. Grupą docelową dla tego projektu są inwestorzy, projektanci i konstruktorzy, służby utrzymania ruchu i szeroka grupa użytkowników napędów. Realizacja tego ambitnego projektu będzie przebiegała w sposób ciągły, poszerzając grupę docelową również o uczniów szkół technicznych i studentów. Firma HF Inverter Polska w ramach realizacji tego projektu postawiła sobie cele szczegółowe, tj.:

• organizowanie cyklicznych szkoleń i seminariów branżowych, • udostępnianie nowoczesnych narzędzi typu B2B (ang. Business to Business) i B2C (ang. Business to Customer), • poszerzanie oferty własnej o nowoczesne rozwiązania z techniki napędowej, • umacnianie posiadanej kadry inżynierskiej.

DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ Projekt Green Economy został zainaugurowany 4 września 2015 r. w siedzibie przedsiębiorstwa HF Inverter Polska w Toruniu podczas zorganizowanego szkolenia z techniki napędowej. Kolejne spotkania dotyczące tego projektu odbędą się we Wrocławiu (październik 2015 r.) oraz w Katowicach (listopad 2015 r.). Od października udostępnione zostanie narzędzie B2B dla obecnych klientów spółki HF Inverter Polska, a do końca 2015 r. spółka udostępni w Internecie szereg narzędzi B2C. Więcej informacji można znaleźć na stronach internetowych oraz portalach społecznościowych HF Inverter Polska. Mariusz Snowacki

Fot. HF Inverter

HF INVERTER POLSKA s.c.

Spotkania szkoleniowe odbywają się w różnych miastach w Polsce

10/2015

ul. M. Skłodowskiej-Curie 101E 87-100 Toruń tel. 56 653 99 16, 56 623 73 16 fax 56 623 73 17 e-mail: biuro@hfinverter.pl www.hfinverter.pl

RYNEK

NAJNOWSZY TREND W ROBOTYCE – CZUJNIKI SIŁY I MOMENTÓW OBROTOWYCH Wzrost udziału robotów w procesach produkcyjnych połączony ze wzrostem komplikacji procesów technologicznych wykonywanych przez roboty wymusza rozwój oprzyrządowania umożliwiający realizację postawionych zadań.

kcesoria robota mają bardzo duży wpływ na jego wydajność, elastyczność i zakresy stosowania, a najnowsze osiągnięcia w systemach szybkiej wymiany narzędzi, napędach oraz czujnikach wskazują na ogromny potencjał rozwoju osprzętu dla robotów.

PRECYZYJNE CZUJNIKI DO ZASTOSOWAŃ SPECJALNYCH

Czujnik siły i momentu FTNet

Firma SCHUNK, lider kompetencji w zakresie komponentów do automatyzacji produkcji, posiada szeroką paletę produktów przeznaczonych do wyposażenia robotów przemysłowych i laboratoryjnych, umożliwiających tworzenie aplikacji standardowych jak i dedykowanych pod rozwiązania specjalne. Należą do nich m.in. czujniki siły i momentu, niezbędne w wielu procesach. Z wysoką precyzją można nimi kontrolować moment i siłę z jaką robot oddziałuje na produkt. Ma to bardzo duże znaczenie w zastosowaniach przemysłowych – w czynnościach technologicznych, takich jak montaż P R O M O C J A

elementów, gratowanie, szlifowanie, polerowanie, zginanie, skręcanie – oraz umożliwia zastosowanie robotów w szybko rozwijającej się chirurgii zrobotyzowanej, a także w robotyce serwisowej, w której roboty współpracują bezpośrednio z ludźmi.

CZUJNIK FTNET – LIDER WIELOFUNKCYJNOŚCI Szerokie zastosowanie w procesach wymagających precyzji ma inteligentny czujnik siły i momentu typu FTNet. Czujnik mierzy z wysoką precyzją siłę i moment względem sześciu osi. Dzięki prędkości wysyłania danych do 7000 Hz, czterem możliwym protokołom komunikacyjnym (Ethernet, EtherNet/IP, DeviceNet, CAN-Bus), zdalnemu sterowaniu przez LAN i konfiguracji przez interfejs www, FTNet jest obecnie najbardziej wielofunkcyjnym czujnikiem siły i momentów dla automatyki przemysłowej. SCHUNK oferuje kilka typów sensorów umożliwiających pomiar siły w zakresie od 12 N do 40 000 N i momentu w zakresie od 0,5 Nm do 6000 Nm.

SCHUNK INTEC Sp. z o.o. ul. Puławska 40 A 05-500 Piaseczno tel. 22 726 25 00 fax 22 726 25 25 e-mail: info@pl.schunk.com www.pl.schunk.com

AUTOMATYKA

RYNEK

EXTENDERY USB I KVM

– CO TO WŁAŚCIWIE JEST? Zdalny dostęp do urządzeń z interfejsem USB, np. magazynujących, od pewnego czasu jest wymagany w aplikacjach przemysłowych. To samo dotyczy dostępu do komputerów znacznie oddalonych od miejsca, w którym chcielibyśmy mieć do nich dostęp.

ystemy informatyczne są coraz bardziej rozproszone, ale nadal poszczególne elementy muszą się ze sobą „dogadywać”, nawet na odległość.

EXTENDERY FIRMY ICRON Rozwiązaniem w przypadku urządzeń z interfejsem USB są zaawansowane extendery firmy Icron, które umożliwiają nawiązywanie komunikacji za pomocą różnych mediów transmisyjnych, takich jak: kabel UTP kat. 5, światłowód lub standard Ethernet. W przypadku Ethernetu połączenie między dwoma modułami może być realizowane za pośrednictwem sieci LAN, a więc przełączników ethernetowych, co znacznie ułatwia wdrożenie extendera przy wykorzystaniu istniejącej infrastruktury sieciowej.

pracowane i niezawodne. Jakość wykonania również jest na najwyższym poziomie, co widać od razu przy pierwszym kontakcie z tym sprzętem. Warto też dodać, że podłączenie i uruchomienie zestawu extenderów KVM lub extenderów USB firmy Icron jest bardzo proste i intuicyjne – nie wymaga specjalistycznej wiedzy. Piotr Gocłowski ELMARK AUTOMATYKA Sp. z o.o. ul. Niemcewicza 76 05-075 Warszawa-Wesoła tel. 22 773 79 37, fax 22 773 79 36 e-mail: elmark@elmark.com.pl www.elmark.com.pl

R E K L A M A

Fot. SCHUNK, Elmark Automatyka

KVM VS STANDARDOWE ROZWIĄZANIA Potrzeba zdalnego dostępu do komputerów pojawiła się niemal tak wcześnie, jak sam komputer. Na rynku można znaleźć urządzenia, które udostępniają obraz i porty USB komputera po kablu UTP, jednak często nie gwarantują one wysokiej jakości obrazu i odpowiedniej przepustowości portów. Dobrym rozwiązaniem są extendery KVM firmy Icron, które w odróżnieniu od pulpitu zdalnego podpiętego do sieci Ethernet zwalniają komputer z dodatkowych obliczeń, są bardzo łatwe w użyciu, a przy tym niezawodne. Co więcej, extendery KVM znacznie trudniej podsłuchać niż standardowe rozwiązania, w których stosowane są własne protokoły komunikacyjne. Natomiast extender KVM wykorzystuje skrętkę i stosuje niejawny standard komunikacyjny, co bardzo utrudnia podsłuchanie przesyłanych informacji.

KILKA SŁÓW O PRODUCENCIE Icron to kanadyjska firma, która od lat rozwija ofertę w zakresie urządzeń zdalnego dostępu, dzięki czemu są one do10/2015

P R O M O C J A

RYNEK

Niezawodny przeładunek materiałów jest niezbędny w przypadku każdego systemu transportowego – od centrów logistycznych po magazyny i porty lotnicze. Towary muszą być szybko i dokładnie dystrybuowane do określonego miejsca przeznaczenia. W całym procesie kluczową rolę odgrywa bezpieczeństwo i wydajność.

ozwiązania czujnikowe firmy Pepperl+Fuchs umożliwiają płynną realizację procesów w intralogistyce, szybkie transportowanie towarów i optymalne wykorzystanie miejsca w magazynach. Ich zastosowania wiążą się z identyfikacją, pozycjonowaniem, zapobieganiem kolizjom oraz przesyłaniem danych.

ZASTOSOWANIA ZWIĄZANE Z PRZEŁADUNKIEM MATERIAŁÓW Kolorowa farba/taśma wyznacza trasę, kody Data Matrix umożliwiają pozycjonowanie bezwzględne, a kody sterujące informują o zbliżających się zakrętach lub łukach – system pozycjonowania PGV to jedyny dostępny na rynku produkt oferujący w jednym urządzeniu funkcje nawigacji, śledzenia i przesyłania informacji zwrotnych o położeniu dla pojazdów sterowanych automatycznie.

Skaner laserowy R2000 imponuje niezwykłą dokładnością pomiaru odległości w zakresie 360°. Dzięki wysokiej częstotliwości skanowania doskonale nadaje się do zastosowań wymagających dużej szybkości działania w logistyce, przenośnikach przemysłowych oraz transporcie. Niewielki czujnik F190 wyróżnia się zakresem pomiarowym wynoszącym 0,2–1,5 m. Może wykrywać jednocześnie kilka produktów w pojemniku przy użyciu funkcji odczytu kilku etykiet. Powoduje to zmniejszenie poziomu skomplikowania układu oraz skrócenie czasu przetwarzania. Zastosowanie kurtyny LGM eliminuje konieczność dokonywania w zadaniach pomiarowych skomplikowanych obliczeń na bazie pojedynczej wiązki. W urządzeniu zintegrowano 16 opcji pomiarowych. Użytkownik może wybrać tryb optymalny dla danego zastosowania oraz uzyskać bezpośrednio zmierzoną wartość w milimetrach poprzez interfejs IO-Link.

MAGAZYNY I CHŁODNIE Zastosowania w podajnikach materiału i urządzeniach transportowych w magazynach z wysokimi regałami i chłodniach obejmują: • precyzyjne pozycjonowanie układów napędowych i podnoszących w osiach X i Y, • monitorowanie bezpiecznej prędkości podajników materiału lub urządzeń transportowych, • niezawodne sterowanie prześwitem umożliwiające bezpieczne transportowanie towarów, • określanie kierunku przegród w celu niezawodnego monitorowania zawartości regałów, 78

P R O M O C J A

AUTOMATYKA

Fot. Pepperl+Fuchs

NIEZAWODNY PRZEŁADUNEK MATERIAŁÓW

RYNEK

System pozycjonowania PGV – śledzenie pojazdów sterowanych automatycznie

Laserowy skaner 2D R2000 – precyzyjny pomiar odległości

Głowica UHF RFID F190 – odczyt i zapis do 40 etykiet jednocześnie

Kurtyna świetlna LGM – niezawodny pomiar i identyfikacja

Fot. Pepperl+Fuchs

• kontrolowanie odległości w celu zapobiegania kolizjom na linii, • dokładny pomiar odległości oraz szybkie przesyłanie danych do i ze sterownika.

ZAUTOMATYZOWANE SYSTEMY TRANSPORTOWE Wśród rozwiązań dla zautomatyzowanych systemów transportowych, takich jak przenośniki transportu ciągłego, przenośniki podwieszone, dźwigi, po-

jazdy sterowane automatycznie czy wózki widłowe są: • niezawodna identyfikacja palet, pojemników lub towarów, • sterowanie prześwitem umożliwiające bezpieczne transportowanie towarów, • precyzyjne pozycjonowanie i mierzenie odległości w celu zapobiegania kolizjom, • dokładny pomiar wysokości obiektów w celu optymalnego wykorzystania powierzchni magazynowej,

• mobilne rejestrowanie danych w celu zapewnienia jakości, • monitorowanie prędkości, wysokości oraz pochylenia w celu zapewnienia bezpieczeństwa osób i materiałów. PEPPERL+FUCHS Sp. z o.o. ul. Owsiana 12 03-825 Warszawa tel. 22 256 97 70 e-mail: info@pl.pepperl-fuchs.com www.pepperl-fuchs.pl R E K L A M A

Pepperl+Fuchs Sp. z o.o. ul. Owsiana 12, 03-825 Warszawa Nowy adres Tel. +48 22 256 97 70

Your automation, our passion.

Industrial Sensors

Niezawodne i kompletne rozwiązania dla automatyki przemysłowej Czujniki zbliżeniowe

Czujniki ultradźwiękowe

Czujniki wychylenia i przyspieszenia

Czujniki fotoelektryczne

Enkodery obrotowe

Systemy AS-i

Systemy pozycjonowania

Systemy identyfikacji

Przemysłowe systemy wizyjne 10/2015

WYDARZENIA

ENERGETYKA I AUTOMATYKA W CENTRUM WYDARZEŃ 28. edycja Międzynarodowych Energetycznych Targów Bielskich za nami. Energetab 2015 zgromadził ponad 730 wystawców z 17 krajów Europy oraz Azji, którzy przedstawili najnowocześniejsze rozwiązania dla energetyki. Wśród nich pojawiło się wielu przedstawicieli świata automatyki.

a trzy dni, od 15 do 17 września, teren ZIAD Bielsko-Biała, organizatora targów Energetab, ponownie stał się areną spotkań i rozmów czołowych przedstawicieli sektora elektroenergetycznego w Polsce i nie tylko. Tegoroczne wydarzenie stało pod znakiem wyjątkowo przyjaznej aury, sprzyjającej wizytom, owocnym rozmowom, pogłębianiu współpracy i nawiązywaniu nowych kontaktów. – Od lat bielskie targi słyną z wysokiej frekwencji, zarówno wśród firm promujących swoje rozwiązania, jak i zwiedzających. Również tegoroczna edycja cieszyła się dużym zainteresowaniem wśród klientów naszej firmy. Niewątpliwie bielskie targi nadal pozostają kluczowymi targami dla branży energetycz-

nej w naszym kraju – mówi Jarosław Kapturski, specjalista ds. promocji i marketingu Tekniska Polska podkreślając, że jest to doskonałe miejsce do spotkań i przedyskutowania aktualnych trendów oraz problemów, z jakimi spotyka się branża energetyczna. Ekspozycja targowa podzielona była na trzy obszary tematyczne: wytwarzanie energii elektrycznej i cieplnej; przesył, dystrybucja i rozdział energii elektrycznej i cieplnej oraz elektrotechnika i elektronika przemysłowa. W gronie wystawców pojawili się zarówno światowi potentaci w dostarczaniu rozwiązań dla energetyki, których produkty można znaleźć na wszystkich kontynentach, jak i krajowi producenci zaawansowanych technologicznie AUTOMATYKA

Fot. U. Chojnacka (Automatyka), J. Górska-Szkaradek (Automatyka)

TARGI ENERGETAB 2015

WYDARZENIA urządzeń i maszyn zaprojektowanych z myślą o wytwarzaniu i dostarczaniu energii elektrycznej.

AUTOMATYKA W ŚWIECIE ENERGETYKI

nia z naszymi partnerami, jak również okazja, by dać się poznać potencjalnym nowym klientom. Dla firmy Schneider Electric targi Energetab, jak co roku, to doskonała okazja do zaprezentowania innowacyjnych rozwiązań i podzielenia się wiedzą w zakresie realizacji projektów dotyczących energetyki, a każda edycja to możliwość pokazania kolejnych nowości produktowych. To również okazja do osobistego spotkania się z partnerami i klientami, z którymi na co dzień kontakt odbywa się za pośrednictwem kanałów elektronicznych. Od kilkunastu lat pojawia się na targach Energetab firma Astat. – Z roku na rok zauważamy coraz większą frekwencję. Oczywiście zawsze dużym znakiem zapytania jest pogoda. W tym roku i w ostatnich latach jednak i ona nam sprzyja, podobnie jak liczba odwiedzających nasze stoisko. W tym roku mieliśmy wyjątkowo wielu odwiedzających, co cieszy nas tym bardziej, że były to głównie firmy, rzadziej indy-

Fot. U. Chojnacka (Automatyka), J. Górska-Szkaradek (Automatyka)

Coraz liczniejszą reprezentację na bielskich targach, zarówno jako wystawcy, jak i odwiedzający, mają przedstawiciele branży szeroko pojmowanej automatyki. – Część przychodzi, by zobaczyć, co wymyśliła konkurencja. To zrozumiałe, ponieważ w tej chwili branża dostawców komponentów automatyki i integratorów jest już na tyle rozwinięta w Polsce, że trzeba się bardzo „rozpychać” na rynku, a walka o klienta i rynek jest bardzo zacięta. Coraz trudniej też w tej chwili o partnerstwo firm – zauważa Marcin Skwarek, MAPS SCADA & RTU Product Leader Mitsubishi Electric. Powodów, dla których wystawcy uznają, że warto tu być, jest jednak znacznie więcej. – Do tej pory pojawialiśmy się na targach Energetab je-

dynie od czasu do czasu, jednak sądzę, że po tegorocznej edycji zagościmy tu jako stały wystawca. Do obecności w tym miejscu skłonił nas prestiż targów oraz duża liczba firm, które tu się wystawiają. Zwłaszcza, że wśród nich są wszyscy najwięksi rynkowi gracze i nasi konkurenci. Obecność tutaj to dla nas z jednej strony kwestia wizerunkowa, a z drugiej – promocja naszych rozwiązań, tym bardziej, że część odwiedzających nie zna jeszcze niektórych naszych produktów – mówi Marcin Skwarek, dodając, że targi to okazja do wymiany doświadczeń, rozmów i stworzenia wstępu do zawieranych później kontraktów. – Nie rozmawiamy tutaj o pieniądzach, lecz raczej o możliwościach naszych produktów – wyjaśnia przedstawiciel Mitsubishi Electric. Wiele powodów do obecności w Bielsku-Białej widzi także Jacek Zarzycki, Application Manager w Eaton Electric: – Targi Energetab to dla nas możliwość umocnienia marki, przedstawienia nowych rozwiązań i spotka-

10/2015

widualne osoby – mówi Waldemar Fedorowicz, szef sprzedaży spółki Astat.

PREMIERY I NIE TYLKO Tegoroczne wydarzenie było okazją do zapoznania się zarówno z rynkowymi debiutami, jak i bliższego przyjrzenia produktom już funkcjonującym na rynku. Wśród nich były trzy kluczowe rozwiązania firmy Eaton Electric dla rynku automatyki: nowy system rozproszonych wejść/wyjść serii XN300, panele operatorskie XV300 oraz rozwinięcie systemu SmartWire-DT o komponenty IP69, czyli tzw. T-Connectory. – Klienci zwracali uwagę na kompaktowe wymiary systemu XN300 – jeden moduł przy obrysie frontowym zaledwie 12,5 x 102 mm umożliwia podłączenie 82

aż 20 wejść cyfrowych. Poszczególne moduły montowane są ze sobą za pomocą pewnych, czteropozycyjnych zatrzasków i wyposażone w diody statusu umieszczone tuż obok przyłącza każdego przewodu. Pozytywnie odbierana jest możliwość beznarzędziowego wprowadzania przewodów i wyjmowalne wtyczki – mówi Jacek Zarzycki. W tegorocznej prezentacji Eaton znalazły się także m.in. oprawy oświetleniowe – w tym wersje dedykowane środowiskom zagrożonym wybuchem, rozwiązania sterowania oświetleniem iLight oraz oświetlenia awaryjnego, ekologiczne rozdzielnice Xiria, przemienniki częstotliwości oraz UPS’y. Uwagę odwiedzających przykuwało także stoisko Mitsubishi Electric. Dla wielu z nich zaskoczeniem był brak

obecności robotów, z którymi ta marka jest silnie kojarzona. W tym roku firma postawiła m.in. na aparaturę łączeniową. – Jesteśmy konkurencyjni do ABB, Schneidera i Eatona i uznaliśmy, że targi Energetab to dobre miejsce, by uświadomić klientom, że mamy tego typu ofertę, ponieważ do tej pory bowiem wystawialiśmy raczej komponenty automatyki – wyjaśnia Marcin Skwarek. W tej edycji targów Energetab Mitsubishi Electric prezentowało też m.in. nową serię mierników elektrycznych wraz z oprogramowaniem do ich obsługi, w tym do odczytywania danych, oraz rozwijany od kilku lat system SCADA MAPS. – Na tegorocznych targach promowaliśmy nasz system SCADA jako system monitoringu rozdzielni stacji transformatorowych w połączeniu z modułami RTU, dzięki którym można połączyć się ze stacją trafo za pośrednictwem sieci komórkowej GSM – mówi Marcin Skwarek. Swój debiut miał tutaj także system DCS – PMSXpro. – To produkt do dużych aplikacji typu rafinerie oczyszczalnie, gazownie, elektrownie czy elektrociepłownie – wyjaśnia Marcin Skwarek. Nowością były również wyłączniki średniego napięcia oraz odświeżona seria wyłączników silnikowych, styczników i falowników niskiego napięcia. Astat prezentował w tym roku nowości z zakresu pomiarów i zarządzania energetycznego oraz jakości energii oraz kompensacji prądów zwarciowych. – Prezentowaliśmy także komponenty z zakresu kompensacji mocy biernej, kompletne rozwiązania plug&play z nową technologią diagnozy i serwisowania, narzędzia zaciskające i końcówki kablowe, wysokoprądowe złącza kablowe od 16 A do 32 A i odpowiednie do tego rozdzielnice – opowiada Waldemar Fedorowicz. Szczególnym zainteresowaniem na stoisku firmy Astat cieszyły się regulatory niskiego napięcia w sieciach energetycznych. Od wielu lat na targach obecna jest firma Phoenix Contact. Wśród produktów, które można było zobaczyć na jej stoisku, były złączki typu cross. – W jednej takiej złączce może być nawet osiem przewodów, a jednocześnie są one bardzo wąskie, dzięki czemu zajmują niewiele miejsca. Co więcej, przeAUTOMATYKA

Fot. U. Chojnacka (Automatyka), J. Górska-Szkaradek (Automatyka)

WYDARZENIA

WYDARZENIA MAŁA (R)EWOLUCJA Część wystawców zauważa zmianę w podejściu klientów, którzy pojawiają się na targach Energetab. – W poprzednich latach w większym stopniu zwiedzający zapoznawali się z nowościami na rynku energetycznym, natomiast aktualnie szukają konkretnych rozwiązań dla swoich aplikacji – stwierdza Jarosław Kapturski. Wiele wskazuje na to, że organizatorzy targów mogą nadal liczyć na duże zainteresowanie ze strony wystawców z branży automatyki. – Targi wciąż rozrastają się, pojawia się coraz więcej firm, które wcześniej nie były tu obecne, a wystawiały się jedynie na Automaticonie. Obserwujemy, że przybywa firm z branży automatyki, a wynika to zapewne w dużej mierze z koniunktury, jaka wytworzyła się w branży energetycznej – zauważa Waldemar Fedorowicz. Zmiany zauważalne są również w samym charakterze wydarzenia. – Patrząc na Energetab, widzę coraz bardziej dynamiczny rozwój tych targów. Z jednej strony ekspozycyjny – jeszcze kilka lat temu niektórzy wystawcy mieli tu małe stoisko, a dziś mają kilkukrotnie większe, a z drugiej strony rozwój branżowy – zauważalne jest coraz większe urozmaicenie w zakresie tematyki, z którą wystawiają się tutaj firmy – mówi Marcin Skwarek. Oczywiście trzon wystawców tworzą nadal firmy ściśle powiązane z energetyką. – Inne branże wciąż stanowią margines, chociaż coraz częściej zaczynają pojawiać się firmy, które wcześniej w ogóle nie miały do czynie-

nia z energetyką, natomiast obecnie, w związku z rozwojem tego sektora przemysłu, zaczęły oferować rozwiązania, idealnie nadające się dla tej branży, na przykład rozwiązania z branży IT. Energetab to jednak wciąż targi stricte energetyczne, zarówno jeśli chodzi o profil wystawców, jak i odwiedzających – stwierdza Dariusz Chiliński.

BILANS NA PLUS Zdecydowana większość wystawców zapisze tegoroczną obecność na targach Energetab po stronie „ma”. – Jesteśmy bardzo zadowoleni z frekwencji odwiedzających. Przyjechaliśmy na Energetab z przeczuciem, że warto tu być, ale chyba nikt z nas nie spodziewał się, że zainteresowanie będzie tak duże – jesteśmy bardzo mile zaskoczeni. Zgodnie z oczekiwaniem największym zainteresowaniem cieszył się drugi dzień targów, lecz nawet pierwszy dzień, który zazwyczaj traktowany jest nieco „po macoszemu”, przerósł nasze najśmielsze oczekiwania – opowiada Marcin Skwarek. Pozostaje życzyć organizatorom i wystawcom, by podobne wrażenia towarzyszyły im w przyszłym roku – kolejna edycja targów Energetab odbędzie się od 13 do 15 września 2016 r. Strategicznym Partnerem targów Energetab 2015 była spółka Tauron Polska Energia. Miesięcznik „Automatyka” był patronem medialnym wydarzenia. Urszula Chojnacka AUTOMATYKA

Fot. U. Chojnacka (Automatyka), J. Górska-Szkaradek (Automatyka)

wody, które z nich wychodzą mają różne kolory i dzięki temu monter od razu wie, z jakim przewodem ma do czynienia i jak je podłączyć, co jest o tyle istotne, że mając do czynienia z różnymi typami szaf sterowniczych łatwo się pomylić – mówi Dariusz Chiliński, kierownik działu marketingu Phoenix Contact. Firma prezentowała ponadto system złącz wtykowych specjalnie do instalacji fotowoltaicznych i gotowe zestawy fotowoltaiczne ze zintegrowaną ochroną przed przepięciami przeznaczone do 1–5 łańcuchów ogniw fotowoltaicznych. – Fotowoltaika rozwija się bardzo dynamicznie, więc wprowadzamy coraz więcej produktów, które znajdują w niej zastosowanie. Szykujemy też kilka nowości, które będą zaprezentowane na targach w Hannowerze – zaznacza Dariusz Chiliński. Spółka Schneider Electric zaprezentowała innowacyjne rozwiązania z zakresu rozdziału energii, w tym PowerLogic PM5000 – analizator parametrów sieci do podstawowych o zaawansowanych aplikacji pomiarowych, Premser – rozdzielnicę SN nowej generacji w izolacji stałej SSiS, Easergy T200I – sterownik do automatyzacji stacji, charakteryzujący się redukcją współczynników SAIDI i SAIFI oraz przywróceniem zasilania w czasie poniżej sekund, a ponadto EVLink – innowacyjną stację do ładowania pojazdów elektrycznych. Z kolei wśród odwiedzających stoisko Tekniska Polska szczególnym zainteresowaniem cieszyły się rozwiązania związane z cyberbezpieczeństwem i komunikacją bezprzewodową.

10/2015

WYDARZENIA

Zwycięska drużyna Space Design Team z Kanady

Drużyna #next team z Białegostoku zajęła II miejsce

EUROPEAN ROVER CHALLENGE ZAKOŃCZONY

Łazik marsjański testuje teren

uropean Rover Challenge to największa impreza robotyczno-kosmiczna w Europie o charakterze naukowo-technologicznym. Składa się z dwóch części – Europejskich Zawodów Łazików Marsjańskich oraz Pokazów Naukowo-Technologicznych. Zawody ERC rozgrywane były 5 i 6 września w siedzibie organizatora – Regionalnego Centrum Naukowo-Technologicznego w Podzamczu koło Chęcin. Roboty skonstruowane

przez studentów wykonywały zadania w warunkach symulujących teren Marsa. Łaziki walczyły w pięciu konkurencjach: inżynieryjnej, transportowej, geologicznej oraz serwisowej. Ich zadania polegały m.in. na przełączaniu włączników na reaktorze, pomiarze prądu, pobraniu podzespołu znajdującego się w magazynie części i pokonaniu wyznaczonej trasy, bez podglądu z kamer. Zawody oceniane były przez zespół polskich i zagranicznych specjalistów

Pokazy naukowo-technologiczne cieszyły się dużym zainteresowaniem

AUTOMATYKA

Fot. PlanetPR

W tegorocznej edycji European Rover Challenge – odbywających się w Polsce zawodów łazików marsjańskich dla studentów – rywalizowały 24 drużyny z całego świata, m.in. Stanów Zjednoczonych, Australii, Turcji, Bangladeszu, Egiptu czy Indii.

WYDARZENIA

Uczestnicy ERC reprezentowali międzynarodowe środowisko

w dziedzinie teledetekcji, nawigacji satelitarnej czy geologii planetarnej. Podium drugiej edycji międzynarodowych zawodów łazików marsjańskich European Rover Challenge zdominowali Kanadyjczycy. Pierwsze miejsce zajęła drużyna University of Saskatchewan Space Design Team z Kanady. Tuż za nimi uplasowali się Polacy z Politechniki Białostockiej (#next team), zaś trzecie miejsce należało do McGill University z Montrealu. Gościem specjalnym wydarzenia był Harrison Schmitt – wybitny geolog, profesor uniwersytecki i były astronauta NASA, który uczestniczył w misji Apollo 17 – ostatniej załogowej misji księżycowej. Jego wykład był w większości poświęcony zagadnieniom geologicznym, co z perspektywy słuchacza czyniło go bardzo ciekawym. Współorganizatorem imprezy jest Europejska Fundacja Kosmiczna. Wsparcie merytoryczne oferowali również sponsorzy, wśród których m.in. były firmy, takie jak PIAP, ASTOR i WObit. Mateusz Wolski

Firma PIAP – sponsor staży dla zwycięskich drużyn

R E K L A M A

Fot. PlanetPR

Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP

10/2015

Bez nazwy-1 1

2015-02-27 12:47:12

BIBLIOTEKA SYSTEMY ERP. MODELOWANIE, PROJEKTOWANIE, WDRAŻANIE Tadeusz Gospodarek Wydawnictwo Helion rok wydania: 2015, objętość: 300 stron, oprawa: miękka

Współczesne firmy coraz częściej wychodzą z założenia, że podstawowym narzędziem analizy i zarządzania firmą jest system ERP. System ten rozumiany jest często jako narzędzie informatyczne, czyli złożone oprogramowanie do przetwarzania danych i dostarczania informacji. W rzeczywistości technologia IT pełni tu rolę służebną w stosunku do zarządzania. Chcąc uporządkować obszerne zasoby danych, firmy decydują się na kupno wybranych rozwiązań. W praktyce struktura firmy i logika systemu ERP całkowicie rozmijają się ze sobą i wdrożenie systemu jest bardzo trudne. Jak uniknąć problemu? Jak określić kluczowe funkcje, by osiągnąć sukces? System ERP jest złożonym, inteligentnym narzędziem, wymagającym interdyscyplinarnego podejścia do jego funkcjonalności i stosowania. O sukcesie decyduje wdrożenie systemu, wymagające dobrej komunikacji między firmą zamawiającą system a firmą, która go wdraża. Praktycznych rad udziela ekspert, sięgając po praktyczne przykłady. Lektura książki jest obowiązkowa.

INŻYNIERIA KOSZTÓW Zbigniew Leszczyński, Tomasz Jasiński Wydawnictwo dla Biznesu ODDK rok wydania: 2015, objętość: 270 stron, oprawa: miękka

Książka omawia praktyczne i teoretyczne aspekty zarządzania kosztami w przedsiębiorstwie produkcyjnym. Wskazuje, jak wykorzystać narzędzia inżynierii procesowej, technologii produkcji, badań operacyjnych, analizy wartości do szacowania i kontroli kosztów przedsiębiorstwa oraz optymalizowania rentowności produktów i procesów produkcji. Operując przykładami na danych liczbowych, zaprezentowano narzędzia inżynierii kosztów. Książka zawiera know-how, które posłuży do rozwiązywania indywidualnych problemów, związanych z redukcją zużywanych zasobów w przedsiębiorstwie. Publikacja jest polecana pracownikom działów controllingu kosztów i produkcji, rachunkowości zarządczej, kontrolerom i inżynierom kosztów, inżynierom i projektantom produktu, menedżerom produkcyjnych i finansowych firm, projektantom systemów zarządzania produkcją i kosztami, konsultantom i wdrożeniowcom systemów zintegrowanych typu ERP, studentom uczelni ekonomicznych i technicznych.

UTRZYMANIE RUCHU W NIEWIELKICH FIRMACH Dorota Bartochowska, Roman Ferenc Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej rok wydania: 2014, objętość: 130 stron, oprawa: miękka

Utrzymanie ruchu (UR) wpływa na kształtowanie efektywnej polityki finansowej przedsiębiorstw. W praktyce działania te, zwłaszcza w niewielkich firmach, są podejmowane na podstawie intuicji, dobrych i złych doświadczeń oraz praktyki pracowników. Autorzy kompleksowo omawiają tematykę utrzymania ruchu w małych i średnich przedsiębiorstwach oraz wybrane koncepcje organizacyjne ukierunkowane na poprawę produktywności (TPM i 5S). Charakteryzują działania UR w małych firmach – organizację, stosowane procedury i specyfikacje, system przepływu informacji i dokumentację. Ważne jest informatyczne wsparcie pracy służb obsługi systemu technicznego przedsiębiorstwa w postaci arkusza kalkulacyjnego. Przygotowano i dokładnie omówiono arkusze rejestracji przeglądów i zdarzeń nieplanowanych (awarii) oraz rejestracji efektów działań służb UR metodą zrównoważonej karty wyników BSC. Zaprezentowane stosunkowo proste działania pomogą w podniesieniu wartości firmy i konkurencyjności jej oferty.

AUTOMATYKA

CENA 10,00

ZŁ (W TYM

9 772 392 105 50 2

8 % VAT)

TEMAT

WYDAN

ROZMOW A

Konrad Gro hs, FANUC Sp . z o.o.

IA Robo tyzac

ja proces

PRAWO

I NO

ów techno

RMY 64 Odpowied zialność pracown za robota ika przemysł owego

logicznych

SPRZĘT

AUTOM ATYKA ISSN 2392

-1056

INDEKS

403024

I AP

ARATUR Roboty i A manipula tory o kinematy ce równo ległej

AUTOMA TYKAON

LINE.PL

3/2015

Han ® M

Plus

Nieporów nywalnie trwałe ro Pierwsze związan złącze z ie. ochronny powlecze m niem po liuretano wym

AUTOMATYCZNIE

NAJLEPSI Z E S K A N UJ KO D I C Z Y TA J M A G A Z Y N „ A U T O M AT Y K A ” W W E R S J I N A TA B L E T Y * W Y D AW C A

P R Z E M Y S Ł O W Y I N S T Y T U T A U T O M AT Y K I I P O M I A R Ó W P I A P, A L . J E R O Z O L I M S K I E 2 0 2 , 0 2 - 4 8 6 WA R S Z AWA

*APLIKACJA MOBILNA DOSTĘPNA NA PLATFORMY IOS ORAZ ANDROID

autoreklama_tablet.indd 1

2015-03-24 12:33:36

WSPÓŁPRACA

ASKOM SP. Z O.O. TEL. 32 30 18 100, WWW.ASKOM.COM.PL .......................................................................................... 40–42, 43

ASTOR SP. Z O.O. TEL. 12 428 63 00, WWW.ASTOR.COM.PL ........................................................................................... 35, 38–39

AUTOMATYKAONLINE TEL. 504 126 618, WWW.AUTOMATYKAONLINE.PL ........................................................................................... 3

AUTOMATYKA-POMIARY-STEROWANIE SA TEL. 85 74 83 400, 85 74 83 403, WWW.APS.PL ............................................................................................... 55

AXON MEDIA GROUP TEL. 533 344 700, WWW.AXONMEDIA.PL .............................................................................................................. 85

B&R AUTOMATYKA PRZEMYSŁOWA SP. Z O.O. TEL. 61 8460 500, WWW.BR-AUTOMATION.COM ............................................................................15, 68-69

CZAH-POMIAR SP. Z O.O. TEL. 32 607 31 70, WWW.CZAH.PL ............................................................................................................................. 23

PPUH ELDAR TEL. 77 442 04 04, WWW.ELDAR.BIZ .......................................................................................................................... 19

ELESA+GANTER POLSKA SP. Z O.O. TEL. 22 737 70 47, WWW.ELESA-GANTER.PL .................................................................................................... 65

ELMARK AUTOMATYKA SP. Z O.O. TEL. 22 541 84 65, WWW.ELMARK.COM.PL ........................................................................................................... 77

FESTO SP. Z O.O. TEL. 22 711 42 71, WWW.FESTO.PL ..................................................................................................... I OKŁ., 70–71

HF INVERTER POLSKA SP.C. TEL. 56 653 99 16, WWW.HFINVERTER.PL............................................................................................... 47, 74–75

AUTOMATYKA

WSPÓŁPRACA

LENZE POLSKA SP. Z O.O. TEL. 32 203 97 73, WWW.LENZE.PL ........................................................................................................... 11, 58–59

MVM SP. Z O.O. TEL. 22 87 40 230 .................................................................................................................................................................... 13

PARKER HANNIFIN SALES POLAND SP. Z O.O. TEL. 22 573 24 00, WWW.PARKER.COM, WWW.PARKER.PL ............................................ 60–61, IV OKŁ.

PEPPERL&FUCHS TEL. 22 256 97 70, WWW.PEPPERL-FUCHS.PL .........................................................................................78–79

PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW PIAP TEL. 22 874 00 00, WWW.PIAP.PL ................................................................................................................13, III OKŁ.

PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW PIAP, PIAP DESIGN TEL. 22 874 01 94, WWW.DESIGN.PIAP.PL .............................................................................................................. 57

RS COMPONENTS TEL. 22 223 11 11, PL.RS-ONLINE.COM ......................................................................................................................... 7

SCHMERSAL-POLSKA SP. J. E. NOWICKA, M. NOWICKI TEL. 22 816 85 78, WWW.SCHMERSAL.PL ............................................................................................. 17, 66–67

SCHUNK INTEC SP. Z O.O. TEL. 22 726 25 00, WWW.SCHUNK.COM ............................................................................................... II OKŁ., 76

TRANSFER MULTISORT ELEKTRONIK SP. Z O.O. TEL. +48 42 645 55 55, WWW.TME.EU ........................................................................................................... 72-73

UNIVERSAL ROBOTS HTTP://WWW.UNIVERSAL-ROBOTS.COM/PL ....................................................................................................... 9

10/2015

LUDZIE

STANOWISKO: kierownik Działu Pomocy Technicznej FIRMA: ASTOR Sp. z o.o.

Swoją przygodę z automatyką przemysłową rozpoczął w 1992 r. od studiów na Wydziale Mechanicznym na kierunku Automatyka i Robotyka na Politechnice Krakowskiej. Bardzo szybko okazało się, że największe zainteresowanie wzbudziły u niego systemy oprogramowania przemysłowego. Idąc tym tropem, w trakcie studiów zaangażował się we współpracę z firmą ASTOR, która już pod koniec lat 90. była dystrybutorem systemów automatyki – m.in. oprogramowania przemysłowego Wonderware. Ta współpraca trwa już ponad 18 lat. W tym czasie zdobywał doświadczenie zarówno handlowe, jak i techniczne, związane z oprogramowaniem przemysłowym Wonderware. W zakres kompetencji wchodziły po kolei: systemy SCADA, systemy przemysłowych baz 90

danych Historian, systemy wsadowe (ang. Batch Systems) oraz raczkujące w tym okresie systemy MES (ang. Manufacturing Execution Systems). Rozwój rynku automatyki w Polsce oraz rozwój firmy ASTOR spowodował także zmianę zakresu jego kompetencji. Pod jego kierunkiem został utworzony zespół wsparcia technicznego, zajmujący się obsługą techniczną klientów, szkoleniami oraz konsultacjami z zakresu oferty firmy ASTOR. Wraz ze wzrostem sprzedaży firmy, Dział Pomocy Technicznej podjął wyzwanie obsługi coraz większego grona klientów i w efekcie został stworzony i wdrożony projekt systemu Pomocy Technicznej ASTOR, który miał kilka celów: zwiększenie efektywności wsparcia technicznego, ułatwienia dostępu do wiedzy inżynierów ASTOR

24 godziny na dobę, a także zbudowanie systemu premiowania klientów za samodzielne korzystanie z bazy wiedzy ASTOR. System został z sukcesem wdrożony i obecnie opiera się na jednostkach pomocy technicznej, które można wykorzystać jako wsparcie inżynierów ASTOR lub w postaci rabatów na produkty i usługi ASTOR. Potwierdzeniem osiągnięć kierownika i całego Działu Pomocy Technicznej ASTOR było zdobycie tytułu finalisty ogólnopolskiego konkursu Lider Wsparcia IT 2012. Prywatnie Witold Czmich pozostaje wierny swoim technicznym zainteresowaniom, głównie skupionym wokół systemów komputerowych, ale chętnie spędza czas także przed dużym ekranem lub słuchając muzyki. AUTOMATYKA

Fot. ASTOR

WITOLD CZMICH

Razem możemy napędzać postęp…

0,2 – 180 kW

0,75 – 132 kW

0,55 – 2000 kW

W firmie Parker współpracujemy z naszymi klientami, aby stymulować rozwój poprzez osiągi produktów. Oparta na zasadach prostoty, elastyczności, niezawodności i możliwościach działania gama napędów AC Parkera dostarcza zarówno najlepszą wydajność w swojej klasie jak i wyjątkową użyteczność w wielu zastosowaniach sterowania silnikiem i konwersji energii. Nie ważne czy szukasz pojedynczego napędu w obudowie przeznaczonej dla podstawowej kontroli prędkości, czy też zautomatyzowanego wielomodułowego systemu napędowego, przeznaczonego do złożonego sterowania Parker posiada doświadczenie, aby pomóc rozwinąć Twoją działalność biznesową. Skontaktuj się z nami, aby dowiedzieć się więcej o naszych napędach.

Parker Hannifin Sales Poland Sp. z o.o. ul. Równoległa 8, 02-235 Warszawa, tel. 22 573 24 00, fax. 22 573 24 03 e-mail: warszawa@parker.com, www.parker.com, www.parker.pl