Automatyka 1-2 2016

TEMAT WYDANIA Bezpieczeństwo w przemyśle CENA 10,00 ZŁ (W TYM 8 % VAT)

ROZMOWA 26

TECHNIKA 30

SPRZĘT I APARATURA 50

Maciej Sieczka, Rockwell Automation Sp. z o.o.

Cyberbezpieczeństwo systemów sterowania

Funkcjonalna sygnalizacja – przegląd kolumn sygnalizacyjnych

AUTOMATYKA ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

AUTOMATYKAONLINE.PL

1-2/2016

Meistermacher.

Made in Germany.

Rainer Scholl, Mistrz w dziale komponentów chwytakowych

Jens Lehmann, legendarny bramkarz niemiecki, od 2012 r. ambasador marki rodzinnej firmy SCHUNK, reprezentuje precyzyjne chwytanie i bezpieczne trzymanie.

Mistrz Niemiec z Borussia Dortmund w 2002 r.

Mistrz Anglii z Arsenalem Londyn w 2004 r.

www.pl.schunk.com

Chwytaki SCHUNK ponad 1 000 000 razy w użytku Najpewniejszy

Chwytaki SCHUNK - szeroki program ponad 4 000 modułów standardowych, wyznaczających światowe standardy we wszystkich gałęziach przemysłu.

chwytak na rynku.

2-palczasty chwytak równoległy PGN-plus

Najwyższej jakości komponenty dla jeszcze lepszej wydajności i precyzji w Państwa zautomatyzowanych procesach produkcyjnych.

MPG-plus miniaturowy chwytak równoległy. 25% większa siła chwytania.

EGP 25 - Speed 2-palczasty chwytak elektryczny do małych komponentów.

Czas zamknięcia: 0,03 sek.

WSG 25 2-palczasty chwytak równoległy.

Najmniejszy inteligentny chwytak elektryczny.

Jedyny chwytak z prowadnicami wielozębnymi.

EGA 2-palczasty chwytak elektryczny o dużym skoku.

Najprostsza integracja.

LEG 2-palczasty chwytak elektryczny o dużym skoku.

Modułowa koncepcja napędu.

Przetwornice częstotliwości Danfoss Drives to niezawodność i moc, której potrzebujesz

Danfoss Drives liderem w produkcji elektronicznie regulowanych napędów VACON i Danfoss po połączeniu utworzyły jedną z największych firm napędowych na świecie.

Nasze marki VLT® i VACON® to jeden cel i jedna pasja, to szersza, najbardziej innowacyjna oferta produktowa, a także usługi serwisowe o najwyższej jakości. Oferujemy wolność wyboru dowolnej technologii silnikowej, a nasza oferta obejmuje zakres mocy od 0,18 kW do 5,3 MW.

www.danfoss.pl/napedy

REDAKTOR NACZELNY Jan Jabłkowski

Z BRANŻY

6

REDAKTOR PROWADZĄCA Sylwia Batorska tel.: (+48) 22 874 00 60 e-mail: sbatorska@piap.pl

PRODUKTY

14

REDAKCJA MERYTORYCZNA Małgorzata Kaliczyńska

ROZMOWA

WSPÓŁPRACA REDAKCYJNA Andrzej Barciński, Marcin Bieńkowski, Jolanta Górska-Szkaradek, Krzysztof Jaroszewski, Tadeusz Missala, Agnieszka Staniszewska, Michał Świerżewski, Marcin Zawisza SEKRETARZ REDAKCJI Urszula Chojnacka tel.: (+48) 22 874 01 85 e-mail: uchojnacka@piap.pl REKLAMA Jolanta Górska-Szkaradek tel.: (+48) 22 874 01 91 e-mail: jgorska@piap.pl Paulina Siódmak tel.: (+48) 22 874 02 02 e-mail: psiodmak@piap.pl PRENUMERATA I KOLPORTAŻ Elżbieta Walczak tel.: (+48) 22 874 03 51 e-mail: ewalczak@piap.pl

22 26

Opłaca się inwestować w dział B+R Przyszłość to IT w parze z OT

TECHNIKA Cyberbezpieczeństwo przemysłowych systemów sterowania

30

Zawory bezpieczeństwa z funkcją wolnego startu i szybkiego odpowietrzania Kübler oferuje bezpieczne rozwiązania

38 40

Monitoring napędów zgodny z wymogami Unii Europejskiej

Nowe kurtyny bezpieczeństwa EZ-Screen LS

42

Niezawodność w kompaktowym wydaniu

Jak zapewnić zgodność maszyn z wymaganiami zasadniczymi?

Elektroniczna blokada AZM 400

44 48

SKŁAD I REDAKCJA TECHNICZNA Ewa Markowska KOREKTA Elżbieta Walczak, Ewa Markowska, Urszula Chojnacka DRUK Zakłady Graficzne „Taurus” Roszkowscy Sp. z o.o.

Nakład: 4 tys. egzemplarzy REDAKCJA Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa tel.: (+48) 22 874 00 66, fax: (+48) 22 874 02 02 e-mail: automatyka@piap.pl www.AutomatykaOnline.pl WYDAWCA Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa Szczegółowe warunki prenumeraty wraz z cennikiem dostępne są na stronie automatykaonline.pl/prenumerata.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i modyfikacji nadesłanych materiałów oraz nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i materiałów promocyjnych.

4

26

PRZYSZŁOŚĆTO IT W PARZE Z OT

O zintegrowanych rozwiązaniach jako sposobie na oszczędność i ograniczanie ryzyka inwestycyjnego, o rosnących wymaganiach względem bezpieczeństwa danych oraz o potrzebie zawierania aliansów wynikającej ze wzrostu roli rozwiązań informatycznych w obszarze operacyjnym z Maciejem Sieczką, Country Sales Directorem Rockwell Automation Sp. z o.o. rozmawia Sylwia Batorska.

AUTOMATYKA

SPIS TREŚCI

30

WYDARZENIA

CYBERBEZPIECZEŃSTWO PRZEMYSŁOWYCH SYSTEMÓW STEROWANIA Przy obecnych, gwałtownie rozwijających się technikach cyfrowych oraz globalnym otoczeniu biznesowym, instalacje przemysłowe, głównie procesów chemicznych i petrochemicznych, gazownictwa i energetyki są narażone na nowe zagrożenia. Jednym z najpoważniejszych jest cyberatak na przemysłowe systemy sterowania i pomiarów.

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY Funkcjonalna sygnalizacja

SPS IPC Drives wyznacza trendy w automatyce Pierwsza edycja TOP automotive Midest 2015: targi w cieniu zamachów Bezpieczeństwo przemysłowe 4.0 Energetyka chętnie sięga po rozwiązania automatyki Perspektywy cyfryzacji Największe spotkanie automatyków

88 93 94 98 100 102 104

Automaticon 2016

50

BIBLIOTEKA

106

WSPÓŁPRACA

108

Przegląd kolumn sygnalizacyjnych

KombiSIGN 40 – bezkompromisowa modułowa kolumna sygnalizacyjna

58

PRAWO I NORMY

LUDZIE Ireneusz Martyniuk, Schneider Electric Polska

110

Normy kompatybilności elektromagnetycznej w obszarze automatyki i robotyki 60 przemysłowej Nowa dyrektywa niskonapięciowa

RYNEK

64

Systemy wizyjne w sterowaniu napędami

68

Nowy sterownik z ekranem 7˝ firmy Unitronics

74

Enkodery, czujniki linkowe i inklinometry produkowane w Słubicach Produkcja w strefach czystych

76 80

Certyfikowane urządzenia SCHUNK

Jesteś gotowy na Ecodesign?

82

Kryteria doboru napędu elektrycznego

Inteligentny system transportowy iTRAK Energooszczędne systemy napędowe 1-2/2016

85 86

50

FUNKCJONALNA SYGNALIZACJA

Przegląd kolumn sygnalizacyjnych Z punktu widzenia bezpieczeństwa pracy i sterowania produkcją kolumny sygnalizacyjne są nieodzownym elementem nowoczesnych maszyn czy zautomatyzowanych procesów produkcyjnych.

Pozwalają one szybko ocenić stan przebiegu procesu produkcyjnego w danym gnieździe, maszynie lub na linii, a w sytuacji awaryjnej służą za wizualne i akustyczne urządzenia ostrzegawcze.

5

Z BRANĹťY

KALENDARIUM

1-2/2016 27–29.01 Warszawa

ELEKTROTECHNIKA – Międzynarodowe Targi Sprzętu Elektrycznego i Systemów Zabezpieczeń www.elektroinstalacje.pl

2–5.02 Poznań BUDMA 2016 – Międzynarodowe Targi Budownictwa i Architektury www.budma.pl

16–18.02 Sosnowiec Targi Technologii Szlifowania GRINDexpo www.grindexpo.pl

16–18.02 Sosnowiec

DOBRA ENERGIA NA TARGACH KIELCE Energetyka, elektrotechnika i odnawialne źródła energii – to tematyka, która od 30 do 31 marca 2016 r. będzie królowała na terenie Targów Kielce. Branşowe konferencje, waşne rozmowy, nowe relacje inwestorskie – to wszystko czeka na wystawców podczas XIX Międzynarodowych Targów Energetyki i Elektrotechniki ENEX oraz XIV Targów Odnawialnych Śródeł Energii ENEX Nowa Energia.

W ubiegłej edycji targów swoją ofertę produktów i usług na ponad 1400 m2 wystawy przedstawiła setka firm z Polski i świata. Zakres branşowy targów obejmuje m.in. wytwarzanie, przesyłanie i dystrybucję energii, uşytkowanie energii i metody jej oszczędzania, wytwarzanie ciepła i systemów ciepłowniczych oraz wszystko, co związane z odnawialnymi źródłami energii. Wydarzenie będzie okazją do spotkania przedsiębiorców i specjalistów zajmujących się biopaliwa-

mi, energią jądrową, wodną, wiatrową, automatyką, nowymi technologiami i innowacyjnymi rozwiązaniami w dziedzinie energetyki. Oprócz tego ekspozycję wzbogacą maszyny i urządzenia energetyczne, elektroenergetyczne etc.

Wydarzeniu będą towarzyszyć równoległe Międzynarodowe Targi Ochrony Środowiska i Gospodarki Odpadami EKOTECH.

Targi Technologii Cięcia ExpoCUTTING www.expocutting.pl

16.02–19.02.2016 Wrocław Efektywna ocena zgodności maszyn i urządzeń z wymaganiami dyrektywy maszynowej 2006/42/WE www.luc.pl

24.02 i 25.02 Warszawa

GALA LOGISTYKI, TRANSPORTU I PRODUKCJI Na początku grudnia warszawski hotel Sofitel Victoria gościł uczestników 14. edycji Gali Logistyki, Transportu, Produkcji 2015. W czasie uroczystości ogłoszono wyniki badania Operator Logistyczny Roku 2015 oraz wręczono nagrody Supply Chain Designer 2015.

Wymagania w zakresie bezpieczeństwa maszyn www.elokon.pl

3/2016 1–4.03 Warszawa

AUTOMATICON – Międzynarodowe Targi Automatyki i Pomiarów www.automaticon.pl

6

Gala była teş okazją do ogłoszenia wyników 11. edycji konkursu Produkt Innowacyjny dla Logistyki, Transportu, Produkcji 2015. Trzy równorzędne nagrody główne trafiły do firm Wamech – za E-LINER,

system transportu intralogistycznego, Logi-Solve – za Slim4, system optymalizacji zapasów oraz m/d/ r/k trusted adviser – za klin do zabezpieczania pojazdów z systemem ostrzegania. Wśród laureatów Programu Badawczego Operator Logistyczny Roku 2015 znalazły się firmy Raben Polska (Złote Godło), FM Logistic (Srebrne Godło) oraz DHL Express, General Logistics Systems Polska i TNT (ex aequo Brązowe Godło). W ramach programu przyznano teş nagrody Lider Logistyki, które zdobyły firmy: DHL Parcel Polska (w kategorii e-commerce), DHL Supply Chain Poland (logistyka kontraktowa), Panaloina Polska (spedycja lotnicza i morska), Maszoński Logistic ( jakość obsługi) i GEODIS (lojalność klientów).

AUTOMATYKA

Z BRANŻY

RITTAL NAGRODZONY ZA INNOWACYJNOŚĆ Nowa generacja klimatyzatorów Rittal Blue e+ otrzymała nagrodę przemysłu niemieckiego dla najlepszego produktu za innowacyjność. Przyznając nagrodę, doceniono wybitne usprawnienia, które wzmocnią szczególnie niemieckie firmy średniej wielkości. Wysoka efektywność energetyczna, intuicyjna obsługa oraz integracja klimatyzatorów z Przemysłem 4.0 przekonały jury czasopisma „Produktion” i firmy Staufen AG, które w tym roku przyznawały nagrodę po raz pierwszy.

Na Forum Innowacji Przemysłu Niemieckiego w Stuttgarcie nagrodę odebrali: dyrektor zarządzający Rittal dr Thomas Steffen, szef działu badawczo-rozwojowego Heiko Holighaus i projektant Juan Carlos Cacho Alonso. Zasługi laureatów doceniła Silke Krebs, minister kraju związkowego Badenii-Wirtembergii, która powiedziała: – Presja konkurencji na nasz przemysł wzrasta, więc należy zwiększać siłę innowacyjności.

Ta nagroda jest dużą zachętą dla firm średniej wielkości. Mo-

tywuje ona do tego, aby tworzyć kreatywne i praktyczne rozwiązania oraz utrzymywać atrakcyjność naszego landu dla rynków krajowych i międzynarodowych.

Nowa generacja klimatyzatorów Blue e+ do szaf sterowniczych została po raz pierwszy zaprezentowana na targach w Hanowerze w 2015 r. i jest milowym krokiem w dziedzinie efektywności energetycznej.

Podczas testów tego rozwiązania u renomowanych producentów samochodów odnotowano mniejsze zużycie energii o ponad 75 %. Hybrydowa technologia urządzeń polega na współdziałaniu klimatyzatora sprężarkowego i technologii heat pipe. Ponadto dzięki opatentowanej obsłudze różnych napięć urządzenia te można stosować we wszystkich popularnych sieciach na całym świecie. Standardowe interfejsy komunikacji umożliwiają integrację ze strukturami Przemysłu 4.0.

R E K L A M A

1-2/2016

7

Z BRANĹťY

WARSZTATY PROFISAFE Ponad 120 specjalistów ze świata PROFIsafe spotkało się na warsztatach w centrum szkoleniowym Murrelektronik.

Producenci i uĹźytkownicy, ktĂłrzy tu przyjechali, reprezentowali bardzo szeroki zakres kompetencji.Â

JÜrg Krautter, członek kierownictwa odpowiedzialny za pion automatyki w firmie Murrelektronik oraz członek zarządu PI (Profibus&Profinet International Organization) był bardzo zadowolony z przebiegu wydarzenia. – Główny nacisk tematyczny połoşony został na współpracę, współdziałanie, nie tylko pomiędzy urządzeniami róşnych producentów, lecz równieş pomiędzy klientami i dostawcami – mówi JÜrg Krautter. Demonstracja na şywo tego tematu była jednym z najwaşniejszych punktów podczas tych warsztatów. Wiele nowych i ciekawych aspektów poruszono w dyskusji pod hasłem „Bezpieczeństwo i zabezpieczenie�.

Z głębokim şalem przyjęliśmy wiadomość, şe 19 stycznia 2016 r. w wieku 89 lat zmarł Prof. zw. dr inş. Tadeusz Missala, związany od 1967 r. z Przemysłowym Instytutem Automatyki i Pomiarów PIAP. Wcześniej pracował w przemyśle lotniczym na stanowiskach kierowniczych, a takşe w Wojskowej Akademii Technicznej WAT. Jako pracownik naukowy, od 1978 r. z tytułem profesora, wiele lat kierował Ośrodkiem Automatyki Elektrycznej w PIAP. Był współautorem wielu rozwiązań z zakresu systemów automatyki INTELEKTRAN oraz INTELDIGIT-PI, wdraşanych w przemyśle pod Jego kierunkiem. Autor wielu patentów, 175 artykułów naukowych, wielu referatów, 5 ksiąşek i monografii. Wybitny specjalista w zakresie normalizacji w kraju i za granicą, autor m.in. 20 norm.

Autorytet w dziedzinie certyfikacji wyrobów, systemów jakości i systemów bezpieczeństwa.

Pracownicy Przemysłowego Instytutu Automatyki i Pomiarów PIAP i redakcja miesięcznika „Automatyka�

8

TARGI EXPOCUTTING I GRINDEXPO Firma Expo Silesia zaprasza na kolejną edycję, uznanych przez firmy z branşy, Targów Technologii Cięcia ExpoCUTTING oraz Targów Technologii Szlifowania GRINDexpo.

Od 16 do 18 lutego 2016 r. w Centrum Targowo-Konferencyjnym w Sosnowcu odbędą się pokazy maszyn „w ruchu� w procesie technologii cięcia i szlifowania. Zwiedzający będą teş mieli okazję do zapoznania się z szeroką ofertą branşową firm krajowych i zagranicznych.

Podczas targów odbędzie się Akademia Szlifowania firmy Klingspor skierowana do wszystkich, którzy chcieliby poszerzyć swoją wiedzę na temat technik szlifowania i odpowiedniego doboru narzędzia do obrabianej powierzchni oraz sprawdzić swoje umiejętności w praktyce. Program obejmować będzie kilka modułów tematycznych: cięcie i szlifowanie stali tarczami Kronenflex, szlifowanie stali ściernicami listkowymi SMT i szlifowanie maszynowe metali przy uşyciu pasów ściernych bezkońcowych. Wstęp na targi jest bezpłatny po rejestracji on-line na stronach www.expocutting.pl lub www.grindexpo.pl.

MURRELEKTRONIK ZWIĘKSZA MOCE PRODUKCYJNE Murrelektronik rozbudowuje produkcjÄ™. Firma otworzyĹ‚a swĂłj pierwszy zakĹ‚ad produkcyjny w USA. Niedaleko Atlanty bÄ™dÄ… produkowane konektory M8 i M12 na rynek północnoamerykaĹ„ski.

Z kolei w Europie – w Stod w Republice Czeskiej – został wbudowany kamień węgielny pod budowę szóstej hali, w której przewidziano dodatkową przestrzeń produkcyjną. Po ukończeniu budowy, które zaplanowano na maj 2016 r., będą tam produkowane przede wszystkim konektory. W budynku znajdzie się równieş miejsce dla czeskiego biura sprzedaşy i centrum szkoleniowego i pomieszczeń wystawienniczych.

Pracownicy w Stod mogą produkować niemal wszystkie artykuły z szerokiej gamy produktów, od małych, delikatnych złączy wtykowych, poprzez inteligentne wyłączniki MICO, do cięşkich transformatorów. Obecna nowo rozpoczęta budowa jest juş trzecią rozbudową lokalizacji w Stod w ciągu zaledwie pięciu lat.

AUTOMATYKA

Z BRANĹťY

JAK SKUTECZNIE WDROŝYĆ LEAN? Od 29 lutego do 2 marca 2016 r. w Katowicach i we Wrocławiu odbędzie się konferencja zatytułowana „2nd BEST Lean Experience Forum� – druga edycja konferencji wyróşniająca najciekawsze case studies z 2015 r. Przewidziane są spotkania praktyków z róşnych branş, interesujące know-how oraz Gemba Walk – wydarzenie związane z wdraşaniem metodologii lean w czterech zakładach produkcyjnych: Eaton Automotive, Gates, Aperam oraz Lincoln Electric.

Przykłady i najciekawsze praktyki zostaną zaprezentowane w czterech kategoriach: Best Lean&Kaizen Management, Best Lean Manufacturing, Best Lean Logistics i Best Maintenance in Practice.

Podczas spotkania poruszone zostaną kwestie oszczędności płynących z wdraşania lean. Będzie takşe moşna dowiedzieć się, jak modernizować maszyny dzięki metodologii 3P Kaizen, jak skutecznie reaktywować program TPM i wdroşyć pull system, a takşe poznać tajniki planowania i harmonogramowania produkcji. Tematy omówią praktycy z róşnych branş, z takich firm jak Unilever, Eaton, Aperam, Esselte, VW oraz Dell. Przewidziano takşe wymianę doświadczeń podczas wizyt benchmarkingowych oraz interaktywne warsztaty dotyczące budowania kultury lean i utrzymywania standardów.

SABUR Z DIAMENTOWĄ STATUETKĄ FAIR PLAY Firma Sabur po raz 15. została wyróşniona certyfikatem „Przedsiębiorstwo Fair Play�. Oprócz certyfikatu Sabur został nagrodzony Diamentową Statuetką ‒ specjalnym wyróşnieniem dla firm, które nieprzerwanie, od 15 lat, są laureatami programu.  W ostatniej, 18. edycji programu certyfikatami wyróşniono 369 firm z całej Polski. Są to przede wszystkim przedsiębiorstwa sektora MSP, które pozytywnie przeszły dwuetapową weryfikację działalności. W trakcie audytu, któremu poddawane są wszystkie podmioty biorące udział w programie, organizatorzy badają, czy firmy uczciwie budują swoją pozycję rynkową, czy zachowują naleşytą troskę o pracowników, kontrahentów, społeczność lokalną i środowisko naturalne.

Przedsiębiorstwa Fair Play to firmy, które działają w przejrzysty i zgodny z prawem sposób, terminowo wywiązują się z zobowiązań na rzecz państwa, partnerów biznesowych i pracowników.

Program „Przedsiębiorstwo Fair Play� jest organizowany przez Fundację „Instytut Badań nad Demokracją i Przedsiębiorstwem Prywatnym� oraz Krajową Izbę Gospodarczą.

ROBOTYZACJA STAJE SIĘ MODNA WedĹ‚ug raportu GUS „DziaĹ‚alność innowacyjna przedsiÄ™biorstw w latach 2012–2014â€?, caĹ‚kowite nakĹ‚ady na dziaĹ‚alność innowacyjnÄ… w Polsce w 2014 r. wyniosĹ‚y 36,7 mld zĹ‚, z czego przedsiÄ™biorstwa przemysĹ‚owe wydaĹ‚y 24,6 mld zĹ‚otych. Coraz wiÄ™kszym zainteresowaniem cieszÄ… siÄ™ Ĺ›rodki automatyzacji produkcji, jak roboty przemysĹ‚owe, ktĂłrych jest juĹź ponad 8500, czy centra obrĂłbkowe, ktĂłrych liczba wzrosĹ‚a w Polsce o przeszĹ‚o 20 %, przekraczajÄ…c liczbÄ™ 15 500. – Innowacje w przemyĹ›le to podstawa sukcesu firm i pręşnego rozwoju gospodarki. Firmy, ktĂłre dąşą do poprawy innowacyjnoĹ›ci swoich produktĂłw czy metod ich wytwarzania, majÄ… szansÄ™ produkować na najwyĹźszym Ĺ›wiatowym poziomie, a dziÄ™ki temu swobodnie konkurować nawet na najtrudniejszych rynkach – podkreĹ›la JÄ™drzej Kowalczyk, prezes firmy Fanuc Polska.

W 2014 r. odsetek przedsiębiorstw przemysłowych posiadających zainstalowane środki automatyzacji procesów produkcyjnych zwiększył się o 1,8 %, sprawiając, şe dziś w niemal 3 na 10 firm produkujących w Polsce procesy są juş zautomatyzowane.

R E K L A M A

Z BRANĹťY

10 000 ROBOTÓW COMAU STEROWANYCH PRZEZ SYSTEMY B&R Firmy Comau Robotics i B&R świętują efekty współpracy. Obie firmy od lat pracowały nad zrewolucjonizowaniem integracji robotyki w liniach produkcyjnych i dziś mogą pochwalić się 10 000 urządzeń zainstalowanych i działających na całym świecie, a producenci OEM i uşytkownicy końcowi zyskują dzięki świetnej synchronizacji oraz zwiększonej reaktywności całego systemu. – Intensywna i owocna współpraca pozwoliła obu firmom stać się kluczowymi graczami na rynku. Naszym celem jest stały rozwój technologii oraz zdo-

bywanie nowych sektorów rynku – mówi Tobias Daniel, dyrektor Comau Robotics na Europę oraz obie Ameryki, zaś Walter Burgstaller, dyrektor sprzedaşy na Europę w B&R dodaje: – Jesteśmy bardzo zadowoleni z faktu, şe współpraca ta przynosi konkretne rezultaty w rozwijających się sektorach rynku. Coraz więcej przedsiębiorstw patrzy na roboty jako narzędzie optymalizacji produkcji i zwiększenia elastyczności oraz zaawansowania ich zakładów. " #

BEZPIECZEĹƒSTWO PRIORYTETEM Firma KUKA, jako partner, wzięła aktywny udziaĹ‚ w VII Konferencji poĹ›wiÄ™conej tematom bezpieczeĹ„stwa maszyn i urzÄ…dzeĹ„, organizowanej przez Klub Paragraf 34. Spotkanie zostaĹ‚o podzielone na kilka blokĂłw tematycznych. Podczas pierwszego dnia konferencji poruszano tematy uĹźytkowania maszyn, a takĹźe tematykÄ™ osĹ‚on i robotĂłw, natomiast drugi dzieĹ„ obfitowaĹ‚ w wykĹ‚ady i oĹźywionÄ… dyskusjÄ™, m.in. na temat Dyrektyw LVD/RFIV. W części poĹ›wiÄ™conej osĹ‚onom i robotom Marcin Lis z firmy KUKA przybliĹźyĹ‚ zgromadzonym temat konfiguracji i poĹ‚Ä…czenia ukĹ‚adĂłw bezpieczeĹ„stwa w gniazdach zrobotyzo-

wanych na przykładzie robotów tej firmy. Uczestnicy konferencji mogli pogłębić swoją wiedzę takşe na temat programów bezpieczeństwa oferowanych przez firmę KUKA. Konferencja stała się płaszczyzną prezentacji najnowszych trendów w zakresie bezpieczeństwa przemysłowego, ze szczególnym uwzględnieniem bezpieczeństwa maszyn i urządzeń. Wiedza przekazana podczas szkolenia ma szansę wpłynąć na zredukowanie poziomu ryzyka w zakładach pracy do minimum i tym samym stworzenie warunków do jeszcze bardziej efektywnej kooperacji człowieka i robota. !

EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA NA PIERWSZYM MIEJSCU Efektywność energetyczna ma, i będzie miała, największy wpływ na obnişenie emisji CO2. Istnieje wiele rozwiązań, które pomagają oszczędzać energię, jednak ich wdraşanie naleşy znacznie przyspieszyć. – Innowacyjne rozwiązania i technologie, których potrzebujemy, aby poradzić sobie ze zmianami klimatycznymi, są na wyciągnięcie ręki. Juş teraz moşemy dzięki nim oszczędzić i dekarbonizować produkowaną energię. To duşy powód do optymizmu. Jednak musimy przyspieszyć proces wdraşania tych rozwiązań. Naleşy zawrzeć trwałe porozumienie i skłonić sektory publiczne i prywatne do wzmoşonej współpracy w ramach dostarczania i finansowania najlepszych rozwiązań

10

– wyjaśnia Niels B. Christiansen, prezes i CEO Danfoss, który zabrał głos w tej sprawie podczas szczytu klimatycznego COP21 w grudniu 2015 r. w Paryşu.

Jeszcze przed szczytem COP21 Danfoss zadeklarował chęć podjęcia konkretnych działań. Do 2030 r. spółka planuje zuşywać o połowę mniej energii oraz emitować o połowę mniej dwutlenku węgla.

Na zdjęciu: Budynek Shanghai Tower, drugi co do wysokości na świecie, spełnia najbardziej surowe wymogi w zakresie ochrony środowiska, do czego znacznie przyczyniły się rozwiązania technologiczne Danfoss. $ %

AUTOMATYKA

Z BRANĹťY

PRZYSZŠOŚĆ ZIELONYCH INWESTYCJI

PIÄ„TA EDYCJA KONKURSU VECTOR

Rok 2016 będzie stał pod znakiem duşych zmian pod względem inwestycji w odnawialne źródła energii.

Wobec wielu problematycznych kwestii Reeco Poland i City-Brand Energia Odnawialna organizują konferencję pt. „Przyszłość zielonych inwestycji w świetle ustawy OZE�, która odbędzie się 14 kwietnia 2016 r. na Stadionie Miejskim we Wrocławiu podczas trwania Międzynarodowych Targów Energii ze Śródeł Odnawialnych i Efektywności Energetycznej InEnerg.

Podczas konferencji będzie moşna zapoznać się z zasadami wyliczania pomocy publicznej i systemem aukcyjnym dla OZE. Konferencja kierowana jest do wytwórców energii ze źródeł odnawialnych, odbiorców przemysłowych, energetyki konwencjonalnej, oczyszczalni ścieków, zakładów utylizacji odpadów, spalarni, jednostek administracji publicznej, fundacji, stowarzyszeń oraz do wszystkich zainteresowanych tematyką OZE w Polsce i na świecie. Rejestracja odbywa się na stronie: http:// www.inenerg.com/.

Firma igus zaprasza do udziału w piątej edycji konkursu vector dla innowacyjnych systemów zasilania. Nowoczesne polimerowe e-prowadniki kablowe są „pępowiną� inşynierii mechanicznej i automatyki. Zapewniają bezpieczne prowadzenie energii, danych, impulsów oraz mediów operacyjnych w ciągłym ruchu.

Nagroda vector to uhonorowanie wyjątkowych i interesujących aplikacji z wykorzystaniem e-systemów zasilania, zrealizowanych za pomocą e-prowadników przewodów oraz kabli.

Termin nadsyłania zgłoszeń mija 26 lutego 2016 r.

Do wygrania są atrakcyjne nagrody pienięşne o łącznej wartości 8500 euro. Zdobywca Złotej statuetki vector otrzyma dyplom i nagrodę w wysokości 5000 euro, Srebrnej statuetki vector – dyplom i 2500 euro, zaś Brązowej statuetki vector – dyplom i 1000 euro nagrody. Formularz zgłoszeniowy jest dostępny na stronie www.igus.pl/vector.

&

R E K L A M A

Z BRANĹťY

INWESTYCJA PROMAG W KONINKU Firma Promag rozpoczęła rozbudowę Centrum Logistycznego w podpoznańskim Koninku. Realizacja obiektu liczącego blisko 9000 m2 powiększy powierzchnię magazynu centralnego firmy do 17 000 m2. To kolejny etap rozwoju infrastruktury spółki, podyktowany jej dynamicznym rozwojem i rosnącym zapotrzebowaniem na produkty z zakresu intralogistyki. – Od pierwszej wysyłki towarów z Centrum Logistycznego w Koninku minęły trzy lata, podczas których umocniliśmy naszą pozycję w sektorze zautomatyzowanych rozwiązań transportu wewnętrznego i składowania. To z kolei zwiększyło nasze zapotrzebowanie na powierzchnię magazynową.

Rozbudowa zaplecza logistycznego to teş efekt realizacji długofalowej strategii firmy w zakresie skrócenia procesu obsługi klientów – mówi Lesław Šuczak, prezes zarządu i dyrektor naczelny Promag.

Nowy magazyn pełnić będzie funkcję centrum dystrybucyjnego dla 10 oddziałów terenowych firmy oraz sprzedaşy wysyłkowej, realizowanej za pośrednictwem sklepu internetowego www.e-promag.pl. Rozbudowa Centrum Logistycznego Promag ma zakończyć się w I kwartale 2016 r.

DANFOSS POLAND PRZEJMUJE FIRMĘ VACON 1 stycznia 2016 r. Danfoss Poland przejÄ…Ĺ‚ spółkÄ™ Vacon, prowadzÄ…cÄ… w Polsce dziaĹ‚alność w zakresie sprzedaĹźy przemiennikĂłw czÄ™stotliwoĹ›ci. SpecjalizujÄ…ca siÄ™ w technice napÄ™dowej firma Vacon byĹ‚a do tej pory jednym z gĹ‚Ăłwnych konkurentĂłw Danfossa. W wyniku przejÄ™cia Danfoss Poland bÄ™dzie prowadzić dziaĹ‚alność w zakresie sprzedaĹźy przemiennikĂłw czÄ™stotliwoĹ›ci Vacon, jak i VLT, w ramach dziaĹ‚u Danfoss Drives (NapÄ™dy Elektryczne).

Po połączeniu obu przedsiębiorstw szefem organizacji Danfoss Drives w Polsce pozostanie dyrektor sprzedaşy, Marek Szwonek. – Šącząc siły, stworzymy wyjątkowy w skali kraju zespół doświadczonych specjalistów oferujący najszerszą paletę najwyşszej jakości produktów i rozwiązań z zakresu regulacji prędkości silników prądu przemiennego – komentuje Marek Szwonek.

W związku z przejęciem nastąpi przeniesienie biura, serwisu i magazynu produktów Vacon do Grodziska Mazowieckiego, gdzie znajduje się fabryka Danfoss Poland.

& #

SPOTKANIE INTEGRATORĂ“W KUKA W CZARNYM LESIE

PIERWSZE W POLSCE MISTRZOSTWA W LUTOWANIU

Ostatnie Spotkanie Integratorów KUKA, które odbyło się 3 i 4 grudnia 2015 r. w połoşonym na malowniczej Jurze Krakowsko-Częstochowskiej Czarnym Lesie, zgromadziło Partnerów Systemowych firmy, inşynierów i specjalistów KUKA. Podczas dwudniowego zjazdu realizowane były dwie równoległe ścieşki programowe skierowane do konkretnych grup uczestników – sprzedaşowa i techniczna. W trakcie wydarzenia miała teş miejsce pierwsza w tej części Europy prezentacja nowego robota KUKA – KR CYTEC. Spotkanie było m.in. okazją do zapoznania się z tematem środowiska Work Visual 4.0. oraz moşliwościami, jakie dają pakiety oprogramowań z zakresu technologii uniwersalnych, pomagające zwiększyć zakres zastosowania robotów KUKA.PLCProConOs, KUKA.TRACC TCP oraz KUKA.Robot-SensorInterface – tę tematykę w trakcie panelu technicznego przyblişył Marcin Lis. Partnerami spotkania były firmy Siemens, Copa-Data, Pilz, SCHUNK, Schmalz oraz Troax.

Firma Renex organizuje pierwsze w Polsce Mistrzostwa w Lutowaniu (Renex Soldering Championship), które odbędą się podczas targów Automaticon 2016 w halach EXPO XXI w Warszawie. Zawody potrwają od 1 do 3 marca i będą miały charakter otwarty. Na powierzchni 250 m2 stworzona zostanie strefa kibica, w której kaşdy będzie mógł obserwować zmagania 150 zawodników. W pierwszym dniu zaplanowano rozgrywki uczniów i studentów. W godzinach 9.30–13.30 będą rozgrywane eliminacje, a finał przewidziano na 15.00. Drugi i trzeci dzień rywalizacji to zmagania profesjonalistów, którzy na co dzień pracują w zakładach produkcyjnych. Wydarzenie będą wspierały m.in. firmy ABB, PACE, Forbo, Panasonic, Kester, MicroCare, Reeco czy Targarno.

Nagrodami głównymi dla zwycięzców finałów z drugiego i trzeciego dnia jest wyjazd na mistrzostwa w lutowaniu organizowane w przyszłym roku w Las Vegas podczas targów Productronica 2017. Dla uczestników dalszych miejsc (do 10) równieş przewidziane zostały atrakcyjne nagrody.

Program, regulamin oraz rejestracja uczestników są dostępne na stronie organizatora: http://rsc.zone/.

!

12

$ %

$' ( ) ( ( * ' #

AUTOMATYKA

Jak zmieścić 1 GB w 119 mm?

W Y O L K T A MP O K W Y G O Y K T DO N R A S K E C I Ę I M R T PA E B R N 1G E H Y N J E T Y E C I T U N I 6 0 0 Przybliżamy przyszłość rejestracji danych: Nowy JUMO LOGOSREEN 600 Rejestrator ekranowy LOGOSCREEN 600 wyznacza nowe standardy obsługi i wydajności.

• • • •

Prosta obsługa dzięki zastosowaniu intuicyjnego interfejsu użytkownika i ekranu dotykowego Wysoka wydajność dzięki dużej karcie pamięci (1 GB) i połączeniu Ethernet Możliwość dostosowania do indywidualnych potrzeb aplikacyjnych Oszczędność miejsca dzięki zredukowanej głębokości zabudowy (120 mm)

Postaw na 60 lat jakości, zaangażowania i doświadczenia w branży.

Witamy w JUMO.

www.jumo.net

Zapraszamy na targi AUTOMATICON 2016 01-04.03.2016 Hala 1, stoisko D25

PRODUKTY

NOWA LINIA MIERNIKĂ“W CĘGOWYCH FLUKE Fluke wprowadziĹ‚ na polski rynek nowÄ… seriÄ™ miernikĂłw cÄ™gowych 370 FC, a w niej trzy modele: 374 FC, 375 FC i 376 FC. Wszystkie sÄ…Â zgodne z systemem Fluke Connect, umoĹźliwiajÄ…cym Ĺ‚Ä…czność bezprzewodowÄ… ze smartfonami oraz tworzenie i przesyĹ‚anie raportĂłw bezpoĹ›rednio z miejsca pracy w terenie. Seria 370 FC zastÄ…pi dotychczasowÄ… seriÄ™ miernikĂłw cÄ™gowych 370 i modele 373-376. Nowe mierniki charakteryzujÄ… siÄ™ zwiÄ™kszonym zakresem pomiarĂłw napiÄ™cia, wyĹźszymi klasami bezpieczeĹ„stwa oraz bardziej ergonomicznym designem. ZwiÄ™kszajÄ… takĹźe bezpieczeĹ„stwo przy pomiarze, pozwalajÄ…c na zdalny podglÄ…d i pozostawanie poza strefÄ… Ĺ‚uku elektrycznego, dziÄ™ki poĹ‚Ä…czeniu Bluetooth ze smartfonem, tabletem czy innymi urzÄ…dzeniami mobilnymi. Dodatkowo sÄ…Â kompatybilne z magnetycznym wieszakiem TPAK oraz z elastycznÄ… sondÄ… prÄ…dowÄ… iFlex, ktĂłre takĹźe bardzo uĹ‚atwiajÄ… dokonywanie pomiarĂłw. Te cechy sprawiajÄ…, Ĺźe pomiary miernikami serii 370 FC sÄ…Â wygodniejsze i bezpieczniejsze.

ZWIĘKSZONA WYDAJNOŚĆ SYSTEMU BLOKAD LOCKOUT/TAGOUT Blokady zabezpieczajÄ…ce Lockout/Tagout stosuje siÄ™ w coraz wiÄ™kszej liczbie branĹź. GĹ‚Ăłwna idea blokady to odciÄ™cie maszyny od źrĂłdĹ‚a energii i umoĹźliwienie bezpiecznej interwencji i konserwacji. W celu odĹ‚Ä…czenia maszyny od zasilania jej przyciski, dĹşwignie, zawory lub uchwyty zabezpiecza siÄ™ blokadÄ… Lockout. PrawidĹ‚owe stosowanie blokad ma kluczowe znaczenie dla zagwarantowania bezpieczeĹ„stwa pracownikom podczas ich interwencji na maszynach.

Nowe blokady zabezpieczające Lockout/Tagout są łatwe w uşyciu, a przykładem jest kompaktowa kłódka bezpieczeństwa z linką. Innowacyjna kłódka z linką łączy w sobie funkcje blokady zabezpieczającej i kłódki – moşna ją nałoşyć tak łatwo, jak blokadę na rower. Jej stalowa linka w osłonie z PCV blokuje części ruchome lub źródło energii w pozycji wyłączonej, natomiast zamknięcie zapewnia, şe nikt przez przypadek nie usunie urządzenia. Do blokowania zaworów dostępna jest przezroczysta blokada zaworów zasuwowych, która pozwala pracownikom sprawdzić połoşenie, kolor i stan zaworu bez konieczności usuwania blokady. + *

14

ETHERNET BEZPRZEWODOWY NA POTRZEBY PRODUKCJI Oferta urządzeń Astraada została rozbudowana o przemysłowy router bezprzewodowy JET-WAVE-3220 do pracy w paśmie 2,4 oraz 5 GHz (IEEE 802.11 a/b/g/n). Urządzenie jest przeznaczone do pracy w hali produkcyjnej lub magazynowej, gdzie stosowane jest do gromadzenia danych z maszyn oraz wymiany informacji z obiektami mobilnymi, np. suwnicami czy wózkami.

JET-WAVE-3220 słuşy do budowania połączeń bezprzewodowych w standardzie Ethernet. Moşe pracować w trybie serwera (AP) lub klienta (CPE), tworząc struktury jeden do jednego (P2P) lub jeden do wielu (P2M).

Router wyposaşony został w mechanizm szyfrowania danych uşytkownika WPA2, który jest obecnie jednym z najlepiej zabezpieczonych algorytmów. Przemysłowa konstrukcja jest zgodna z wymaganiami normy EN 50121-4.

Router moşe pracować w szerokim zakresie temperatury: od –40 do +70 °C. Istnieje moşliwość zasilania urządzenia przez standard PoE+, który ogranicza ilość okablowania lub poprzez redundantne złącze 24 V DC. ! ,

ZASILACZ UPS 9PHD DO PRACY W TRUDNYCH WARUNKACH Eaton wprowadził do oferty przemysłowy zasilacz UPS nowej generacji. Model 9PHD został zaprojektowany z myślą o odporności na trudne warunki pracy oraz niezawodnym działaniu najwaşniejszych instalacji w wymagających środowiskach w transporcie morskim, kolejowym i w przemyśle przetwórczym.

Nowy zasilacz ma zaawansowany rdzeń i modułową konstrukcję, co przekłada się na wyjątkowo wysoką sprawność i optymalne koszty eksploatacji, bez pogorszenia poziomu niezawodności i bezpieczeństwa. Cechuje go sprawność przekraczająca 96 % w trybie podwójnej konwersji oraz 99 % w trybie podwyşszonej sprawności ESS (Energy Saver System).

Zasilacz 9PHD jest oferowany w zakresie mocy od 40–200 kVA. Stopień ochrony IP54 zapewnia wytrzymałość w trudnych warunkach przemysłowych. Dostępne są równieş wersje z transformatorem wewnętrznym, dzięki czemu urządzenie doskonale nadaje się do stosowania w systemach monitoringu, ochrony i kontroli oraz w produkcji.

AUTOMATYKA

PRODUKTY

IN-SIGHT 8000: NOWA GENERACJA KAMER INTELIGENTNYCH Firma Cognex wprowadza do oferty nową serię systemów wizyjnych In-Sight 8000. Naleşą one do nowej generacji In-Sight Micro i oferują rozdzielczość VGA, 1,3 Mpx, 2 Mpx oraz 5 Mpx. Wszystkie modele mają ten sam standard obudowy, jak In-Sight Micro, jednak zdecydowanie lepsze parametry, szybszy czas akwizycji oraz najbardziej zaawansowane narzędzia, takie jak PatMax RedLine i moşliwość dodawania skryptów JavaScript.

Wydajność narzędzi wizyjnych w In-Sight 8000 jest taka sama, jak w systemach PC, ale w standardzie kamery inteligentnej!

Nowe modele In-Sight 8000 dołączają do oferowanego juş wariantu In-Sight 8405 jako następna generacja serii In-Sight Micro. Nowe modele to 8402 (2 Mpx), 8401 (1,3 Mpx), 8400 (VGA) oraz 8200 (VGA). Modele te mają wbudowany algorytm PatMax RedLine zapewniający szybsze lokalizowanie wzorców,

JavaScript dla uproszczenia zadań analizy geometrycznej setek punktów i Gigabit Ethernet, który umoşliwia szybką komunikację. Ponadto gwarantują 40 % wzrost szybkości w porównaniu z obecną serią In-Sight Micro.

Podobnie jak w serii In-Sight Micro, nowe modele In-Sight 8000 mają: złącze ethernetowe M12, zasilanie w standardzie Power over Ethernet (PoE), 2 szybkie wyjścia, 1 szybkie wejście, wszystkie przemysłowe protokoły komunikacyjne (oparte na Ethernecie), brak wbudowanego oświetlenia.

ELTRON & - . / 0 1 234305 . ( - 6057 898 :0 221 % 6057 898 :; ;9 (((- - 1 4# < - (((- - -

Ĺ Ä&#x201E;CZNIKI KROSOWE PHOENIX CONTACT Kompaktowe Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czniki krosowe PTRV sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026; do czytelnego krosowania sygnaĹ&#x201A;Ăłw w obszarze automatyki przemysĹ&#x201A;owej.

Okablowanie za pomocÄ&#x2026; duĹźej liczby przewodĂłw zostaĹ&#x201A;o uproszczone dziÄ&#x2122;ki zastosowaniu poziomĂłw o indywidualnie dobranej kolorystyce. Takie rozwiÄ&#x2026;zanie, w poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu z oprzewodowaniem czoĹ&#x201A;owym, pozwala uniknÄ&#x2026;Ä&#x2021; bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dĂłw podczas podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czania.

Do zalet Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw krosowych PTRV naleĹźÄ&#x2026;: maksymalna gÄ&#x2122;stoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sygnaĹ&#x201A;Ăłw i do 20 % oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci miejsca dziÄ&#x2122;ki kompaktowej budowie; dowolnie konfigurowalne, kolorowe przyporzÄ&#x2026;dkowanie przewodu i punktu zaciskowego, umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce intuicyjnÄ&#x2026; i bezpiecznÄ&#x2026; instalacjÄ&#x2122;; wygodna kontrola dziÄ&#x2122;ki Ĺ&#x201A;atwo dostÄ&#x2122;pnym odczepom pro-

bierczym (2,3 mm) umieszczonym centralnie miÄ&#x2122;dzy punktami przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia; opis bez podziaĹ&#x201A;ki o duĹźej powierzchni do oznaczania mozaikowego, dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wariantĂłw bez przycisku uruchamiajÄ&#x2026;cego i redukcja kosztĂłw logistycznych dziÄ&#x2122;ki jednolitym akcesoriom systemowym CLIPLINE complete.

Zainteresowanych zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej www.sklep.eltron.pl lub kontakt z firmÄ&#x2026; Eltron.

ELTRON & - . / 0 1 234305 . ( - 6057 898 :0 221 % 6057 898 :; ;9 (((- - 1 4# < - (((- - - R E K L A M A

1-2/2016

15

PRODUKTY

APLIKACJA DO MONITORINGU ZUĹťYCIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ Wygenerowanie oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci w opĹ&#x201A;atach za energiÄ&#x2122; elektrycznÄ&#x2026;, dostarczenie szczegĂłĹ&#x201A;owej wiedzy na temat kosztĂłw i perspektywy ich redukcji, a takĹźe tego, od jakich parametrĂłw zaleĹźy wysokoĹ&#x203A;Ä&#x2021; rachunkĂłw â&#x20AC;&#x201C; to najwaĹźniejsze moĹźliwoĹ&#x203A;ci systemu monitoringu energii elektrycznej dla przedsiÄ&#x2122;biorstw EnVidis, ktĂłry opracowaĹ&#x201A;a firma ASTOR. System monitoringu energii elektrycznej EnVidis to rozwiÄ&#x2026;zanie umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce szybkÄ&#x2026; analizÄ&#x2122; danych, odczytanych przez analizator energii elektrycznej. Pozwala na sprawdzanie danych bieĹźÄ&#x2026;cych, wykresĂłw historycznych, a takĹźe alarmowanie i obliczanie kosz-

tĂłw. â&#x20AC;&#x201C; JeĹ&#x203A;li miesiÄ&#x2122;czny koszt energii elektrycznej wynosi 200 000 zĹ&#x201A;otych, dziÄ&#x2122;ki EnVidis moĹźna liczyÄ&#x2021; na wypracowanie oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci wynoszÄ&#x2026;cych nawet 15 000 zĹ&#x201A;otych â&#x20AC;&#x201C; wyjaĹ&#x203A;nia Mateusz Zajchowski, specjalista ds. monitoringu energii elektrycznej ASTOR. EnVidis to szablon aplikacji, zbudowany z obiektĂłw aplikacyjnych, grafik ArchestrA oraz procedur skĹ&#x201A;adowanych SQL. UmoĹźliwia analizÄ&#x2122; danych bieĹźÄ&#x2026;cych, dziÄ&#x2122;ki ktĂłrym moĹźna zauwaĹźyÄ&#x2021; niepokojÄ&#x2026;ce zmiany mocy czynnej i biernej na linii produkcyjnej. ! ,

ZABEZPIECZENIE DLA PRACUJÄ&#x201E;CYCH BLISKO KRAWÄ&#x2DC;DZI Honeywell wprowadza Miller TurboLite Edge â&#x20AC;&#x201C; nowe, lekkie i wytrzymaĹ&#x201A;e urzÄ&#x2026;dzenie samohamowne, ktĂłre jest najlĹźejszym dostÄ&#x2122;pnym na rynku urzÄ&#x2026;dzeniem testowanym na przeciÄ&#x2122;cie na krawÄ&#x2122;dzi, dziÄ&#x2122;ki czemu zapewnia uĹźytkownikom z branĹźy budowlanej, utrzymania ruchu, uĹźytecznoĹ&#x203A;ci publicznej oraz nafty i gazu zwiÄ&#x2122;kszony komfort, swobodÄ&#x2122; ruchĂłw i natychmiastowe zatrzymanie upadku.

UrzÄ&#x2026;dzenie zostaĹ&#x201A;o w peĹ&#x201A;ni przetestowane krawÄ&#x2122;dziowo, a dziÄ&#x2122;ki wykorzystaniu wzmocnionych taĹ&#x203A;m o wysokiej wytrzymaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci jest certyfikowane dla pracownikĂłw o wadze

aş do 140 kg. Jest rĂłwnieĹź wyposaĹźone w szybko blokujÄ&#x2026;cy mechanizm, redukujÄ&#x2026;cy dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;Ä&#x2021; upadku. Miller TurboLite Edge ma ponadto dwa krÄ&#x2122;tliki, z ktĂłrych jeden znajduje siÄ&#x2122; na obudowie, a drugi wbudowany jest w aluminiowy karabinek od strony punktu zaczepowego.

ZapobiegajÄ&#x2026; one skrÄ&#x2122;caniu siÄ&#x2122; taĹ&#x203A;m, a tym samym niwelujÄ&#x2026; ryzyko zablokowania siÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzenia w trakcie jego dziaĹ&#x201A;ania. UrzÄ&#x2026;dzenie ma certyfikat zgodny z wymaganiami normy EN 360:2002.

= & *

MODUĹ Y NARZÄ&#x2DC;DZIOWE BAHCO RS Components jako pierwsza firma na Ĺ&#x203A;wiecie wprowadziĹ&#x201A;a nowe moduĹ&#x201A;y do szafek narzÄ&#x2122;dziowych firmy Bahco, skonfigurowane specjalnie z myĹ&#x203A;lÄ&#x2026; o uĹ&#x201A;atwieniu inĹźynierom szybkiego dostÄ&#x2122;pu do wybranego zestawu narzÄ&#x2122;dzi. ModuĹ&#x201A;y sprawdzajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; m.in. wszÄ&#x2122;dzie tam, gdzie trzeba wykonaÄ&#x2021; prace konserwacyjne, np. w branĹźach: budowlanej, motoryzacyjnej, elektrycznej oraz przemyĹ&#x203A;le ciÄ&#x2122;Ĺźkim.

DostÄ&#x2122;pna w RS Components oferta Bahco obejmuje wiele róşnych rodzajĂłw narzÄ&#x2122;dzi, takich jak wieloczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowe zestawy nasadek, klucze pĹ&#x201A;asko-oczkowe,

16

klucze zapadkowe, szczypce, Ĺ&#x203A;rubokrÄ&#x2122;ty, narzÄ&#x2122;dzia VDE, klucze szeĹ&#x203A;ciokÄ&#x2026;tne oraz szczypce do pierĹ&#x203A;cieni osadczych, jak rĂłwnieĹź mieszane zestawy narzÄ&#x2122;dzi oraz moduĹ&#x201A;y z wersjami ergonomicznymi standardowych narzÄ&#x2122;dzi. Zestawy zawierajÄ&#x2026; 6â&#x20AC;&#x201C;91 elementĂłw w wyprofilowanych wkĹ&#x201A;adkach gÄ&#x2026;bkowych, ktĂłre moĹźna Ĺ&#x201A;atwo zamontowaÄ&#x2021; w szafkach narzÄ&#x2122;dziowych. WkĹ&#x201A;adki zapewniajÄ&#x2026; ochronÄ&#x2122; narzÄ&#x2122;dzi i uĹ&#x201A;atwiajÄ&#x2026; identyfikacjÄ&#x2122; brakujÄ&#x2026;cych elementĂłw. " #

AUTOMATYKA

PRODUKTY

INTELIGENTNE KOLUMNY SMART LIGHT Popularne kolumny sygnalizacyjne Smart Light z interfejsem IO-Link dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; obecnie w trzech wersjach. Poza znanÄ&#x2026; wersjÄ&#x2026; z maksymalnie piÄ&#x2122;cioma segmentami dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; dwie nowe: obsĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026;ca do trzech segmentĂłw oraz jednosegmentowa. KaĹźda z wersji wystÄ&#x2122;puje opcjonalnie z sygnalizacjÄ&#x2026; dĹşwiÄ&#x2122;kowÄ&#x2026;.

Nowe kolumny sygnalizacyjne Smart Light z interfejsem IO-Link

wyposaĹźone sÄ&#x2026; obecnie we wszystkie funkcje, ktĂłre je rewolucjonizujÄ&#x2026;. MogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; swobodnie konfigurowalne w szerokim zakresie bez koniecznoĹ&#x203A;ci zmian sprzÄ&#x2122;towych. Typowa kombinacja róşnokolorowych segmentĂłw nie jest konieczna, bo mamy moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; adaptacji urzÄ&#x2026;dzenia do nowego zadania w kaĹźdej chwili z poziomu ukĹ&#x201A;adu sterowania. Jest to zaleta w porĂłwnaniu do rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; konfigurowalnych za pomocÄ&#x2026; przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw. JeĹźeli zestaw predefiniowanych kolorĂłw nie jest wystarczajÄ&#x2026;cy, moĹźna zaprogramowaÄ&#x2021; dowolny kolor z palety RGB do wizualizacji.

Z pomocÄ&#x2026; kolumny Smart Light moĹźemy dodatkowo wizualizowaÄ&#x2021; stany realizacji zleceĹ&#x201E;, czasy cykli, poziom, temperaturÄ&#x2122; i praktycznie kaĹźdÄ&#x2026; zmiennÄ&#x2026; wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; z procesu. Wielofunkcyjny Andon ma 20 diod LED. Do podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia i instalacji wystarcza jeden prosty, nieekranowany, trĂłjĹźyĹ&#x201A;owy przewĂłd, aby kolumna sygnaĹ&#x201A;u LED zapewniaĹ&#x201A;a maksymalnÄ&#x2026; funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i trzy tryby pracy: Stacklight, Level i Run. BALLUFF Sp. z o.o.

- = 5;1 2949>9 . ( - 05 8?> 3: 331 % 05 88? 9: 83 4# %%< %%- (((- %%-

CABLE EYE W OFERCIE FIRMY SEMICON

R E K L A M A

Semicon podpisaĹ&#x201A; umowÄ&#x2122; dystrybucyjnÄ&#x2026; z firmÄ&#x2026; CAMI Research na dystrybucjÄ&#x2122; testerĂłw wiÄ&#x2026;zek kablowych CableEye. Umowa obejmuje PolskÄ&#x2122; (umowa wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czna) oraz kraje Europy Wschodniej i Centralnej. Testery CableEye majÄ&#x2026; budowÄ&#x2122; moduĹ&#x201A;owÄ&#x2026; i umoĹźliwiajÄ&#x2026; wymianÄ&#x2122; moduĹ&#x201A;Ăłw ze zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czami.

W podstawowej ofercie jest ponad 60 moduĹ&#x201A;Ăłw wyposaĹźonych w typowe zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza, takie jak D-Sub, Centronics, IDC, USB, RJ, BNC, SMA i wiele innych. Istnieje moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zamĂłwienia moduĹ&#x201A;Ăłw dla specyficznych aplikacji.

Przy pomocy CableEye moĹźna teĹź prowadziÄ&#x2021; montaĹź nadzorowany zĹ&#x201A;oĹźonych wiÄ&#x2026;zek kablowych ze zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czami wielopinowymi, gdzie ryzyko pomyĹ&#x201A;ki jest duĹźe. Tester daje rĂłwnieĹź moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprawdzania zĹ&#x201A;oĹźonych wielogaĹ&#x201A;Ä&#x2122;ziowych wiÄ&#x2026;zek kablowych, dokumentowania przeprowadzonych pomiarĂłw czy teĹź drukowania etykiet z oznaczeniami. Wersja wysokonapiÄ&#x2122;ciowa testera HVX umoĹźliwia pomiar napiÄ&#x2122;cia przebicia i opornoĹ&#x203A;ci izolacji przewodĂłw z napiÄ&#x2122;ciem do 2100 V DC/1200 V AC. #

1-2/2016

17

PRODUKTY

KOMPUTER JEDNOUKĹ ADOWY INTEL COMPUTE STICK Firma RS Components wprowadziĹ&#x201A;a do oferty nowe uniwersalne komputery firmy Intel wielkoĹ&#x203A;ci pendriveâ&#x20AC;&#x2122;a. DostÄ&#x2122;pny w dwĂłch wersjach komputer Intel Compute Stick przeksztaĹ&#x201A;ca dowolny monitor lub telewizor z wejĹ&#x203A;ciem HDMI w funkcjonalny komputer z systemem operacyjnym Windows 8.1 i 10 lub Ubuntu Linux.

Komputer ma zintegrowany ukĹ&#x201A;ad graficzny Intel HD Graphics i umoĹźliwia komunikacjÄ&#x2122; bezprzewodowÄ&#x2026; WiFi (802.11bgn) i Bluetooth 4.0. Wersja z systemem operacyjnym Windows 8.1 OS (z moĹźliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; bezpĹ&#x201A;atnej aktualizacji do wersji Windows 10) jest wyposaĹźona w 32 GB pamiÄ&#x2122;ci eMMC Flash oraz 2 GB pamiÄ&#x2122;ci DDR3L SDRAM, natomiast wersja z systemem Ubuntu Linux OS 14.04 ma 8 GB pamiÄ&#x2122;ci eMMC Flash oraz 1 GB pamiÄ&#x2122;ci DDR3L SDRAM. Czterordzeniowy procesor Intel Atom zapewnia duĹźÄ&#x2026; wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, a zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cze USB 2.0 umoĹźliwia podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; peryferyjnych.

WIÄ&#x2DC;CEJ SIĹ Y W DĹ ONI Nowy silnik staĹ&#x201A;oprÄ&#x2026;dowy 2668â&#x20AC;ŚCR firmy Faulhaber jest najmocniejszym silnikiem tego rozmiaru z miedziano-grafitowymi szczotkami, dostÄ&#x2122;pnym obecnie na rynku. WaĹźy zaledwie 189 g, przy Ĺ&#x203A;rednicy 26 mm. DziÄ&#x2122;ki zastosowaniu wiÄ&#x2122;kszego magnesu NdFeB i wiÄ&#x2122;kszej zawartoĹ&#x203A;ci miedzi w uzwojeniu jest on w stanie dostarczyÄ&#x2021; maksymalny moment obrotowy wynoszÄ&#x2026;cy 70 mNm. DuĹźy impulsowy moment obrotowy pozwala mu osiÄ&#x2026;gnÄ&#x2026;Ä&#x2021; peĹ&#x201A;nÄ&#x2026; moc w bardzo krĂłtkim czasie. Cecha ta predestynuje go do zastosowaĹ&#x201E; w profesjonalnych narzÄ&#x2122;dziach rÄ&#x2122;cznych wysokiej klasy, takich jak Ĺ&#x203A;rubokrÄ&#x2122;ty i sekatory elektryczne.

Miedziano-grafitowe szczotki charakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; znakomitÄ&#x2026; stabilnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; i maĹ&#x201A;Ä&#x2026; podatnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; na Ĺ&#x203A;cieranie. Obudowa zostaĹ&#x201A;a wykonana ze stali malowanej proszkowo.

Silnik moĹźe wspĂłĹ&#x201A;pracowaÄ&#x2021; z enkoderami optycznymi i magnetycznymi wysokiej rozdzielczoĹ&#x203A;ci. OprĂłcz narzÄ&#x2122;dzi rÄ&#x2122;cznych, nadaje siÄ&#x2122; teĹź do zastosowaĹ&#x201E; w wielu innych aplikacjach z zakresu lotnictwa, robotyki, aparatury medycznej, maszyn specjalnych, systemĂłw pomiarowych i automatyki. =

" #

MINIATUROWY ZAWĂ&#x201C;R PRECIFLOW

18

PROCESOR AMD OPTERON A1100 SOC

Firma Emerson wprowadziĹ&#x201A;a miniaturowy zawĂłr proporcjonalny Preciflow 12,7 mm, pochodzÄ&#x2026;cy z oferty ASCO Numatics. ZawĂłr jest przeznaczony m.in. dla przemysĹ&#x201A;u medycznego. Cechuje siÄ&#x2122; duĹźÄ&#x2026; dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; i zapewnia Ĺ&#x201A;atwÄ&#x2026; integracjÄ&#x2122; z  istniejÄ&#x2026;cymi systemami sterowania w urzÄ&#x2026;dzeniu.

Preciflow moĹźe byÄ&#x2021; wykorzystywany do szerokiej gamy zastosowaĹ&#x201E; wymagajÄ&#x2026;cych kontroli przepĹ&#x201A;ywu.

Charakteryzuje siÄ&#x2122; jednÄ&#x2026; z najmniejszych powierzchni montaĹźowych wĹ&#x203A;rĂłd podzespoĹ&#x201A;Ăłw tego typu dostÄ&#x2122;pnych obecnie na rynku, a rĂłwnoczeĹ&#x203A;nie zapewnia precyzyjnÄ&#x2026; kontrolÄ&#x2122; przepĹ&#x201A;ywu.

Przy typowej szerokoĹ&#x203A;ci pÄ&#x2122;tli histerezy, wynoszÄ&#x2026;cej 5 %, zawĂłr zapewnia duĹźÄ&#x2026; dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i powtarzalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. Jego przydatnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; do sterowania przepĹ&#x201A;ywem tlenu czyni go idealnym do zastosowaĹ&#x201E; w chromatografii gazowej i spektrometrach masy, zaĹ&#x203A; maĹ&#x201A;y pobĂłr mocy stanowi wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dodanÄ&#x2026; dla uĹźytkownikĂłw koĹ&#x201E;cowych.

Procesor AMD Opteron A1100 w formie SoC (System-on-Chip) zwiÄ&#x2122;ksza moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wyboru w zakresie skalowalnych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; dla infrastruktury sieciowej i centrĂłw danych. To pierwsza platforma AMD bazujÄ&#x2026;ca na 64-bitowych rdzeniach ARM Cortex-A57. Wykorzystanie tych rdzeni w poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu z szybkimi podsystemami sieciowymi, Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznoĹ&#x203A;ciowymi oraz energooszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; czyni z procesorĂłw AMD Opteron Serii A1100 bardzo dobrÄ&#x2026; podstawÄ&#x2122; dla zbalansowanych kosztowo (TCO) systemĂłw odpowiedzialnych za przechowywanie danych, obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; stron internetowych oraz zadania sieciowe.

Najnowszy procesor AMD moĹźe mieÄ&#x2021; do oĹ&#x203A;miu rdzeni ARM Cortex-A57 z 4 MB wspĂłĹ&#x201A;dzielonej pamiÄ&#x2122;ci poziomu 2 (L2) i 8 MB wspĂłĹ&#x201A;dzielonej pamiÄ&#x2122;ci poziomu 3 (L3), a ponadto dwukanaĹ&#x201A;owy kontroler pamiÄ&#x2122;ci DDR3/DDR4 obsĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026;cy moduĹ&#x201A;y do 1866 MHz i ECC. UrzÄ&#x2026;dzenie jest wyposaĹźone w podwĂłjny interfejs sieciowy Ethernet 10 Gb oraz 14 portĂłw SATA 3 i obsĹ&#x201A;uguje osiem linii PCI-Express trzeciej generacji.

# @ ! #

#

AUTOMATYKA

PRODUKTY

NOWE APLIKACJE ROCKWELL SOFTWARE Firma Rockwell Automation uzupeĹ&#x201A;niĹ&#x201A;a Ĺ&#x203A;rodowisko projektowe Studio 5000 marki Rockwell Software o nowe aplikacje, ktĂłre umoĹźliwiajÄ&#x2026; szybsze opracowywanie systemĂłw automatyki w ramach tworzenia Connected Enterprise. Aplikacje te, wraz z wydanym w 2012 r. programem Studio 5000 Logix Designer, zapewniajÄ&#x2026; wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w jednym Ĺ&#x203A;rodowisku, co poprawia efektywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; projektowania systemĂłw automatyki.

Nowa aplikacja Studio 5000 Architect to centralny punkt Ĺ&#x203A;rodowiska Studio 5000, w ktĂłrym uĹźytkownicy mogÄ&#x2026; przeglÄ&#x2026;daÄ&#x2021; caĹ&#x201A;y system automatyki, konfigurowaÄ&#x2021; urzÄ&#x2026;dzenia, takie jak sterowniki, HMI i EOI, a takĹźe zarzÄ&#x2026;dzaÄ&#x2021; komunikacjÄ&#x2026; miÄ&#x2122;dzy urzÄ&#x2026;dzeniami. Aplikacja Studio 5000 Architect umoĹźliwia rĂłwnieĹź wymianÄ&#x2122; danych z innymi aplikacjami Studio 5000 oraz narzÄ&#x2122;dziami do programowania innych firm. Aplikacja Studio 5000 Logix Designer jest oprogramowaniem do projektowania i monitorowania sterownikĂłw z rodziny Logix5000 marki Allen-Bradley. Jest ona wykorzystywana do konfiguracji sterowania dyskretnego, sterowania procesami, wsadowego, ruchem, bezpieczeĹ&#x201E;stwem i napÄ&#x2122;dami. UĹ&#x201A;atwia proces projektowania zapewniajÄ&#x2026;c widok kodu skoncentrowany na aplikacji, usprawniajÄ&#x2026;c pracÄ&#x2122; poprzez moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ponownego wykorzystania treĹ&#x203A;ci i dostarczajÄ&#x2026;c na-

rzÄ&#x2122;dzia uĹ&#x201A;atwiajÄ&#x2026;ce wspĂłĹ&#x201A;pracÄ&#x2122; wielu osĂłb. Nowa aplikacja Studio 5000 View Designer to oprogramowanie do projektowania i monitorowania paneli operatorskich PanelView 5500 marki Allen-Bradley. Jest to intuicyjne i nowoczesne Ĺ&#x203A;rodowisko projektowe uĹ&#x201A;atwiajÄ&#x2026;ce uĹźytkownikom tworzenie wspĂłĹ&#x201A;czesnych systemĂłw automatyki. ZwiÄ&#x2122;ksza integracjÄ&#x2122; miÄ&#x2122;dzy ukĹ&#x201A;adem sterowania a panelami operatorskimi w celu poprawy efektywnoĹ&#x203A;ci programowania i wydajnoĹ&#x203A;ci dziaĹ&#x201A;ania.

Z kolei aplikacja Studio 5000 Application Code Manager przyspiesza opracowanie systemu poprzez wsparcie uĹźytkownikĂłw w zakresie tworzenia bibliotek kodu do ponownego wykorzystania, ktĂłre mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; zarzÄ&#x2026;dzane i wdraĹźane w caĹ&#x201A;ym przedsiÄ&#x2122;biorstwie. Tworzenie projektĂłw za pomocÄ&#x2026; aplikacji Application Code Manager pomaga w zachowaniu spĂłjnoĹ&#x203A;ci projektu, obniĹźa koszty opracowania i pozwala na uzyskanie krĂłtszego czasu wprowadzenia rozwiÄ&#x2026;zania na rynek i przekazania do eksploatacji.

Rockwell Automation Sp. z o.o.

- & (A' ( 99 " 3540:0 . ' ( 4# ( ' ( < - ( - # (((- ( # -

R E K L A M A

Global Business Intelligence Partners

XIII EDYCJA KONFERENCJI

WORLD CLASS MANUFACTURING - PRODUKCJA KLASY Ĺ&#x161;WIATOWEJ Zagadnienia omawiane podczas konferencji:

Termin konferencji:

9-10 marca 2016 r.

Miejsce:

Hotel Angelo ul. Sokolska 24, Katowice

Sponsorzy:

GBI Partners Sp. z o.o.

9 Flexibility â&#x20AC;&#x201C; umiejÄ&#x2122;tnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dostosowania siÄ&#x2122; do zmieniajÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; warunkĂłw 9 Cost Deployment na przykĹ&#x201A;adzie wybranych projektĂłw produkcyjnych â&#x20AC;&#x201C; jak generowaÄ&#x2021; projekty na podstawie CD 9 WCM - pierwsze sukcesy i co dalej? Przenoszenie najlepszych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; z obszarĂłw pilotaĹźowych na caĹ&#x201A;y zakĹ&#x201A;ad 9 Profesjonalne i autonomiczne utrzymanie ruchu â&#x20AC;&#x201C; co warto a co siÄ&#x2122; opĹ&#x201A;aca 9 Zaawansowane podejĹ&#x203A;cie do identyfikowania i rozwiÄ&#x2026;zywania problemĂłw.

Co zrobiÄ&#x2021; Ĺźeby nie zatrzymaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; w PDCA na â&#x20AC;&#x2DC;doâ&#x20AC;&#x2122; 9 Sposoby motywowania pracownikĂłw 9 Ocena skutkĂłw decyzji planistycznych w procesie tworzenia GĹ&#x201A;Ăłwnego Harmonogramu Produkcji, w oparciu o mierniki stosowane w Teorii OgraniczeĹ&#x201E; 9 Mapowanie strumienia wartoĹ&#x203A;ci (Value Stream Mapping) jako narzÄ&#x2122;dzie wskazujÄ&#x2026;ce miejsca usprawnieĹ&#x201E; 9 Metody poprawy produktywnoĹ&#x203A;ci â&#x20AC;&#x201C; co zrobiÄ&#x2021;, aby bez wzglÄ&#x2122;du DzieĹ&#x201E; warsztatowy: na zmieniajÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; otoczenie nasz zakĹ&#x201A;ad pozostaĹ&#x201A; konkurencyjny WIZYTA W ZAKĹ ADZIE 9 Zastosowanie Advanced Kaizen w praktyce MAGNETI MARELLI 9 PodejĹ&#x203A;cie â&#x20AC;&#x17E;Systematicâ&#x20AC;? â&#x20AC;&#x201C; atakowanie strat i wypracowanie SUSPENSION najlepszych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; na obszarach modelowych SYSTEMS BIELSKO 9 Analiza przyczyn problemĂłw jakoĹ&#x203A;ciowych 11 marca 2016 r., Bielsko-BiaĹ&#x201A;a â&#x20AC;&#x201C; 4M (Machine, Man, Material, Method) 9 â&#x20AC;&#x17E;Miejsce, w ktĂłrym chcÄ&#x2122; pracowaÄ&#x2021;â&#x20AC;&#x2122;â&#x20AC;&#x2122; â&#x20AC;&#x201C; wszystko o zespole, potencjale i zaangaĹźowaniu pracownikĂłw w oparciu o wĹ&#x201A;asne doĹ&#x203A;wiadczenia 9 BezpieczeĹ&#x201E;stwo maszyn â&#x20AC;&#x201C; problemy i wyzwania dla firm produkcyjnych

Patroni medialni:

Tel.: +48 22 458 66 10 www.gbip.com.pl

1-2/2016

19

PRODUKTY

OSZCZÄ&#x2DC;DNOĹ&#x161;Ä&#x2020; ENERGII Z APLIKACJÄ&#x201E; FIRMY EMERSON

MURRELEKTRONIK REWOLUCJONIZUJE IO-LINK

Firma Emerson Industrial Automation wprowadziĹ&#x201A;a Energy Savings Advisor â&#x20AC;&#x201C; intuicyjnÄ&#x2026;, dokĹ&#x201A;adnÄ&#x2026; i interaktywnÄ&#x2026; aplikacjÄ&#x2122; mobilnÄ&#x2026;, ktĂłra pomaga oszacowaÄ&#x2021; wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; potencjalnych oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci po wdroĹźeniu wysokowydajnych napÄ&#x2122;dĂłw firmy Emerson â&#x20AC;&#x201C; niezaleĹźnie od tego, czy sÄ&#x2026; to ukĹ&#x201A;ady o staĹ&#x201A;ej czy zmiennej prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci oraz czy wykorzystujÄ&#x2026; indukcjÄ&#x2122;, czy teĹź magnesy staĹ&#x201A;e w pracy synchronicznej.

Poza samym silnikiem oraz wpĹ&#x201A;ywem napÄ&#x2122;du o zmiennej prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci Energy Savings Advisor uwzglÄ&#x2122;dnia caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; ukĹ&#x201A;adu, od silnika po ukĹ&#x201A;ad napÄ&#x2122;dowy, Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznie z mechanicznym lub elektronicznym systemem regulacji.

W ciÄ&#x2026;gu kilku minut aplikacja przeprowadza symulacjÄ&#x2122; i porĂłwnuje istniejÄ&#x2026;ce urzÄ&#x2026;dzenia, zgodnie z róşnymi scenariuszami niestandardowymi, aby uzyskaÄ&#x2021; dokĹ&#x201A;adnÄ&#x2026; analizÄ&#x2122;. Potencjalne oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci w danym zastosowaniu sÄ&#x2026; od razu obliczane i wyĹ&#x203A;wietlane w formie graficznej. Aplikacja jest dostÄ&#x2122;pna w kilku jÄ&#x2122;zykach i pracuje z wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; mobilnych. MoĹźna jÄ&#x2026; pobraÄ&#x2021; bezpĹ&#x201A;atnie ze strony www.emersonindustrial.com/esa.

Instalacje i maszyny z urzÄ&#x2026;dzeniami IO-Link w przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; mogĹ&#x201A;y byÄ&#x2021; jeszcze szybciej uruchamiane. TakÄ&#x2026; moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zapewnia plik IODD (IO Device Description), ktĂłry jest plikiem opisowym urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; dla czujnikĂłw i elementĂłw wykonawczych. Zawiera on informacje identyfikacyjne, parametry urzÄ&#x2026;dzenia, dane procesowe i diagnostyczne, wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ci komunikacji oraz kilka innych szczegĂłĹ&#x201A;Ăłw. W przypadku oferowanych przez firmÄ&#x2122; Murrelektronik moduĹ&#x201A;Ăłw MVK Metal i Impact67 wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie te pliki IODD urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; IO-Link przechowywane sÄ&#x2026; przez producentĂłw uczestniczÄ&#x2026;cych w programie w pliku GSDML. W Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czajÄ&#x2026;c do instalacji takie urzÄ&#x2026;dzenia, jak np. czujniki IO-Link lub wyspy zaworowe IO-Link moĹźna odwoĹ&#x201A;aÄ&#x2021; siÄ&#x2122; bezpoĹ&#x203A;rednio do tej bazy danych i integracja nastÄ&#x2122;puje w krĂłtkim czasie.

Z uĹźyciem IODD IO-Link Master jest programowany z poziomu sterowania. To maksymalne uĹ&#x201A;atwienie pracy jest moĹźliwe dziÄ&#x2122;ki wygodnej funkcji plug&play. Atrakcyjna jest rĂłwnieĹź alternatywna moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; integracji urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; IO-Link przez dostÄ&#x2122;p asynchroniczny. Wszystkie nowe moduĹ&#x201A;y IO-Link odpowiadajÄ&#x2026; najnowszej specyfikacji IO-Link 1.1 i wyposaĹźone sÄ&#x2026; w porty IO-Link klasy A i B.Â

#

Ĺ&#x161;RUBY KULKOWE DRUGIEJ GENERACJI CichobieĹźne Ĺ&#x203A;ruby kulowe NSK do wysokich prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci II generacji (BallScrew Generation II) sÄ&#x2026; teraz jeszcze cichsze.

W trakcie zwyczajnej pracy maszyn haĹ&#x201A;as jest generowany przez dwa podstawowe ĹşrĂłdĹ&#x201A;a: kulki toczÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; w ukĹ&#x201A;adzie nawracania oraz kulki toczÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; wzdĹ&#x201A;uĹź powierzchni bieĹźni waĹ&#x201A;u/nakrÄ&#x2122;tki. Nowa seria zostaĹ&#x201A;a opracowana tak, aby wydajnie i efektywnie ograniczyÄ&#x2021; pogĹ&#x201A;os w maszynach i zredukowaÄ&#x2021; szumy generowane przez bieĹźnie we wszystkich warunkach pracy. RozwiÄ&#x2026;zanie BallScrew Generation II ustala nowy standard w zakresie obniĹźania poziomu emitowanych decybeli we wszystkich rodzajach maszyn przemysĹ&#x201A;owych, szczegĂłlnie w modelach kompaktowych i o obniĹźonej masie. Znajduje ono zastosowanie nie tylko w obrabiarkach, ale takĹźe w urzÄ&#x2026;dzeniach transportowych, wyposaĹźeniu do produkcji LCD i pĂłĹ&#x201A;przewodnikĂłw, diagnostyce medycznej oraz w urzÄ&#x2026;dzeniach pomiarowych.

B

20

EKONOMICZNE ZASILANIE DLA MAGAZYNĂ&#x201C;W WYSOKIEGO SKĹ ADOWANIA Niski koszt, wiÄ&#x2122;ksza lekkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i jeszcze wiÄ&#x2122;ksza Ĺ&#x201A;atwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; montaĹźu â&#x20AC;&#x201C; to tylko niektĂłre cechy oferowanego przez firmÄ&#x2122; igus systemu guidelok slimline P, w caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci wykonanego z plastiku.

Rynny prowadzÄ&#x2026;ce do aplikacji pionowych sÄ&#x2026; przystosowane specjalnie do magazynĂłw wysokiego skĹ&#x201A;adowania i zapobiegajÄ&#x2026; koĹ&#x201A;ysaniu oraz odchyleniom e-prowadnika. System sprawdza siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź w windach, podnoĹ&#x203A;nikach i parkingach automatycznych.

WĹ&#x203A;rĂłd najwaĹźniejszych zalet systemu guidelok slimline P naleĹźy wymieniÄ&#x2021; znaczne oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci kosztĂłw i wagi w porĂłwnaniu z kompletnÄ&#x2026; obudowÄ&#x2026; stalowÄ&#x2026;, przesuw do 7 m/s, niĹźsze koszty transportu, szybkie, Ĺ&#x201A;atwe i bezpieczne mocowanie na szynach prowadzÄ&#x2026;cych i zauwaĹźalnÄ&#x2026; redukcjÄ&#x2122; haĹ&#x201A;asu.

AUTOMATYKA

PRZEWODY DO APLIKACJI SKRÄ&#x2DC;TNYCH, AĹť PO STANDARD CAT7 Coraz bardziej skomplikowane sekwencje ruchĂłw, m.in. robotĂłw, wymagajÄ&#x2026; elastycznych przewodĂłw skrÄ&#x2122;tnych lub trĂłjwymiarowych o dĹ&#x201A;ugiej ĹźywotnoĹ&#x203A;ci. W odpowiedzi na te potrzeby firma igus opracowaĹ&#x201A;a przewody chainflex ROBOT dla prowadnikĂłw kablowych triflex R, ktĂłre sÄ&#x2026; odporne na skrÄ&#x2122;canie na staĹ&#x201A;ym odcinku o dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci do 1 m i kÄ&#x2026;cie 180° co najmniej 3 mln razy. Obecnie w ofercie przewodĂłw do ruchĂłw skrÄ&#x2122;tnych sÄ&#x2026; przewody hybrydowe, sterownicze, zasilajÄ&#x2026;ce, serwo, BUS-owe, przesyĹ&#x201A;u danych oraz Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;owody.

Podczas ostatniej edycji PLC IPC Drives igus zaprezentowaĹ&#x201A; pierwsze na Ĺ&#x203A;wiecie przewody do aplikacji skrÄ&#x2122;tnych aş po standard CAT7. Przewody z oferty CFROBOT gwarantujÄ&#x2026; bezpieczeĹ&#x201E;stwo i szybkie przenoszenie podczas eksploatacji nawet przy najwyĹźszych wymaganiach mechanicznych.

ModuĹ&#x201A;y MICO dla szaf sterowniczych to rozwiÄ&#x2026;zanie z zakresu inteligentnej dystrybucji energii i skutecznego zabezpieczenia obwodĂłw obciÄ&#x2026;Ĺźenia. Osiem wariantĂłw MICO ma teraz rĂłwnieĹź dopuszczenie NEC klasa 2. Obwody klasy 2 sÄ&#x2026; ograniczonymi obwodami prÄ&#x2026;dowymi, a ich maksymalna moc wynosi 100 VA. Zgodnie z definicjÄ&#x2026; NEC i UL w takich obwodach z  powodu ograniczonego natÄ&#x2122;Ĺźenia prÄ&#x2026;du nie wystÄ&#x2122;puje ani ryzyko poraĹźenia prÄ&#x2026;dem elektrycznym, ani ryzyko poĹźaru.

Do tej pory dla kaĹźdego obwodu prÄ&#x2026;dowego tego rodzaju stosowany byĹ&#x201A; wĹ&#x201A;asny zasilacz, dopuszczony zgodnie z NEC klasa 2. PowodowaĹ&#x201A;o to nie tylko wysokie koszty, ale rĂłwnieĹź zajmowaĹ&#x201A;o duĹźo miejsca i wiÄ&#x2026;zaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; ze znacznymi nakĹ&#x201A;adami na okablowanie. Z komponentami szaf sterowniczych do inteligentnej dystrybucji prÄ&#x2026;du obwody NEC klasa 2 mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; obecnie realizowane w sposĂłb bardziej kompaktowy, szybszy i taĹ&#x201E;szy. Wymaga to tylko standardowego zasilacza (niekoniecznie z dopuszczeniem NEC klasa 2). Ĺ Ä&#x2026;czÄ&#x2026;c kilka moduĹ&#x201A;Ăłw MICO ze zintegrowanym systemem mostkowym, moĹźna dowolnie zwiÄ&#x2122;kszyÄ&#x2021; liczbÄ&#x2122; kanaĹ&#x201A;Ăłw do prÄ&#x2026;du caĹ&#x201A;kowitego 40 A.

$' ( ) ( ( * ' #

1-2/2016

R E K L A M A

NOWE MOĹťLIWOĹ&#x161;CI MODUĹ Ă&#x201C;W MICO

OPĹ ACA W DZIAĹ O dynamicznych zmianach na rynku automa *' ) 1 # E ( / =1 ) )A ( ' * #* # ( 1 ' = ( '( A' = ' 1 ) A ( *# ( '* # *( ' /F ( ' 4 ( '# ( )A ' # ' ( G #* B @ # H & ( I = 1 # E ' E* J . = A & ( ' 1 # E ' E* ( & -

Kiedy firma National Instruments (NI) zostaĹ&#x201A;a 37 lat temu zaĹ&#x201A;oĹźona przez trzech kolegĂłw jako firma â&#x20AC;&#x17E;garaĹźowaâ&#x20AC;?, nikt pewnie nie spodziewaĹ&#x201A; siÄ&#x2122;, Ĺźe stanie siÄ&#x2122; potÄ&#x2122;gÄ&#x2026; technologicznÄ&#x2026; na skalÄ&#x2122; Ĺ&#x203A;wiatowÄ&#x2026;. Jak doszĹ&#x201A;o do osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;cia takiej pozycji?

PH: Firma powstaĹ&#x201A;a, tak jak wiele innych amerykaĹ&#x201E;skich w miarÄ&#x2122; skutecznie rozwijajÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; przez lata spĂłĹ&#x201A;ek, z od poczÄ&#x2026;tku zarysowanÄ&#x2026; filozofiÄ&#x2026; dziaĹ&#x201A;ania, pomysĹ&#x201A;em wizjonerĂłw oraz naukowcĂłw, ktĂłrzy pewne rzeczy chcieli robiÄ&#x2021; inaczej.

W tym przypadku chodziĹ&#x201A;o o tworzenie systemĂłw pomiarowych, w ktĂłrych moĹźna byĹ&#x201A;oby pewne kwestie uproĹ&#x203A;ciÄ&#x2021;, zautomatyzowaÄ&#x2021;, usystematyzowaÄ&#x2021; i spowodowaÄ&#x2021;, Ĺźe bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; one wykonywane w powtarzalny sposĂłb, bardziej wiarygodne, nieobarczone bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dem czĹ&#x201A;owieka. JednoczeĹ&#x203A;nie chodziĹ&#x201A;o o to, by zostawiÄ&#x2021; wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; decyzyjnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; twĂłrcom systemĂłw pomiarowych w zakresie definiowania funkcjonalnoĹ&#x203A;ci systemu oraz umoĹźliwiÄ&#x2021; im integracjÄ&#x2122; komponentĂłw dostarczanych przez wielu producentĂłw. Do realizacji takiego zadania niezbÄ&#x2122;dne byĹ&#x201A;o specjalistyczne oprogramowanie i interfejsy komunikacyjne. W ten sposĂłb powstaĹ&#x201A;a idea wirtualnych instrumentĂłw pomiarowych NI, oddzielajÄ&#x2026;cych programistÄ&#x2122; od specyfiki aplikacji, a pozwalajÄ&#x2026;cych koncentrowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; na oprogramowaniu funkcjonalnoĹ&#x203A;ci. ByĹ&#x201A; to pomysĹ&#x201A; doĹ&#x203A;Ä&#x2021; odwaĹźny, moĹźna powiedzieÄ&#x2021; wrÄ&#x2122;cz rewolucyjny na owe czasy, biorÄ&#x2026;c pod uwagÄ&#x2122; parametry procesorĂłw i szybkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; komputerĂłw pod koniec lat 70. CiÄ&#x2026;gĹ&#x201A;a praca nad ulepszaniem rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; doprowadziĹ&#x201A;a do osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;cia wiodÄ&#x2026;cej pozycji w zakresie sprzedaĹźy LabVIEW na miÄ&#x2122;dzynarodowych rynkach.

22

PR: Niedawno mieliĹ&#x203A;my okazjÄ&#x2122; goĹ&#x203A;ciÄ&#x2021; w Polsce na konferencji w Katowicach podczas Dnia ProgramistĂłw LabVIEW jednego z trzech zaĹ&#x201A;oĹźycieli National Instruments â&#x20AC;&#x201C; Jeffa Kodosky, â&#x20AC;&#x17E;ojcaâ&#x20AC;? LabVIEW. Jako ciekawostkÄ&#x2122; mogÄ&#x2122; podaÄ&#x2021;, Ĺźe ma on polskie korzenie. Jego dziadek i babcia, pochodzÄ&#x2026;cy z jednej wsi we wschodniej Polsce, spotkali siÄ&#x2122; przypadkowo w Nowym Jorku i razem zostali juĹź w Ameryce.

WspomniaĹ&#x201A; Pan o ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ej pracy nad ulepszaniem rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;. Jak obecnie wyglÄ&#x2026;da dziaĹ&#x201A; R&D NI i jakie sÄ&#x2026; wydatki na badania?

PH: W dziale badawczym NI pracuje okoĹ&#x201A;o 1200â&#x20AC;&#x201C;1300 inĹźynierĂłw. Mamy laboratoria nie tylko w Ameryce, ale na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie â&#x20AC;&#x201C; w Niemczech, Chinach, Indiach, Malezji, Armenii i w wielu innych paĹ&#x201E;stwach. Roczne wydatki na badania sÄ&#x2026; wysokie.

UdziaĹ&#x201A; funduszy przeznaczanych na R&D jest uzaleĹźniony od rocznych obrotĂłw firmy i waha siÄ&#x2122; w granicach 15â&#x20AC;&#x201C;20 procent przychodĂłw. Zwykle wydatki na badania i rozwĂłj sÄ&#x2026; procentowo wyĹźsze niĹź zysk. Skutkuje to wprowadzaniem wielu nowych produktĂłw, ktĂłre co roku trafiajÄ&#x2026; na rynek. Nawet w kryzysowych latach 2008â&#x20AC;&#x201C;2009, mimo braku przesĹ&#x201A;anek wynikajÄ&#x2026;cych z koniunktury rynkowej, zarzÄ&#x2026;d przeznaczaĹ&#x201A; wysokie kwoty na R&D, co pozwalaĹ&#x201A;o utrzymaÄ&#x2021; tempo rozwoju.

LabVIEW to sprawdzony i ceniony przez projektantĂłw graficzny jÄ&#x2122;zyk programowania, a jednoczeĹ&#x203A;nie produkt, ktĂłry firma udoskonala od 30 lat. Jak zmieniĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; LabVIEW w ostatnich latach i jakie sÄ&#x2026; plany jego dalszego rozwoju?

AUTOMATYKA

ROZMOWA

- & ( I = 1 & ( '

SIÄ&#x2DC; INWESTOWAÄ&#x2020; B+R PH: Koncepcja definiowania urzÄ&#x2026;dzenia pomiarowego samodzielnie, za pomocÄ&#x2026; oprogramowania, nie zmieniĹ&#x201A;a siÄ&#x2122;. Zmiany wynikajÄ&#x2026; ze zmian technologicznych. Przed 30 laty jeden instrument podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czony kablem przesyĹ&#x201A;aĹ&#x201A; kilkanaĹ&#x203A;cie kilobajtĂłw danych. Teraz mĂłwimy o setkach wÄ&#x2122;zĹ&#x201A;Ăłw w sieci, nierzadko gigabitowych, pĹ&#x201A;ytach procesorowych, ktĂłre majÄ&#x2026; kilkadziesiÄ&#x2026;t rdzeni, ogromnych pamiÄ&#x2122;ciach, bardzo szybkich dyskach, infrastrukturze sieciowej i platformie softwarowej, ktĂłra sĹ&#x201A;uĹźy do tworzenia systemĂłw. Mamy w Polsce takie systemy â&#x20AC;&#x201C; na przykĹ&#x201A;ad mechaniczny ukĹ&#x201A;ad testowy skrzyni biegĂłw o mocy silnikĂłw 3 MW, siedem jednostek komputerowych â&#x20AC;&#x201C; dwie w platformie PXI i piÄ&#x2122;Ä&#x2021; w platformie CompactRIO â&#x20AC;&#x201C; komunikujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; w sieci i synchronizujÄ&#x2026;cych ze sobÄ&#x2026; czas oraz siedem programĂłw w siedmiu instancjach Ĺ&#x203A;rodowiska LabVIEW. W kaĹźdym z tych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; jest zainstalowany co najmniej kilkurdzeniowy procesor i kilkadziesiÄ&#x2026;t punktĂłw pomiarowych, ktĂłre zbierajÄ&#x2026; 1,2 TB danych z testera w ciÄ&#x2026;gu doby. PomysĹ&#x201A; jest ten sam, natomiast moc jest znacznie wiÄ&#x2122;ksza, co wynika z innej skali integracji.

PR: Obecnie naleĹźaĹ&#x201A;oby mĂłwiÄ&#x2021; raczej o wirtualnych systemach niĹź przyrzÄ&#x2026;dach lub instrumentach, i o zbiorze wielu wirtualnych instrumentĂłw, zamkniÄ&#x2122;tych w potÄ&#x2122;Ĺźnej aplikacji programowej stworzonej w LabVIEW, gdzie przenika siÄ&#x2122; bardzo wiele technologii.

IstniejÄ&#x2026; dwa kierunki rozwoju LabVIEW. Pierwszy moĹźna okreĹ&#x203A;liÄ&#x2021; jako kierunek â&#x20AC;&#x17E;w gĹ&#x201A;Ä&#x2026;bâ&#x20AC;? platformy. W momencie, kiedy koncepcja LV powstawaĹ&#x201A;a i ewoluowaĹ&#x201A;a nikt nie myĹ&#x203A;laĹ&#x201A; o ukĹ&#x201A;adach FPGA, systemach czasu rzeczywistego czy koprocesorach GPU, ktĂłre znajdujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; na kartach graficznych i majÄ&#x2026; ogrom1-2/2016

ne moĹźliwoĹ&#x203A;ci obliczeniowe. My natomiast staramy siÄ&#x2122;, by LabVIEW podÄ&#x2026;ĹźaĹ&#x201A;o za nowymi technologiami, rozwojem procesorĂłw wielordzeniowych, FPGA i innych jednostek obliczeniowych, tak aby moĹźliwe byĹ&#x201A;o ich adresowanie z odpowiedniego moduĹ&#x201A;u w LabVIEW Drugi kierunek to â&#x20AC;&#x17E;wszerzâ&#x20AC;? â&#x20AC;&#x201C; w kierunku specjalizowanych moduĹ&#x201A;Ăłw dla okreĹ&#x203A;lonych branĹź, czyli konkretnego eksperta w danej dziedzinie. PrzykĹ&#x201A;adem moĹźe byÄ&#x2021; moduĹ&#x201A; wizyjny, ktĂłry przechwytuje obraz i na jego podstawie dokonuje pomiaru odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci i ksztaĹ&#x201A;tĂłw oraz zlicza elementy. Innym przykĹ&#x201A;adem jest domena Sound and Vibration poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;cona pomiarom wibracji pod kÄ&#x2026;tem diagnostyki maszyn. To element specjalizowany, rozwijany przez nas dla konkretnego segmentu.

PH: Jedna ze wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cych z nami firm zastosowaĹ&#x201A;a LabVIEW do projektowania trajektorii ruchu robota z poziomu laptopa. To przykĹ&#x201A;ad tego, Ĺźe rozwĂłj â&#x20AC;&#x17E;wszerzâ&#x20AC;? jest napÄ&#x2122;dzany nie tylko przez NI, ale przez caĹ&#x201A;Ä&#x2026; spoĹ&#x201A;ecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; uĹźytkownikĂłw i twĂłrcĂłw komponentĂłw LabVIEW. Kolejne, udoskonalone wersje LabVIEW pojawiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; co roku w sierpniu na NIWeek.

róşne programy certyfikacji â&#x20AC;&#x201C; podstawowe, jak CLAD, czyli pierwszy test znajomoĹ&#x203A;ci LabVIEW, nastÄ&#x2122;pnie Certified LabVIEW Developer dla osĂłb z wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; wiedzÄ&#x2026; programowania, a kolejny â&#x20AC;&#x201C; Certified LabVIEW Architect â&#x20AC;&#x201C; dla osĂłb, ktĂłre nie kodujÄ&#x2026; pojedynczych aplikacji, ale mogÄ&#x2026; stworzyÄ&#x2021; wielosystemowÄ&#x2026; architekturÄ&#x2122; â&#x20AC;&#x201C; zaprogramowaÄ&#x2021; wzajemne zaleĹźnoĹ&#x203A;ci poszczegĂłlnych wÄ&#x2026;tkĂłw lub platform.

RozwĂłj narzÄ&#x2122;dzi i platform powoduje, Ĺźe wprowadzamy coraz to nowe certyfikaty dla konkretnych, wÄ&#x2026;skich specjalizacji.

Co jest istotne dla inĹźyniera w LabVIEW? Jak wyglÄ&#x2026;da proces certyfikacji?

PR: Istotna jest wiedza osĂłb projektujÄ&#x2026;cych systemy w LabVIEW. Osoba, ktĂłra tworzy musi byÄ&#x2021; rĂłwnieĹź w s p o m a ga j Ä&#x2026; c y m system architektem. Dla róşnych poziomĂłw zaawansowania oferujemy 23

ROZMOWA

PAWEŁ RESZEL Absolwent Katedry Systemów Pomiarowych Politechniki Gdańskiej na Wydziale Elektroniki, który ukończył w 2005 r.

Już w trakcie studiów pracował w niewielkiej gdańskiej firmie projektującej specjalizowane sterowniki automatyki przemysłowej. Następnie rozpoczął pracę jako Inżynier Testu w korporacji Jabil, gdzie miał możliwość wykorzystywania narzędzi National Instruments jako użytkownik zajmujący się przygotowaniem automatycznych testerów w dużej fabryce modułów elektronicznych wykorzystywanych głównie w nowoczesnych telewizorach. W 2007 r. rozpoczął pracę w National Instruments z centralnego biura dla regionu Eastern Europe – w Budapeszcie. Od 2013 r. pełni funkcję dyrektora sprzedaży w National Instruments Poland i jest odpowiedzialny za działalność handlową NI w Polsce. Prywatnie lubi spędzać czas aktywnie. Gra amatorsko w koszykówkę, latem żegluje, a gdy pojawia się śnieg uprawia również sporty zimowe.

Ostatnio wdrożyliśmy Certified LabVIEW Embedded Systems Developer (CLED), który weryfikuje wiedzę o programowaniu systemów wbudowanych opartych na systemie czasu rzeczywistego i układach FPGA. PH: Przygotowaliśmy pełną bazę szkoleń na podstawie materiałów kursowych i udostępniamy je w sieci wszystkim, którzy chcieliby samodzielnie zgłębić tematykę. Oferujemy również kompleksowe szkolenia i kursy przygotowujące do zdobycia certyfikatów na każdym etapie – od CLAD po CLED. Dział szkoleniowy dokonuje oceny grup programistów w firmach pod kątem szkoleń przygotowanych zgodnie z ich potrzebami. Ocenia aplikowalność kursu i dobiera właściwe pakiety szkoleniowe. Można wykupić subskrypcję na rok lub dwa lata z możliwością korzystania bez ograniczeń ze szkoleń LabVIEW, którego środowisko zmienia się wraz ze wzrostem potencjału platformy.

PR: Warto wspomnieć jeszcze o LabVIEW Champions. Jest to honorowy tytuł dla użytkowników, którzy pracują jako alfa i beta testerzy, rekomendując pewne rozwiązania. Intensywna kooperacja na wielu płaszczyznach ma wpływ na poziom wiedzy beneficjentów. Wspieramy również organizację Mistrzostw Polski w programowaniu na czas w LabVIEW, które przyciągają co roku około 200 osób.

24

NI prowadzi wspólne projekty również z uczelniami. Czy możecie Państwo podać przykłady? Jak oceniacie lokalne jednostki badawczo-rozwojowe w zakresie otwarcia na współpracę z przemysłem?

PH: Z uczelniami i instytutami badawczymi współpracujemy bardzo chętnie, a nauka to dla nas bardzo ważny sektor na świecie, zaś w Polsce szczególnie. Współpracujemy w kilku wymiarach w zakresie projektów badawczych, gdzie platforma – podobnie jak w firmach komercyjnych – jest stosowana do automatyzacji procesu pomiarowego bądź środowiska badawczego.

Równie ważna jest dla nas dydaktyka, ponieważ umożliwia nam budowanie odpowiedniego poziomu znajomości LabVIEW wśród studentów. LabVIEW jest często jednym z pierwszych języków programowania nauczanych w trakcie studiów. Osiem uczelni w Polsce ma licencje Campus Teaching, a kilkadziesiąt podrzędnych jednostek licencje wydziałowe. Uczelnie należące do programu LabVIEW Academy dostają od nas program i materiały oraz przeszkolenie instruktorów, NI zobowiązuje się przeprowadzić testy dla studentów na poziomie certyfikatu I stopnia. Liczba certyfikatów CLAD jest naprawdę imponująca – obecnie liczy się je już w tysiącach sztuk. W 2014 roku Polska miała kilku-

krotnie wyższą liczbę certyfikowanych architektów w porównaniu z innymi krajami, w stosunku do obrotu NI. National Instruments to firma znana polskim automatykom, stawiająca na różnorodność aplikacji i zastosowań. Które sektory są kluczowe dla NI i dlaczego?

PR: Osiągamy sukcesy w tych sektorach, w których polska gospodarka jest mocna. Możemy wyróżnić wspomnianą już naukę i dydaktykę oraz współpracę z instytutami badawczymi. Ważny jest dla nas przemysł motoryzacyjny, zarówno część związana z produkcją, jak i z działami B&R. Nasze produkty są stosowane wszędzie tam, gdzie chcemy sprawdzić, czy projekt realizuje wymaganą funkcjonalność, czy jest odporny na setki tysięcy cykli przy założeniu scenariuszy, jakie mogą się wydarzyć w świecie rzeczywistym. Idąc dalej, interesuje nas szeroko pojęty przemysł lotniczy i militarny, a w nieco węższym zakresie współpraca z sektorem telekomunikacyjnym.

W Polsce jest wielu poddostawców części dla producentów samochodów znanych marek, na przykład Delphi, Valeo, Faurecia, TRW, Magneti Marelli, Wabco. To oni są odpowiedzialni za doskonalenie podzespołów, spełniają oczekiwania producentów i utrzymują zadane parametry.

Współpracujemy z nimi przy tworzeniu aplikacji do pomiarów testowych, przykładowo aplikacji do badania jakości sygnału audio w radiu FM przy obniżającym się zasięgu, na przykład wjeździe do tunelu, czy funkcjonalności foteli przesuwających się pod dużym naciskiem, sprawności silniczków do podnoszenia szyb, elektrycznie składanych zagłówków, czasu napinania pasów bezpieczeństwa, sprawności działania bezprzewodowego kluczyka w obecności zakłóceń itp.

PH: LabVIEW sprawdza się wszędzie tam, gdzie powstają nowe rozwiązania i potrzebujemy platformy, która będzie wspierać nasze pomysły z dużą elastycznością, platformy uniwersalnej. Tam, gdzie chodzi o innowacyjność, gdzie sprawdza się system AUTOMATYKA

ROZMOWA

- & ( I = 1 & ( '

otwarty, w ktĂłrym moĹźna opracowaÄ&#x2021; ostateczny element funkcjonalnoĹ&#x203A;ci.

Czy mogÄ&#x2026; Panowie przybliĹźyÄ&#x2021; nam flagowe przykĹ&#x201A;ady zastosowaĹ&#x201E; narzÄ&#x2122;dzi NI na polskim rynku?

PH: Mamy duĹźo bardzo róşnych aplikacji na styku idei i wdroĹźenia, na przykĹ&#x201A;ad w przemyĹ&#x203A;le wydobywczym, maszynowym, energetycznym czy w medycynie. NiektĂłre sÄ&#x2026; bardzo spektakularne, jak aplikacja terapii protonowej oka w Instytucje Fizyki JÄ&#x2026;drowej w Krakowie.

PR: WĹ&#x203A;rĂłd innych przykĹ&#x201A;adĂłw mogÄ&#x2122; wymieniÄ&#x2021; system kontrolno-pomiarowy do badania ciÄ&#x2026;gnikĂłw i ramion kombajnĂłw gĂłrniczych dla firmy Kopex. System obsĹ&#x201A;uguje dwa niezaleĹźne stanowiska, sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;ce do badaĹ&#x201E; poszczegĂłlnych podzespoĹ&#x201A;Ăłw kombajnu gĂłrniczego oraz monitoruje ukĹ&#x201A;ady zasilania.

Z kolei pracownicy warszawskiego Instytutu Lotnictwa (ILot) zaprojektowali i wykonali w Ĺ&#x203A;rodowisku LabVIEW stanowisko badawcze do testowania zachowania prototypowego ukĹ&#x201A;adu sterowania podwoziem samolotu Airbus A320. W aplikacji zastosowano gotowy zestaw funkcji oraz platformÄ&#x2122; pomiarowÄ&#x2026; PXI pracujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; pod kontrolÄ&#x2026; systemu czasu rzeczywistego. Innym przykĹ&#x201A;adem jest projekt testowania naziemnego oraz lotu bezzaĹ&#x201A;ogowego Ĺ&#x203A;migĹ&#x201A;owca ILX-27, zaprojektowanego rĂłwnieĹź w ILot. Na potrzeby projektu powstaĹ&#x201A; system zarzÄ&#x2026;dzania lotem z zastosowaniem Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznoĹ&#x203A;ci bezprzewodowej oraz system pomiarowy oparty na produktach NI. Natomiast we wspĂłĹ&#x201A;pracy z Uniwersytetem WarmiĹ&#x201E;sko-Mazurskim utworzyliĹ&#x203A;my zintegrowane stanowisko laboratoryjne do badania moĹźliwoĹ&#x203A;ci wykorzystania biogazu jako paliwa alternatywnego w silnikach o zapĹ&#x201A;onie samoczynnym.

Innym przykĹ&#x201A;adem wspĂłĹ&#x201A;pracy uczelni z NI jest projekt demonstratora polarymetrycznego radaru szumowego dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;cego w paĹ&#x203A;mie L, z szerokim pasmem sygnaĹ&#x201A;u sondujÄ&#x2026;cego, opracowany w Instytucie SystemĂłw Elektronicznych Politechniki Warszawskiej. System stosowany jest do rejestracji profili odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ciowych gruntu, bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;cych pierwszym krokiem przy radarowym pomiarze rozproszenia â&#x20AC;&#x201C; 1-2/2016

odbiciowoĹ&#x203A;ci â&#x20AC;&#x201C; powierzchni roĹ&#x203A;linnej, ktĂłre pomogÄ&#x2026; w interpretacji danych satelitarnych.

NI przywiÄ&#x2026;zuje duĹźe znaczenie do moĹźliwoĹ&#x203A;ci, jakie daje Industrial Internet of Things (IIoT). JakÄ&#x2026; rolÄ&#x2122; na rynku IIoT chciaĹ&#x201A;aby odgrywaÄ&#x2021; firma?

PH: To nie sÄ&#x2026; nowe systemy, ktĂłre powstaĹ&#x201A;y z dnia na dzieĹ&#x201E;. Przed LabVIEW 6i istniaĹ&#x201A; juĹź Internet toolkit, w ktĂłrym byĹ&#x201A;y umieszczone wszystkie stosowane obecnie protokoĹ&#x201A;y sieciowe. WĂłwczas nie byĹ&#x201A;a to integralna czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; LabVIEW, jednak nasze Ĺ&#x203A;rodowisko jest przygotowane od dawna do realizacji koncepcji IIoT. Od czasu wprowadzenia LabVIEW 6i Ĺ&#x203A;rodowisko jest przygotowane do wspĂłĹ&#x201A;pracy w infrastrukturze sieciowej z wieloma wÄ&#x2122;zĹ&#x201A;ami.

PostÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;ca obecnie miniaturyzacja w technologiach pĂłĹ&#x201A;przewodnikowych i sieciowych oraz zwiÄ&#x2122;kszenie szybkoĹ&#x203A;ci przesyĹ&#x201A;ania danych kwalifikuje tÄ&#x2122; funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; do uĹźycia.

PR: To prawda, IIoT ewoluuje juĹź od kilku lat. Mowa tu o urzÄ&#x2026;dzeniach, ktĂłre same generujÄ&#x2026; ruch sieciowy â&#x20AC;&#x201C; ruch realizowany za pomocÄ&#x2026; rozlegĹ&#x201A;ej sieci, czyli Internetu. KiedyĹ&#x203A; byĹ&#x201A;y to sieci lokalne w ramach jednego zamkniÄ&#x2122;tego obiektu. Dzisiaj, dziÄ&#x2122;ki szybkim Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czom internetowym, mamy dostÄ&#x2122;p do wielu obszarĂłw z wielu miejsc. Wydaje siÄ&#x2122;,

Ĺźe nasze produkty w sposĂłb naturalny pasujÄ&#x2026; do aplikacji IIoT, gdzie wiele urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; i podsystemĂłw komunikuje siÄ&#x2122; ze sobÄ&#x2026; przez sieÄ&#x2021; i wystÄ&#x2122;puje w Internecie jako wirtualne interfejsy uĹźytkownika. Rozwijamy LabVIEW i sprzÄ&#x2122;t w zakresie moĹźliwoĹ&#x203A;ci rozbudowy sieci. Koronnym przykĹ&#x201A;adem sÄ&#x2026; aplikacje zwiÄ&#x2026;zane z monitoringiem urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; infrastruktury przemysĹ&#x201A;owej.

PrzykĹ&#x201A;adowo firma Duke Energy z USA zastosowaĹ&#x201A;a kilkaset sterownikĂłw CompactRIO, poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych w inteligentnej sieci energetycznej, a przeznaczonych do monitorowania pracy generatorĂłw i dystrybucji energii. DostÄ&#x2122;p do wszystkich parametrĂłw sieci, ich analizy oraz przeglÄ&#x2026;du jest moĹźliwy on-line z kaĹźdego miejsca.

BÄ&#x2122;dziemy rĂłwnieĹź chcieli braÄ&#x2021; udziaĹ&#x201A; w tworzeniu nowych technologii zwiÄ&#x2026;zanych z drugim obliczem IIoT â&#x20AC;&#x201C; komercyjnym. Mam na myĹ&#x203A;li ubrania i gadĹźety z czujnikami wysyĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;cymi i odbierajÄ&#x2026;cymi róşne informacje. W tym obszarze najwiÄ&#x2122;kszy potencjaĹ&#x201A; dla NI widzimy we wsparciu projektowania i testĂłw produkcyjnych tego typu urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;.

DziÄ&#x2122;kujemy za rozmowÄ&#x2122;.

AUTOMATYKA

PAWEĹ HOERNER DE ROITHBERG Absolwent WydziaĹ&#x201A;u Elektrotechniki, Automatyki i Elektroniki Akademii GĂłrniczo-Hutniczej, specjalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; Automatyka, ktĂłry ukoĹ&#x201E;czyĹ&#x201A; w 1989 r. StudiowaĹ&#x201A; takĹźe informatykÄ&#x2122; na tej samej uczelni. PracowaĹ&#x201A; w branĹźy w wielu miejscach na Ĺ&#x203A;wiecie â&#x20AC;&#x201C; zaraz po studiach w polsko-niemieckiej firmie joint venture, zajmujÄ&#x2026;cej siÄ&#x2122; tworzeniem urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; i oprogramowania wspomagajÄ&#x2026;cego pracÄ&#x2122; bankĂłw, nastÄ&#x2122;pnie w róşnych miejscach na Ĺ&#x203A;wiecie (m.in. w Londynie i Nowym Jorku) w dystrybucji sprzÄ&#x2122;tu elektronicznego i oprogramowania oraz w sprzedaĹźy usĹ&#x201A;ug konsultingowych duĹźym inwestorom instytucjonalnym. Na poczÄ&#x2026;tku 1999 r. podjÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; pracÄ&#x2122; w National Instruments w Austin, TX jako inĹźynier wsparcia technicznego. Z poczÄ&#x2026;tkiem 2000 r. otworzyĹ&#x201A; pierwszy oddziaĹ&#x201A; National Instruments w naszym rejonie z siedzibÄ&#x2026; w Warszawie. Od 2013 r. pracuje jako Regional Sales Manager odpowiedzialny za kraje Europy Wschodniej. Wolne chwile najchÄ&#x2122;tniej spÄ&#x2122;dza uprawiajÄ&#x2026;c sport â&#x20AC;&#x201C; regularnie odwiedza siĹ&#x201A;owniÄ&#x2122; oraz uprawia sporty walki, w lecie oddaje siÄ&#x2122; windsurfingowi, a w zimie nartom.

25

ROZMOWA

PRZYSZŁOŚĆ

TO IT W PARZE Z OT , ' ( * = '( A' = ) ' 'J /F ' *'* ( * *) 1 A * = (*# = (' J # ' ' N ( * = ' ' ' ( ( (* )A ) ' (' '( A' N % # * ' * = ( ' ' *) *# ' ) # ' A1 " * $ # ( ! # - ' - - '# ( * ( + -

26

AUTOMATYKA

ROZMOWA

- ( ! #

Rockwell Automation to firma globalna. Jak udaje siÄ&#x2122; pogodziÄ&#x2021; Ĺ&#x203A;wiatowÄ&#x2026; uniwersalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; z kluczowÄ&#x2026; filozofiÄ&#x2026; dziaĹ&#x201A;ania firmy, ktĂłra zakĹ&#x201A;ada skupienie siÄ&#x2122; na indywidualnych potrzebach klienta?

OdpowiedziÄ&#x2026; jest nasze motto, ktĂłre umieszczane jest zawsze obok nazwy firmy: Listen, Think, Solve. CaĹ&#x201A;a aktywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ponad 22 000 pracownikĂłw Ĺ&#x203A;wiatowego zespoĹ&#x201A;u Rockwell Automation podporzÄ&#x2026;dkowana jest wspĂłĹ&#x201A;pracy z uĹźytkownikami koĹ&#x201E;cowymi i tworzeniu rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; dopasowanych do ich potrzeb. W poszczegĂłlnych regionach Ĺ&#x203A;wiata (w naszym przypadku EMEA) stworzone zostaĹ&#x201A;y zespoĹ&#x201A;y wyspecjalizowane w róşnych segmentach przemysĹ&#x201A;u. JesteĹ&#x203A;my dla naszych klientĂłw nie tylko dostawcÄ&#x2026; sprzÄ&#x2122;tu, ale staramy siÄ&#x2122; teĹź peĹ&#x201A;niÄ&#x2021; rolÄ&#x2122; konsultantĂłw, by wspieraÄ&#x2021; ich w rozwoju i optymalizacji procesĂłw produkcyjnych.

W uzupeĹ&#x201A;nieniu swojej oferty usĹ&#x201A;ugowej Rockwell Automation udostÄ&#x2122;pnia wielojÄ&#x2122;zyczne centra wsparcia technicznego, lokalny serwis i oczywiĹ&#x203A;cie sieÄ&#x2021; handlowÄ&#x2026;.

W tym miejscu naleĹźy rĂłwnieĹź wspomnieÄ&#x2021; o partnerach lokalnych â&#x20AC;&#x201C; firmach inĹźynierskich, ktĂłre integrujÄ&#x2026; nasze rozwiÄ&#x2026;zania. Ich listÄ&#x2122; moĹźna znaleĹşÄ&#x2021; na naszych stronach internetowych.

ProszÄ&#x2122; przybliĹźyÄ&#x2021; kilka faktĂłw z przeszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci, ktĂłre zadecydowaĹ&#x201A;y o obecnej pozycji Rockwell Automation.

Historycznie korzenie firmy siÄ&#x2122;gajÄ&#x2026; 1903 roku, kiedy to dr Stanton Allen i Lynde Bradley stworzyli w USA firmÄ&#x2122;, ktĂłra postawiĹ&#x201A;a sobie za cel wspieranie procesĂłw produkcji. PrzechodzÄ&#x2026;c jednak do wspĂłĹ&#x201A;czesnych czasĂłw, naleĹźy wymieniÄ&#x2021; wprowadzenie na rynek w roku 1970 kontrolerĂłw PLC, czyli naszego sztandarowego produktu.

Do dziĹ&#x203A; nazwa zastrzeĹźona dla naszego produktu â&#x20AC;&#x201C; Allen-Bradley â&#x20AC;&#x201C; uĹźywana jest jako synonim sterownika â&#x20AC;&#x201C; to miĹ&#x201A;e i pokazuje innowacyjny potencjaĹ&#x201A; firmy od samego poczÄ&#x2026;tku.

Kolejnym, pionierskim na rynku krokiem byĹ&#x201A;o stworzenie koncepcji zintegrowanej architektury w latach 90.

Od tamtej pory wszystkie nasze pro1-2/2016

dukty â&#x20AC;&#x201C; od wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznika, poprzez inteligentne rozdzielnice do systemĂłw nadrzÄ&#x2122;dnych klasy DCS czy MES â&#x20AC;&#x201C; mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; ze sobÄ&#x2026; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czone i kontaktowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; wzajemnie, wymieniajÄ&#x2026;c informacje.

NastÄ&#x2122;pny kamieĹ&#x201E; milowy to rozwĂłj warstwy softwareâ&#x20AC;&#x2122;owej. JesteĹ&#x203A;my pionierem zarĂłwno w zakresie integracji narzÄ&#x2122;dzi inĹźynierskich, jak i rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; dla uĹźytkownikĂłw. Jako jedna z nielicznych firm dostarczamy rozwiÄ&#x2026;zania klasy SCADA, DCS czy APC. Naturalnym nastÄ&#x2122;pstwem rozwoju w tym kierunku byĹ&#x201A;o zaangaĹźowanie siÄ&#x2122; w program Smart Manufacturing (Industry 4.0 w Europie). Rockwell

produkcyjny, w ktĂłrym wytwarzane sÄ&#x2026; przede wszystkim falowniki Ĺ&#x203A;redniego napiÄ&#x2122;cia oraz rozdzielnice, ale teĹź róşne komponenty automatyki. IstotnÄ&#x2026; skĹ&#x201A;adowÄ&#x2026; tej lokalizacji jest czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; pozaprodukcyjna, gdyĹź to tutaj znajduje siÄ&#x2122; kampus badawczo-rozwojowy, w ktĂłrym pracujÄ&#x2026;cy inĹźynierowie zajmujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; opracowywaniem nowych produktĂłw dla caĹ&#x201A;ego koncernu.

Drugim miejscem w Katowicach jest siedziba naszej firmy Lektronix, zajmujÄ&#x2026;cej siÄ&#x2122; naprawami urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; wszystkich producentĂłw. DziÄ&#x2122;ki tak kompleksowej usĹ&#x201A;udze, uĹźytkownik moĹźe podpisaÄ&#x2021; z Rockwell Automation

â&#x20AC;&#x201A;JESTEĹ&#x161;MY DLA NASZYCH KLIENTĂ&#x201C;W NIE TYLKO DOSTAWCÄ&#x201E; SPRZÄ&#x2DC;TU, ALE STARAMY SIÄ&#x2DC; TEĹť PEĹ NIÄ&#x2020; ROLÄ&#x2DC; KONSULTANTĂ&#x201C;W, BY WSPIERAÄ&#x2020; ICH W ROZWOJU I OPTYMALIZACJI PROCESĂ&#x201C;W PRODUKCYJNYCH. Automation, razem z pozostaĹ&#x201A;ymi firmami aliansu (m.in. Cisco, Microsoft, E&H), rozwija koncepcjÄ&#x2122; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia warstw IT i OT dla zapewnienia bezpieczeĹ&#x201E;stwa, obniĹźenia kosztĂłw oraz zwiÄ&#x2122;kszenia efektywnoĹ&#x203A;ci procesĂłw produkcyjnych.

Rockwell Automation zainwestowaĹ&#x201A; w Polsce pod koniec lat 90. Czy moĹźe Pan przedstawiÄ&#x2021; nam obecnÄ&#x2026; strukturÄ&#x2122; firmy w Polsce i zakres dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;ci oddziaĹ&#x201A;Ăłw?

Obecnie mamy juĹź piÄ&#x2122;Ä&#x2021; oddziaĹ&#x201A;Ăłw, zlokalizowanych w trzech miastach, a liczba pracownikĂłw etatowych przekracza 1200. SiedzibÄ&#x2026; gĹ&#x201A;ĂłwnÄ&#x2026; polskiego oddziaĹ&#x201A;u Rockwell Automation jest Warszawa. Tutaj znajduje siÄ&#x2122; biuro zarzÄ&#x2026;du oraz dziaĹ&#x201A; sprzedaĹźy i marketingu.

KolejnÄ&#x2026; lokalizacjÄ&#x2026; jest, juĹź od ponad dwĂłch lat, GdaĹ&#x201E;sk. Tutaj powstaĹ&#x201A; caĹ&#x201A;kowicie nowy zakĹ&#x201A;ad, ktĂłry docelowo zatrudniaÄ&#x2021; ma 150 osĂłb. Jest to nasze centrum aplikacyjne, w ktĂłrym projektujemy, testujemy i produkujemy nowe rozwiÄ&#x2026;zania dla klientĂłw.

Dalej, mamy Katowice i aş trzy zakĹ&#x201A;ady pracy. NajwiÄ&#x2122;kszy to zakĹ&#x201A;ad

jednÄ&#x2026; umowÄ&#x2122; serwisowÄ&#x2026;, obejmujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; swym zakresem caĹ&#x201A;y jego osprzÄ&#x2122;t.

I wreszcie Centrum WspĂłlnych UsĹ&#x201A;ug KsiÄ&#x2122;gowych, oferujÄ&#x2026;ce usĹ&#x201A;ugi finansowe dla wszystkich oddziaĹ&#x201A;Ăłw Rockwell Automation na Ĺ&#x203A;wiecie.

Rockwell Automation to znany dostawca rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; automatyki przemysĹ&#x201A;owej, sterowania, optymalizacji i informatyki. KtĂłre podzespoĹ&#x201A;y sÄ&#x2026; sztandarowymi produktami firmy?

Obecnie moĹźna powiedzieÄ&#x2021;, Ĺźe wszystkie razem, majÄ&#x2026;c na myĹ&#x203A;li Connected Enterprise, czyli zintegrowane rozwiÄ&#x2026;zanie umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce z jednej strony obniĹźanie kosztĂłw inwestycji, ale takĹźe TCO (Total Cost of Ownership), a z drugiej pozwalajÄ&#x2026;ce na etapowe rozbudowywanie fabryki bez potrzeby modernizacji w czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci juĹź zainstalowanej. Jako jedyni na rynku mamy bogate portfolio rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;, pozwalajÄ&#x2026;ce zbudowaÄ&#x2021; zintegrowanÄ&#x2026;, inteligentnÄ&#x2026; fabrykÄ&#x2122; i podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; jÄ&#x2026; do systemĂłw klasy ERP. JeĹźeli miaĹ&#x201A;bym wymieniÄ&#x2021; tylko pojedyncze produkty, na pewno byĹ&#x201A;yby 27

ROZMOWA to falowniki serii PowerFlex 7000, których unikalna na rynku konstrukcja zapewnia dużą dynamikę regulacyjną i zwrot energii do sieci, dzięki czemu realne koszty inwestycyjne są niższe.

Następne warte wyróżnienia rozwiązanie to rodzina kontrolerów Logix, która w tym roku powiększyła się o szereg nowości, w tym z mocnymi procesorami i modułami I/O, przez co ich szybkość zwiększyła się blisko dwudziestokrotnie. I na końcu nie sposób nie wspomnieć o iTRAK – opatentowanym przez Rockwell Automation systemie transportu, mającym zastosowanie w ultraszybkich maszynach pakujących.

Firma stale rozbudowuje koncepcję Integrated Architecture opartą na platformie Logix. Jakie rozwiązania obecnie są dostępne i jakie możliwości oferują firmom produkcyjnym?

Bazą wszystkich oferowanych przez nas rozwiązań są nasze produkty. Rok 2016 jest dla platformy Logix przełomowy, gdyż wprowadzamy na rynek rekordową w naszej historii liczbę nowości. Jedną z nich jest nowa seria kontrolerów PAC, ponad dwudziestokrotnie szybszych od kontrolerów poprzedniej generacji. Nowe kontrolery umożliwiają budowę kompletnych systemów sterowania, co w przełożeniu oznacza jedną platformę dla sterowań dyskretnych i procesowych ze swobodnym dostępem do informacji o danych produkcyjnych, dzięki zintegrowanej komunikacji poprzez gigabitowy port. Połączenie z softwarem wyższego rzędu jest teraz jeszcze prostsze i wydajniejsze.

Jakie jest zainteresowanie takimi systemami na rynku polskim?

Bardzo duże. Rosnące koszty pracy z jednej strony oraz trudności w znalezieniu dobrej kadry z drugiej powodują, że firmy poszukują rozwiązań obniżających koszty produkcji i gwarantujących niskie koszty użytkowania (TCO). Proste i przyjazne w użytkowaniu systemy są szczególnie doceniane przez naszych partnerów. Dodatkowo, takie przejrzyste systemy, pokazując obszar produkcji, dostarczają pełnej wiedzy, gdzie inwestować i jakich zwrotów z tych inwesty28

cji należy się spodziewać. To wszystko oferuje Rockwell Automation.

Mamy też szereg doświadczeń zarówno w integrowaniu istniejących zakładów, jak i w wspieraniu projektowania całkowicie nowych fabryk.

Co jest kluczowym wskaźnikiem pozycji na rynku dla Rockwell Automation?

Z punktu widzenia twardych danych to udział w rynku i powiększanie bazy zainstalowanych urządzeń u użytkow-

postojów, bo ogranicza potencjalne błędy obsługi. Dobra znajomość jednej platformy pozwala kadrze inżynierskiej szybciej i prościej rozwiązywać pojawiające się problemy i wdrażać nowe projekty zwiększające efektywność zakładu produkcyjnego. W przypadku systemów otwartych nie oznacza to monopolu jednego dostawcy. Klient zyskuje możliwość wyboru rozwiązań dedykowanych, specjalistycznych, z możliwością integracji z pozostałą częścią systemu.

MACIEJ SIECZKA Country Director Rockwell Automation Sp. z o.o. Ma wyższe wykształcenie techniczne – jest absolwentem Wydziału Elektrycznego Politechniki Warszawskiej, jak i wykształcenie ekonomiczne – ukończył studia na kierunku Zarządzanie i Finanse w Szkole Głównej Handlowej. Z branżą automatyki związany od 2002 r. Zaczynał jako Project Manager w Moeller Electric. Duże doświadczenie rynkowe zdobył w firmie Siemens, gdzie pracował przez prawie dziewięć lat, zajmując po kolei stanowiska Project Managera, Department Managera i Sales Directora. W Rockwell Automation pracuje od 2012 r. Prywatnie spełnia się jako mąż i ojciec trójki dzieci.

ników końcowych. Ostatnie cztery lata to dla nas okres bardzo dynamicznego wzrostu i rozwoju, które doprowadziły do podwojenia tego wskaźnika. To na pewno powód do dumy, ale też zobowiązanie. Zadowolenie klientów z naszych produktów, usług i rozwiązań jest dla nas największą wartością. Dlatego też regularnie mierzymy poziom satysfakcji klientów, a dobre wyniki motywują nas do dalszej pracy.

Jak to się dzieje, że pomimo rozpowszechnienia systemów otwartych klienci ograniczają liczbę dostawców do kilku? Celem tworzenia systemów otwartych była przecież raczej niezależność.

Firmy nieustająco dążą do optymalizacji swoich wydatków. Ograniczenie liczby dostawców powoduje wymierne korzyści w postaci redukcji kosztów.

Zmniejsza się liczba narzędzi inżynierskich, koniecznych szkoleń czy powierzchnia magazynu części zamiennych. Jeden standard powoduje też znaczną eliminację nieplanowanych

Dynamiczne zmiany rynkowe wymagają od firm innowacyjnych strategii i technologii, aby uzyskać konkurencyjną przewagę. Jakie są najtrudniejsze wyzwania, w obliczu których obecnie staje klient i jaką rolę jako partner pełni Rockwell Automation?

Moim zdaniem jest kilka takich wyzwań. Po pierwsze zwiększenie szybkości wypuszczania nowych produktów na rynek i, co za tym idzie, osiągnięcie elastyczności produkcji. Kolejnym jest eliminacja zagrożenia wynikającego z rosnącej ilości danych, czyli zagwarantowanie ich bezpieczeństwa, przy zapewnieniu możliwości łatwego ich analizowania. Następna kwestia to ryzyka inwestycyjne i realny koszt utrzymania instalacji.

Odpowiedzią Rockwell Automation na wyzwania dzisiejszych czasów jest Connected Enterprise. Koncepcja ta po pierwsze pozwala etapować inwestycję bez dodatkowych kosztów z tego wynikających, uwzględnia potrzebę swobodnego dostępu do instalacji z urządzeń mobilnych, a dzięki usłudze przechowywania danych AUTOMATYKA

ROZMOWA w chmurze zdejmujemy z klienta koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dodatkowego inwestowania w infrastrukturÄ&#x2122; IT, przy jednoczesnym zapewnieniu bezpieczeĹ&#x201E;stwa danych.

Zaprojektowane w tej konwencji linie produkcyjne pozwalajÄ&#x2026; na dostosowywanie produkcji do potrzeb klienta nawet kilka razy dziennie. Jako zespĂłĹ&#x201A; Rockwell Automation Polska sĹ&#x201A;uĹźymy szerokim wsparciem w projektowaniu i realizacji zadaĹ&#x201E; w oparciu o tÄ&#x2122; koncepcjÄ&#x2122;.

Jakie obecnie nowe technologie w zakresie automatyzacji i sterowania sÄ&#x2026; najchÄ&#x2122;tniej implementowane przez klientĂłw?

NiewÄ&#x2026;tpliwie dzisiaj dominujÄ&#x2026; tematy zwiÄ&#x2026;zane z usieciowieniem czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci produkcyjnej. Firmy chcÄ&#x2026; pozyskiwaÄ&#x2021; informacje o jakoĹ&#x203A;ci produkcji w trybie on-line, a na ich podstawie przeprowadzaÄ&#x2021; benchmarking poszczegĂłlnych linii czy caĹ&#x201A;ych zakĹ&#x201A;adĂłw. Co za tym idzie, zaimplementowane rozwiÄ&#x2026;zania muszÄ&#x2026; pozwalaÄ&#x2021; na dostÄ&#x2122;p do informacji, takĹźe z urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; mobilnych, przy czym stworzona do tego celu infrastruktura musi byÄ&#x2021; bezpieczna.

W ten sposĂłb coraz wiÄ&#x2122;cej firm przygotowuje siÄ&#x2122; do kolejnego etapu, pozwalajÄ&#x2026;cego na polepszenie jakoĹ&#x203A;ci zarzÄ&#x2026;dzania, czyli integracjÄ&#x2122; z warstwÄ&#x2026; IT i systemami ERP.

posiadamy peĹ&#x201A;ne portfolio produktĂłw niezbÄ&#x2122;dnych do zbudowania bezpiecznego parku maszynowego oraz wĹ&#x201A;asny dziaĹ&#x201A; serwisu, ktĂłry wykonuje audyty bezpieczeĹ&#x201E;stwa i projektuje oraz realizuje niezbÄ&#x2122;dne prace wykonawcze.

Z drugiej strony mamy ochronÄ&#x2122; danych. DziÄ&#x2122;ki bardzo bliskiej wspĂłĹ&#x201A;pracy z Cisco jesteĹ&#x203A;my ekspertami w zakresie bezpieczeĹ&#x201E;stwa infrastruktury sieciowej i ochrony przed cyberatakami.

DuĹźy nacisk kĹ&#x201A;adziemy na bezpieczne przechowywanie danych oraz integracjÄ&#x2122; z urzÄ&#x2026;dzeniami mobilnymi.

Dostosowujemy infrastrukturÄ&#x2122; do wymogĂłw PrzemysĹ&#x201A;owego Internetu Rzeczy (IIoT).

Firma stawia na bezpoĹ&#x203A;redniÄ&#x2026; wspĂłĹ&#x201A;pracÄ&#x2122; z duĹźymi klientami â&#x20AC;&#x201C; z PKN Orlen czy KGHM. A jakie sÄ&#x2026; kanaĹ&#x201A;y dystrybucji dla Ĺ&#x203A;rednich i maĹ&#x201A;ych firm?

Struktura dystrybucyjna firmy Rockwell Automation jest bardzo przejrzysta i prosta. W Polsce naszym partnerem jest firma RAControls Sp. z o.o. Ma ona ogĂłlnopolskÄ&#x2026; sieÄ&#x2021; handlowcĂłw, wsparcie techniczne i  wĹ&#x201A;asny magazyn z naszymi produktami. W ofercie naszego dystrybutora znajdujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź produkty naszych aliansowych partnerĂłw.

- ( ! #

â&#x20AC;&#x201A;FIRMY CHCÄ&#x201E; POZYSKIWAÄ&#x2020; INFORMACJE O JAKOĹ&#x161;CI PRODUKCJI W TRYBIE ON-LINE, A NA ICH PODSTAWIE PRZEPROWADZAÄ&#x2020; BENCHMARKING POSZCZEGĂ&#x201C;LNYCH LINII CZY CAĹ YCH ZAKĹ ADĂ&#x201C;W. Pierwsze wydanie â&#x20AC;&#x17E;Automatykiâ&#x20AC;? w kaĹźdym roku poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;camy zagadnieniom z dziedziny bezpieczeĹ&#x201E;stwa przemysĹ&#x201A;owego. Jakie rozwiÄ&#x2026;zania w tym zakresie proponuje Rockwell Automation? Czy sÄ&#x2026; one przystosowane do wymagaĹ&#x201E; IIoT? BezpieczeĹ&#x201E;stwo to pojÄ&#x2122;cie szerokie i bardzo bliskie naszej firmie. Z jednej strony mamy bezpieczeĹ&#x201E;stwo maszynowe i procesowe. W tym zakresie 1-2/2016

Rockwell Automation jest znany z powtarzalnych i skalowalnych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;, a takĹźe projektowanych zgodnie z potrzebami konkretnego klienta. W jakim stopniu firma wspĂłĹ&#x201A;pracuje w tym zakresie z integratorami?

Mamy program certyfikowanych partnerĂłw â&#x20AC;&#x201C; Recognize System Intagrators. Ich lista znajduje siÄ&#x2122; na naszych stronach internetowych. SÄ&#x2026; to firmy,

ktĂłre majÄ&#x2026; niezbÄ&#x2122;dnÄ&#x2026; i potwierdzonÄ&#x2026; aplikacjami wiedzÄ&#x2122; z zakresu automatyki i napÄ&#x2122;dĂłw, a trzy z nich â&#x20AC;&#x201C; rĂłwnieĹź wiedzÄ&#x2122; z zakresu implementacji falownikĂłw Ĺ&#x203A;redniego napiÄ&#x2122;cia.

Dla naszych partnerĂłw organizujemy cykliczne szkolenia. MajÄ&#x2026; oni rĂłwnieĹź staĹ&#x201A;y dostÄ&#x2122;p do centrĂłw kompetencyjnych w EMEA firmy Rockwell Automation.

DopeĹ&#x201A;nieniem kompleksowej oferty sÄ&#x2026; szkolenia, zarĂłwno grupowe, jak i â&#x20AC;&#x17E;on-the-jobâ&#x20AC;?. Jak duĹźo osĂłb korzysta z takiej formy wsparcia rocznie i jakie obecnie tematy cieszÄ&#x2026; siÄ&#x2122; najwiÄ&#x2122;kszym zainteresowaniem?

Tak, to prawda, prowadzimy szerokÄ&#x2026; gamÄ&#x2122; szkoleĹ&#x201E; i warsztatĂłw. Corocznie ich uczestnikami jest prawie 800 inĹźynierĂłw. Regularnym spotkaniem jest Automation University, na ktĂłrym prezentujemy nasze najnowsze rozwiÄ&#x2026;zania. Jest to dwudniowe szkolenie Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026;ce wykĹ&#x201A;ady, warsztaty praktyczne i panele dyskusyjne dla ponad 250 naszych klientĂłw.

Ponadto co miesiÄ&#x2026;c odbywajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; szkolenia wedĹ&#x201A;ug programu Rockwell Automation, ktĂłre koĹ&#x201E;czÄ&#x2026; siÄ&#x2122; certyfikatem potwierdzajÄ&#x2026;cym pozyskanÄ&#x2026; wiedzÄ&#x2122;. DziÄ&#x2122;ki ustandaryzowaniu jakoĹ&#x203A;ci szkoleĹ&#x201E; jest to cenny dokument honorowany przez wielu pracodawcĂłw.

WaĹźnym elementem dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;ci edukacyjnej sÄ&#x2026; teĹź szkolenia dla uĹźytkownikĂłw rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; bazujÄ&#x2026;cych na naszych urzÄ&#x2026;dzeniach, w tym na przykĹ&#x201A;ad trafiajÄ&#x2026;cych na polski rynek linii technologicznych z zainstalowanymi naszymi produktami. Poza usĹ&#x201A;ugami wsparcia w uruchomieniach takich linii produkcyjnych i ich integracji z resztÄ&#x2026; zakĹ&#x201A;adu oferujemy rĂłwnieĹź szkolenia z zakresu eksploatacji.

DuĹźÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; prowadzonych zajÄ&#x2122;Ä&#x2021; stanowiÄ&#x2026; te, ktĂłre zawierajÄ&#x2026; zagadnienia z zakresu budowy architektury sprzÄ&#x2122;towej i softwarowej. Klienci zainteresowani sÄ&#x2026; takĹźe tematykÄ&#x2026; specjalistycznÄ&#x2026;: bezpieczeĹ&#x201E;stwem maszynowym, technikÄ&#x2026; sieciowÄ&#x2026;, czy teĹź optymalizacjÄ&#x2026; procesĂłw produkcji. '# (

Sylwia Batorska ! , !

P !

29

TECHNIKA

CYBERBEZPIECZEĹ&#x192;STWO

PRZEMYSĹ OWYCH SYSTEMĂ&#x201C;W STEROWANIA & '* * =1 ( ( '( ) )A * = J = = *% (* = ' *# ' ' (*#1 ) ' #* ( 1 ( ( = # ' * = = # ' * =1 ' ( ( * A E ( ' E - Q *# ' ) ( E ) '* = ) * ' #* ( * #* ( # (Andrzej Kozak

30

P

rzemysĹ&#x201A;owe systemy sterowania, ktĂłre dotychczas pracowaĹ&#x201A;y jako izolowane systemy, bazujÄ&#x2026; teraz na otwartych platformach, majÄ&#x2026; punkty styku z teleinformatycznÄ&#x2026; sieciÄ&#x2026; przedsiÄ&#x2122;biorstwa oraz korzystajÄ&#x2026; z Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznoĹ&#x203A;ci, realizowanej za poĹ&#x203A;rednictwem Internetu publicznego lub najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej sieci sĹ&#x201A;abo chronionych. Wynika to z powstawania coraz bardziej otwartych Ĺ&#x203A;rodowisk przemysĹ&#x201A;owych, w ktĂłrych coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej wykonywana jest zdalna praca grupowa. Wobec upowszechnienia wiedzy o tych systemach i ogĂłlnej dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;ci narzÄ&#x2122;dzi do przeprowadzania kierowanych cyberatakĂłw, zagroĹźenie jest znaczne, a cyberprzestÄ&#x2122;pstwa sÄ&#x2026; powaĹźnym wyzwaniem.

Ataki pozostajÄ&#x2026; czÄ&#x2122;sto niewykryte przez wiele miesiÄ&#x2122;cy. ZostajÄ&#x2026; dostrzeĹźone dopiero wtedy, kiedy ujawni siÄ&#x2122; ich niszczÄ&#x2026;cy efekt. Ten rodzaj cyberataku róşni siÄ&#x2122; od dotychczas opisy-

wanych, niekiedy spektakularnych cyberatakĂłw na banki czy np. telewizjÄ&#x2122; TV5 Monde, w nastÄ&#x2122;pstwie ktĂłrych nie ma szkĂłd w majÄ&#x2026;tku fizycznym. Celem tych atakĂłw jest sianie zwÄ&#x2026;tpienia oraz wywoĹ&#x201A;ywanie niepokoju spoĹ&#x201A;ecznego. Natomiast gĹ&#x201A;Ăłwnym celem ataku na przemysĹ&#x201A;owe systemy sterowania jest spowodowanie szkĂłd w majÄ&#x2026;tku (angielski termin â&#x20AC;&#x17E;a cyber-physical attackâ&#x20AC;?).

SYSTEMY IT I ICS W KONTEKĹ&#x161;CIE CYBERATAKU PodstawowÄ&#x2026; róşnicÄ&#x2026; miÄ&#x2122;dzy cyberatakiem na system IT a cyberatakiem na ICS (Industrial Control System) jest brak fizycznych szkĂłd po stronie IT. PrzykĹ&#x201A;adowo: cyberatak na system bankowy powoduje jedynie zmiany zapisĂłw ksiÄ&#x2122;gowych (co jest bolesne), ale zarĂłwno komputery, jak i sejfy bankowe pozostajÄ&#x2026; nienaruszone.

AUTOMATYKA

TECHNIKA Wskutek skaĹźenia gruntu i trawnikĂłw doszĹ&#x201A;o do zniszczenia fauny w rzece, a dokuczliwy zapach uniemoĹźliwiĹ&#x201A; korzystanie z okolicznej infrastruktury i parku. Zdalnego ataku dokonaĹ&#x201A; pracownik firmy zewnÄ&#x2122;trznej, montujÄ&#x2026;cej system SCADA w firmie Maroochy.

Po zakoĹ&#x201E;czonym kontrakcie montaĹźu SCADA ubiegaĹ&#x201A; siÄ&#x2122; o pracÄ&#x2122; w firmie Maroochy i spotkaĹ&#x201A; siÄ&#x2122; z odmowÄ&#x2026;.

To klasyczny przykĹ&#x201A;ad cyberdywersji w wykonaniu zawiedzionego pracownika.

WYBUCH RUROCIÄ&#x201E;GU BAKU â&#x20AC;&#x201C; TBILISI â&#x20AC;&#x201C; CEYHAN (BTC)

Cyberatak na systemy przemysĹ&#x201A;owe, jeĹ&#x203A;li nie zostanie w porÄ&#x2122; odparty, zawsze koĹ&#x201E;czy siÄ&#x2122; stratami majÄ&#x2026;tkowymi, np. wybuchem, poĹźarem, utratÄ&#x2026; produktu itp. Wynika to z róşnic pomiÄ&#x2122;dzy systemami informatycznymi a przemysĹ&#x201A;owymi systemami pomiarĂłw i sterowania. Podstawowe róşnice zestawiono w tabeli 1.

-

CYBERATAKI NA PRZEMYSĹ OWE SYSTEMY STEROWANIA WĹ AMANIE DO SYSTEMU SCADA FIRMY MAROOCHY WATER SERVICES, QUEENSLAND, AUSTRALIA Od 28 lutego do 23 kwietnia 2000 r. nastÄ&#x2026;piĹ&#x201A;o 46 nieautoryzowanych wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; do systemu SCADA. W efekcie cyberataku wystÄ&#x2026;piĹ&#x201A;o rozlewisko Ĺ&#x203A;ciekĂłw, ktĂłre skaziĹ&#x201A;y grunt w pobliskim parku, zanieczyĹ&#x203A;ciĹ&#x201A;y trawniki hotelu Hyatt Regency i przedostaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; do rzeki.

1-2/2016

6 sierpnia 2008 r. o godzinie 23.00 w pobliĹźu miasta Erzincan w Turcji nastÄ&#x2026;piĹ&#x201A; wybuch ropociÄ&#x2026;gu BTC. Katastrofa zdarzyĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; w pobliĹźu stacji pomp nr 30.

Fala uderzeniowa byĹ&#x201A;a odczuwalna w promieniu pĂłĹ&#x201A;tora kilometra. ObsĹ&#x201A;uga rurociÄ&#x2026;gu dowiedziaĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; jednak o tym fakcie dopiero po 40 minutach, poinformowana przez jednego ze straĹźnikĂłw, ktĂłry na wĹ&#x201A;asne oczy obserwowaĹ&#x201A; poĹźar.

Straty dzienne wyceniono na 5 mln dolarów.

Nie zadziaĹ&#x201A;aĹ&#x201A; Ĺźaden z systemĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa. Na kaĹźdym kilometrze ropociÄ&#x2026;gu znajdowaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; kamery monitoringu, czujniki ciĹ&#x203A;nienia i przepĹ&#x201A;ywu ropy oraz alarmy przeciwpoĹźarowe.

Odczytywane przez nie parametry przekazywane byĹ&#x201A;y na bieĹźÄ&#x2026;co do centrali za pomocÄ&#x2026; sieci bezprzewodowej oraz â&#x20AC;&#x201C; w razie problemĂłw z komunikacjÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x201C; przez awaryjne poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie satelitarne.

RzÄ&#x2026;d turecki oskarĹźyĹ&#x201A; KurdĂłw o atak i rozpoczÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; z nimi regularnÄ&#x2026; wojnÄ&#x2122;.

Trzy dni później rozpoczÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;a siÄ&#x2122; wojna Rosji z GruzjÄ&#x2026;. Lotnictwo rosyjskie bombardowaĹ&#x201A;o rĂłwnieĹź trasÄ&#x2122; ropociÄ&#x2026;gu, na szczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;cie bez skutkĂłw dla przesyĹ&#x201A;ania ropy naftowej. OdpowiedĹş na pytanie dlaczego centralna

BezpieczeĹ&#x201E;stwo Tryb pracy

dyspozytornia ropociÄ&#x2026;gu nie odebraĹ&#x201A;a ani jednego niepokojÄ&#x2026;cego odczytu z rejonu, w ktĂłrym nastÄ&#x2026;piĹ&#x201A; wybuch, przyszĹ&#x201A;a dopiero jesieniÄ&#x2026; 2015 r.

DĹ&#x201A;ugotrwaĹ&#x201A;e dochodzenie wykazaĹ&#x201A;o, Ĺźe ktoĹ&#x203A; zmodyfikowaĹ&#x201A; komputer odpowiedzialny za zbieranie danych diagnostycznych. Najprawdopodobniej atakujÄ&#x2026;cy zagĹ&#x201A;uszyli teĹź Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; satelitarnÄ&#x2026;, co tĹ&#x201A;umaczyĹ&#x201A;oby, dlaczego czujniki nie przesyĹ&#x201A;aĹ&#x201A;y odczytanych przez siebie parametrĂłw alternatywnym kanaĹ&#x201A;em komunikacyjnym.

Jak wynika z korelacji logĂłw pochodzÄ&#x2026;cych z systemĂłw komputerowych ropociÄ&#x2026;gu â&#x20AC;&#x201C; ktoĹ&#x203A; zeskanowaĹ&#x201A; infrastrukturÄ&#x2122; teleinformatycznÄ&#x2026; ropociÄ&#x2026;gu.

PrĂłbowano wykonywaÄ&#x2021; ataki i jeden z nich siÄ&#x2122; udaĹ&#x201A;. Punktem wejĹ&#x203A;cia okazaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; oprogramowanie wykorzystywane do komunikacji przez kamery monitoringu. AtakujÄ&#x2026;cy, po uzyskaniu dostÄ&#x2122;pu do sieci, w ktĂłrej pracowaĹ&#x201A;y kamery, przedostali siÄ&#x2122; do sieci wewnÄ&#x2122;trznej nadzorujÄ&#x2026;cej pracÄ&#x2122; ropociÄ&#x2026;gu, a nastÄ&#x2122;pnie zainstalowali oprogramowanie typu backdoor na jednym z komputerĂłw pracujÄ&#x2026;cych w systemie Windows. StamtÄ&#x2026;d udaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; im wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; do DCS i przejÄ&#x2026;Ä&#x2021; sterowanie poszczegĂłlnymi zaworami. ManipulujÄ&#x2026;c wartoĹ&#x203A;ciami odpowiadajÄ&#x2026;cymi za ciĹ&#x203A;nienie na danych odcinkach ropociÄ&#x2026;gu, spowodowali wyciek, zapĹ&#x201A;on i eksplozjÄ&#x2122;.

Oszacowane straty wynoszÄ&#x2026; ok.

1Â mld dolarĂłw.

ZNISZCZENIE ZAKĹ ADU METALURGICZNEGO W NIEMCZECH Jak podaje raport Niemieckiego UrzÄ&#x2122;du ds. BezpieczeĹ&#x201E;stwa w Technice Informacji za rok 2014, jesieniÄ&#x2026; 2014 r. nastÄ&#x2026;piĹ&#x201A; cyberatak na system sterowania piecem hutniczym.

Przestawiony zostaĹ&#x201A; system sterowania temperaturÄ&#x2026; pieca â&#x20AC;&#x201C; w taki

ICS

IT

dostÄ&#x2122;pny

poufne

ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;a 24/7Â przez 365/lata

w razie koniecznoĹ&#x203A;ci moĹźliwy jest restart systemu

praca w czasie rzeczywistym

opóźnienia sÄ&#x2026; akceptowane

Cykl Ĺźycia

15â&#x20AC;&#x201C;30Â lat

2â&#x20AC;&#x201C;3Â lata

HasĹ&#x201A;a

sztywno ustalone

zmieniane regularnie

Ochrona dostÄ&#x2122;pu

róşna, ale ogĂłlnie sĹ&#x201A;aba

wysoka dla serwerów i sieci

Tab. 1. & ( ( E # J '* * # # @ ' @"

31

TECHNIKA sposób, że jego dolna część była chłodzona, a część górna grzana bardzo intensywnie. W następstwie anomalii temperaturowych piec pękł.

Na podstawie śledztwa wiadomo, że atakujący pozyskali niezbędną informację „z wewnątrz” firmy.

RAFINERIA SAUDI ARAMCO W ARABII SAUDYJSKIEJ 15 sierpnia 2012 r. został zaatakowany system sterowania rafinerii Aramco w Arabii Saudyjskiej. Zainfekowanych zostało około 30 000 stacji operatorskich. Praca rafinerii została przerwana na około tydzień. Ataku dokonała zorganizowana grupa hakerów określająca się jako „Tnący Miecz Sprawiedliwości” – „Cutting Sword of Justice”.

Po incydencie w Rafinerii Aramco ukuty został termin „hakizm”. Terminem tym określane są działania cyberprzestępców próbujących nadać swym działaniom podłoże polityczne.

Dane zawarte w Repository for Industrial Security Incidents wskazują, że około 35 % incydentów polegających na atakach na przemysłowe systemy sterowania zostało zainicjowanych zdalnie. Już pobieżna analiza cyberincydentów obnaża niską świadomość i bierność osób odpowiedzialnych za bezpieczeństwo, szczególnie w sektorze przemysłu procesowego, energetyki i gospodarki wodno-ściekowej.

Dodatkową trudność stanowią rozwiązania prawne, najczęściej nieprzystające do współczesnych cyberzagrożeń.

STAN PRAWNY REGULUJĄCY CYBERPRZESTRZEŃ W RÓŻNYCH KRAJACH STANY ZJEDNOCZONE

przedsiębiorstwa w razie stwierdzenia poważnych uchybień lub braków w cyberbezpieczeństwie.

W grudniu 2014 r. wszedł w życie pakiet rozwiązań prawnych określany akronimem CFATS – The Chemical Facility Anti-Terrorism Standards Program, jako prawo federalne (6 C.F.R. Part 27).

Amerykański Instytut NIST wydał szereg norm dotyczących cyberbezpieczeństwa, np. normy z grupy NIST 800.

Departament Bezpieczeństwa Wewnętrznego (Department of Homeland

Parlament i Rada Europy są w trakcie przygotowywania dyrektywy o wysokim bezpieczeństwie sieci, której celem będzie ujednolicenie rozwiązań prawnych poszczególnych krajów członkowskich, tak aby nie ograniczyć swobodnego przepływu towarów i usług. Obecnie wydane są wytyczne ENISA – European Network and Information Security Agency dla krajów

UNIA EUROPEJSKA

DANE ZAWARTE W REPOSITORY FOR INDUSTRIAL SECURITY INCIDENTS WSKAZUJĄ, ŻE OKOŁO 35 % INCYDENTÓW POLEGAJĄCYCH NA ATAKACH NA PRZEMYSŁOWE SYSTEMY STEROWANIA ZOSTAŁO ZAINICJOWANYCH ZDALNIE. Security) opracował szereg przepisów, wytycznych oraz przewodników do realizacji w praktyce programu CFATS oraz utworzył specjalną komórkę inspekcyjną ds. kontroli cyberbezpieczeństwa w przedsiębiorstwach uznanych za ważne z punktu interesów USA. Inspektorzy DHS mają szereg uprawnień kontrolnych i administracyjnych, łącznie z prawem do natychmiastowego zatrzymania pracy instalacji lub

członkowskich. Wytyczne dotyczą ochrony przemysłowych systemów sterowania. Newralgicznym obszarem Unii Europejskiej jest łączność i telekomunikacja – w tym obszarze już od 2011 r. obowiązują wytyczne ITU (International Telecommunication Union).

Spośród innych ponadnarodowych rozwiązań, należy tu wymienić wytyczne OECD zawarte w Reducing

JAKI WPŁYW MA ARCHITEKTURA KORPORACYJNA NA ODPORNOŚĆ NA CYBERATAKI? DR INŻ. PIOTR PACYNA, AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA, KRAKÓW Zważywszy, że systemy automatyki przemysłowej oraz infrastruktura teleinformatyczna są rdzeniem przedsiębiorstwa, budowanie architektury korporacyjnej realizuje się poprzez dobrze przeprowadzaną integrację systemów, której towarzyszy standaryzacja usług wewnętrznych i biznesowych. W wyniku integracji następuje poprawa efektywności przedsiębiorstwa i wzmocnienie kontroli nad przebiegiem procesów. Jest to ważne przy wprowadzaniu i realizacji polityki bezpieczeństwa.

W kontekście cyberbezpieczeństwa wartość architektury korporacyjnej wypływa z tego, że możliwe staje się wskazanie faktycznych potrzeb dotyczących ochrony głównych procesów i zasobów.

Jesteśmy przekonani, że warto określać potrzeby w zakresie bez-

32

pieczeństwa w oparciu o opis architektury korporacyjnej. Główne korzyści osiąga się jednak dopiero wtedy, kiedy wprowadzanie zmian w systemie bezpieczeństwa odbywa się metodą architektury korporacyjnej.

Architektura powinna zatem obejmować także system bezpieczeństwa. Wtedy, oprócz celu nadrzędnego, jakim jest podniesienie poziomu bezpieczeństwa, uzyskuje się także ład w sferze rozwijania systemu bezpieczeństwa. W tym kierunku zmierzają niektóre współcześnie rozwijane metodyki w obszarze IT governance oraz enterprise governance, do których zalicza się m.in. opracowana w AGH metodyka OKIT.

AUTOMATYKA

TECHNIKA

JAK UNIWERSYTET WSPIERA PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY W ŚWIETLE CYBERZAGROŻEŃ?

PROF. DR HAB. KRYSTYNA SKIBNIEWSKA, UWM W OLSZTYNIE Przemysł rolno-spożywczy jest ważną gałęzią polskiej gospodarki i odpowiada za znaczną część eksportu. Postęp technologiczny, który dokonuje się w zakładach niezależnie od ich wielkości powoduje, że tak sterowanie procesami przetwórstwa, jak i zarządzanie zasobami ludzkimi są zinformatyzowane. Należy przypuszczać, że polskie firmy z sektora rolno-spożywczego już są lub w najbliższym czasie będą obiektem nasilonych ataków cyberprzestepczych Z informacji podanych przez CISCO Midyear Security Report wynika, że w 2014 r. ataki na przemysł rolno-spożywczy stanowiły największą grupę tych zdarzeń w Europie. W powstałej sytuacji bardzo ważną sprawą jest tworzenie kultury cyber-

Systematic Cybersecurity Risk, informujące o systematycznej redukcji cyberryzyka.

Nie czekając na rozwiązania wspólnotowe, szereg krajów członkowskich stworzyło własne prawo i organy do zwalczania cyberzagrożenia.

bezpieczeństwa jako jednego z elementów szerszej kultury bezpieczeństwa przemysłowego. Elementy wiedzy w zakresie bezpieczeństwa informacji przekazywane są już w trakcie studiów na kierunkach związanych z bezpieczeństwem, szczególnie na inżynierii bezpieczeństwa oraz informatyce. Natomiast szczegółowo zagadnienia cyberzagrożeń procesów produkcji przekazywane są w trakcie szkoleń kadry inżynierskiej, zwłaszcza na studiach podyplomowych, jak np. „Bezpieczeństwo procesu produkcji w przemyśle spożywczym” powołane w bieżącym roku na Wydziale Nauk Technicznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.

Niemcy utworzyły specjalny Urząd ds. Bezpieczeństwa Informatyki (Bundesamt für Sicherheit in der Informationstechnik). Jego zadaniem jest m.in. systematyczne zbieranie informacji o incydentach w cyberprzestrzeni.

Osoby mające wiedzę o tego typu in-

cydentach zobowiązane są do zgłoszenia tego do wspomnianego urzędu.

Brak zgłoszenia zagrożony jest karą do 50 000 euro.

Generalnie problemem jest brak pełnych danych o incydentach i ich naturze.

Różne bazy, takie jak np. baza RISI o incyR E K L A M A

1-2/2016

33

TECHNIKA dentach przemysłowych, mają wspólną właściwość – brak kompletności.

Brak wiedzy o ilości, rodzaju i skutkach cyberincydentów uniemożliwia podejmowanie właściwych decyzji zarządczych, w tym w zakresie normalizacji.

NORMALIZACJA DOTYCZĄCA CYBERBEZPIECZEŃSTWA Stany Zjednoczone są krajem o największej liczbie cyberincydentów związanych w atakami na przemysłowe systemy sterownia (ICS). Najczęściej są to, niestety, ataki pochodzące spoza granic USA. Z tego względu różne instytucje amerykańskie opublikowały rozmaite wytyczne, przewodniki i zalecenia dotyczące obrony przed cyberatakami.

Do najważniejszych należą wytyczne Departamentu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Departamentu Obrony, Departamentu Energetyki oraz Departamentu Transportu. Jest to związane ze specyfiką regulowanego obszaru.

Podejście ogólne zawierają normy Amerykańskiego Instytutu Standaryzacji – NIST Special Publication 800 xx (gdzie xx jest numerem kolejnym). Przykładowo NIST SP 800-82 ma tytuł „Guide to Supervisory Control and Data Acquisition (SCADA) and Industrial Control Systems Security”.

Najnowsza, wieloarkuszowa norma ISA/IEC 62443 przedstawia cyberbezpieczeństwo w cyklu życia obiektu.

Część arkuszy tej normy jest jeszcze w opracowaniu.

SYSTEMOWA OBRONA PRZED CYBERATAKIEM Przed przystąpieniem do budowy obrony przed cyberatakiem na instalację przemysłową należy znać odpowiedź na pytanie: Co może być celem atakującego i w jaki sposób może ten cel osiągnąć?

Odpowiadając na powyższe pytanie, należy mieć na uwadze trójwarstwową strukturę przedsiębiorstwa.

Warstwa I to system IT: sieci, połączenia, systemy operacyjne, aplikacje. Atakujący musi w tej warstwie uzyskać jedynie „efekt propagacji” swojej aplikacji.

Warstwa II to przemysłowe systemy sterowania (ICS): konwertery, kontrolery, systemy awaryjnych zatrzymań instalacji, systemy ESD/EVD (Emergency Shut Down/Emergency Vent Down) itp.

Cyberprzestępca chce wywołać „efekt szkody” w majątku, wykorzystując podatność elementów systemu automatyki i pomiarów.

ADEKWATNA ARCHITEKTURA KORPORACYJNA Pojęcie „adekwatna architektura korporacyjna” w zakresie zarządzania informacją w korporacji oznacza taki podział przedsiębiorstwa, który zapewni jasny i czytelny dostęp do danych dla osób, odpowiadających ich uprawnieniom i kompetencjom. Przykładowo informatyk obsługujący dział płac powinien mieć dostęp do stosownych plików, zawierających dane o płacach członków zarządu, ale nie do ich zawartości.

CYBERPRZESTĘPCA CHCE WYWOŁAĆ „EFEKT SZKODY” W MAJĄTKU, WYKORZYSTUJĄC PODATNOŚĆ ELEMENTÓW SYSTEMU AUTOMATYKI I POMIARÓW. W tej warstwie atakujący musi osiągnąć „efekt manipulacji”, który spowoduje rozdzielenie świata wirtualnego w dyspozytorni od świata rzeczywistego w instalacji przemysłowej.

Warstwa III to fizyczna warstwa obiektu interesująca dla atakującego, którą stanowią: zawory regulacyjne, zintegrowane systemy zabezpieczeń przed nadciśnieniem (tzw. HIPPs), napędy elektryczne, pomiary elektryczne (cyfrowe) wielkości fizycznych itp.

Korporacje często są obsługiwane przez firmy zewnętrzne, np. w zakresie instalacji oprogramowania lub budowy przemysłowego systemu sterowania (ICS). Natychmiast po zakończeniu pracy przez zewnętrznych pracowników informatycy korporacyjni powinni wymienić uprawnienia dostępu do domen, hasła itp. Wówczas prawdopodobieństwo wyrządzenia cyberszkody, tego typu jak w przypadku firmy Maroochy Water Services, byłoby niewielkie.

CZY ICCSS MOŻE WESPRZEĆ POLSKI PRZEMYSŁ W ZWIĘKSZANIU CYBERBEZPIECZEŃSTWA? KRZYSZTOF PATUREJ, PREZES ICCSS Międzynarodowe Centrum Bezpieczeństwa Chemicznego (ang. skrót ICCSS) jako pierwszy podmiot w Polsce, oferuje całościowe podejście w zakresie cyberbezpieczeństwa. Łączy zagadnienia automatyki z zagadnieniami bezpieczeństwa dostępu oraz architektury korporacyjnej. Ukazujemy najlepsze światowe rozwiązania dzięki naszym międzynarodowym kontaktom i partnerstwom. Centrum blisko współpracuje z Departamentem Bezpieczeństwa USA. Na poziomie roboczym wdrażamy procedury cyberbezpieczeństwa instalacji przemysłowych. Podjęliśmy również temat cyberbezpieczeństwa w ramach programu Horyzont 2020, promując tworzenie konsor-

34

cjów międzynarodowych i rozwój wspólnych projektów.

Pierwszą okazją, aby ukazać osiągnięcia w budowaniu szerokiego partnerstwa i porozumień w tej sferze będzie Światowy Szczyt Bezpieczeństwa Chemicznego CHEMSS odbywający się od 18 do 20 kwietnia 2016 r. Podczas szczytu odbędzie się międzynarodowe forum poświęcone innowacjom w zakresie diagnostyki i automatyki wzmacniających cyberbezpieczeństwo, w trakcie którego będą przedstawione wiodące rozwiązania techniczne i programy szkoleniowe dotyczące cyberbezpieczeństwa w przemyśle.

AUTOMATYKA

TECHNIKA

JAKIE SĄ MOŻLIWOŚCI UBEZPIECZENIA OD SKUTKÓW I NASTĘPSTW CYBERATAKÓW? DR INŻ. DARIUSZ GOŁĘBIEWSKI, DYREKTOR PZU LAB Obserwujemy zwiększone zainteresowanie wykupieniem polisy ubezpieczeniowej, rekompensującej ewentualne straty związane z utratą i odtworzeniem danych wrażliwych własnych lub klientów.

Na rynku światowym ten zakres pokrycia jest oferowany przez firmy ubezpieczeniowe od kilku lat. W Polsce rozwój produktów ubezpieczeniowych z grupy „cyberryzyk” jest dopiero w początkowej fazie, jednak obserwowane zainteresowanie potencjalnych odbiorców tego rodzaju ochrony wskazuje na potrzebę intensywnego rozwoju firm ubezpieczeniowych w tym kierunku. Niestety, wśród firm ubezpieczeniowych jeszcze niewiele mówi się o bezpieczeństwie systemów sterowania instalacjami przemysłowymi,

Cyberprzestępcy bardzo starannie przygotowują się do ataku na wybraną firmę. W prawie 80 % udanych ataków pomogła im informacja zdobyta od pracowników firmy. Wykorzystują w tym celu przede wszystkim media i portale społecznościowe. Pozornie błaha informacja czy zawoalowane zapytanie o pomoc w rozwiązaniu jakiegoś problemu zawodowego może być drogą do zdobycia zaufania i wejścia w posiadanie danych umożliwiających wtargnięcie do warstwy I i uzyskanie „efektu propagacji”. W przypadku zniszczenia zakładu metalurgicznego w Niemczech informator (świadomy lub mimowolny) był wewnątrz zakładu.

Jednym z zadań właściwej architektury korporacyjnej jest ciągłe uświadamianie pracownikom o konieczności zachowania dyskrecji, zwłaszcza w kontaktach „sieciowych”, ponieważ ceną, którą może przyjdzie im później zapłacić, jest utrata miejsca pracy.

STRUKTURA SIECI ODPORNA NA ATAK Struktura sieci IT w korporacji powinna być tak zaprojektowana, aby wtargnięcie intruza w jednym miejscu nie pozwalało mu na łatwe wejście w inne, bardziej newralgiczne miejsce.

Niezwykle ważne jest, aby firma miała jasne i wdrożone zasady postępowania na wypadek cyberataku, a pracownicy wiedzieli, co mają robić zaraz po zakończonym lub odpartym cyberataku – tak, aby chaos i panika wywołana cyberatakiem wśród pracowników nie 1-2/2016

gdzie konsekwencje nieautoryzowanego dostępu (ataku) mogą być znacznie bardziej poważne niż to ma miejsce w przypadku utraty danych.

PZU LAB wspólnie z partnerami zewnętrznymi rozpoczęło prace badawczo-rozwojowe w zakresie stworzenia metodyki analizy ryzyka zagrożeń cybernetycznych przeznaczonej dla odbiorców przemysłowych. Dzięki opracowanej metodyce mamy ambicje wspierania polskich przedsiębiorstw w zarządzaniu ryzykiem cybernetycznym i tym samym zwiększania poziomu bezpieczeństwa ich funkcjonowania.

były przyczyną jeszcze większych szkód niż te, które spowodował cyberatak.

SYSTEM WYKRYWANIA NARUSZEŃ Wszelkie zmiany dokonywane w przemysłowym systemie sterowania (ICS) muszą być dokładnie odnotowane w rejestrze zmian. Informacja o zmianach w programie musi być podawana do powszechnej wiadomości wśród zainteresowanych pracowników. Kompetentni pracownicy powinni znać datę i godzinę zmian, zakres zmian oraz dane osoby, która je zrobiła.

Upublicznianie wśród pracowników danych o zmianach jest jedną z najprostszych form kontroli procesów w systemie ICS. Należy również zachować należytą staranność w procesie dokonywania poprawek w oprogramowaniu (tzw. upgrade’y) oraz unikać zdalnych, samowolnych lub przypadkowych zmian w programie i w parametrach elementów pomiarowych oraz członów wykonawczych.

Operatorzy powinni mieć dużą wiedzę o technologii procesów, które nadzorują ze względnie bezpiecznego miejsca, jakim jest dyspozytornia.

Wówczas będą mogli szybko wykryć początki nienormalnych stanów i zachowań instalacji lub nietypowych zjawisk w procesie technologicznym.

SYSTEM ZABEZPIECZEŃ SOCJOTECHNICZNYCH Człowiek jest najsłabszym ogniwem w łańcuchu zabezpieczeń w cyber-

przestrzeni. Bardzo dużo zależy od jego postawy i zachowania w każdej z faz: na długo przed atakiem, w trakcie ataku i po jego zakończeniu.

Po stronie przyszłej ofiary cyberataku mogą wystąpić dwa niekorzystne zjawiska: – fakt, że przemysłowe systemy sterowania nie są przystosowane do współczesnych sieciowych zagrożeń pochodzących z cyberprzestrzeni – te systemy powstawały w większości w okresie, gdy cyberzagrożenia nie były jeszcze brane pod uwagę w ocenie ryzyka, – niska świadomość ryzyka i bierność osób odpowiedzialnych za ochronę obiektu przemysłowego, w tym za cyberbezpieczeństwo.

Według portalu PricewaterhouseCoopers Polska w 2014 r. prawie połowa członków zarządów firm na świecie podzielała obawy związane z zagrożeniami pochodzącymi z cyberprzestrzeni.

Jednocześnie jednak całkowite nakłady przeznaczane na cyberbezpieczeństwo zmalały w 2014 r. o 4 % w porównaniu z 2013 r. Oznaczać to może istnienie „odwróconej piramidy” – im wyższy szczebel w zarządzie korporacji, tym mniejsze zrozumienie dla cyberzagrożeń. Co więcej, o fundusze starają się specjaliści ds. cyberbezpieczeństwa, którzy mają trudności z „przełożeniem” spraw technicznych na poziom języka zarządu, a ten nie jest przekonany o powadze zagrożenia.

Wpływ zewnętrznego regulatora na zwiększanie cyberbezpieczeństwa 35

TECHNIKA w przemyĹ&#x203A;le jest nadal znikomy. Rynek ubezpieczeĹ&#x201E; od skutkĂłw cyberatakĂłw na Ĺ&#x203A;wiecie dopiero raczkuje, a w Polsce praktycznie nie istnieje. Koszt polisy od skutkĂłw cyberataku nie ma wpĹ&#x201A;ywu na bieĹźÄ&#x2026;ce finanse korporacji. Brak takĹźe ingerencji organĂłw paĹ&#x201E;stwa w sprawy cyberbezpieczeĹ&#x201E;stwa w przemyĹ&#x203A;le, poza nielicznymi wyjÄ&#x2026;tkami (USA, Niemcy).

Mimo rosnÄ&#x2026;cej skali cybernaruszeĹ&#x201E;, okoĹ&#x201A;o 75 % ankietowanych w USA przyznaĹ&#x201A;o, Ĺźe rezygnuje z zaangaĹźowania organĂłw Ĺ&#x203A;cigania i wnoszenia oskarĹźeĹ&#x201E; w przypadku przestÄ&#x2122;pstw popeĹ&#x201A;nianych przez osoby z wewnÄ&#x2026;trz firmy.

JednoczeĹ&#x203A;nie prawie poĹ&#x201A;owa respondentĂłw w Polsce twierdzi, Ĺźe w ich firmie funkcjonuje zespĂłĹ&#x201A; miÄ&#x2122;dzywydziaĹ&#x201A;owy, ktĂłry regularnie zbiera siÄ&#x2122;, by koordynowaÄ&#x2021; kwestie dotyczÄ&#x2026;ce bezpieczeĹ&#x201E;stwa informacji i komunikowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; w tych sprawach.

Jak wynika z raportu PwC, spĂłĹ&#x201A;ki majÄ&#x2026;ce programy budowania Ĺ&#x203A;wiadomoĹ&#x203A;ci w obszarze bezpieczeĹ&#x201E;stwa, zgĹ&#x201A;aszajÄ&#x2026; znacznie niĹźsze straty finansowe z tytuĹ&#x201A;u incydentĂłw w sieci. Inwestowanie Ĺ&#x203A;rodkĂłw w kwalifikacje ludzi zmniejsza bowiem ryzyko oraz pozwala na szybkie reagowanie na incydenty i ograniczanie ich skutkĂłw.

Problem zlokalizowany jest â&#x20AC;&#x17E;miÄ&#x2122;dzy krzesĹ&#x201A;em a klawiaturÄ&#x2026;â&#x20AC;? (ang. Problem Existing Between Keyboard and Chair â&#x20AC;&#x201C; PEBKAC), zwĹ&#x201A;aszcza w dobie istnienia popularnych sieciowych mediĂłw i portali spoĹ&#x201A;ecznoĹ&#x203A;ciowych. Cyberatak jest poprzedzany m.in. prĂłbami penetracji â&#x20AC;&#x17E;od Ĺ&#x203A;rodkaâ&#x20AC;?, poprzez zdobycie zaufania kogoĹ&#x203A; z pracownikĂłw, a nastÄ&#x2122;pnie

odebraniem przez tegoĹź pracownika e-maila i otwarcie â&#x20AC;&#x17E;niewinnieâ&#x20AC;? wyglÄ&#x2026;dajÄ&#x2026;cego zaĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznika.

Na podstawie zgromadzonych danych US-CERT podaĹ&#x201A; nastÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;ce zestawienie: â&#x20AC;&#x201C; 80 % cyberatakĂłw miaĹ&#x201A;o â&#x20AC;&#x17E;wsparcieâ&#x20AC;? z wewnÄ&#x2026;trz firmy, â&#x20AC;&#x201C; 87 % pracownikĂłw, ktĂłre pomogĹ&#x201A;y hakerom, miaĹ&#x201A;o elementarnÄ&#x2026; wiedzÄ&#x2122; o IT, â&#x20AC;&#x201C; 70 % cyberatakĂłw byĹ&#x201A;o wykonanych w godzinach pracy firmy, â&#x20AC;&#x201C; 78 % cyberatakĂłw byĹ&#x201A;o zrealizowanych w oparciu o legalny dostÄ&#x2122;p do danych firmowych.

PODSUMOWANIE Wnioski dotyczÄ&#x2026;ce powagi sytuacji w zakresie cyberbezpieczeĹ&#x201E;stwa przemysĹ&#x201A;owych systemĂłw nasuwajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; same. â&#x20AC;&#x201C; Szybki rozwĂłj techniki zdaje siÄ&#x2122; sprzyjaÄ&#x2021; cyberprzestÄ&#x2122;pcom. Zamiast â&#x20AC;&#x17E;spacerowiczĂłwâ&#x20AC;? skanujÄ&#x2026;cych otoczenie obiektu mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; uĹźyte drony. Drony najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej nie sÄ&#x2026; wykrywane przez kamery przemysĹ&#x201A;owe oraz wymagajÄ&#x2026; innej formy zwalczania niĹź postÄ&#x2122;powanie z intruzem, ktĂłry wtargnÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; do strefy ochrony przemysĹ&#x201A;owej. â&#x20AC;&#x201C; Coraz wiÄ&#x2122;kszej ostroĹźnoĹ&#x203A;ci wymaga korzystanie ze sĹ&#x201A;uĹźbowych komputerĂłw poza sieciÄ&#x2026; firmowÄ&#x2026;, a zwĹ&#x201A;aszcza korzystanie z usĹ&#x201A;ug otwartego dostÄ&#x2122;pu do Wiâ&#x20AC;&#x201C;Fi (niezabezpieczonego) w miejscach publicznych. Taki komputer moĹźe ulec â&#x20AC;&#x17E;zainfekowaniuâ&#x20AC;? i wirus moĹźe z opóźnieniem Ĺ&#x201A;atwo wtargnÄ&#x2026;Ä&#x2021; do sieci firmowej.

â&#x20AC;&#x201C; SzczegĂłlnej ostroĹźnoĹ&#x203A;ci wymaga postÄ&#x2122;powanie z danymi krytycznymi i ich ochrona. Jest to zwiÄ&#x2026;zane z zaufaniem partnerĂłw biznesowych oraz z moĹźliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; utraty reputacji. â&#x20AC;&#x201C; UmieszczajÄ&#x2026;c dane w chmurze (Cloud Computing) powierzamy je innym. Dostawca usĹ&#x201A;ug chmurowych powinien mieÄ&#x2021; certyfikat bezpieczeĹ&#x201E;stwa ISO/IEC 27018. Wszystkie dane przesyĹ&#x201A;ane i skĹ&#x201A;adowane w chmurze powinny byÄ&#x2021; szyfrowane. â&#x20AC;&#x201C; Pracownicy dyspozytorni i sĹ&#x201A;uĹźby ochrony powinni byÄ&#x2021; przeszkoleni w postÄ&#x2122;powaniu na wypadek cyberataku, w tym z uĹźyciem dronĂłw oraz dobrze znaÄ&#x2021; zasady postÄ&#x2122;powania po odparciu ataku. â&#x20AC;&#x201C; Wszyscy pracownicy powinni byÄ&#x2021; Ĺ&#x203A;wiadomi, Ĺźe sprawy bezpieczeĹ&#x201E;stwa i ochrony (Safety and Security) przedsiÄ&#x2122;biorstwa wymagajÄ&#x2026; ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ego doskonalenia. â&#x20AC;&#x201C; NaleĹźy teĹź czÄ&#x2122;sto wykonywaÄ&#x2021; analizy cyberryzyka instalacji przemysĹ&#x201A;owych i natychmiast stosownie reagowaÄ&#x2021; na kaĹźde podwyĹźszenie ryzyka. â&#x20AC;&#x201C; CyberbezpieczeĹ&#x201E;stwo jest jednym z elementĂłw holistycznej ochrony przedsiÄ&#x2122;biorstwa, toteĹź zaleca siÄ&#x2122; przyjÄ&#x2122;cie strategii obrony gĹ&#x201A;Ä&#x2122;bokiej â&#x20AC;&#x201C; â&#x20AC;&#x17E;defence in depthâ&#x20AC;?. jest to hybrydowa, wielopoziomowa strategia bezpieczeĹ&#x201E;stwa, ktĂłra w ocenie ekspertĂłw, bÄ&#x2122;dzie w najbliĹźszym czasie standardem przemysĹ&#x201A;owym.

!

& ' 'A $ ' = '

CZY PRZY REALIZACJI ZAMĂ&#x201C;WIENIA SPRZÄ&#x2DC;TU ODBIORCY PRZEDSTAWIAJÄ&#x201E; ANALIZY CYBERRYZYKA? DR INĹť. RYSZARD BOROĹ&#x192;, EMERSON PROCESS MANAGEMENT JesteĹ&#x203A;my Ĺ&#x203A;wiadomi zagroĹźeĹ&#x201E;, ktĂłre niesie ze sobÄ&#x2026; unifikacja platformy sprzÄ&#x2122;towej i programowej stacji roboczych i serwerĂłw, co z kolei uĹ&#x201A;atwia multiplikowanie oraz przenikanie wirusĂłw do sieci zakĹ&#x201A;adowych i do systemĂłw automatyki przemysĹ&#x201A;owej.

StÄ&#x2026;d nasza oferta obejmuje, obok systemu DCS DeltaV, takĹźe produkty i usĹ&#x201A;ugi zmniejszajÄ&#x2026;ce podatnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; systemĂłw sterowania procesem na zagroĹźenia cyberatakiem. PodejĹ&#x203A;cie uĹźytkownikĂłw systemĂłw automatyki do kwestii cyberbezpieczeĹ&#x201E;stwa jest bardzo zróşnicowane. Spotykam siÄ&#x2122; z opiniami, Ĺźe fizyczna separacja sieci przemysĹ&#x201A;owej od sieci zakĹ&#x201A;adowych jest wystarczajÄ&#x2026;cym zabez-

36

pieczeniem, podczas gdy to niefrasobliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pracownikĂłw stanowi niebagatelny udziaĹ&#x201A; w statystyce incydentĂłw. Z drugiej strony wspĂłĹ&#x201A;pracujemy z zakĹ&#x201A;adami, w ktĂłrych odpowiednie dziaĹ&#x201A;ania przeprowadza siÄ&#x2122; na podstawie raportĂłw z regularnie dokonywanych audytĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa informatycznego. Profesjonalne i systematyczne podejĹ&#x203A;cie skutkuje zarĂłwno podniesieniem Ĺ&#x203A;wiadomoĹ&#x203A;ci pracownikĂłw, jak i zastosowaniem odpowiednich rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; zmniejszajÄ&#x2026;cych podatnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; warstwy automatyki na ataki z zewnÄ&#x2026;trz.

AUTOMATYKA

Safety@Festo

&HUW\Ä&#x2026;NRZDQH ]DZRU\ EH]SLHF]HÃ&#x2020;VWZD ] IXQNFMµ V]\ENLHJR RGSRZLHWU]DQLD L ZROQHJR VWDUWX ZJ QRUP\ 31 (1 ,62 06 69 E 3/H !

06 69 D 3/G 3/H !

=JRGQLH ] G\UHNW\Zµ PDV]\QRZµ :(

06 69 C

3/F !

92)$ 3/H !

www.festo.pl

TECHNIKA

ZAWORY BEZPIECZEĹ&#x192;STWA Z FUNKCJÄ&#x201E; WOLNEGO STARTU I SZYBKIEGO ODPOWIETRZANIA Zastosowanie zaworĂłw bezpie ' N ( R4 S4 1 4$1 4" S, ! ( ) 1 E 'A ' * )A *# ' ' ' ' N ( * # A ' '* ( ' (* A ' ( '* (* A ' E ' ( # '* Ireneusz Gwizdkowski

W

szystkie zawory MS...- SV posiadajÄ&#x2026; zintegrowanÄ&#x2026; funkcjÄ&#x2122; wolnego startu, ktĂłra pozwala na Ĺ&#x201A;agodne i bezpieczne uruchomienie systemu. Ustalenie stanu bezpiecznego zapewnia skutecznÄ&#x2026; reakcjÄ&#x2122; zaworu w sytuacjach niebezpiecznych.

MS6-SV-E â&#x20AC;&#x201C; UNIKALNE I GOTOWE DO NATYCHMIASTOWEGO UĹťYCIA Poziom zapewnienia bezpieczeĹ&#x201E;stwa PL e, dostÄ&#x2122;pny bez Ĺźadnego dodatkowego i czasochĹ&#x201A;onnego programowania sterownika bezpieczeĹ&#x201E;stwa, jest moĹźliwy do uzyskania wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie z zaworem bezpieczeĹ&#x201E;stwa MS6-SV-E. Zapewnienie bezpieczeĹ&#x201E;stwa PL e w kategorii 4, zgodnie z wymaganiami normy EN ISO 13849-1, jest potwierdzone certyfikatem niemieckiego instytutu BG-Institute for Occupational Safety and Health (IFA).

Certyfikat jest gwarancjÄ&#x2026; zapewnienia ochrony operatora maszyny w przypadku zagroĹźenia lub awarii. Wariant MS6-SV-E-ASIS pozwala na proste i wygodne poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie z magistralÄ&#x2026; interfejsu AS-i, zapewniajÄ&#x2026;c wykrywanie stanu przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czania oraz funkcje diagnostyczne.

MS6-SV-D â&#x20AC;&#x201C; NAJLEPSZY WSPĂ&#x201C;Ĺ CZYNNIK CENY DO MOĹťLIWOĹ&#x161;CI

V ( * ;4 S4" 6' ( )7 ;4 S4 6' ( )7

38

Zawory tej serii to idealne rozwiÄ&#x2026;zanie dla produkowanych seryjnie maszyn z wysokimi wymaganiami bezpieczeĹ&#x201E;stwa â&#x20AC;&#x201C; poziom zapewnienia bezpieczeĹ&#x201E;stwa to PL d lub PL e. W przeciP R O M O C J A

wieĹ&#x201E;stwie do MS6-SV-E, wymagane jest zastosowanie sterownika Safety PLC z odpowiednim oprogramowaniem.

MS6-SV-C LUB MS9-SV-C â&#x20AC;&#x201C; DOBRE, NIEDROGIE, O WYSOKIEJ WYDAJNOĹ&#x161;CI Zawory MS6-SV-C lub MS9-SV-C sÄ&#x2026; najlepszym wyborem w przypadku zastosowaĹ&#x201E; o Ĺ&#x203A;rednich wymaganiach bezpieczeĹ&#x201E;stwa â&#x20AC;&#x201C; poziom zapewnienia bezpieczeĹ&#x201E;stwa to PL c. JednokanaĹ&#x201A;owa budowa zapewnia bezpieczne, szybkie i wydajne odpowietrzenie w atrakcyjnej cenie.

VOFA â&#x20AC;&#x201C; NIEZAWODNY ZAWĂ&#x201C;R O MAKSYMALNEJ OBCIÄ&#x201E;ĹťALNOĹ&#x161;CI Certyfikowany moduĹ&#x201A; VOFA-L26-T32C-â&#x20AC;Ś gwarantuje bezpieczne odpowietrzanie z poziomem zapewnienia bezpieczeĹ&#x201E;stwa PL e /kat. 4. W porĂłwnaniu z zaworami szybkiego odpowietrzania/wolnego startu o wysokiej wydajnoĹ&#x203A;ci odpowietrzania z serii MSâ&#x20AC;Ś SV-E, ten certyfikowany moduĹ&#x201A; moĹźe byÄ&#x2021; stosowany w ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ym uĹźyciu, jeĹ&#x203A;li czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czania wymaga wysokiego obciÄ&#x2026;Ĺźenia zaworĂłw: B10d â&#x20AC;&#x201C; 20 mln.

SZYBKIE ODPOWIETRZANIE, Ĺ AGODNE URUCHAMIANIE Zintegrowane funkcje zaworĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa MSâ&#x20AC;Ś- SV... wyznaczajÄ&#x2026; standardy bezpieczeĹ&#x201E;stwa. Systemy moĹźna wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; w ciÄ&#x2026;gu kilku sekund, dziÄ&#x2122;ki niezawodnemu szybkiemu odpowietrzeniu bez ciĹ&#x203A;nienia resztkowego. TrwaĹ&#x201A;y i niezawodny AUTOMATYKA

TECHNIKA

MS6-SV-C

MS9-SV-C

MS6-SV-D

MS6-SV-E

MS6-SV-E-ASIS

VOFA-L26-T32C-â&#x20AC;Ś

BEZPIECZEĹ&#x192;STWO WEDĹ UG NORMY ISO 13849-1

PLÂ c/kat. 1

PLÂ c/kat. 1

PL d/kat. 3 (standard) PL e/kat. 4 (opcja)

PLÂ e/kat. 4

PLÂ e/kat. 4

PLÂ e/kat. 4

SIL â&#x20AC;&#x201C; BEZPIECZEĹ&#x192;STWO FUNKCJONALNE WEDĹ UG NORMY IEC 61508

SIL 1 redund. SIL 2

SIL 1 redund. SIL 2

â&#x20AC;&#x201C;

SIL 3

SIL 3

â&#x20AC;&#x201C;

dwukanaĹ&#x201A;owa

dwukanaĹ&#x201A;owa samomonitorowanie

dwukanaĹ&#x201A;owa samomonitorowanie

dwukanaĹ&#x201A;owa

PARAMETRY TECHNICZNE

STRUKTURA

jednokanaĹ&#x201A;owa

jednokanaĹ&#x201A;owa

2,4Â mln

2,4Â mln

1,8Â mln

1,8Â mln

1,8Â mln

20Â mln

bezpoĹ&#x203A;rednie sterowanie cewki

bezpoĹ&#x203A;rednie sterowanie cewki

2Â sygnaĹ&#x201A;y zezwolenia (0/24Â V)

2Â sygnaĹ&#x201A;y zezwolenia (0/24Â V)

Interfejs AS-i Safety, spec. 3.0, profil 7.5.5

bezpoĹ&#x203A;rednie sterowanie cewki

5700 l/min

16Â 500 l/min

4300 l/min

4300 l/min

4300 l/min

1050 l/min

B10d STEROWANIE ELEKTRYCZNE NORMALNY PRZEPĹ YW NOMINALNY (1>2) qnN

FUNKCJE BEZPIECZEĹ&#x192;STWA SZYBKIE ODPOWIETRZANIE, PRZEPĹ YW (2>3) qnN

7600 l/min

20Â 500 l/min

9000 l/min

9000 l/min

9000 l/min

2650 l/min

WOLNY START

+

+

+

+

+

â&#x20AC;&#x201C;

USTAWIANY PRĂ&#x201C;G PRZEĹ Ä&#x201E;CZENIA CIĹ&#x161;NIENIA

+

+

â&#x20AC;&#x201C;

â&#x20AC;&#x201C;

â&#x20AC;&#x201C;

â&#x20AC;&#x201C;

opcja

opcja

+

+

+

+

ZABEZPIECZENIE PRZED NIEUPOWAĹťNIONYM URUCHOMIENIEM WEDĹ UG NORMY EN 1037

& H ' # ' ( ' ' N ( 1 ' ' * *(A # '* (A >33;W9>W.

GĹ Ă&#x201C;WNE CECHY ZAWORĂ&#x201C;W: â&#x20AC;˘ od niedrogich rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; po maksymalny poziom zapewnienia bezpieczeĹ&#x201E;stwa: PL c/d/e, â&#x20AC;˘ certyfikowane zawory gwarantujÄ&#x2026;ce maksymalny poziom zapewnienia bezpieczeĹ&#x201E;stwa PL e, gotowe do natychmiastowego uĹźycia: MS6-SV-E, â&#x20AC;˘ przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cze dla interfejsu AS-i Safety z MS6-SV-E-ASIS, â&#x20AC;˘ ekonomiczny wariant MS6-SV-D: PL d/e, â&#x20AC;˘ ekonomiczne o wysokiej wydajnoĹ&#x203A;ci zawory MS6-SV-C lub MS9-SV-C: PL c, â&#x20AC;˘ zintegrowana funkcja wolnego startu, â&#x20AC;˘ wydajne, szybkie odpowietrzenie do 20 500 l/min, â&#x20AC;˘ natÄ&#x2122;Ĺźenie przepĹ&#x201A;ywu: do 16 500 l/min.

zawĂłr zaĹ&#x201A;Ä&#x2026;czajÄ&#x2026;cy i szybkiego odpowietrzania Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czy w sobie niewielkie wymiary z wysokim zakresem przepĹ&#x201A;ywu na odpowietrzeniu.

-

Ĺ AGODNY WZROST CIĹ&#x161;NIENIA DZIÄ&#x2DC;KI ZAWOROWI WOLNEGO STARTU ZwiÄ&#x2122;kszone bezpieczeĹ&#x201E;stwo jest zapewniane rĂłwnieĹź podczas uruchomienia, poniewaĹź Ĺ&#x201A;agodny wzrost ciĹ&#x203A;nienia chroni kluczowe elementy pneumatyczne, jak rĂłwnieĹź napÄ&#x2122;dy i amortyzatory. ZawĂłr jest przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czany na maksymalny przepĹ&#x201A;yw, gdy osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;ty zostanie prĂłg przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia ciĹ&#x203A;nienia.

1-2/2016

MODUĹ OWY I ELASTYCZNY SYSTEM: PEĹ NA INTEGRACJA Z ZESPOĹ EM PRZYGOTOWANIA POWIETRZA MS Podobnie jak w przypadku wszystkich komponentĂłw z serii MS, zawory bezpieczeĹ&#x201E;stwa MS...-SV-E, -D oraz -C mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; rĂłwnieĹź skonfigurowane jako elementy systemu moduĹ&#x201A;owego MSB, samodzielne urzÄ&#x2026;dzenia lub jako czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; zespoĹ&#x201A;u przygotowania powietrza, np. z filtrem â&#x20AC;&#x201C; regulatorem LFR, filtrami dokĹ&#x201A;adnymi i mikrofiltrami LFM oraz czujnikiem przepĹ&#x201A;ywu SFAM. Kompaktowe wymiary, jak rĂłwnieĹź zintegrowane funkcje bezpiecznego zaĹ&#x201A;Ä&#x2026;czania/wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czania, a takĹźe funkcje wolnego startu (Ĺ&#x201A;agodnego uruchomienia) uĹ&#x201A;atwiajÄ&#x2026; zastosowanie rozwiÄ&#x2026;zania, rĂłwnieĹź jako samodzielnego systemu.

Ireneusz Gwizdkowski

FESTO Sp. z o.o.

- ' ' ( 0 Q - . ' (* 3243:3 '* 4# '- ( ' ( <% - # (((-% - #W % * V ( ;4 S4$

39

TECHNIKA

KĂ&#x153;BLER OFERUJE BEZPIECZNE ROZWIÄ&#x201E;ZANIA

MONITORING NAPÄ&#x2DC;DĂ&#x201C;W ZGODNY Z WYMOGAMI UNII EUROPEJSKIEJ X ) ) *# ' /( (* = ( ( E* ' ) ( # ( J / '* ) ( - + ' ' N ( * ) ) *# ' ( * = ( G #*- # ) ' ) ( ' ' ' N ( % ) 1 ' J ( ( ' * ( ' ' ' ' # @ -

40

W

ymogi dyrektyw unijnych sprawiajÄ&#x2026;, Ĺźe bezpieczeĹ&#x201E;stwo maszyn staĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; problemem postrzeganym kompleksowo. Nie wystarczajÄ&#x2026; juĹź â&#x20AC;&#x17E;bezpieczneâ&#x20AC;? komponenty â&#x20AC;&#x201C; coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej uĹźytkownicy poszukujÄ&#x2026; peĹ&#x201A;nego systemu zapewniajÄ&#x2026;cego bezpieczeĹ&#x201E;stwo, najlepiej pochodzÄ&#x2026;cego z jednego ĹşrĂłdĹ&#x201A;a.

W odpowiedzi na te potrzeby KĂźbler zaproponowaĹ&#x201A; nowatorskie rozwiÄ&#x2026;zanie nieznane dotÄ&#x2026;d w takiej formie â&#x20AC;&#x201C; kooperacjÄ&#x2122; enkoderĂłw i moduĹ&#x201A;Ăłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa.

System KĂźblera zapewnia proste, szybkie i tanie wdroĹźenie zadaĹ&#x201E; bezpieczeĹ&#x201E;stwa, bez wzglÄ&#x2122;du na zastosowanie aplikacji (monitorowanie bezpieczeĹ&#x201E;stwa ruchu w jednej lub wielu P R O M O C J A

osiach, bezpieczne dziaĹ&#x201A;anie barier Ĺ&#x203A;wietlnych, monitorowanie drzwi i ich zamkniÄ&#x2122;Ä&#x2021;, awaryjne zatrzymanie, urzÄ&#x2026;dzenia kontrolujÄ&#x2026;ce).

MONITOROWANIE PRÄ&#x2DC;DKOĹ&#x161;CI â&#x20AC;&#x201C; MODUĹ Y BAZOWE SMC1 Podstawowy moduĹ&#x201A; kompaktowy z serii Safety-M to kompletne urzÄ&#x2026;dzenie do monitorowania prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci.

Wymienny, operacyjny wyĹ&#x203A;wietlacz diagnostyczny (OLED) zapewnia Ĺ&#x201A;atwÄ&#x2026; parametryzacjÄ&#x2122;. Bezpieczne wejĹ&#x203A;cia, wyjĹ&#x203A;cia oraz zintegrowany rozdzielacz sygnaĹ&#x201A;u pozwalajÄ&#x2026; na Ĺ&#x201A;atwÄ&#x2026; integracjÄ&#x2122; z istniejÄ&#x2026;cymi obwodami bezpieczeĹ&#x201E;stwa, jak rĂłwnieĹź modernizacjÄ&#x2122; starych maszyn. ModuĹ&#x201A; pozwala na podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeAUTOMATYKA

TECHNIKA nie inkrementalnych enkoderĂłw lub czujnikĂłw (SinCos, TTL/RS-422, HTL/push-pull/ czujniki indukcyjne).

Zintegrowany rozdzielacz sygnaĹ&#x201A;u dla sygnaĹ&#x201A;Ăłw enkodera pozwala zaoszczÄ&#x2122;dziÄ&#x2021; dodatkowe drogie i skomplikowane okablowanie zewnÄ&#x2122;trzne. Ponadto zapewnia proste przekazanie sygnaĹ&#x201A;u do ukĹ&#x201A;adu sterowania lub przemiennika.

Firmware urzÄ&#x2026;dzenia zawiera funkcje zwiÄ&#x2026;zane z monitorowaniem bezpieczeĹ&#x201E;stwa dla napÄ&#x2122;du zgodnie z wymaganiami normy EN 61800-5-2 (np. SS1, SS2, SOS, SLS, SDI, SSM). Funkcje diagnostyczne zintegrowane w oprogramowaniu pozwalajÄ&#x2026; na osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;cie poziomu bezpieczeĹ&#x201E;stwa w SIL 3/Pl â&#x20AC;&#x17E;eâ&#x20AC;?.

BEZPIECZNE POZYCJONOWANIE I RUCH â&#x20AC;&#x201C; MODUĹ Y PODSTAWOWE I ROZSZERZAJÄ&#x201E;CE SAFETY-M

- X

Kontrolery Safety-M, jako kompaktowe sterowniki moduĹ&#x201A;owe bezpieczeĹ&#x201E;stwa, przejmujÄ&#x2026; od innych dodatkowych moduĹ&#x201A;Ăłw m.in. zadania obliczania

Ta bezpieczna komunikacja jest zaletÄ&#x2026; szczegĂłlnie w przypadku rozbudowanych projektĂłw.

MODUĹ Y ROZSZERZEĹ&#x192;

# (* % *4

prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci i pozycji z funkcjonalnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; mastera.

DostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; dwa warianty: standardowe moduĹ&#x201A;y cyfrowe wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; oraz podstawowe moduĹ&#x201A;y, dostÄ&#x2122;pne z bramkami podstawowych interfejsĂłw sieci przemysĹ&#x201A;owych.

Podstawowe moduĹ&#x201A;y sÄ&#x2026; wyposaĹźone w wyjmowanÄ&#x2026; kartÄ&#x2122; chipowÄ&#x2026;, ktĂłra przechowuje dane konfiguracyjne.

Ta wymienna karta chipowa jest zaletÄ&#x2026; zwĹ&#x201A;aszcza w przypadku wymiany urzÄ&#x2026;dzenia i koniecznoĹ&#x203A;ci przeniesienia danych konfiguracyjnych. Umieszczone na panelu diody statusowe LED oraz wyĹ&#x203A;wietlacz tekstowy umoĹźliwiajÄ&#x2026; Ĺ&#x201A;atwÄ&#x2026; lokalnÄ&#x2026; diagnostykÄ&#x2122;.

Wszystkie urzÄ&#x2026;dzenia sÄ&#x2026; programowalne i mogÄ&#x2026; przetwarzaÄ&#x2021; odpowiednie funkcje napÄ&#x2122;dowe, a takĹźe przetwarzaÄ&#x2021; sygnaĹ&#x201A;y z wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw grzybkowych, sterowaĹ&#x201E; oburÄ&#x2122;cznych, kurtyn Ĺ&#x203A;wietlnych oraz innych bezpiecznych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; sterujÄ&#x2026;cych. Podstawowe moduĹ&#x201A;y mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czone ze sobÄ&#x2026;, zapewniajÄ&#x2026;c nieograniczonÄ&#x2026; bezpiecznÄ&#x2026; komunikacjÄ&#x2122; miÄ&#x2122;dzy sobÄ&#x2026; za pomocÄ&#x2026; sieci AS-i. . = ' % * [

1-2/2016

ModuĹ&#x201A;y rozszerzeĹ&#x201E; sÄ&#x2026; odpowiedzialne za bezpieczne monitorowanie pozycji i ruchu. Poza rozszerzeniem moĹźliwoĹ&#x203A;ci monitorowania dodatkowych osi dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; rĂłwnieĹź rozszerzenia o dodatkowe bezpieczne wejĹ&#x203A;cia/wyjĹ&#x203A;cia. Wszystkie moduĹ&#x201A;y majÄ&#x2026; wymienne karty chipowe, na ktĂłrych zapisywane sÄ&#x2026; dane lokalne (typ enkodera, rozdzielczoĹ&#x203A;Ä&#x2021; itp.).

ModuĹ&#x201A;y rozszerzajÄ&#x2026;ce oĹ&#x203A; mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czane do enkoderĂłw inkrementalnych i absolutnych. Jeden moduĹ&#x201A; moĹźe monitorowaÄ&#x2021; maksymalnie dwie osie. Z kolei firmware integruje odpowiednie funkcje bezpieczeĹ&#x201E;stwa z monitorowaniem napÄ&#x2122;du, zgodnie z wymaganiami normy EN 61800-5-2 (np. SS1, SS2, SOS, SLS, SDI, SLA; SSM, SCA, SSM). Do obliczania bezpiecznej prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci i/lub pozycji sÄ&#x2026; obsĹ&#x201A;ugiwane rozwiÄ&#x2026;zania jednego enkodera (np. z certyfikowanych enkoderĂłw Sendix SIL) lub rozwiÄ&#x2026;zania dwĂłch enkoderĂłw (innych standardowych, niecertyfikowanych wersji).

Modernizacja maszyny w technologii bezpieczeĹ&#x201E;stwa to decydujÄ&#x2026;cy punkt, zwĹ&#x201A;aszcza dla starszych maszyn, ktĂłre muszÄ&#x2026; zostaÄ&#x2021; poddane istotnej modyfikacji, dostosowujÄ&#x2026;cej je do Dyrektywy Maszynowej 2006/42/WE. OprĂłcz Ĺ&#x201A;atwej modernizacji, istotny dla fabryk i zakĹ&#x201A;adĂłw jest aspekt ekonomicznoĹ&#x203A;ci i wysokiej jakoĹ&#x203A;ci urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; do monitorowania prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci. Oferta firmy KĂźbler wychodzi naprzeciw tym oczekiwaniom i zapewnia pĹ&#x201A;ynnÄ&#x2026; modernizacjÄ&#x2122; oraz rozbudowÄ&#x2122; istniejÄ&#x2026;cego parku maszyn.

KĂ&#x153;BLER Sp. z o.o.

- $A ( 9951 ;34925 & ' N - ;5 ?9: :: 3>1 % ;5 ?9: :: 38 4# % < - 1 # < - # (((- - #

41

TECHNIKA

NOWE KURTYNY BEZPIECZEĹ&#x192;STWA EZ-SCREEN LS

NIEZAWODNOĹ&#x161;Ä&#x2020; W KOMPAKTOWYM WYDANIU Firma Turck â&#x20AC;&#x201C; przedstawiciel marki Banner Engine ( & H ( ( ' do swojej oferty nowe, wytrzy# * * ' ' N ( EZ-SCREEN LS charakteryzu)A J A A ' ( / A ( E * = ) = ' #* *)

i opakowaniowego.

K

urtyna Ĺ&#x203A;wietlna EZ-SCREEN LS wyposaĹźona zostaĹ&#x201A;a w wytrzymaĹ&#x201A;Ä&#x2026;, aluminiowÄ&#x2026; obudowÄ&#x2122; z metalowymi zakoĹ&#x201E;czeniami, co zapewnia wysokÄ&#x2026; niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; nawet w trudnych warunkach Ĺ&#x203A;rodowiskowych, przykĹ&#x201A;adowo przy pracy na prasach lub obrabiarkach. Ponadto kurtyny charakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; kompaktowÄ&#x2026; i efektywnÄ&#x2026; konstrukcjÄ&#x2026;. Zastosowane w nich rozwiÄ&#x2026;zania majÄ&#x2026; na celu uĹ&#x201A;atwiÄ&#x2021; uĹźytkownikowi korzystanie z urzÄ&#x2026;dzenia.

ZAPEWNIONA FUNKCJONALNOĹ&#x161;Ä&#x2020; Na caĹ&#x201A;ej wysokoĹ&#x203A;ci obudowy rozmieszczone zostaĹ&#x201A;y dobrze widoczne, intuicyjne i dwukolorowe wskaĹşniki LED, ktĂłre informujÄ&#x2026; o stanie wyrĂłwnania danej grupy promieni Ĺ&#x203A;wietlnych.

DziÄ&#x2122;ki nim proces pierwszego montaĹźu, jak rĂłwnieĹź analiza problemĂłw mogÄ&#x2026; zostaÄ&#x2021; przeprowadzone szybko i sprawnie.

Strefa chroniona znajduje siÄ&#x2122; na caĹ&#x201A;ej wysokoĹ&#x203A;ci obudowy. W efekcie urzÄ&#x2026;dzenie nie posiada stref martwych, co jest szczegĂłlnie istotne przy instalacji systemĂłw kaskadowych (brak luk miÄ&#x2122;dzy kolejnymi kurtynami) oraz przy montaĹźu kurtyny bezpoĹ&#x203A;rednio na powierzchni roboczej (brak luki miÄ&#x2122;dzy kurtynÄ&#x2026; a powierzchniÄ&#x2026; montaĹźowÄ&#x2026;).

Ponadto system EZ-SCREEN LS jest uruchamiany bez koniecznoĹ&#x203A;ci wykonywania dodatkowych nastaw, np. za pomocÄ&#x2026; oprogramowania PC, przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw konfiguracyjnych DIP czy innych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;.

Kurtyna EZ-SCREEN LS w wersji kaskadowej

P R O M O C J A

TECHNIKA ODPORNOĹ&#x161;Ä&#x2020; NA ZAKĹ Ă&#x201C;CENIA Zastosowana w kurtynach serii EZ-SCREEN LS technologia Dual-Scan zapewnia wysokÄ&#x2026; odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na zakĹ&#x201A;Ăłcenia ze strony sÄ&#x2026;siadujÄ&#x2026;cych ĹşrĂłdeĹ&#x201A; Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;a, iskier spawalniczych, Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;a stroboskopowego, EMI i RFI. Kurtyna jest zgodna z wymogami najbardziej rygorystycznych, Ĺ&#x203A;wiatowych norm bezpieczeĹ&#x201E;stwa, wĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie z typem 4 zgodnie z IEC 61496-1/-2, kategoriÄ&#x2026; bezpieczeĹ&#x201E;stwa 4 PL e zgodnie z EN/ISO 13849-1 oraz SIL 3/SILCL 3 zgodnie z IEC 61508/IEC 62061.

RĂ&#x201C;ĹťNORODNE APLIKACJE Zakres zastosowaĹ&#x201E; obejmuje wiele obszarĂłw. NaleĹźÄ&#x2026; do nich: â&#x2C6;&#x2019; automatyzacja produkcji, â&#x2C6;&#x2019; zrobotyzowane gniazda produkcyjne, â&#x2C6;&#x2019; obrabiarki i prasy, â&#x2C6;&#x2019; przemysĹ&#x201A; opakowaniowy, â&#x2C6;&#x2019; montaĹź rÄ&#x2122;czny, â&#x2C6;&#x2019; linie produkcyjne, â&#x2C6;&#x2019; obrĂłbka metali,

â&#x2C6;&#x2019; â&#x2C6;&#x2019; â&#x2C6;&#x2019; â&#x2C6;&#x2019; â&#x2C6;&#x2019; â&#x2C6;&#x2019; â&#x2C6;&#x2019; â&#x2C6;&#x2019;

tworzywa sztuczne, przemysĹ&#x201A; spoĹźywczy, motoryzacja, przemysĹ&#x201A; lotniczy, produkcja sprzÄ&#x2122;tu AGD, przemysĹ&#x201A; elektroniczny, bezpieczeĹ&#x201E;stwo, przemysĹ&#x201A; farmaceutyczny.

KOMPLEKSOWA OFERTA W ofercie firmy Turck znajduje siÄ&#x2122; szeroki wybĂłr elementĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa pozwalajÄ&#x2026;cych na kompletne zabezpieczenie maszyny lub linii produkcyjnej w dowolnej gaĹ&#x201A;Ä&#x2122;zi przemysĹ&#x201A;u. Kurtyny bezpieczeĹ&#x201E;stwa serii EZ-SCREEN LS to kolejny krok w kierunku uzupeĹ&#x201A;nienia oferty o urzÄ&#x2026;dzenia jeszcze prostsze w obsĹ&#x201A;udze i oferujÄ&#x2026;ce jeszcze wyĹźszy poziom ochrony.

TURCK Sp. z o.o.

- . ( 5521 924?8; , - 00 998 9? 331 % 00 998 9? 35 e-mail: poland@turck.com www.turck.pl

Kurtyna serii EZ-SCREEN LS

Fot. Turck

MOĹťLIWY DOBĂ&#x201C;R PARAMETRĂ&#x201C;W Aby moĹźliwe byĹ&#x201A;o przystosowanie kurtyny bezpieczeĹ&#x201E;stwa do wymagaĹ&#x201E; róşnych aplikacji, jest ona dostÄ&#x2122;pna w trzech rozdzielczoĹ&#x203A;ciach â&#x20AC;&#x201C; 14 mm, 23 mm i 40 mm â&#x20AC;&#x201C; oraz cechuje siÄ&#x2122; zasiÄ&#x2122;giem detekcji wynoszÄ&#x2026;cym 12 m. UrzÄ&#x2026;dzenia wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; w wysokoĹ&#x203A;ci od 280 mm do 1820 mm w odstÄ&#x2122;pach 70 mm. DostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; rĂłwnieĹź wykonania kaskadowe, pozwalajÄ&#x2026;ce na poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie do czterech systemĂłw o dowolnej dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci, rozdzielczoĹ&#x203A;ci i liczbie promieni.

1-2/2016

V ' ' prasy hydraulicznej

43

TECHNIKA

JAK ZAPEWNIÄ&#x2020; ZGODNOĹ&#x161;Ä&#x2020; MASZYN Z WYMAGANIAMI ZASADNICZYMI? & J ( #

'( * # *' ( A 'J ) * = ' E N1 ' ( *'* (* A ' ' ' ' 1 ( ) ' ' N ( 1 ) ) ( E '# # ' ) *'* ' # ( 1 ' ) ( ( * = '( A' N1 ( E = ' ( )J ( / % *( / - Q ) # ) ' ( ' * ' / ' ' # '* * " Grzegorz Kostrzewski

D

ziÄ&#x2122;ki integracji europejskiej tworzÄ&#x2026; siÄ&#x2122; nowe moĹźliwoĹ&#x203A;ci dla producentĂłw w obszarze maszyn, a ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y rozwĂłj technologiczny i coraz wiÄ&#x2122;ksza konkurencja wymuszajÄ&#x2026; podwyĹźszanie standardĂłw w dziedzinie bezpieczeĹ&#x201E;stwa.

DziÄ&#x2122;ki wprowadzeniu uporzÄ&#x2026;dkowanych i stale dopracowywanych aktĂłw prawnych w Europejskim Obszarze Gospodarczym zostaĹ&#x201A;y zniesione ograniczenia w przepĹ&#x201A;ywie towarĂłw i usĹ&#x201A;ug na terenie paĹ&#x201E;stw czĹ&#x201A;onkowskich, nie oznacza to jednak, Ĺźe zaczÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;a panowaÄ&#x2021; samowola i dowolnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. WrÄ&#x2122;cz przeciwnie, w miejsce uznawalnych wynikĂłw weryfikacyjnych speĹ&#x201A;nienia standardĂłw przez produkty oraz certyfikatĂłw o zasiÄ&#x2122;gu krajowym wprowadzono obowiÄ&#x2026;zek dostosowania wyrobĂłw do ogĂłlnoeuropejskich standardĂłw oraz obowiÄ&#x2026;zek weryfikacji i poĹ&#x203A;wiadczenia ich speĹ&#x201A;niania przez producenta. Tak wiÄ&#x2122;c, w znakomitej wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci, odpowiedzialnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; za zgodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i bezpieczeĹ&#x201E;stwo produktĂłw przeniesiono z jednostek weryfikacyjnych bezpoĹ&#x203A;rednio na ich

& J ( # ' ( ' / # '*

44

P R O M O C J A

producentĂłw. Dla ujednolicenia podejĹ&#x203A;cia producentĂłw do procesu oceny zgodnoĹ&#x203A;ci wprowadzono procedury pozwalajÄ&#x2026;ce na wykazanie zgodnoĹ&#x203A;ci z wymaganiami zawartymi w dyrektywach europejskich, transponowanych do prawa krajowego przez stosowne akty prawne (w Polsce â&#x20AC;&#x201C; przez rozporzÄ&#x2026;dzenia ministerialne).

DYREKTYWY: 2006/42/WE I 2009/104/WE JednÄ&#x2026; z dyrektyw dotyczÄ&#x2026;cych opisywanej kategorii wyrobĂłw jest Dyrektywa 2006/42/WE, obejmujÄ&#x2026;ca wymagania zasadnicze dla maszyn wprowadzanych po raz pierwszy na rynek Unii Europejskiej, kierowana do producentĂłw, ale takĹźe importerĂłw i innych podmiotĂłw odpowiedzialnych za wyrĂłb. W Polsce od 29 grudnia 2009 r. obowiÄ&#x2026;zkowe jest stosowanie postanowieĹ&#x201E; tej dyrektywy na mocy rozporzÄ&#x2026;dzenia Ministra Gospodarki z 21 paĹşdziernika 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagaĹ&#x201E; dla maszyn (Dz.U. Nr 199, poz. 1228). NaleĹźy jednak zwrĂłciÄ&#x2021; uwagÄ&#x2122;, Ĺźe od 1 kwietnia 2004 r., czyli od dnia wejĹ&#x203A;cia Polski do Unii Europejskiej, obowiÄ&#x2026;zywaĹ&#x201A;y juĹź wymagania zasadnicze oparte na unijnym prawodawstwie.

Drugim aktem prawnym regulujÄ&#x2026;cym uĹźytkowanie sprzÄ&#x2122;tu roboczego, w tym maszyn, jest Dyrektywa 2009/104/WE, obejmujÄ&#x2026;ca wymagania minimalne kierowane do uĹźytkownikĂłw maszyn, w domyĹ&#x203A;le pracodawcĂłw udostÄ&#x2122;pniajÄ&#x2026;cych wyposaĹźenie robocze zatrudnianym pracownikom.

Z uwagi na fakt, Ĺźe wymieniona dyrektywa nie wprowadzaĹ&#x201A;a nowych przepisĂłw w odniesieniu do 89/655/EWG wraz z późniejszymi zmianami, a jedyAUTOMATYKA

TECHNIKA nie scalaĹ&#x201A;a i porzÄ&#x2026;dkowaĹ&#x201A;a dotychczasowe prawodawstwo, nie byĹ&#x201A;o obowiÄ&#x2026;zku podjÄ&#x2122;cia prac legislacyjnych w celu jej transponowania do prawa polskiego i aktualnie obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026;cym w dalszym ciÄ&#x2026;gu jest rozporzÄ&#x2026;dzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 paĹşdziernika 2002 r. w sprawie minimalnych wymagaĹ&#x201E; dotyczÄ&#x2026;cych bezpieczeĹ&#x201E;stwa i higieny pracy w zakresie uĹźytkowania maszyn przez pracownikĂłw podczas pracy (Dz.U. Nr 191, poz. 1596, zm.

Dz.U. z 2003 r. Nr 178, poz. 1745). Nadal obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026;ca jest rĂłwnieĹź ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 Nr 24, poz. 141 z późniejszymi zmianami). OprĂłcz wyĹźej wymienionych przepisĂłw w zakresie technicznych wymagaĹ&#x201E; ma zastosowanie rĂłwnieĹź obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026;ce rozporzÄ&#x2026;dzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 wrzeĹ&#x203A;nia 1997 r. w sprawie ogĂłlnych przepisĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późniejszymi zmianami), transponujÄ&#x2026;ce DyrektywÄ&#x2122; 89/391/EWG â&#x20AC;&#x201C; BezpieczeĹ&#x201E;stwo i zdrowie pracownikĂłw w miejscu pracy.

- & '

METODOLOGIA PILZ Firma Pilz proponuje zastosowanie opracowanej, piÄ&#x2122;cioetapowej metodologii zapewnienia zgodnoĹ&#x203A;ci maszyn z wymaganiami zasadniczymi zawartymi w rozporzÄ&#x2026;dzeniu Ministra Gospodarki (Dz.U. Nr 199, poz. 1228) dla maszyn nowych lub sprowadzanych po raz pierwszy do Unii Europejskiej, bÄ&#x2026;dĹş zapewnienie zgodnoĹ&#x203A;ci z wymaganiami minimalnymi wedĹ&#x201A;ug rozporzÄ&#x2026;dzenia Ministra Gospodarki (Dz.U. Nr 191, poz.

1596, zm. Dz.U. z 2003 r. Nr 178, poz.

1745) oraz Kodeksem pracy. Metodologia ta jest oparta na obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026;cych krajowych aktach prawnych oraz przyjÄ&#x2122;tych normach i z nimi spĂłjna.

Jej gĹ&#x201A;ĂłwnÄ&#x2026; zaletÄ&#x2026; jest kompleksowe i peĹ&#x201A;ne ujÄ&#x2122;cie wszystkich faz cyklu zapewnienia zgodnoĹ&#x203A;ci maszyny z obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026;cymi wymaganiami w sferze bezpieczeĹ&#x201E;stwa, a co z tym zwiÄ&#x2026;zane â&#x20AC;&#x201C; z zapewnieniem akceptowalnego poziomu ryzyka nie tylko na etapach uĹźytkowania i serwisowania maszyny, ale we wszystkich â&#x20AC;&#x17E;cyklach Ĺźycia maszynyâ&#x20AC;?.

W opisywanej metodologii wyróşnia siÄ&#x2122; piÄ&#x2122;Ä&#x2021; zasadniczych elementĂłw: 1-2/2016

â&#x2C6;&#x2019; â&#x2C6;&#x2019; â&#x2C6;&#x2019; â&#x2C6;&#x2019; â&#x2C6;&#x2019;

ocenÄ&#x2122; ryzyka, koncepcjÄ&#x2122; bezpieczeĹ&#x201E;stwa, projekt bezpieczeĹ&#x201E;stwa, wdroĹźenie, walidacjÄ&#x2122;.

OCENA RYZYKA Rozpoczyna siÄ&#x2122; od okreĹ&#x203A;lenia ograniczeĹ&#x201E; maszyny we wszystkich fazach jej Ĺźycia: montaĹźu, instalacji, uruchomienia, normalnej pracy, konserwacji i napraw. Nasza ocena ryzyka uwzglÄ&#x2122;dnia Ĺ&#x203A;rodowisko, w jakim maszyna jest uĹźytkowana: temperaturÄ&#x2122;, oĹ&#x203A;wietlenie, zapylenie, natÄ&#x2122;Ĺźenie dĹşwiÄ&#x2122;ku, a takĹźe czy maszyna stanowi indywidualnÄ&#x2026; jednostkÄ&#x2122; czy jest fragmentem wiÄ&#x2122;kszej instalacji. Weryfikacji podlegajÄ&#x2026; rĂłwnieĹź kwestie ergonomiczne, a Ĺ&#x203A;ciĹ&#x203A;lej rzecz biorÄ&#x2026;c, zgodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; z wytycznymi.

Dla kaĹźdego zidentyfikowanego zagroĹźenia wyliczany jest liczbowy wspĂłĹ&#x201A;czynnik ryzyka PHR (Pilz Hazard Rating), oparty na HRN (Hazard Rating Number). Ryzyko jest okreĹ&#x203A;lane jako funkcja ciÄ&#x2122;ĹźkoĹ&#x203A;ci obraĹźeĹ&#x201E; i prawdopodobieĹ&#x201E;stwa ich wystÄ&#x2026;pienia. Szacowanie (estymacja) ryzyka polega na przyporzÄ&#x2026;dkowaniu do kaĹźdego ze zidentyfikowanych zagroĹźeĹ&#x201E; parametru liczbowego. Metodologia Pilz jest realizowana zgodnie z wymaganiami normy PN-EN ISO 12100:2012, w szeregu logicznych krokĂłw umoĹźliwiajÄ&#x2026;cych wykrycie wszystkich niezgodnoĹ&#x203A;ci z obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026;cymi wytycznymi lub zagroĹźeĹ&#x201E;, jakie potencjalnie mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; generowane przez maszynÄ&#x2122; lub liniÄ&#x2122; produkcyjnÄ&#x2026;.

W dalszym kroku przeprowadza siÄ&#x2122; ewaluacjÄ&#x2122; (oznaczenie) uzyskanych wartoĹ&#x203A;ci w celu okreĹ&#x203A;lenia czy dane ryzyko jest na poziomie akceptowalnym i czy wymagana jest redukcja ryzyka poprzez zastosowanie Ĺ&#x203A;rodkĂłw zaradczych.

Proces ma charakter iteracyjny i prowadzi siÄ&#x2122; go tak dĹ&#x201A;ugo, aş wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wspĂłĹ&#x201A;czynnika osiÄ&#x2026;gnie wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; akceptowalnÄ&#x2026;. Analiza ryzyka dostarczy informacji niezbÄ&#x2122;dnych do okreĹ&#x203A;lenia poziomu zidentyfikowanego zagroĹźenia, co z kolei pozwoli na decyzjÄ&#x2122; o wdroĹźeniu najbardziej efektywnych Ĺ&#x203A;rodkĂłw zaradczych, aby maszyna byĹ&#x201A;a zgodna z wytycznymi i osiÄ&#x2026;gnÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;a

Start

Ograniczenia maszyny

" # !

Oszacowanie ryzyka

Oznaczenie ryzyka

Maszyna jest bezpieczna?

Tak

Nie

Redukcja ryzyka

Koniec & * *'*

zamierzony poziom bezpieczeĹ&#x201E;stwa.

Tam, gdzie jest to wymagane â&#x20AC;&#x201C; konieczna jest implementacja Ĺ&#x203A;rodkĂłw ochronnych, zgodnie z wymaganiami odpowiednich norm.

Dostarczane raporty z procesu oceny ryzyka przedstawiajÄ&#x2026; stan maszyn z dnia przeprowadzenia audytu z oszacowanymi liczbowymi wspĂłĹ&#x201A;czynnikami dla wszystkich wykrytych zagroĹźeĹ&#x201E;, a doĹ&#x201A;Ä&#x2026;czona tabela zestawieniowa uĹ&#x201A;atwia estymacjÄ&#x2122; oraz nadanie priorytetu w podejmowaniu dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E; naprawczych. Dodatkowo w raporcie przedstawiony zostaje przewidywany stopieĹ&#x201E; redukcji ryzyka po zaimplementowaniu rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; przedstawionych w koncepcji bezpieczeĹ&#x201E;stwa.

KONCEPCJA BEZPIECZEĹ&#x192;STWA Przedstawia rozwiÄ&#x2026;zania Ĺ&#x203A;rodkĂłw zaradczych, ktĂłrych wdroĹźenie ma na celu doprowadzenie maszyny do zgodnoĹ&#x203A;ci z obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026;cymi przepisami, a takĹźe umoĹźliwia ograniczenie ryzyka do poziomu akceptowalnego. Proponowane rozwiÄ&#x2026;zania zawsze obejmujÄ&#x2026; 45

TECHNIKA WDROĹťENIE

% * " &!

wszystkie zidentyfikowane i opisane w raporcie z oceny ryzyka zagroĹźenia oraz niezgodnoĹ&#x203A;ci. Przedstawiane rozwiÄ&#x2026;zania oparte sÄ&#x2026; na doĹ&#x203A;wiadczeniu inĹźynierskim oraz obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026;cych normach i przepisach. Podczas tego etapu prezentowana jest wielowariantowoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, ktĂłra pozwala na dobranie najkorzystniejszego z rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;, zawsze w porozumieniu i przy akceptacji stron zainteresowanych. Raport z koncepcji bezpieczeĹ&#x201E;stwa kategoryzuje wszystkie wykryte zagroĹźenia oraz niezgodnoĹ&#x203A;ci na mechaniczne, elektryczne, dotyczÄ&#x2026;ce systemu sterowania zwiÄ&#x2026;zanego z bezpieczeĹ&#x201E;stwem, proceduralne oraz inne, jeĹ&#x203A;li ma to miejsce. Wszystkie koncepcje majÄ&#x2026; powiÄ&#x2026;zanie z wykazanymi zagroĹźeniami i niezgodnoĹ&#x203A;ciami wykazanymi w raporcie z oceny ryzyka, odwoĹ&#x201A;ujÄ&#x2026;c siÄ&#x2122; bezpoĹ&#x203A;rednio do nich.

Zestawienie stanu obecnego na maszynie i prezentacji propozycji Ĺ&#x203A;rodkĂłw zaradczych uĹ&#x201A;atwia identyfikacjÄ&#x2122; niebezpiecznych miejsc i zrozumienie idei rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;.

ciu o wymagania normy PN-EN ISO 13849-1. Kalkulacja wykonywana jest z uĹźyciem certyfikowanego narzÄ&#x2122;dzia programowanego PAScal, pozwalajÄ&#x2026;cego na proste oszacowanie Performance Level w oparciu o architekturÄ&#x2122; obwodu oraz parametry niezawodnoĹ&#x203A;ciowe zastosowanych komponentĂłw. Wspomniany program jest dystrybuowany i licencjonowany przez firmÄ&#x2122; Pilz.

WdroĹźenie polega na zaimplementowaniu wszystkich wybranych i zaakceptowanych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; zaproponowanych na etapie koncepcji bezpieczeĹ&#x201E;stwa, wraz z dokumentacjÄ&#x2026; projektowÄ&#x2026; i powykonawczÄ&#x2026;. W zakres wdroĹźenia wchodzÄ&#x2026; dostawy komponentĂłw elektrycznych i elementĂłw mechanicznych, montaĹź na obiekcie, oprogramowanie, szkolenie obsĹ&#x201A;ugi oraz zarzÄ&#x2026;dzanie projektem. Zdobyte doĹ&#x203A;wiadczenie i wysokie kwalifikacje inĹźynierĂłw Pilz, zajmujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; wdroĹźeniami rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; bezpiecznych, zapewniajÄ&#x2026; bardzo duĹźÄ&#x2026; elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i efektywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w realizacji projektĂłw, gwarancjÄ&#x2122; i pewnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w realizacji celĂłw oraz satysfakcjÄ&#x2122; klienta, w wyniku osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;cia zaĹ&#x201A;oĹźonego poziomu bezpieczeĹ&#x201E;stwa na maszynach, poprzez speĹ&#x201A;nienie wymagaĹ&#x201E; prawnych i wytycznych norm. Takie podejĹ&#x203A;cie wyklucza potrzebÄ&#x2122; powrotu do wczeĹ&#x203A;niejszych etapĂłw procesu dostosowywania maszyn do speĹ&#x201A;nienia wymagaĹ&#x201E;, z uwagi na zachowanie ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci idei

PROJEKT BEZPIECZEĹ&#x192;STWA Po zaakceptowaniu koncepcji nastÄ&#x2122;puje opracowanie projektowe obejmujÄ&#x2026;ce specyfikacjÄ&#x2122; wymagaĹ&#x201E; szczegĂłĹ&#x201A;owych, opracowanie projektu technicznego oraz specyfikacjÄ&#x2122; zastosowanego sprzÄ&#x2122;tu. W zakres projektu wchodzi rĂłwnieĹź dokumentacja projektowa i powykonawcza. Na etapie projektu jest przeprowadzana weryfikacja osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;tego poziomu niezawodnoĹ&#x203A;ci Performance Level, przez system sterowania zwiÄ&#x2026;zanego z bezpieczeĹ&#x201E;stwem, w opar46

+ ' ' # '*

AUTOMATYKA

TECHNIKA koncepcyjnej i moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ej weryfikacji zaawansowania prac wdroĹźeniowych. Wszystkie wdroĹźone przez Pilz rozwiÄ&#x2026;zania i zrealizowane modyfikacje sÄ&#x2026; poddawane weryfikacji funkcjonalnej jeszcze przed rozpoczÄ&#x2122;ciem etapu walidacji.

- & '

WALIDACJA Walidacja jest ostatnim z etapĂłw i polega na weryfikacji zaimplementowanych Ĺ&#x203A;rodkĂłw zaradczych, a jej wynik jest potwierdzeniem, Ĺźe zaimplementowane Ĺ&#x203A;rodki sÄ&#x2026; wdroĹźone efektywnie i zgodnie z wytycznymi, zaĹ&#x203A; sama maszyna lub linia speĹ&#x201A;nia obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026;ce przepisy i wymagania zasadnicze oraz moĹźe zostaÄ&#x2021; oznaczona znakiem CE, a tym samym wprowadzona do obrotu na terenie Unii Europejskiej. W zakres walidacji wchodzi ocena systemu sterowania bezpieczeĹ&#x201E;stwem wedĹ&#x201A;ug PN-EN ISO 13849-2, weryfikacja instalacji elektrycznej, poprawnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; montaĹźu ochronnych struktur mechanicznych, testy funkcjonalne i symulacje bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dĂłw

oraz weryfikacja moĹźliwoĹ&#x203A;ci obejĹ&#x203A;cia zastosowanych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;.

ZAKOĹ&#x192;CZENIE PROCESU Po tym ostatnim etapie dostarczany jest raport z oceny ryzyka z prezentacjÄ&#x2026; stanu maszyny po zaimplementowaniu Ĺ&#x203A;rodkĂłw zaradczych, wraz z oszacowaniem osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;tego poziomu ryzyka dla kaĹźdego ze zidentyfikowanych zagroĹźeĹ&#x201E; z osobna, co pozwala na weryfikacjÄ&#x2122; akceptowalnoĹ&#x203A;ci uzyskanego poziomu oraz potwierdzenie czy osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;to poziom zakĹ&#x201A;adany na poczÄ&#x2026;tku procesu. Drugim dostarczanym dokumentem z walidacji jest raport w formie listy kontrolnej, potwierdzajÄ&#x2026;cej zgodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; maszyny lub linii ze wszystkimi wymaganiami zasadniczymi, ktĂłre majÄ&#x2026; zastosowanie w rozpatrywanym przypadku lub wymaganiami minimalnymi oraz obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026;cymi wymaganiami bezpieczeĹ&#x201E;stwa z obszaru maszyn i sprzÄ&#x2122;tu roboczego.

Proces jest zakoĹ&#x201E;czony przygotowaniem dokumentacji z oceny ryzyka oraz

wszystkich testĂłw weryfikacyjnych.

W zakres walidacji wchodzi rĂłwnieĹź pomoc w kompletowaniu dokumentacji projektowej, ktĂłra jest okreĹ&#x203A;lona przez wymagania zasadnicze.

PODSUMOWANIE PodejĹ&#x203A;cie zgodne z przedstawionÄ&#x2026; metodologiÄ&#x2026; pozwala na peĹ&#x201A;ne i efektywne przeprowadzenie procesu dostosowania maszyn do obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026;cych wymagaĹ&#x201E; z uwzglÄ&#x2122;dnieniem wszystkich przewidzianych krokĂłw, a wsparcie doĹ&#x203A;wiadczonych ekspertĂłw w dziedzinie bezpieczeĹ&#x201E;stwa i rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; dla przemysĹ&#x201A;u maszynowego jest gwarancjÄ&#x2026; zapewnienia bezpiecznej maszyny.

Grzegorz Kostrzewski " G = * % *

PILZ POLSKA Sp. z o.o.

- = ( 52 3>45?> . ' ( R E K L A M A

O FIRMIE Pilz jest Ĺ&#x203A;wiatowym liderem w dziedzinie bezpieczeĹ&#x201E;stwa maszyn i ludzi. Oferuje na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie rozwiÄ&#x2026;zania dostosowane do indywidualnych wymagaĹ&#x201E; KlientĂłw ze wszystkich gaĹ&#x201A;Ä&#x2122;zi przemysĹ&#x201A;u. ObejmujÄ&#x2026; one innowacyjne produkty oraz kompleksowe usĹ&#x201A;ugi.

x Walidacja ukĹ&#x201A;adĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa po wdroĹźe-

PRODUKTY W naszej ofercie znajdujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; produkty, dziÄ&#x2122;ki ktĂłrym moĹźliwe jest zabezpieczenie praktycznie kaĹźdej maszyny czy linii produkcyjnej, naleĹźÄ&#x2026; do nich: x przekaĹşniki bezpieczeĹ&#x201E;stwa w wykonaniu realizujÄ&#x2026;cym pojedyncze funkcje oraz w peĹ&#x201A;ni konďŹ gurowalne; x kurtyny Ĺ&#x203A;wietlne oraz bariery optyczne; x czujniki; x wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniki; x panele diagnostyczne oraz wizualizacyjne; x sterowniki bezpieczeĹ&#x201E;stwa; x systemy sterowania realizujÄ&#x2026;ce takĹźe funkcje bezpieczeĹ&#x201E;stwa (PSS 4000).

ROZWIÄ&#x201E;ZANIA Pomagamy opracowaÄ&#x2021; optymalne rozwiÄ&#x2026;zanie sterowania â&#x20AC;&#x201C; niezaleĹźnie od tego, czy gĹ&#x201A;Ăłwnym celem jego wdroĹźenia jest standaryzacja zabezpieczeĹ&#x201E;, zapewnienie bezpieczeĹ&#x201E;stwa i standaryzacja w obrÄ&#x2122;bie jednego systemu czy kompletna automatyzacja.

Koncentrujemy siÄ&#x2122; na opracowywaniu rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; systemowych, ktĂłre w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od potrzeb mogÄ&#x2026; znaleĹşÄ&#x2021; zastosowanie zarĂłwno z prostymi,

niu;

x Analiza x x niewielkimi maszynami, jak i z duĹźymi, pracujÄ&#x2026;cymi w sieci instalacjami.

USĹ UGI Tym co nas szczegĂłlnie wyróşnia jest bogata oferta usĹ&#x201A;ug pozwalajÄ&#x2026;ca na ocenÄ&#x2122; istniejÄ&#x2026;cego stanu bezpieczeĹ&#x201E;stwa maszyn i linii produkcyjnych, a takĹźe na ich dostosowanie do wymagaĹ&#x201E; minimalnych lub zasadniczych, obejmujÄ&#x2026;ca: x Opracowywanie analizy ryzyk dla ocenianych maszyn i linii produkcyjnych; x Przygotowanie koncepcji bezpieczeĹ&#x201E;stwa w celu eliminacji wykrytych zagroĹźeĹ&#x201E; i niezgodnoĹ&#x203A;ci; x Projektowanie rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; poprawiajÄ&#x2026;cych stan bezpieczeĹ&#x201E;stwa; x WdroĹźenia pozwalajÄ&#x2026;ce na zmodernizowanie i dostosowanie istniejÄ&#x2026;cych ukĹ&#x201A;adĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa;

x x

LOTO â&#x20AC;&#x201C; przeglÄ&#x2026;d procedur klienta wraz z propozycjÄ&#x2026; rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; poprawiajÄ&#x2026;cych istniejÄ&#x2026;cy stan; CertyďŹ kacja CE dla maszyn i linii produkcyjnych; Ocena zakĹ&#x201A;adu (Plant Assesment), ktĂłra pozwala klientom na wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwe zaplanowanie inwestycji; Okresowe przeglÄ&#x2026;dy ukĹ&#x201A;adĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa; Szkolenia produktowe oraz z zakresu norm i przepisĂłw, w tym nowy program szkoleĹ&#x201E; CMSE (CertiďŹ ed Machinery Safety Expert).

PoĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie oferty produktowej z usĹ&#x201A;ugami opartymi na wiedzy i doĹ&#x203A;wiadczeniach naszych inĹźynierĂłw, czyni naszÄ&#x2026; ofertÄ&#x2122; unikalnÄ&#x2026; na rynku.

Pilz Polska sp. z o.o.

Ul. Ruchliwa 15, 02-182 Warszawa Tel. 22Â 884 71 00 Fax 22Â 884 71 09 www.pilz.pl info@pilz.pl

TECHNIKA

ELEKTRONICZNA BLOKADA AZM 400

N

owa blokada AZM 400 moĹźe pracowaÄ&#x2021; na bardzo duĹźych, zautomatyzowanych osĹ&#x201A;onach bezpieczeĹ&#x201E;stwa, np. w centrach obrĂłbczych CNC. Kombinacja zastosowanych komponentĂłw elektronicznych oraz czujnikĂłw zapewnia wysoki poziom dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;ci z perspektywy uĹźytkownika, a takĹźe oferuje szereg interesujÄ&#x2026;cych funkcji dodatkowych przy zachowaniu bardzo wysokiego poziomu bezpieczeĹ&#x201E;stwa.

EN ISO 14119. UrzÄ&#x2026;dzenie osiÄ&#x2026;ga PL e i kat. 4 wedĹ&#x201A;ug EN ISO 13849-1 oraz SIL 3 wedĹ&#x201A;ug IEC 61508 dla funkcji kontroli otwarcia osĹ&#x201A;ony, jak rĂłwnieĹź dla funkcji ryglowania. Wysoki poziom bezpieczeĹ&#x201E;stwa jest osiÄ&#x2026;gany m.in. przy uĹźyciu dwukanaĹ&#x201A;owego sygnaĹ&#x201A;u odryglowania, dziÄ&#x2122;ki czemu wyeliminowane zostaje ryzyko niezamierzonego odryglowania i nieautoryzowanego dostÄ&#x2122;pu do strefy niebezpiecznej, np. w przypadku wystÄ&#x2026;pienia zwarcia miÄ&#x2122;dzykanaĹ&#x201A;owego.

na sworzeĹ&#x201E; ryglujÄ&#x2026;cy poprzecznych siĹ&#x201A;ach dochodzÄ&#x2026;cych do 300 N. Zapobiega to wystÄ&#x2122;powaniu niezamierzonych przerw w cyklu produkcyjnym i w konsekwencji poprawia wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pracy. DziÄ&#x2122;ki zintegrowanym czujnikom bezpieczeĹ&#x201E;stwa pozycja trzpienia jest w sposĂłb ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y monitorowana, a ewentualne nieprawidĹ&#x201A;owoĹ&#x203A;ci natychmiast wykrywane. DziÄ&#x2122;ki temu moĹźna zredukowaÄ&#x2021; liczbÄ&#x2122; komunikatĂłw o bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dach i zwiÄ&#x2122;kszyÄ&#x2021; produktywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

PRZEMYĹ&#x161;LANA KONSTRUKCJA

BEZPIECZNE RYGLOWANIE

FUNKCJONALNOĹ&#x161;Ä&#x2020;

AZM 400 jest systemem bistabilnym, ktĂłry utrzymuje pozycjÄ&#x2122; sworznia ryglujÄ&#x2026;cego, takĹźe w przypadku braku zasilania. Nawet jeĹ&#x203A;li wystÄ&#x2026;piÄ&#x2026; niebezpieczne ruchy dobiegowe maszyny, osĹ&#x201A;ona pozostaje w takiej sytuacji bezpiecznie zaryglowana.

Odryglowanie blokady AZM 400 moĹźe nastÄ&#x2122;powaÄ&#x2021; przy dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;cych

Nowy typ obwodu wejĹ&#x203A;ciowego umoĹźliwia podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie kaĹźdej blokady AZM 400 do moduĹ&#x201A;Ăłw przekaĹşnikowych i sterownikĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa wyposaĹźonych w wyjĹ&#x203A;cia P/P lub P/N bez koniecznoĹ&#x203A;ci zamawiania róşnych wersji urzÄ&#x2026;dzenia.

W celu uzyskania szerszych informacji technicznych oraz handlowych na temat blokad AZM 400 naleĹźy kontaktowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z firmÄ&#x2026; Schmersal.

Blokada bezpieczeĹ&#x201E;stwa AZM 400 zbudowana jest w oparciu o czujniki elektroniczne oraz rygiel napÄ&#x2122;dzany silnikiem elektrycznym. Aktywator z kolei wyposaĹźony jest w tag RFID oraz otwĂłr, w ktĂłry wprowadzany jest rygiel.

Bezpieczne zaryglowanie uzyskuje siÄ&#x2122; po wprowadzeniu rygla w otwĂłr aktywatora na odpowiedniÄ&#x2026; gĹ&#x201A;Ä&#x2122;bokoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. W tym stanie blokada osiÄ&#x2026;ga siĹ&#x201A;Ä&#x2122; ryglowania 10 000 N.

POTWIERDZONA JAKOĹ&#x161;Ä&#x2020;

SCHMERSAL POLSKA Sp.j.

- + ( >:1 3>4?;0 . ' ( - >> >23 ?? 35 % >> ?5; ?2 0?

4# % < =# -

DziÄ&#x2122;ki zintegrowanym czujnikom w technologii RFID wybrane wersje osiÄ&#x2026;gajÄ&#x2026; wysoki poziom kodowania wedĹ&#x201A;ug 48

P R O M O C J A

AUTOMATYKA

- =#

+ ' ' N ( !V 933 E* ( (* ' ' N ( - Q ) = * * ' A =A ) #- - ' (* * ( (* 'A 53 333 B1 1 *( ' ' ' * ' (* ( * ( ' N * )A *-

www.schmersal.pl

3KVSQR] OVSO [ FI^TMIG^IĄWX[MI

AZM400 nowa blokada bezpieczeństwa &MWXEFMPR] RETÜH^ER] WMPRMOMIQ IPIOXV]G^R]Q W[SV^IĄ V]KPYNÈG] 7MĂE V]KPYNÈGE 2 3HV]KPS[ERMI TSQMQS TSTV^IG^RIN WMĂ] RE[IX 2 ([YOEREĂS[] W]KREĂ WXIVYNÈG] V]KPS[ERMIQ 40 I /EX 7-0 HPE JYROGNM V]KPS[ERME &I^TMIG^IĄWX[S SH TVSJIWNSREPMWX¶[

o

f

s a f e ty

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

FUNKCJONALNA SYGNALIZACJA

PRZEGLÄ&#x201E;D KOLUMN SYGNALIZACYJNYCH V ( ' ' ' Nstwa pracy i sterowania produk )A # * * ' *) A ' ( *# # # ( ' * = # '* ' # *' ( * = ( *) * =- & '( )A '* F '

*) ( *# ' 1 # '* 1 ( * ) ( *) ) EA ' ( ' * ' 'A ' ' ( '

S

ygnalizacja Ĺ&#x203A;wietlna stosowana w systemach sygnalizacji stanu pracy maszyn czy stanu linii produkcyjnych sĹ&#x201A;uĹźy przede wszystkim do zrozumiaĹ&#x201A;ego i od razu widocznego komunikowania obsĹ&#x201A;udze stanĂłw roboBARWA LAMPY SYGNALIZATORA

czerwona

şóĹ&#x201A;ta/ şóĹ&#x201A;to-pomaraĹ&#x201E;czowa

czych maszyn i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; lub prostych instrukcji dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E; zwiÄ&#x2026;zanych z ich pracÄ&#x2026;. DodatkowÄ&#x2026; jej funkcjÄ&#x2026; jest awaryjne ostrzeganie o nieprawidĹ&#x201A;owym funkcjonowaniu urzÄ&#x2026;dzenia lub o groĹźÄ&#x2026;cym pracownikom niebezpieczeĹ&#x201E;stwie.

WYMAGANIA DYREKTYWY Kolumna sygnalizacyjna musi byÄ&#x2021; zastosowana w konstrukcji maszyn i zautomatyzowanych linii produkcyjnych ze wzglÄ&#x2122;du na okreĹ&#x203A;lonÄ&#x2026; przepisami koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sygnalizowania zagroĹźeĹ&#x201E;. ObowiÄ&#x2026;zek ten wynika z dyrektywy maszynowej 2006/42/WE opublikowanej 9 czerwca 2006 r. i obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026;cej od 29 grudnia 2009 r. na mocy RozporzÄ&#x2026;dzenia Ministra Gospodarki z 21 paĹşdziernika 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagaĹ&#x201E; dla maszyn Dz.U. Nr 199, poz. 1228.

W myĹ&#x203A;l zawartych w dyrektywie maszynowej przepisĂłw (pkt 1.7.1.2. UrzÄ&#x2026;dzenia ostrzegawcze), â&#x20AC;&#x17E;w przypadku, gdy zdrowie i bezpieczeĹ&#x201E;stwo osĂłb moĹźe

SYGNAĹ DĹšWIÄ&#x2DC;KOWY seria krĂłtkich impulsĂłw, pĹ&#x201A;ynne zmniejszanie lub zwiÄ&#x2122;kszanie czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci, schodkowa sekwencja dwĂłch lub trzech tonĂłw krĂłtki pojedynczy dĹşwiÄ&#x2122;k, czas trwania dĹ&#x201A;uĹźszy niĹź 0,3Â s

zielona

sygnaĹ&#x201A; ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;y o staĹ&#x201A;ej czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci, brak sygnaĹ&#x201A;u

niebieska

dwa lub trzy dĹşwiÄ&#x2122;ki, kaĹźdy o staĹ&#x201A;ej czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci

biaĹ&#x201A;a

dĹşwiÄ&#x2122;k dwutonowy, inne dĹşwiÄ&#x2122;ki

KATEGORIA INFORMACJI

stan niebezpieczeĹ&#x201E;stwa, nienormalny stan pracy

ostrzeĹźenie stan normalny, informacja o ustaniu niebezpieczeĹ&#x201E;stwa koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; podjÄ&#x2122;cia obowiÄ&#x2026;zkowego dziaĹ&#x201A;ania przez obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od wewnÄ&#x2122;trznych ustaleĹ&#x201E; przedsiÄ&#x2122;biorstwa/ producenta

Tab. 1. ( ( % # *) * = ' ( '* = ' * ( ( J (* = ' ' & # B # #

50

byÄ&#x2021; zagroĹźone przez defekt w dziaĹ&#x201A;aniu maszyny pozostawionej bez nadzoru, maszyna musi byÄ&#x2021; wyposaĹźona w odpowiedniÄ&#x2026; dĹşwiÄ&#x2122;kowÄ&#x2026; lub optycznÄ&#x2026; sygnalizacjÄ&#x2122; ostrzegawczÄ&#x2026;. W przypadku gdy maszyna jest wyposaĹźona w urzÄ&#x2026;dzenia ostrzegawcze, sygnaĹ&#x201A;y tych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; muszÄ&#x2026; byÄ&#x2021; jednoznaczne i Ĺ&#x201A;atwo dostrzegalne. Operator musi mieÄ&#x2021; zawsze moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprawdzenia dziaĹ&#x201A;ania urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; ostrzegawczych. Wymagania wspĂłlnotowych dyrektyw szczegĂłlnych dotyczÄ&#x2026;ce barw i sygnaĹ&#x201A;Ăłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa muszÄ&#x2026; byÄ&#x2021; przestrzeganeâ&#x20AC;?.

SYSTEMY DĹšWIÄ&#x2DC;KOWE I WIZUALNE System ostrzegania i informowania, zarĂłwno sygnaĹ&#x201A;ami dĹşwiÄ&#x2122;kowymi, jak i wizualizacyjnymi, zostaĹ&#x201A; szczegĂłĹ&#x201A;owo opisany w szeregu polskich norm oraz w zaĹ&#x201A;Ä&#x2026;czniku nr 1 â&#x20AC;&#x17E;SzczegĂłĹ&#x201A;owe zasady stosowania znakĂłw i sygnaĹ&#x201A;Ăłw bezpieczeĹ&#x201E;stwaâ&#x20AC;? do RozporzÄ&#x2026;dzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 wrzeĹ&#x203A;nia 1997 r. Polskie normy opisujÄ&#x2026;ce sposoby znakowania maszyn i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; to odpowiednio: â&#x20AC;&#x201C; PN-EN 981+A1:2010 BezpieczeĹ&#x201E;stwo maszyn. System dĹşwiÄ&#x2122;kowych i wizualnych sygnaĹ&#x201A;Ăłw niebezpieczeĹ&#x201E;stwa oraz sygnaĹ&#x201A;Ăłw informacyjnych, â&#x20AC;&#x201C; PN-EN 842+A1:2010 BezpieczeĹ&#x201E;stwo maszyn. Wizualne sygnaĹ&#x201A;y niebezpieczeĹ&#x201E;stwa. OgĂłlne wymagania, projektowanie i badanie, â&#x20AC;&#x201C; PN-EN 61310-1:2009 BezpieczeĹ&#x201E;stwo maszyn. Wskazywanie, oznaczanie i sterowanie. CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; 1: Wymagania dotyczÄ&#x2026;ce sygnaĹ&#x201A;Ăłw wizualnych, akustycznych i dotykowych.

AUTOMATYKA

Fot. INS-TOM Sp. z o.o.

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

Oczywiste jest to, że stosowane w kolumnach sygnalizacyjnych, wykorzystywanych w systemach komunikowania obsłudze stanów roboczych maszyn i systemów automatyki, wszystkie sygnały dźwiękowe i wizualne powinny być zgodne z wymienionymi wcześniej polskimi normami. Na ten fakt należy zwrócić uwagę, kupując kolumny sygnalizacyjne bezpośrednio od zagranicznych producentów i dystrybutorów – zwłaszcza podczas dokonywania zakupów od firm azjatyckich.

Od większości kolumn sygnalizacyjnych stosowanych w obsłudze maszyn i linii produkcyjnych wymaga się obsługi przynajmniej dwóch barw: czerwonej i zielonej. Sygnał alarmowy może być realizowany wówczas przez inne urządzenie, niekoniecznie przez kolumnę sygnalizacyjną, choć wiele modeli kolumn jest wyposażonych w odpowiednie głośniki ostrzegawcze. W praktyce najczęściej wykorzystuje się jednak kolumny trójbarwne ze światłem żółtym, umieszczonym

pomiędzy barwą czerwoną i zieloną. Dodatkowe kolory stosowane są rzadziej, głównie w systemach produkcyjnych o większym stopniu skomplikowania.

– Największym zainteresowaniem naszych klientów cieszą się standardowe, wyposażone w diody LED, kolumny świetlne przystosowane do napięcia 24 V DC. Najpopularniejsze są trójkolorowe wersje z sygnalizatorem dźwiękowym. Klienci zwracają uwagę głównie na cenę, jakość i dostępność produktów. Staramy się, by podstawowe modele były zawsze dostępne bezpośrednio z naszego magazynu – stwierdza Anna Podulka z działu Automatyka w firmie Eltron.

Warto dodać, że w praktyce czasami stosuje się kolumny o innych barwach niż wymienione w tabeli 1, ale służą one wówczas wyłącznie do celów informacyjnych, zgodnie z wewnętrznymi normami przedsiębiorstwa lub producenta urządzenia czy maszyny. Kolumna sygnalizacyjna nie musi też obowiązkowo

zawierać lampy czerwonej, pod warunkiem, że sygnał ostrzegawczy realizowany jest przez inny zespół powiadamiania o awariach i niebezpieczeństwach – np. oddzielny pojedynczy sygnalizator. Barwa zielona może być też w niektórych sytuacjach celowo pominięta, a kolumna wskazuje wówczas jedynie sytuacje wymagające interwencji obsługi – np. barwy czerwoną, żółtą i niebieską.

– Klienci najczęściej pytają nas o klasyczne kolumny sygnalizacyjne jednolub wielobarwne, lampy sygnalizacyjne statyczne lub obrotowe oraz sygnalizatory dźwiękowe jedno- i wielotonowe.

Największą popularnością cieszą się klasyczne kolumny sygnalizacyjne wielobarwne. Jeśli chodzi o funkcjonalności, to w kwestii parametrów mechanicznych klienci szczególną uwagę zwracają na sposób montażu i stopień ochrony – niejednokrotnie te elementy montowane są na zewnątrz, zaś w przypadku parametrów elektrycznych – napięcie zasilania i rodzaj elementów świetlnych, R E K L A M A

1-2/2016

51

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY PRODUCENT

ABB

AUER

Model NapiÄ&#x2122;cie zasilania OĹ&#x203A;wietlenie

K70 24 V DC/230 V AC LED

modulSIGNAL 50/70 24 V DC/230 V AC LED/Ĺźarowe/kseonowe

Wersje

do 5 moduĹ&#x201A;Ăłw

do 6 moduĹ&#x201A;Ăłw

Ĺ&#x161;rednica

70 mm bezpoĹ&#x203A;rednie, kÄ&#x2026;towe, kolumna - proste, kÄ&#x2026;towe brak danych IP65 tak

50 lub 70 mm bezpoĹ&#x203A;rednie, kÄ&#x2026;towe, kolumna - proste, kÄ&#x2026;towe brak danych IP65 tak

brak danych

â&#x20AC;&#x201C;25...+70 °C

â&#x20AC;&#x201C;5...+55 °C

â&#x20AC;&#x201C;40...+55°C

â&#x20AC;&#x201C;20...+50 °C

Sterowanie

cyfrowe

cyfrowe, AS-i

IO-link

cyfrowe

SmartWire-DT

Ĺ&#x161;wiatĹ&#x201A;o

migajÄ&#x2026;ce, ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;e, bĹ&#x201A;yskowe

migajÄ&#x2026;ce, ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;e, bĹ&#x201A;yskowe, obrotowe

dowolny efekt Ĺ&#x203A;wietlny

Tryb testu

nie

tak

tak

Mocowanie PobĂłr prÄ&#x2026;du StopieĹ&#x201E; ochrony ModyĹ&#x201A; akustyczny Zakres temperatury pracy

Uwagi

BALLUFF

DEEGEE

SmartLight â&#x20AC;&#x201C; od 18 do 30 V DC 24 V DC/230 V AC LED LED/Ĺźarowe/kseonowe 20 niezaleĹźnych segmentĂłw LED â&#x20AC;&#x201C; indywidualne przyporzÄ&#x2026;ddo 5 moduĹ&#x201A;Ăłw kowywanie kolorĂłw (1 do 5 stref) 60 mm 78 mm bezpoĹ&#x203A;rednie, kÄ&#x2026;towe, kÄ&#x2026;towe, kolumna kolumna - proste, proste, kÄ&#x2026;towe kÄ&#x2026;towe brak danych 35 mA/moduĹ&#x201A; IP65 IP65 tak tak

migajÄ&#x2026;ce, ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;e, bĹ&#x201A;yskowe, obrotowe, stroboskopowe (lampa kesonowa) tak

EATON

SL4/SL7 24 V DC/230 V AC LED

do 5 moduĹ&#x201A;Ăłw

40 lub 70 mm bezpoĹ&#x203A;rednie, kÄ&#x2026;towe, kolumna - proste, kÄ&#x2026;towe brak danych IP66 tak

migajÄ&#x2026;ce, ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;e, bĹ&#x201A;yskowe tak

w peĹ&#x201A;ni programowalna wieĹźa sygnalizacyjna

Tab. 2. .* # J * = # * # (* = # * ' *) * =

jak LED lub klasyczne ĹşrĂłdĹ&#x201A;a Ĺźarowe â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Marcin Nowicki, menadĹźer rynku aparatury w firmie TIM.

BUDOWA KOLUMNY WiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dostÄ&#x2122;pnych na rynku niedrogich kolumn sygnalizacyjnych to stosunkowo proste urzÄ&#x2026;dzenia, pozwalajÄ&#x2026;ce uzyskaÄ&#x2021; Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;o ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;e dla poszczegĂłlnych moduĹ&#x201A;Ăłw barwnych, Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;o migajÄ&#x2026;ce (impulsowe) z moĹźliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; wyboru (w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od modelu i producenta) kilku czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci bĹ&#x201A;ysku oraz prostÄ&#x2026; sygnalizacjÄ&#x2122; dĹşwiÄ&#x2122;kowÄ&#x2026;.

Typowy instalowany w kolumnach moduĹ&#x201A; dĹşwiÄ&#x2122;kowy pozwala na uzyskanie dwĂłch lub trzech trybĂłw pracy odpowiadajÄ&#x2026;cych sygnaĹ&#x201A;om alarmowym, sygnaĹ&#x201A;om ostrzeĹźenia i normalnej pracy.

CzÄ&#x2122;sto moĹźliwa jest teĹź regulacja natÄ&#x2122;Ĺźenia dĹşwiÄ&#x2122;ku.

52

ĹšrĂłdĹ&#x201A;em Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;a w kolumnach sygnalizacyjnych sÄ&#x2026; tradycyjne ĹźarĂłwki lub â&#x20AC;&#x201C; coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej â&#x20AC;&#x201C; energooszczÄ&#x2122;dne diody LED. W przypadku kolumn sygnalizacyjnych wykorzystujÄ&#x2026;cych diody LED, moĹźliwe jest, o ile producent dopuĹ&#x203A;ciĹ&#x201A; takÄ&#x2026; opcjÄ&#x2122;, zastosowanie dodatkowych sygnaĹ&#x201A;Ăłw Ĺ&#x203A;wietlnych. NajczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej sÄ&#x2026; to: efekt Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;a obrotowego, czyli tzw. â&#x20AC;&#x17E;kogutaâ&#x20AC;?, modulacja jasnoĹ&#x203A;ci, Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;o stroboskopowe (zwykle stosowane wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie dla koloru czerwonego) i nieregularna czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; bĹ&#x201A;yskĂłw. Ten ostatni efekt moĹźe byÄ&#x2021; teĹź dostÄ&#x2122;pny w kolumnach z tradycyjnymi ĹźarĂłwkami. Kolumny sygnalizacyjne zasilane sÄ&#x2026; najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej napiÄ&#x2122;ciem 12 lub 24 V DC/AC, choÄ&#x2021; spotyka siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź urzÄ&#x2026;dzenia dostosowane do zasilania napiÄ&#x2122;ciem sieciowym 230 V AC.

â&#x20AC;&#x201C; NajczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej sprzedawanymi kolumnami sÄ&#x2026; systemy LED-owe. GĹ&#x201A;Ăłwnymi atutami, ktĂłre decydujÄ&#x2026; o ich wyborze jest Ĺ&#x201A;atwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; rozbudowy o nowe elementy, niski pobĂłr mocy oraz dobry stosunek jakoĹ&#x203A;ci do ceny. Dodatkowo elementy LED cechujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; dĹ&#x201A;uĹźszÄ&#x2026; ĹźywotnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; w stosunku do tradycyjnych ĹźarĂłwek. DziÄ&#x2122;ki wykorzystaniu tej technologii wystarczy zastosowaÄ&#x2021; standardowe ĹşrĂłdĹ&#x201A;a zasilania, co znacznie upraszcza ich montaĹź. Wysoki stopieĹ&#x201E; ochrony â&#x20AC;&#x201C; IP65 i wyĹźszy â&#x20AC;&#x201C; sprawia, Ĺźe sÄ&#x2026; one odporne na dziaĹ&#x201A;anie warunkĂłw atmosferycznych oraz na trudne warunki przemysĹ&#x201A;owe â&#x20AC;&#x201C; zauwaĹźa Marek Galowitz, mĹ&#x201A;odszy menedĹźer Kategorii Komponenty, Automatyka, Pneumatyka w firmie Conrad Electronic Polska.

PrzyglÄ&#x2026;dajÄ&#x2026;c siÄ&#x2122; budowie mechanicznej moĹźna zauwaĹźyÄ&#x2021;, Ĺźe dostÄ&#x2122;pne AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY IDEC

PHOENIX CONTACT

PFANNENBERG

RITTAL

SIEMENS

WERMA

LD6A 24 V DC LED

– 24 V DC LED

BR 35/50 24 V DC/230 V AC LED/żarowe

– 24 V DC/230 V AC Led/żarowe

SIRIUS 8WD 24 V DC/230 V AC LED/żarowe

KombiSIGN 50/70 24 V DC LED/żarowe

do 5 modułów

do 5 modułów

do 5 modułów

do 4 modułów

do 10 modułów

do 5 modułów (do 10 w przypadku podwójnego wspornika)

60 mm bezpośrednie, kątowe, kolumna – proste, kątowe 30 mA/moduł IP65 tak

70 mm bezpośrednie, kątowe, kolumna – proste, kątowe brak danych IP65 tak

35 lub 50 mm

35 mA/moduł IP65 tak

70 mm bezpośrednie, kątowe, kolumna – proste, kątowe brak danych IP65 tak

50 lub 70 mm bezpośrednie, kątowe, kolumna – proste, kątowe 50 mA/moduł IP65 tak

50 lub 70 mm bezpośrednie, kątowe, kolumna – proste, kątowe 40 mA/moduł IP54 tak

–25...+55 °C

–20...+50 °C

–30...+60 °C

–20...+70 °C

–20...+50 °C

–20...+50 °C

analogowe napięciowe, cyfrowe

cyfrowe

analogowe napięciowe, bezpotencjałowe, cyfrowe, AS-i

cyfrowe

AS-i

cyfrowe, AS-i

migające, ciągłe, błyskowe

ciągłe

migające, ciągłe, błyskowe, obrotowe

migające, ciągłe, błyskowe, obrotowe

tak

nie

tak

nie

migające, ciągłe, błyskowe, obrotowe tak

migające, ciągłe, błyskowe, błyskowe o losowej częstotliwości błysku tak dostępny moduł dźwiękowy pozwalający wgrać własne komunikaty w formacie MP3 lub wav

na rynku kolumny sygnalizacyjne produkowane są niemal w całości z tworzywa sztucznego, odpornego na zewnętrzne uderzenia. Producenci stosują tutaj przede wszystkim ABS oraz tworzywa poliwęglanowe, z których wykonuje się klosze. Obudowa kolumny pozwala na jej bezpośredni montaż na maszynie lub stosuje się konstrukcje ze słupkiem, dzięki czemu można ją umieścić ponad maszyną czy linią i w ten sposób będzie bardziej widoczna z większej odległości.

Produkowane są też kolumny przystosowane do montażu bocznego na ścianie lub w profilu oraz słupkowe, również dostosowane do montażu bocznego (wykorzystuje się wówczas specjalne kątowniki).

– W naszej ofercie mamy zarówno modułowe kolumny sygnalizacyjne, jak i również rozwiązania kompaktowe 1-2/2016

kątowe, kolumna – proste, kątowe

– prefabrykowane wersje przygotowane przez producenta. Rozwiązania kompaktowe są wykorzystywane w aplikacjach, w których projektanci oraz użytkownicy maszyn z góry zakładają, że nie będzie konieczności dołożenia kolejnych modułów świetlnych czy też akustycznych. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku modułowych kolumn sygnalizacyjnych. Tutaj klienci w momencie modernizacji maszyn mają dużą dowolność wyboru kolejnych modułów świetlnych oraz akustycznych. Co prawda rozwiązania kompaktowe są tańsze ze względu na swoją ograniczoną funkcjonalność, jednak zauważyć można trend związany z tym, że to nie cena jest głównym czynnikiem decydującym o wyborze rozwiązania. Klienci coraz częściej zainteresowani są dostępnością produktów – stwierdza Michał

Wamil, kierownik działu handlowego w firmie INS-TOM. Jeśli chodzi o funkcjonalność obudowy, w sprzedaży dostępne są dwa rodzaje kolumn – z segmentami świetlnymi łączonymi na stałe oraz modułowe, pozwalające użytkownikowi w dowolny sposób zestawić barwy świateł, a w razie potrzeby dodać kolejne elementy o wymaganym kolorze.

Co ważne, budowa modułowa kolumny pozwala na jej łatwy i szybki montaż oraz demontaż poszczególnych części kolumny. Dzięki temu w prosty sposób użytkownik może w dowolnej chwili skonfigurować własną kolumnę.

– Najpopularniejsze są kolumny o średnicach 30 mm, 50 mm i 70 mm.

Klienci przede wszystkim zwracają uwagę na liczbę kolorów elementów świetlnych, możliwość montażu w różnych 53

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

PRODUCENT

AUER

RITTAL

SCHNEIDER ELECTRIC

Model NapiÄ&#x2122;cie zasilania OĹ&#x203A;wietlenie

halfDOME 90 24 V DC/230 V AC** LED

LED-Kompakt 24 V DC LED-Kompakt

Harmony 24 V DC/230 V AC** LED/Ĺźarowe**

Wersje

3â&#x20AC;&#x201C;5 kolorĂłw

3 kolory

2â&#x20AC;&#x201C;4 kolory

Ĺ&#x161;rednica Mocowanie PobĂłr prÄ&#x2026;du StopieĹ&#x201E; ochrony ModyĹ&#x201A; akustyczny Zakres temperatury pracy

45 mm brak danych IP65 tak â&#x20AC;&#x201C;25â&#x20AC;Ś+50 °C

72 mm bezpoĹ&#x203A;rednie proste, kÄ&#x2026;towe brak danych IP65 nie â&#x20AC;&#x201C;20â&#x20AC;Ś+70 °C

70 mm kolumna â&#x20AC;&#x201C; kÄ&#x2026;towe, proste brak danych IP40 tak** brak danych

Sterowanie

cyfrowe

cyfrowe

analogowe napiÄ&#x2122;ciowe

Ĺ&#x161;wiatĹ&#x201A;o

ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;e, impulsowe

ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;e, impulsowe

ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;e, impulsowe**

Tryb testu

tak

nie

nie

Uwagi

Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;o emitowane w kÄ&#x2026;cie 180°

Tab. 3. .* # J * = # * # (* = # * ' *) * = Â G ( ( # # ' Â Â ( ' E / # W G )

pozycjach oraz moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; instalacji na zewnÄ&#x2026;trz. NajwaĹźniejszym kryterium w wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci przypadkĂłw jest jednak cena â&#x20AC;&#x201C; uzupeĹ&#x201A;nia Kazimierz GoĹ&#x201A;Ä&#x2122;biowski Technical Support Engineer w firmie Murrelektronik.

W nowoczesnych konstrukcjach kolumn stosuje siÄ&#x2122; róşnego rodzaju mocowania bagnetowe, ktĂłre przyspieszajÄ&#x2026; montaĹź elementĂłw sygnaĹ&#x201A;owych. Dodawanie lub odejmowanie elementĂłw odbywa siÄ&#x2122; przez zwykĹ&#x201A;e odkrÄ&#x2122;cenie segmentu obudowy. Typowe kolumny pozwalajÄ&#x2026; na montaĹź 4â&#x20AC;&#x201C;5 elementĂłw sygnaĹ&#x201A;owych. DostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; jednak konstrukcje umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce stworzenie moduĹ&#x201A;owej kolumny nawet z 10 elementĂłw. â&#x20AC;&#x201C; OczywiĹ&#x203A;cie cena czÄ&#x2122;sto gra gĹ&#x201A;ĂłwnÄ&#x2026; rolÄ&#x2122;, jednak wielokrotnie spotkaĹ&#x201A;em siÄ&#x2122; z sytuacjÄ&#x2026;, Ĺźe wyglÄ&#x2026;d oraz jasnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; Ĺ&#x203A;wiecenia nie sÄ&#x2026; dla klientĂłw bez znaczenia. RĂłwnieĹź specyfikacja techniczna moĹźe byÄ&#x2021; kluczowa. PrzykĹ&#x201A;adowo 54

istniejÄ&#x2026; miejsca, w ktĂłrych klasyczne kolumny nie mieszczÄ&#x2026; siÄ&#x2122; i w takiej sytuacji niezbÄ&#x2122;dne sÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzenia mniejsze o kompaktowych wymiarach â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Andrzej Dwojak, Product Manager Fotoelectrics and Safety KAM Mobile Equipment Poland w firmie Turck.

Typowe obudowy kolumn sygnalizacyjnych zapewniajÄ&#x2026; stopieĹ&#x201E; ochrony przed pyĹ&#x201A;em i wodÄ&#x2026; na poziomie IP54 lub IP65/66. Zakres temperatury pracy dla kolumny sygnalizacyjnej wynosi od â&#x20AC;&#x201C;25 do +55 °C. W sprzedaĹźy dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; teĹź modele funkcjonujÄ&#x2026;ce w poszerzonym zakresie: od â&#x20AC;&#x201C;20 do +70 °C.Â

STEROWANIE PRACÄ&#x201E; KOLUMNY SYGNALIZACYJNEJ Sterowanie kolumnÄ&#x2026; sygnalizacyjnÄ&#x2026; jest jednym z najwaĹźniejszych elementĂłw, na jakie naleĹźy zwrĂłciÄ&#x2021; uwagÄ&#x2122; przy wyborze odpowiedniego do modelu. Musi byÄ&#x2021; ono zgodne z wyjĹ&#x203A;ciami sterowa-

nia, jakimi dysponujemy w maszynie, do ktĂłrej montowaÄ&#x2021; bÄ&#x2122;dziemy naszÄ&#x2026; kolumnÄ&#x2122; sygnalizacyjnÄ&#x2026; lub z wyjĹ&#x203A;ciami wykorzystywanymi w systemie automatyki przemysĹ&#x201A;owej sterujÄ&#x2026;cej liniÄ&#x2026; produkcyjnÄ&#x2026;.

W typowej kolumnie sygnalizacyjnej mamy do dyspozycji sterowanie analogowe lub cyfrowe. W przypadku niektĂłrych kolumn, np. kolumn sygnalizacyjnych W2 z serii KS-Ad, znajdziemy nie tylko oba rodzaje sterowania, ktĂłre sÄ&#x2026; wystarczajÄ&#x2026;ce w wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci zastosowaĹ&#x201E;, ale rĂłwnieĹź sterowanie bezpotencjaĹ&#x201A;owe. Co wiÄ&#x2122;cej, kolumna ta zapewnia uĹźytkownikowi moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; skorzystania z dwĂłch rodzajĂłw sterowania analogowego â&#x20AC;&#x201C; napiÄ&#x2122;ciowego i rezystancyjnego.

Dla kolumn firmy W2 w przypadku sterowania analogowego kaĹźdy segment (wejĹ&#x203A;cie kolumny) odpowiadajÄ&#x2026;cy za pojedynczy kolor moĹźe byÄ&#x2021; sterowany niezaleĹźnie albo w sposĂłb rezystanAUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

W2

WERMA

WERMA

KS-Ad 20–30 V DC LED

Kompakt 71 24 V DC LED

2–5 kolorów + opcjonalny moduł dźwiękowy*

2–3 kolory 70 mm kolumna – proste, kątowe 40 mA/kolor IP65 nie –20…+50 °C

CleanSIGN 24 V DC LED 3 kolory – w zależności od wersji wybór z 7 z możliwością zmiany kolejności wyświetlania 112 mm kątowe, montaż ścienny 250 mA/max dla kolumny IP67/IP69k tak –30…+50 °C

cyfrowe

cyfrowe

ciągłe

ciągłe

nie

nie kolumna dla przemysłu spożywczego i procesów wymagających czystych pomieszczeń

75 mm kolumna – proste, kątowe 30 mA/kolor IP54/IP65** tak** –25…+55 °C analogowe napięciowe (0–10 V DC), analogowe rezystancyjne, bezpotencjałowe, cyfrowe ciągłe, impulsowe, obrotowe, nieregularna czestotliwość błysków, modulacja jasności, stroboskopowe tak

cyjny bądź napięciowy. Oznacza to, że cztery wejścia mogą być np. sterowane napięciowo, a jedno wejście rezystancyjnie. W trybie napięciowym dla tych kolumn napięcie podawane na zaciski powinno mieścić się w przedziale 0–10 V DC. Są to wartości typowe dla większości kolumn sygnalizacyjnych.

W bezpotencjałowym trybie sterowania wszystkie wejścia dla kolumn KS-Ad pracują w trybie dwustanowym – zwarcia wejścia do masy lub pozostawienia wejścia niepodłączonego.

Zmiana stanu wejść sterujących może być dokonywana np. za pomocą styków przekaźnika. Jest to szczególnie ważne w przypadku firm modyfikujących swój stary park maszynowy. Stare maszyny dysponują bowiem zwykle jedynie wyjściami przekaźnikowymi i nie ma innej możliwości zastosowania z nimi sygnalizatorów informujących o ich stanie pracy. Co ciekawe, w kolumnach KS-Ad możliwe jest łączenie sterowania 1-2/2016

bezpotencjałowego ze sterowaniem cyfrowym.

W kolumnach sygnalizacyjnych standardowo stosuje się przede wszystkim dwustanowe wyjścia cyfrowe. Na wejścia kolumny podawane są sygnały o dwóch poziomach logicznych. Sterowanie takie jest zgodne z większością kontrolerów PLC i kontrolerów ruchu wykorzystanych na liniach produkcyjnych oraz w sterowaniu maszynami – w tym centrami obróbczymi CNC. Dzięki temu kolumnę można bez większych problemów zainstalować na każdej nowoczesnej maszynie czy linii produkcyjnej.

Do sterowania niektórych z dostępnych na rynku kolumn wykorzystuje się różnego typu magistrale komunikacyjne. Pomagają one zintegrować kolumny sygnalizacyjne w jeden większy system automatyki przemysłowej. W przypadku kolumn sygnalizacyjnych Sirius 8WD4 firmy Siemens stosuje się magistralę AS-Interface (Actuator Sensor Interface,

AS-i). Jest to otwarty standard sieci przemysłowej stosowany w automatyce przemysłowej. Sieć AS-i została zaprojektowana do częstego pobierania danych z wielu binarnych czujników, a także do sterowania wieloma binarnymi urządzeniami wykonawczymi – takimi np. jak kolumny sygnalizacyjne. Urządzenia połączone są ze sobą za pomocą jednego dwużyłowego kabla, który jest jednocześnie kablem zasilającym i sygnałowym.

– Uniwersalna, systemowa magistrala komunikacyjna pełni coraz ważniejszą funkcję w systemach automatyki przemysłowej, między innymi dlatego jedna z nowości, które znalazły się w naszej ofercie, to właśnie kolumny z możliwością bezpośredniego podłączenia do sieci AS-i – zauważa Kazimierz Gołębiowski, Technical Support Engineer w firmie Murrelektronik.

Inne rozwiązanie proponuje firma Baluff. W jej kolumnach sygnalizacyjnych SmartLight znaleźć można magistralę IO-Link. Technologię tę można znaleźć w diodowych kolumnach sygnalizacyjnych, o których szerzej w dalszej części artykułu. Jak twierdzi producent, dzięki interfejsowi IO-Link znacznie łatwiej można globalnie wizualizować stany robocze dla wielu maszyn czy linii produkcyjnych, zapewniając w ten sposób dodatkowe bezpieczeństwo.

– Jednym z najnowszych rozwiązań jest zastosowanie uniwersalnego interfejsu IO-link (firma Waldmann).

Technologia ta umożliwia połączenie „punkt-punkt” niezależnie od sieci przemysłowej, co w konsekwencji upraszcza całą topologię. Oczywiście producenci cały czas poprawiają intensywność świecenia modułów oraz coraz częściej wykorzystują diody RGB. Część reprezentowanych przez nas producentów skupia się raczej na prostej, bezawaryjnej technologii – mówi Anna Podulka.

Z kolei firma Eaton stosuje w swoich kolumnach magistralę SmartWire-DT. Rozwiązanie to eliminuje nadmiar przewodów sterujących. W klasycznym rozwiązaniu wszystkie elementy systemu są indywidualnie oprzewodowane i podłączone do wejść/wyjść elementów sterujących. W systemie SmartWire-DT wszystkie elementy systemu podłączane są do jednej taśmy. Umożliwia ona nie tylko połączenie w jedną całość 55

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY elementów znajdujących się w pulpicie sterowniczym, lecz również połączenie z szafami rozdzielczymi i elementami wykonawczymi w maszynach – to tylko niektóre przykłady zastosowania magistral komunikacyjnych sterujących kolumnami sygnalizacyjnymi.

Warto jeszcze wspomnieć, że układy sterowania wielu spośród dostępnych na rynku kolumn sygnalizacyjnych wyposażone są w układy sterowania, z funkcjami zapobiegania generowania przypadkowych sygnałów ostrzegawczych. Taki sygnał może powstać w wyniku błędnego sterowania lub awarii w układzie doprowadzającym sygnały sterujące do wejść kolumny. Co więcej, układ sterujący powinien działać na zasadzie priorytetu i odtwarzać sygnał o większym znaczeniu – np. podczas trwania sygnału ostrzeżenia, w chwili gdy pojawi się sygnał niebezpieczeństwa, kolumna musi zacząć odtwarzać znacznie ważniejszy sygnał niebezpieczeństwa. Wiele kolumn sygnalizacyjnych dysponuje też trybem testu, który pozwala sprawdzić poprawność działania kolumny.

ELEMENTY RADIOWE W systemach automatyki przemysłowej nie wszędzie można jednak dotrzeć z przewodami sygnalizacyjnymi.

W takich sytuacjach sprawdzają się bezprzewodowe systemy sterujące pracą kolumn sygnalizacyjnych. Tego typu systemy składają się zazwyczaj z urządzenia sterującego podłączanego do kontrolera sterującego pracą linii lub maszyny oraz jednego lub kilku urządzeń podrzędnych. Urządzenie sterujące łączy się drogą radiową z urządzeniami podrzędnymi i, w zależności od sygnału z podanego przez kontroler maszyny, przesyła informację do rozlokowanych w różnych punktach hali kolumn sygnalizacyjnych.

– W przyszłości można spodziewać się rozwoju oferty bezprzewodowej komunikacji elementów sygnalizacyjnych i dźwiękowych działających z centralnymi jednostkami nadzorującymi w zakładach przemysłowych czy budynkach użyteczności publicznej. Jest to ogólnoświatowy trend w dziedzinie zarządzania i dostępu do informacji o tym, co dzieje się w obiekcie – mówi Marcin Nowicki.

56

Innym elementem radiowym spotykanym w systemach kolumn sygnalizacyjnych jest multiplekser radiowy.

Służy on do odzwierciedlenia stanu jednej kolumny sygnalizacyjnej na innych, oddalonych kolumnach sygnalizacyjnych. Taki zestaw składa się zwykle z urządzenia nadrzędnego z anteną zewnętrzną oraz urządzenia podrzędnego z anteną wewnętrzną.

– Kolumny LED to coś, co kilka lat temu można było zaliczyć do nowości, która uczyniła ten element maszyny praktycznie bezobsługowym. Kolejnymi ciekawymi propozycjami producentów są rozwiązania z wbudowaną komunikacją radiową czy sieciową – zauważa Andrzej Dwojak.

NIETYPOWE KONSTRUKCJE Wprowadzenie do kolumn sygnalizacyjnych diod LED jako elementu świetlnego pozwoliło również niektórym producentom zmodyfikować klasyczną konstrukcję takiej kolumny. Zamiast wyraźnego podziału na poszczególne segmenty świetlne taka kolumna może wyświetlać kolorowe sygnały dopasowane do aktualnych potrzeb na całej swojej powierzchni.

Tego typu konstrukcją cechują się wspomniane kolumny SmartLight firmy Baluff, korzystające z magistrali IO-Link.

Kolumna taka składa się z 20 kolorowych diod LED, które ułożono jedna nad drugą. Podział kolumny na strefy w danym kolorze jest umowny, bo można nim sterować w sposób dynamiczny, w zależności od potrzeb. Wszystkie diody mogą świecić lub migać w różnych kolorach, dzięki czemu użytkownik może sam zdefiniować strefy do potrzeb lub zaprogramować odpowiednie sekwencje w zależności od realizowanego zadania.

Przykładowo może to być tryb światła falującego, w którym segment o skonfigurowanej wielkości automatycznie przebiega przez całą długość modułu świetlnego. Co więcej, użytkownik może nie tylko dowolnie wybrać poruszający się segment, ale także kolor tła. Innymi słowy mamy tutaj do czynienia nie tyle z kolumną, ale inteligentnym diodowym ekranem. Taka konstrukcja umożliwia przekazywanie powiadomień, różnych stanów, ostrzeżeń lub instrukcji na temat określonych działań. Dzięki temu producentowi udało się osiągnąć funkcjonalność znacznie przekraczającą to, co oferują tradycyjne kolumny lampowe lub nowocześniejsze z użytymi diodami LED zamiast żarówek.

Rozwiązanie Smart Light umożliwia zatem wizualizowanie wielu stanów, których prezentowanie za pomocą starszych technologii było utrudnione lub wręcz niemożliwe. Jak już wspomnieliśmy, kolory i strefy nie są przyporządkowane na stałe, ale można je programować zgodnie z aktualnymi potrzebami.

W praktyce oznacza to, że nie trzeba usuwać świetlówek czy montować lub wymontowywać segmentów w celu wprowadzenia zmian. Definiowanie pracy diodowego wyświetlacza jest bardzo proste, podobnie jak wykonanie odpowiednich czynności programistycznych z poziomu sterownika PLC. Co ważne, przeprogramowania można dokonać nawet w trakcie pracy maszyny lub linii.

Co ciekawe, dzięki tej właściwości możliwa jest nie tylko wizualizacja bieżących stanów maszyny, ale również prezentacja krzywych czy zmiennych fizycznych odnoszących się do procesu technologicznego. W najprostszym przypadku może być to wartość aktuAUTOMATYKA

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY alnej temperatury pracy urzÄ&#x2026;dzenia czy poziom napeĹ&#x201A;nienia zbiornika. Jak widaÄ&#x2021;, wartoĹ&#x203A;ci analogowe mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; tu rĂłwnieĹź prezentowane wizualnie.

OczywiĹ&#x203A;cie podobnymi rozwiÄ&#x2026;zaniami do systemu Smart Light mogÄ&#x2026; teĹź pochwaliÄ&#x2021; siÄ&#x2122; inne firmy. â&#x20AC;&#x201C; W 2015 roku wprowadziliĹ&#x203A;my do oferty kolumny z serii LA6 firmy PATLITE, ktĂłre moĹźna w Ĺ&#x201A;atwy i przystÄ&#x2122;pny dla uĹźytkownika sposĂłb programowaÄ&#x2021; tak, aby wyĹ&#x203A;wietlaĹ&#x201A;y róşne kolory i kombinacje kolorĂłw w zróşnicowanych modyfikacjach. DziÄ&#x2122;ki temu mogÄ&#x2026; one przekazaÄ&#x2021; bardzo wiele komunikatĂłw. ZnajdujÄ&#x2026; one z powodzeniem zastosowanie w technice informacji wizualnej. W niedĹ&#x201A;ugim czasie powinny zaczÄ&#x2026;Ä&#x2021; siÄ&#x2122; teĹź pojawiaÄ&#x2021; na rynku zintegrowane systemy kontrolno-pomiarowo-sygnalizacyjno-informacyjne, ktĂłre w prosty sposĂłb bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; w stanie wychwyciÄ&#x2021; zagroĹźenie, sprawdziÄ&#x2021; jego poziom oraz przekazaÄ&#x2021; informacje za pomocÄ&#x2026; elementĂłw audiowizualnych i, co najistotniejsze, przesĹ&#x201A;aÄ&#x2021; informacje do odpowiednich sĹ&#x201A;uĹźb za pomocÄ&#x2026; SMS-Ăłw lub e-mail, z podaniem wszystkich istotnych dla danego problemu danych â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Marek Galowitz.

TakĹźe firma Werma w ostatnim czasie wprowadziĹ&#x201A;a szereg nowych produktĂłw z zakresu kolumn sygnalizacyjnych. â&#x20AC;&#x201C; W ofercie znalazĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; nowa seria kolumn KombiSign 40. W tej rodzinie moĹźna zauwaĹźyÄ&#x2021; nowe produkty z rozbudowanÄ&#x2026; funkcjonalnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; w postaci moĹźliwoĹ&#x203A;ci wyboru pomiÄ&#x2122;dzy dwoma efektami Ĺ&#x203A;wietlnymi w jednym module Ĺ&#x203A;wietlnym. Konsumenci majÄ&#x2026; moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wyboru miÄ&#x2122;dzy Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;em ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ym a migajÄ&#x2026;cym â&#x20AC;&#x201C; moduĹ&#x201A; TwinLight â&#x20AC;&#x201C; lub teĹź miÄ&#x2122;dzy standardowym Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;em bĹ&#x201A;yskowym a bĹ&#x201A;yskiem o zmiennej czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci EVS â&#x20AC;&#x201C; moduĹ&#x201A; TwinFLASH. Generalnie technologia kolumn sygnalizacyjnych jest oparta na diodach LED i w tym kierunku producent rozwija swoje produkty. Kolejnym krokiem jest wprowadzenie do oferty wielobarwnych moduĹ&#x201A;Ăłw Ĺ&#x203A;wietlnych opartych na diodach RGB oraz RGY. Wspomniane elementy dajÄ&#x2026; ogromne moĹźliwoĹ&#x203A;ci, gdyĹź pozwalajÄ&#x2026; wygenerowaÄ&#x2021; dowolny kolor w jednym module Ĺ&#x203A;wietlnym, a tym samym pozwalajÄ&#x2026; ograniczyÄ&#x2021; liczbÄ&#x2122; uĹźytych moduĹ&#x201A;Ăłw w kolumnie sygnalizacyjnej â&#x20AC;&#x201C; zauwaĹźa MichaĹ&#x201A; Wamil.

Schneider Electric i J.Auer. PojawiajÄ&#x2026;cy siÄ&#x2122; na naszym rynku chiĹ&#x201E;scy producenci cieszÄ&#x2026; siÄ&#x2122; gĹ&#x201A;Ăłwnie zainteresowaniem maĹ&#x201A;ych, detalicznych klientĂłw. Wydaje mi siÄ&#x2122;, Ĺźe konkurencja z ich strony, przynajmniej w najbliĹźszej przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci, nie bÄ&#x2122;dzie przyczynÄ&#x2026; jakichĹ&#x203A; gruntownych zmian na rynku â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Anna Podulka.

W opinii MichaĹ&#x201A;a Wamila klienci rodzimego rynku nie majÄ&#x2026; zróşnicowanych oczekiwaĹ&#x201E; w stosunku do oczekiwaĹ&#x201E; prezentowanych przez ich kolegĂłw z Europu Zachodniej. â&#x20AC;&#x201C; Spowodowane jest to faktem, Ĺźe wiele europejskich zakĹ&#x201A;adĂłw produkcyjnych otwiera filie na terenie Polski, przenoszÄ&#x2026;c tutaj swojÄ&#x2026; produkcjÄ&#x2122;.

OczywiĹ&#x203A;cie fabryki zlokalizowane w Polsce rĂłwnieĹź oczekujÄ&#x2026; tego, Ĺźe serwis i obsĹ&#x201A;uga posprzedaĹźowa bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; na takim samym poziome jak na Zachodzie. Wraz z produkcjÄ&#x2026; przychodzi do Polski rĂłwnieĹź zachodnia technologia â&#x20AC;&#x201C; zauwaĹźa kierownik dziaĹ&#x201A;u handlowego w firmie INS-TOM. Marcin Nowicki podkreĹ&#x203A;la z kolei, Ĺźe dojrzaĹ&#x201A;y rynek charakteryzuje siÄ&#x2122; nasyceniem i stabilnym poziomem sprzedaĹźy. â&#x20AC;&#x201C; Polski rynek taki nie jest, obserwujemy bowiem na nim coĹ&#x203A; przeciwnego â&#x20AC;&#x201C; wzrost sprzedaĹźy rok do roku. Obecnie szacujemy jego wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na 7 mln zĹ&#x201A;otych rocznie. StaĹ&#x201A;ym czynnikiem wzrostu sÄ&#x2026; producenci maszyn, ciÄ&#x2026;gle zwiÄ&#x2122;kszajÄ&#x2026;cy produkcjÄ&#x2122; na rynek krajowy i eksport. Dodatkowo sprzedaĹź stymulujÄ&#x2026; modernizacje i nowe inwestycje, ktĂłrych w polskim przemyĹ&#x203A;le nie brakuje â&#x20AC;&#x201C; podsumowuje sytuacjÄ&#x2122; na polskim rynku menedĹźer rynku aparatury w firmie TIM.

AUTOMATYKA R E K L A M A

Fot. INS-TOM Sp. z o.o.

RYNEK KOLUMN SYGNALIZACYJNYCH Polski rynek kolumn sygnalizacyjny jest stabilny, ale trudno go jeszcze nazwaÄ&#x2021; w peĹ&#x201A;ni dojrzaĹ&#x201A;ym. Przede wszystkim nie jest on duĹźy i wciÄ&#x2026;Ĺź najwaĹźniejsza jest cena produktu, a mniej znaczÄ&#x2026;ce cechy uĹźytkowe, parametry techniczne czy marka i renoma producenta. Na szczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;cie na rynku zaobserwowaÄ&#x2021; moĹźna zachodzÄ&#x2026;ce powoli zmiany, ktĂłre dotyczÄ&#x2026; przede wszystkim wiÄ&#x2122;kszych oczekiwaĹ&#x201E; jakoĹ&#x203A;ciowych ze strony klientĂłw. â&#x20AC;&#x201C; Polscy klienci z roku na rok stajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; coraz bardziej wymagajÄ&#x2026;cy.

Ich oczekiwania co do jakoĹ&#x203A;ci oraz obsĹ&#x201A;ugi posprzedaĹźowej nie odbiegajÄ&#x2026; wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwie od wymagaĹ&#x201E; klientĂłw z Europy Zachodniej. Coraz chÄ&#x2122;tniej i Ĺ&#x203A;mielej siÄ&#x2122;gajÄ&#x2026; po nowe technologie, ktĂłre upraszczajÄ&#x2026; pracÄ&#x2122; oraz redukujÄ&#x2026; koszty â&#x20AC;&#x201C; zauwaĹźa Anna Podulka. CechÄ&#x2026; charakterystycznÄ&#x2026; polskiego rynku kolumn sygnalizacyjnych jest teĹź to, Ĺźe od lat liderami sÄ&#x2026; ci sami producenci.

WymieniÄ&#x2021; tu moĹźna takie firmy jak Werma, Eaton, Schneider Electric oraz J.Auer. â&#x20AC;&#x201C; SÄ&#x2026;dzÄ&#x2122;, Ĺźe wielkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; polskiego rynku kolumn sygnalizacyjnych obecnie moĹźe oscylowaÄ&#x2021; w granicach 6â&#x20AC;&#x201C;7 mln zĹ&#x201A;otych rocznie. Z pewnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; najwiÄ&#x2122;kszy udziaĹ&#x201A; majÄ&#x2026; Werma, 1-2/2016

57

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

KombiSIGN 40

â&#x20AC;&#x201C; BEZKOMPROMISOWA MODUĹ OWA KOLUMNA SYGNALIZACYJNA Firma Werma Signaltechnik, /( (* ( ) 'A ' N * ' *) * =1 ' ) * ) ( & ( B *# ' ' ' ( (A ' J # * ' *) * =- # @Â&#x192;B 93 ( ) # (* = # * ' *) * = / * 93 ##-

58

Z

aĹ&#x201A;oĹźeniem konstruktorĂłw byĹ&#x201A;o stworzenie kompleksowego produktu, Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026;cego w sobie wiele cech, ktĂłrych uzyskanie nie byĹ&#x201A;o wczeĹ&#x203A;niej moĹźliwe ze wzglÄ&#x2122;du na ograniczone moĹźliwoĹ&#x203A;ci technologiczne i logistyczne.

DOBRA WIDOCZNOĹ&#x161;Ä&#x2020; Nowe kolumny sygnalizacyjne, pomimo niewielkich gabarytĂłw, zapewniajÄ&#x2026; doskonaĹ&#x201A;Ä&#x2026; widocznoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, niezaleĹźnie od kÄ&#x2026;ta obserwacji. ZostaĹ&#x201A;a ona zagwarantowana przez zastosowanie w konstrukcji moduĹ&#x201A;Ăłw Ĺ&#x203A;wietlnych specjalnych pryzmatĂłw. Jest to o tyle istotne, Ĺźe czÄ&#x2122;sto w duĹźych zakĹ&#x201A;adach produkcyjnych kolumny sygnalizujÄ&#x2026;ce stan pracy sÄ&#x2026; instalowane powyĹźej konstrukcji maszyn, tak aby byĹ&#x201A;y widoczne z duĹźej odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci. W takim przypadku uĹźytkownik maszyny, znajdujÄ&#x2026;cy siÄ&#x2122; w jej bezpoĹ&#x203A;rednim sÄ&#x2026;siedztwie, nie widzi wyraĹşnie emitowanych sygnaĹ&#x201A;Ăłw, gdyĹź obserwuje je pod innym kÄ&#x2026;tem.

Problem ten nie wystÄ&#x2122;puje w przypadku wieĹź KombiSIGN 40, poniewaĹź Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;o jest widoczne z takÄ&#x2026; samÄ&#x2026; intensywnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; niezaleĹźnie od punktu i odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci patrzenia.

P R O M O C J A

OPCJE SYGNALIZACYJNE CzÄ&#x2122;sto konstruktorzy maszyn i linii technologicznych, jak i ich uĹźytkownicy, stajÄ&#x2026; przed koniecznoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; wyboru funkcjonalnoĹ&#x203A;ci poszczegĂłlnych elementĂłw Ĺ&#x203A;wietlnych. DziÄ&#x2122;ki zastosowaniu dwĂłch opcji sygnalizacyjnych w jednym module Ĺ&#x203A;wietlnym KombiSIGN 40 gwarantuje wysoki poziom elastycznoĹ&#x203A;ci efektĂłw Ĺ&#x203A;wietlnych.

UĹźytkownicy mogÄ&#x2026; wybieraÄ&#x2021; pomiÄ&#x2122;dzy Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;em ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ym i migajÄ&#x2026;cym (moduĹ&#x201A; TwinLIGHT), jak rĂłwnieĹź pomiÄ&#x2122;dzy tradycyjnym Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;em bĹ&#x201A;yskowym a bĹ&#x201A;yskiem o zmiennej czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci EVS (moduĹ&#x201A; TwinFLASH). Efekt Ĺ&#x203A;wietlny jest wybierany poprzez odpowiednie ustawienie przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznika DIP w module Ĺ&#x203A;wietlnym. ĹšrĂłdĹ&#x201A;em Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;a sÄ&#x2026; diody LED, co zapewnia niski pobĂłr prÄ&#x2026;du i wysokÄ&#x2026; energooszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; oraz ĹźywotnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

EKONOMIA MAGAZYNOWANIA ZaletÄ&#x2026; zastosowania dwĂłch efektĂłw Ĺ&#x203A;wietlnych w jednym module sygnalizacyjnym jest fakt, Ĺźe takie rozwiÄ&#x2026;zanie uĹ&#x201A;atwia rĂłwnieĹź gospodarkÄ&#x2122; magazynowÄ&#x2026;, dziÄ&#x2122;ki zredukowaniu o poĹ&#x201A;owÄ&#x2122; AUTOMATYKA

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY powierzchni zajmowanej przez oferowane produkty.

RĂ&#x201C;ĹťNE WARIANTY Producent oferuje dwa warianty wykonania kolumn sygnalizacyjnych: â&#x20AC;&#x201C; Classic LOOK â&#x20AC;&#x201C; czarna obudowa kolumny wraz z róşnokolorowymi kloszami moduĹ&#x201A;Ăłw Ĺ&#x203A;wietlnych, â&#x20AC;&#x201C; Design LOOK â&#x20AC;&#x201C; metalizowana obudowa kolumny wraz z przezroczystymi kloszami moduĹ&#x201A;Ăłw Ĺ&#x203A;wietlnych.

Design LOOK to rozwiÄ&#x2026;zanie przeznaczone zwĹ&#x201A;aszcza dla producentĂłw maszyn, wykorzystujÄ&#x2026;cych w konstrukcjach profile aluminiowe, poniewaĹź kolumna ta idealnie wkomponowuje siÄ&#x2122; kolorystycznie w wyglÄ&#x2026;d maszyny.

WieĹźe sygnalizacyjne majÄ&#x2026; stopieĹ&#x201E; ochrony IP66, a ich konstrukcja pozwala na pracÄ&#x2122; w zakresie temperatury od â&#x20AC;&#x201C;30 °C do +60 °C, dziÄ&#x2122;ki czemu

DLA KOGO KombiSIGN 40?

Nowa rodzina kolumn sygnalizacyjnych KombiSIGN 40 jest przeznaczona dla konstruktorĂłw maszyn oraz automatykĂłw, jak rĂłwnieĹź do osĂłb, ktĂłre ceniÄ&#x2026; sobie nie tylko bezpieczeĹ&#x201E;stwo i niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sygnalizatorĂłw, ale takĹźe takie aspekty, jak Ĺ&#x201A;atwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; montaĹźu, interesujÄ&#x2026;cy wyglÄ&#x2026;d w poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu z funkcjonalnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;, czy teĹź wysoka jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wykonania w atrakcyjnej cenie. Wszystkie te cechy udaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; w jednym produkcie.

Bez kompromisĂłw.

INNE PRODUKTY Opisana kolumna sygnalizacyjna to tylko niewielki wycinek szerokiej gamy produktĂłw oferowanych przez firmÄ&#x2122; Werma Signaltechnik oraz spĂłĹ&#x201A;kÄ&#x2122; INS-TOM, ktĂłra jest dystrybutorem produktĂłw tej firmy w Polsce.

INS-TOM Sp. z o.o.

- + ( >31 :54895 Â&#x201E; - 9> ;93 02 ?2 % 9> ;93 0; >> 4# < #- #- (((- #- #-

R E K L A M A

R E K L A M A

- @B 4 ,

FUNKCJONALNA KONSTRUKCJA

mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; zastosowane w wielu róşnorodnych aplikacjach.

Kolumny Ĺ&#x203A;wietlne mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; wzbogacone o dodatkowe moduĹ&#x201A;y akustyczne, emitujÄ&#x2026;ce dĹşwiÄ&#x2122;k o natÄ&#x2122;Ĺźeniu 85â&#x20AC;&#x201C;95 dB. Producent, podobnie jak w starszych wersjach moduĹ&#x201A;owych wieĹź Ĺ&#x203A;wietlnych, rĂłwnieĹź w tym przypadku zapewniĹ&#x201A; szerokÄ&#x2026; gamÄ&#x2122; elementĂłw, uĹ&#x201A;atwiajÄ&#x2026;cych montaĹź w krĂłtkim czasie.

1-2/2016

59

PRAWO I NORMY

NORMY KOMPATYBILNOĹ&#x161;CI

ELEKTROMAGNETYCZNEJ W OBSZARZE AUTOMATYKI I ROBOTYKI PRZEMYSĹ OWEJ W dziedzinie automatyki i ro * ) J (* E F

# * 'A * = # * / # * ' )- A #*

H '( A' ' / *# / ( # E* ( '*

# (* ( H *' )A (*# * 'A ' # ( ( 1 E (* * = ( # (* = (* E # ( - ./ * =

(* E J ( E #* ' ' ( * 'A (* (* E ( ' ' ' N ( % ) -

Tadeusz Missala

60

Z

acznijmy od przypomnienia podstawowych definicji.

KompatybilnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; elektromagnetyczna (ang. ElectroMagnetic Compatibility â&#x20AC;&#x201C; EMC) â&#x20AC;&#x201C; to zdolnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; aparatury lub systemu do zadowalajÄ&#x2026;cego dziaĹ&#x201A;ania w jego Ĺ&#x203A;rodowisku elektromagnetycznym, bez wywoĹ&#x201A;ywania ze swojej strony zaburzeĹ&#x201E; elektromagnetycznych o wartoĹ&#x203A;ciach przekraczajÄ&#x2026;cych odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na zaburzenia elektromagnetyczne innej aparatury lub innych systemĂłw wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;cych w tym Ĺ&#x203A;rodowisku.

Zaburzenie elektromagnetyczne â&#x20AC;&#x201C; to kaĹźde zjawisko elektromagnetyczne, a w szczegĂłlnoĹ&#x203A;ci szum elektromagnetyczny, niepoĹźÄ&#x2026;dany sygnaĹ&#x201A; elektromagnetyczny lub niepoĹźÄ&#x2026;dana zmiana wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ci Ĺ&#x203A;rodowiska propagacyjnego, prowadzÄ&#x2026;ce do naruszenia normalnej pracy aparatury lub systemu.

Rozpatruje siÄ&#x2122; emisjÄ&#x2122; zaburzeĹ&#x201E; elektromagnetycznych i odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na zaburzenia elektromagnetyczne.

Emisja zaburzeĹ&#x201E; elektromagnetycznych â&#x20AC;&#x201C; to natÄ&#x2122;Ĺźenie pola elektromagnetycznego lub moc pola elektromagnetycznego albo innych sygnaĹ&#x201A;Ăłw elektromagnetycznych wprowadzanych do Ĺ&#x203A;rodowiska.

OdpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na zaburzenia elektromagnetyczne â&#x20AC;&#x201C; to zdolnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; do dziaĹ&#x201A;ania zgodnie z przeznaczeniem, bez ograniczania wykonywanych funkcji w obecnoĹ&#x203A;ci zaburzeĹ&#x201E; elektromagnetycznych.

O ile okreĹ&#x203A;lenie dopuszczalnych poziomĂłw emisji jest oparte na pomiarach wartoĹ&#x203A;ci (maksymalnych,

Ĺ&#x203A;rednich, skutecznych) zaburzeĹ&#x201E; emitowanych przez urzÄ&#x2026;dzenie/ukĹ&#x201A;ad i nie wymaga komentarzy, to okreĹ&#x203A;lanie wymaganych poziomĂłw odpornoĹ&#x203A;ci jest wynikiem ustaleĹ&#x201E; metodycznych, ktĂłre naleĹźy wyjaĹ&#x203A;niÄ&#x2021;.

W celu uzyskania jednoznacznoĹ&#x203A;ci, powtarzalnoĹ&#x203A;ci i odtwarzalnoĹ&#x203A;ci badaĹ&#x201E; oraz powszechnego zrozumienia ich wynikĂłw zdefiniowano niezamkniÄ&#x2122;tÄ&#x2026; rodzinÄ&#x2122; sygnaĹ&#x201A;Ăłw testowych o stopniowanym powodowaniu naraĹźenia, ktĂłrych dziaĹ&#x201A;aniu poddaje siÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzenia i/lub systemy. Wymagania formuĹ&#x201A;uje siÄ&#x2122; przez podanie rodzaju naraĹźenia i poziomu jego ostroĹ&#x203A;ci.

W omawianym obszarze automatyki i robotyki daje siÄ&#x2122; wyróşniÄ&#x2021; kilka spraw i kilka odpowiednich grup norm dotyczÄ&#x2026;cych kompatybilnoĹ&#x203A;ci elektromagnetycznej. SÄ&#x2026; to: â&#x20AC;˘ normy ogĂłlne dotyczÄ&#x2026;ce okreĹ&#x203A;lonych Ĺ&#x203A;rodowisk uĹźytkowania, â&#x20AC;˘ norma grupy wyrobĂłw precyzujÄ&#x2026;ca wymagania dotyczÄ&#x2026;ce obszaru pomiarĂłw i sterowania, â&#x20AC;˘ normy szczegĂłĹ&#x201A;owe dotyczÄ&#x2026;ce wybranych ukĹ&#x201A;adĂłw pomiarowych i wyposaĹźenia pomiarowego, â&#x20AC;˘ normy szczegĂłĹ&#x201A;owe dotyczÄ&#x2026;ce wybranego wyposaĹźenia do sterowania, â&#x20AC;˘ normy szczegĂłĹ&#x201A;owe dotyczÄ&#x2026;ce bezpieczeĹ&#x201E;stwa funkcjonalnego.

NORMY OGĂ&#x201C;LNE DOTYCZÄ&#x201E;CE Ĺ&#x161;RODOWISK UĹťYTKOWANIA SÄ&#x2026; to normy rodziny PN-EN 61000-6i PN-EN 61000-3-.

AUTOMATYKA

PRAWO I NORMY PN-EN 61000-6-1:2008P, Kompatybilność elektromagnetyczna (EMC) – Część 6-1: Normy ogólne – Odporność w środowiskach: mieszkalnym, handlowym i lekko uprzemysłowionym Wymagania tej części IEC 61000-6 sformułowano w postaci zestawu umownych sygnałów testowych o poziomach ostrości uznanych za reprezentatywne dla środowiska mieszkalnego, handlowego i lekko uprzemysłowionego.

Pokrywają one zakres częstotliwości od 0 Hz do 400 GHz i żadne testy przy częstotliwościach w innym zakresie nie są wymagane. Norma odnosi się do urządzeń elektrycznych i elektronicznych przewidzianych do bezpośredniego dołączania do publicznej sieci niskiego napięcia lub do własnego źródła prądu stałego, które pośredniczy między rozpatrywanym urządzeniem a publiczną siecią niskiego napięcia.

Odnosi się także do urządzeń zasilanych z baterii lub z niepublicznego, lecz nieprzemysłowego systemu dystrybucyjnego niskiego napięcia, jeśli te aparaty mają być stosowane w lokalizacji wskazanej poniżej.

Wymagania dotyczące odporności EMC zawarte w niniejszej części IEC 61000-6 mają zastosowanie w odniesieniu do urządzeń elektrycznych i elektronicznych, przewidzianych do stosowania w środowiskach mieszkalnych, handlowych i lekko uprzemysłowionych, tak wewnątrz, jak i na zewnątrz pomieszczeń. Przykładami mogą być: domy, apartamenty, sklepy, supermarkety, pomieszczenia biznesowe, banki, kina, bary publiczne, hale taneczne, stacje benzynowe, centra rozrywki i sportu, laboratoria, centra usługowe.

Termin stabilności – 2015 r.

PN-EN 61000-6-2:2008P, Kompatybilność elektromagnetyczna (EMC) – Część 6-2: Normy ogólne – Odporność w środowiskach przemysłowych Wymagania tej części IEC 61000 sformułowano w postaci zestawu umownych sygnałów testowych o poziomach ostrości uznanych za reprezentatywne dla środowiska przemysłowego.

Podano wymagania z zakresu odporności na różne zjawiska zabu1-2/2016

rzające o charakterze ciągłym lub przejściowym, przewodzone lub promieniowane, oraz wyładowania elektrostatyczne, na które powinny być odporne urządzenia elektroniczne i elektryczne przewidziane do pracy w środowiskach przemysłowych i dla których nie ma odpowiednich norm wyrobów lub norm grup wyrobów.

Zamieszczone wymagania dotyczą środowiska przemysłowego wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń. Za otoczenie przemysłowe uważa się pomieszczenia scharakteryzowane jedną lub kilkoma z niżej wymienionych cech: pracujące tu urządzenia są urządzeniami przemysłowymi, naukowymi i medycznymi; przełączane są duże obciążenia indukcyjne lub pojemnościowe; prądy i towarzyszące im pola magnetyczne są duże. Sformułowane wymagania dotyczące odporności obejmują zakres częstotliwości od 0 Hz do 400 GHz i badania przy innych częstotliwościach nie są przewidziane.

Termin stabilności – 2015 r.

widywane. Wymagania odnoszą się do aparatów i urządzeń przewidzianych do bezpośredniego dołączenia do publicznej sieci niskiego napięcia lub własnego źródła prądu stałego stanowiącego interfejs między urządzeniem i siecią publiczną niskiego napięcia. Norma dotyczy także aparatów zasilanych z baterii lub z niepublicznej sieci i nieprzemysłowej sieci dystrybucyjnej niskiego napięcia, jeśli mają być one używane w miejscach podanych poniżej. Przykładami są: domy, apartamenty, sklepy, supermarkety, pomieszczenia biznesowe, banki, kina, bary publiczne, hale taneczne, stacje benzynowe, centra rozrywki i sportu, laboratoria, centra usługowe (tak pomieszczenia, jak i ich obszary zewnętrzne). Lokalizacje, w których ma miejsce zasilanie bezpośrednio z sieci publicznej są nazwane mieszkalnymi, handlowymi lub lekko uprzemysłowionymi.

Przedmiotem normy jest zdefiniowanie wymagań testowych emisji do aparatów i urządzeń objętych

PRZEDMIOTEM NORMY JEST ZDEFINIOWANIE WYMAGAŃ TESTOWYCH EMISJI DO APARATÓW I URZĄDZEŃ OBJĘTYCH NORMĄ W ZAKRESIE ZABURZEŃ CIĄGŁYCH I PRZEJŚCIOWYCH, PRZEWODZONYCH I PROMIENIOWANYCH. PN-EN 61000-6-3:2008P/A1:2012P, Kompatybilność elektromagnetyczna (EMC) – Część 6-3: Normy ogólne – Norma emisji w środowiskach: mieszkalnym, handlowym i lekko uprzemysłowionym W prezentowanej tu części IEC 61000 podano wymagania dotyczące emisji ze wszystkich urządzeń elektrycznych i elektronicznych przewidzianych do pracy w środowiskach mieszkalnych, handlowych i lekko uprzemysłowionych, a nieuwzględnionych w normach szczegółowych: wyrobów lub grup wyrobów. Wymagania dotyczą emisji w zakresie częstotliwości od 0 Hz do 400 GHz i badania przy innych częstotliwościach nie są prze-

normą w zakresie zaburzeń ciągłych i przejściowych, przewodzonych i promieniowanych. Włączono te zjawiska, które uznano za najbardziej reprezentatywne z punktu widzenia rozpatrywanych urządzeń.

Termin stabilności – 2016 r.

PN-EN 61000-6-4:2008P/A1:2012P, Kompatybilność elektromagnetyczna (EMC) – Część 6-4: Normy ogólne – Norma emisji w środowiskach przemysłowych W tej części IEC 61000 zamieszczono wymagania dotyczące emisji, odnoszące się do wszystkich urządzeń elektrycznych i elektronicznych pracujących w środowisku przemysłowym, dla 61

PRAWO I NORMY których nie ma norm szczegółowych, tj. norm wyrobów lub grup wyrobów.

Są to urządzenia, których nie można eksploatować w środowisku mieszkalnym, handlowym i lekko uprzemysłowionym.

Wymagania dotyczą emisji w zakresie częstotliwości od 0 Hz do 400 GHz i badania przy innych częstotliwościach nie są wymagane.

Norma odnosi się do urządzeń i aparatów przewidzianych do dołączenia do sieci energetycznej zasilanej z transformatorów wysokiego lub średniego napięcia, przeznaczonych do zasilania instalacji wytwórczych lub podobnych i przewidzianych do pracy w pobliżu lokalizacji przemysłowych, jak wskazano poniżej. Norma dotyczy także urządzeń zasilanych z baterii, a przewidzianych do pracy w lokalizacjach przemysłowych. Środowisko rozpatrywane w tej normie, tak wewnątrz pomieszczeń, jak i na zewnątrz nich, odznacza się: stosowaniem urządzeń przemysłowych, naukowych i medycznych, występowaniem dużych obciążeń indukcyjnych i pojemnościowych często przełączanych i powiązanych z tym dużych prądów i skojarzonych pól magnetycznych.

Przedmiotem normy jest zdefiniowanie wymagań testowych emisji do aparatów i urządzeń objętych normą w zakresie zaburzeń ciągłych i przejściowych, przewodzonych i promieniowanych. Wymagania dotyczące emisji wybrano tak, aby zapewnić, że zaburzenia generowane przez urządzenia pracujące zwykle w środowisku przemysłowym nie przekroczą poziomu, który mógłby zakłócić pracę innych urządzeń w tym środowisku. Nie przewidziano przypadku defektów urządzeń i związanych z tym zmian poziomów emisji. Włączono te zjawiska, które uznano za najbardziej reprezentatywne z punktu widzenia rozpatrywanych urządzeń.

Termin stabilności – 2016 r.

PN-EN 61000-6-7:2015-08E Kompatybilność elektromagnetyczna (EMC) – Część 6-7: Normy ogólne – Wymagania dotyczące odporności urządzeń przeznaczonych do pełnienia 62

funkcji związanych z bezpieczeństwem (bezpieczeństwo funkcjonalne) w lokalizacjach przemysłowych Niniejsza część IEC 61000 jest przeznaczona do użytku przez dostawców przy występowaniu z żądaniami odnośnie odporności na zaburzenia elektromagnetyczne urządzeń, które są przeznaczone do systemów związanych z bezpieczeństwem. Tę normę powinni także rozumieć projektanci, integratorzy, instalatorzy i rzeczoznawcy, aby oceniać roszczenia dostawców. Stanowi ona przewodnik dla komitetów ds. wyrobów. Niniejsza część normy IEC 61000 ma zastosowanie do urządzeń elektrycznych i elektronicznych, które mają być użyte w systemach związanych z bezpieczeństwem i które: • mają spełniać wymagania IEC 61508 i/lub innych sektorowych norm bezpieczeństwa funkcjonalnego, • mają pracować w lokalizacjach przemysłowych.

pienia. W rezultacie projektant systemu związanego z bezpieczeństwem sprawdza, czy wymagania niniejszej normy pokrywają zjawiska elektromagnetyczne danego zastosowania.

Termin stabilności – 2016 r.

PN-EN 61000-3-2:2014-10E, Kompatybilność elektromagnetyczna (EMC) – Część 3-2: Poziomy dopuszczalne – Poziomy dopuszczalne emisji harmonicznych prądu (fazowy prąd zasilający odbiornika 16 A) Niniejsza część IEC 61000 dotyczy ograniczenia harmonicznych prądu wprowadzanych do publicznych sieci rozdzielczych. Ustala ona poziomy dopuszczalne harmonicznych prądu zasilającego, które mogą być wytwarzane przez odbiorniki stosowane w określonych warunkach. W normie zamieszczono metody pomiaru harmonicznych prądu i dopuszczalne wartości każdej z nich.

TĘ NORMĘ POWINNI TAKŻE ROZUMIEĆ PROJEKTANCI, INTEGRATORZY, INSTALATORZY I RZECZOZNAWCY, ABY OCENIAĆ ROSZCZENIA DOSTAWCÓW. Uwaga 1. Ostateczny system związany z bezpieczeństwem konstruuje integrator systemu (lub ktoś równoważny), który odpowiada za adekwatność urządzeń do danego zastosowania.

Proces ten opisano w Załączniku D IEC/TS 61000-1-2:2008.

Celem niniejszej normy jest określenie wymagań testowych na odporność dla urządzeń w odniesieniu do zaburzeń ciągłych i przejściowych, przewodzonych i promieniowanych, łącznie z wyładowaniami elektrostatycznymi.

Wymagania te mają zastosowanie wyłącznie do funkcji, które są przeznaczone do użycia w zastosowaniach związanych z bezpieczeństwem funkcjonalnym. Wymagania testowe są określone dla każdego rozważanego przyłącza.

Uwaga 2. Wymagania odporności w niniejszej normie nie pokrywają skrajnych przypadków, które mogą wystąpić w każdej lokalizacji, ale ze skrajnie małym prawdopodobieństwem wystą-

Niniejsza część normy dotyczy sprzętu elektrycznego i elektronicznego o fazowym prądzie zasilającym, nieprzekraczającym 16 A, przeznaczonym do przyłączenia do publicznych sieci rozdzielczych niskiego napięcia.

Obejmuje również nieprofesjonalny sprzęt spawalniczy o fazowym prądzie zasilającym nieprzekraczającym 16 A. Badania zgodne z niniejszą normą są badaniami typu. Przedstawiono warunki badań poszczególnych odbiorników objętych niniejszą normą.

W normie ustalono jedynie wymagania dotyczące odbiorników zasilanych z sieci o napięciu nie niższym niż 220 V, natomiast nie ustalono jeszcze poziomów dopuszczalnych dotyczących sieci o napięciach znamionowych niższych niż 220 V (między przewodem fazowym i przewodem neutralnym). Stosowane określenia: aparat, przyrząd, urządzenie oraz sprzęt do celów niniejszej normy mają to samo znaczenie.

Termin stabilności – 2017 r.

AUTOMATYKA

- =

PRAWO I NORMY PN-EN 61000-3-3:2013-10E, KompatybilnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; elektromagnetyczna (EMC) â&#x20AC;&#x201C; CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; 3-3: Poziomy dopuszczalne â&#x20AC;&#x201C; Ograniczanie zmian napiÄ&#x2122;cia, wahaĹ&#x201E; napiÄ&#x2122;cia i migotania Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;a w publicznych sieciach zasilajÄ&#x2026;cych niskiego napiÄ&#x2122;cia, powodowanych przez odbiorniki o fazowym prÄ&#x2026;dzie znamionowym 16 A przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone bezwarunkowo Niniejsza czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; IEC 61000 dotyczy ograniczania wahaĹ&#x201E; napiÄ&#x2122;cia i migotania Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;a wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;cych w publicznych sieciach zasilajÄ&#x2026;cych niskiego napiÄ&#x2122;cia powodowanych przez doĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone odbiorniki. OkreĹ&#x203A;lono w niej dopuszczalne poziomy zmian napiÄ&#x2122;cia, ktĂłre mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; powodowane przez te pracujÄ&#x2026;ce urzÄ&#x2026;dzenia i podano wytyczne odnoszÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; do metod ich oceny.

Niniejsza czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; dotyczy urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; elektrycznych i elektronicznych o zasilajÄ&#x2026;cym prÄ&#x2026;dzie fazowym do 16 A wĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie, przeznaczonych do bezwarunkowego przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czania do publicznych sieci rozdzielczych niskiego napiÄ&#x2122;cia o napiÄ&#x2122;ciu fazowym od 220 V do 250 V i czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci 50 Hz i ma status normy grupy urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; w ramach IEC 61000. UrzÄ&#x2026;dzenia, ktĂłre nie speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026; wymagaĹ&#x201E; na poziomy dopuszczalne okreĹ&#x203A;lone w tej czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci IEC 61000 podczas badania z impedancjÄ&#x2026; odniesienia (Zref) okreĹ&#x203A;lonÄ&#x2026; w normie, i ktĂłrych z tego powodu nie moĹźna uznaÄ&#x2021; za zgodne z niniejszÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciÄ&#x2026; IEC 61000, moĹźna badaÄ&#x2021; lub oceniaÄ&#x2021;, aby wykazaÄ&#x2021; zgodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; z IEC 61000-3-11, ktĂłra obejmuje urzÄ&#x2026;dzenia o znamionowym fazowym prÄ&#x2026;dzie zasilajÄ&#x2026;cym â&#x2030;¤ 75 A i podlegajÄ&#x2026;ce przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu warunkowemu. Badania zgodne z niniejszÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciÄ&#x2026; IEC 61000 sÄ&#x2026; badaniami typu. OkreĹ&#x203A;lono szczegĂłĹ&#x201A;owe warunki badaĹ&#x201E;, a takĹźe zamieszczono schemat obwodu pomiarowego. NaleĹźy zauwaĹźyÄ&#x2021;, Ĺźe poziomy dopuszczalne podane w niniejszej normie dotyczÄ&#x2026; zmian napiÄ&#x2122;cia wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;cych u odbiorcĂłw podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych do interfejsu pomiÄ&#x2122;dzy publicznÄ&#x2026; sieciÄ&#x2026; zasilajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; niskiego napiÄ&#x2122;cia a instalacjÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; uĹźytkownikĂłw. W konsekwencji, gdy rzeczywista impedancja zasilania na zaciskach zasilania urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych do instalacji uĹźytkownikĂłw przekracza impedancjÄ&#x2122; odniesienia 1-2/2016

stosowanÄ&#x2026; w badaniach, moĹźliwe jest wystÄ&#x2026;pienie zakĹ&#x201A;ĂłceĹ&#x201E; w zasilaniu, przekraczajÄ&#x2026;cych poziomy dopuszczalne.

Zwraca siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź uwagÄ&#x2122; na to, Ĺźe poziomy dopuszczalne ustalone w niniejszej czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci IEC 61000 oparte sÄ&#x2026; gĹ&#x201A;Ăłwnie na subiektywnej ocenie uciÄ&#x2026;ĹźliwoĹ&#x203A;ci migotania Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;a powodowanego przez wahania napiÄ&#x2122;cia zasilajÄ&#x2026;cego ĹźarĂłwki 230 V/60 W z şarnikiem dwuskrÄ&#x2122;tnym. Wymagania dotyczÄ&#x2026;ce odbiornikĂłw na napiÄ&#x2122;cie niĹźsze oraz na czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; 60 Hz sÄ&#x2026; w opracowaniu.

Termin stabilnoĹ&#x203A;ci â&#x20AC;&#x201C; 2017 r.

SZCZEGĂ&#x201C;LNE NORMY WYROBĂ&#x201C;W PN-EN 61204-3:2006P, Zasilacze niskiego napiÄ&#x2122;cia prÄ&#x2026;du staĹ&#x201A;ego â&#x20AC;&#x201C; CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; 3: KompatybilnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; elektromagnetyczna (EMC) W tej normie wyrobu sformuĹ&#x201A;owano wymagania dotyczÄ&#x2026;ce kompatybilnoĹ&#x203A;ci elektromagnetycznej (EMC) wymaganej od zasilaczy (PSU) dostarczajÄ&#x2026;cych do wyjĹ&#x203A;cia lub wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; energiÄ&#x2122; elektrycznÄ&#x2026; prÄ&#x2026;du staĹ&#x201A;ego o napiÄ&#x2122;ciu do 200 V i mocy do 30 kW, zasilanych ze źrĂłdeĹ&#x201A; prÄ&#x2026;du staĹ&#x201A;ego lub przemiennego o napiÄ&#x2122;ciu nie wyĹźszym niĹź 600 V. Zamieszczono liczne termi-

ny i szczegĂłĹ&#x201A;owe definicje dotyczÄ&#x2026;ce przedmiotu normy.

Termin stabilnoĹ&#x203A;ci â&#x20AC;&#x201C; nie podany.

PN-EN 61800-3:2008P, Elektryczne ukĹ&#x201A;ady napÄ&#x2122;dowe mocy o regulowanej prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci â&#x20AC;&#x201C; CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; 3: Wymagania dotyczÄ&#x2026;ce EMC i specjalne metody badaĹ&#x201E; W tej normie wyrobu okreĹ&#x203A;lono wymagania dotyczÄ&#x2026;ce kompatybilnoĹ&#x203A;ci elektromagnetycznej (EMC) ukĹ&#x201A;adĂłw napÄ&#x2122;dowych mocy (PDS). SÄ&#x2026; to ukĹ&#x201A;ady o regulowanej prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci z silnikami prÄ&#x2026;du staĹ&#x201A;ego i z silnikami prÄ&#x2026;du przemiennego. Wymagania ustanowiono dla PDS doĹ&#x201A;Ä&#x2026;czanych do sieci zasilajÄ&#x2026;cej prÄ&#x2026;du przemiennego o napiÄ&#x2122;ciu do 1000 V wartoĹ&#x203A;ci skutecznej. Wymagania dotyczÄ&#x2026;ce ukĹ&#x201A;adĂłw zasilanych napiÄ&#x2122;ciem prÄ&#x2026;du przemiennego wyĹźszym niĹź 1000 V wartoĹ&#x203A;ci skutecznej sÄ&#x2026; dopiero opracowywane i â&#x20AC;&#x201C; do czasu opublikowania odpowiedniej nowej normy â&#x20AC;&#x201C; sÄ&#x2026; ustalane w porozumieniu miÄ&#x2122;dzy producentem/dostawcÄ&#x2026; a uĹźytkownikiem.

Termin stabilnoĹ&#x203A;ci â&#x20AC;&#x201C; nie podany. $ %

& '

$ %

& '

& ' #* (* @ * ! # * & # ( &@!&

63

PRAWO I NORMY

NOWA DYREKTYWA NISKONAPIÄ&#x2DC;CIOWA , >3 ( >35; - J ' ( A'*( F ( ( ) * *(* J ( ) 6 S$71 ' ( '

# ( 'A )A * =1 ( )A * = ( ' ' N ( * '

'(- B (* = # & ( * = 6 ' ' N ( (7Marek Trajdos

C

hoÄ&#x2021; nie naleĹźy spodziewaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; znaczÄ&#x2026;cych zmian merytorycznych w aspekcie technicznym (zharmonizowane normy techniczne wspierajÄ&#x2026;ce wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwÄ&#x2026; interpretacjÄ&#x2122; zapisĂłw dyrektywy sÄ&#x2026; bowiem w procesie ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ym modyfikowane na bieĹźÄ&#x2026;co), nowa dyrektywa niskonapiÄ&#x2122;ciowa zostaĹ&#x201A;a w znacznie wiÄ&#x2122;kszym stopniu dostosowana do realiĂłw praktyki rynkowej oraz wyraĹşnie poprawiono jej czytelnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i jasnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; omawianych zagadnieĹ&#x201E;.

STRUKTURA Struktura nowej dyrektywy LVD jest czytelna i dostosowana do wymogĂłw uczestnikĂłw wspĂłĹ&#x201A;czesnego rynku.

PreambuĹ&#x201A;a zostaĹ&#x201A;a znacznie rozbudowana, a co waĹźniejsze â&#x20AC;&#x201C; przeksztaĹ&#x201A;cona w taki sposĂłb, aby peĹ&#x201A;niÄ&#x2021; w zasadzie rolÄ&#x2122; miniprzewodnika. Liczba punktĂłw preambuĹ&#x201A;y wzrosĹ&#x201A;a do 39 i zajmuje obecnie 3 strony z 18. NaleĹźy w tym miejscu podkreĹ&#x203A;liÄ&#x2021;, Ĺźe preambuĹ&#x201A;a dyrektywy naleĹźy do obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026;cego prawa na rĂłwni z zawartoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; gĹ&#x201A;Ăłwnej czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci dyrektywy.

CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; gĹ&#x201A;Ăłwna nowej dyrektywy skĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; z 21 artykuĹ&#x201A;Ăłw zajmujÄ&#x2026;cych osiem stron tekstu.

ZaĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikĂłw natomiast jest szeĹ&#x203A;Ä&#x2021;, przy czym zaĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznik 6Â zawiera tradycyj64

nÄ&#x2026; juĹź tabelÄ&#x2122; korelacji nowej dyrektywy ze starÄ&#x2026;. Jest on pomocny, jakkolwiek moĹźna byĹ&#x201A;oby go nieco rozbudowaÄ&#x2021; o ujÄ&#x2122;cie analityczne, co znacznie uĹ&#x201A;atwiĹ&#x201A;oby adaptacjÄ&#x2122; podmiotĂłw do nowej wersji dyrektywy.

PRZEGLÄ&#x201E;D ZNACZÄ&#x201E;CYCH ZMIAN W dalszej czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci artykuĹ&#x201A;u przedstawiono wybrane subiektywnie istotniejsze zmiany w nowo wprowadzanej dyrektywie.

W punkcie 5 preambuĹ&#x201A;y zawarto stwierdzenie: â&#x20AC;&#x17E;niniejsza dyrektywa powinna mieÄ&#x2021; zastosowanie do wszystkich rodzajĂłw dostaw, w tym do sprzedaĹźy wysyĹ&#x201A;kowejâ&#x20AC;?. Zapis ten stanowi jaskrawy przykĹ&#x201A;ad realizacji jednego z podstawowych celĂłw wprowadzenia nowej wersji dyrektywy LVD â&#x20AC;&#x201C; â&#x20AC;&#x17E;zapewnienia jasnoĹ&#x203A;ciâ&#x20AC;?. Cel ten bezpoĹ&#x203A;rednio wiÄ&#x2026;Ĺźe siÄ&#x2122;, choÄ&#x2021; tego akurat w treĹ&#x203A;ci dyrektywy nie zapisano, z dostosowaniem jej do realiĂłw wspĂłĹ&#x201A;czesnego rynku. Cóş, trudno chyba oczekiwaÄ&#x2021;, Ĺźe Unia Europejska w sposĂłb jednoznaczny (programowo) zaakceptuje relokacjÄ&#x2122; produkcji przemysĹ&#x201A;owej na Daleki WschĂłd. MoĹźna siÄ&#x2122; wszak spieraÄ&#x2021;, czy wiÄ&#x2122;cej sprzÄ&#x2122;tu objÄ&#x2122;tego dyrektywÄ&#x2026; produkuje siÄ&#x2122; na terenie EOG (Europejski Obszar Gospodarczy), czy poza jego granicami.

Realia wspĂłĹ&#x201A;czesnego rynku sprawiajÄ&#x2026;, Ĺźe tzw. Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cuch dostaw czÄ&#x2122;sto ulega znacznemu przedĹ&#x201A;uĹźeniu. Nie chodzi tu tylko o wzrost liczby podmiotĂłw poĹ&#x203A;redniczÄ&#x2026;cych handlowo w przepĹ&#x201A;ywie masy towarowej, lecz rĂłwnieĹź o ciÄ&#x2026;g wykonawcĂłw usĹ&#x201A;ug (kompletacja, asemblacja, integracja itd.) poddajÄ&#x2026;cych produkty na róşnych etapach uszlachetnieniu i komplikacji.

Wzmocniono zatem nacisk na zapewnienie identyfikowalnoĹ&#x203A;ci urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; elektrycznych w caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cuchu dostaw. W Ĺ&#x203A;lad za tymi zapisami

pojawiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; okreĹ&#x203A;lone tendencje w modyfikacji norm zharmonizowanych. PrzykĹ&#x201A;adowo bardzo waĹźna dla przemysĹ&#x201A;u norma PN-EN 61439 Rozdzielnice i sterownice niskonapiÄ&#x2122;ciowe wprowadziĹ&#x201A;a pojÄ&#x2122;cie producenta pierwotnego dla systemu rozdzielnic i sterownic, a takĹźe zasadÄ&#x2122; black-box, konkretyzujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; sposĂłb identyfikacji parametrĂłw urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; â&#x20AC;&#x201C; kolejnym stadiom przeksztaĹ&#x201A;cania produktu towarzyszÄ&#x2026; okreĹ&#x203A;lone dane identyfikacyjne wyrobu, odpowiednie nie tylko pod wzglÄ&#x2122;dem typu, lecz takĹźe funkcjonalnym.

W dyrektywnie LVD zwrĂłcono wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; uwagÄ&#x2122; na zapewnienie nienaruszalnoĹ&#x203A;ci cech sprzÄ&#x2122;tu majÄ&#x2026;cych znaczenie dla bezpieczeĹ&#x201E;stwa wyrobu w caĹ&#x201A;ym (obecnie czasem znacznie wydĹ&#x201A;uĹźonym) Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cuchu dostaw. Oznacza to, Ĺźe podmiot montujÄ&#x2026;cy wyrĂłb dla uĹźytkownika koĹ&#x201E;cowego (lub kolejnego podmiotu z Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cucha dostaw) jest zobligowany zasadÄ&#x2026; domniemania do stosowania siÄ&#x2122; do zasad narzuconych przez pierwotnego producenta systemu, ktĂłry wykonaĹ&#x201A; szereg róşnorodnych dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E; konstrukcyjno-projektowo-badawczych, uzyskujÄ&#x2026;c tym samym przewagÄ&#x2122; pod wzglÄ&#x2122;dem wiedzy nad producentami wtĂłrnymi.

Przyjrzyjmy siÄ&#x2122; bliĹźej cechom produktu nadawanym przez podmiot wprowadzajÄ&#x2026;cy na rynek, a sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;cym do jego identyfikacji, zarĂłwno jako â&#x20AC;&#x17E;pojedynczegoâ&#x20AC;? produktu, jak i przy zachowaniu identyfikowalnoĹ&#x203A;ci w caĹ&#x201A;ym procesie wielokrotnego przeksztaĹ&#x201A;cania. OdnoszÄ&#x2026;c siÄ&#x2122; do przedstawionych wczeĹ&#x203A;niej uwag na temat normy PN-EN 61439, weĹşmy pod uwagÄ&#x2122; konstrukcyjnie nieskomplikowanÄ&#x2026; obudowÄ&#x2122; sterownicy. Przyjmijmy, Ĺźe jest ona wykonana z metalu, co oznacza, Ĺźe wykazuje cechy istotne dla bezpieczeĹ&#x201E;stwa: AUTOMATYKA

PRAWO I NORMY â&#x20AC;˘ elektrycznego, â&#x20AC;˘ mechanicznego, â&#x20AC;˘ kompatybilnoĹ&#x203A;ci elektromagnetycznej.

Aby speĹ&#x201A;niÄ&#x2021; wymagania bezpieczeĹ&#x201E;stwa elektrycznego, obudowa metalowa powinna mieÄ&#x2021; np. wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwie oznakowane punkty przeznaczone do podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia uziemienia. CzÄ&#x2122;sto producenci traktujÄ&#x2026; powĹ&#x201A;oki lakierowe rozdzielnic jako element izolacyjny (izolacja dodatkowa), a obudowy mogÄ&#x2026; mieÄ&#x2021; stopnie ochrony uwzglÄ&#x2122;dniajÄ&#x2026;ce ochronÄ&#x2122; przed skutkami dziaĹ&#x201A;ania Ĺ&#x201A;uku elektrycznego i wiele innych. Nie bez znaczenia jest teĹź kompatybilnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; Ĺ&#x203A;rodowiskowa, poniewaĹź aparatura elektryczna musi mieÄ&#x2021; zapewnione (zagwarantowane) wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwe warunki pracy (np. ochronÄ&#x2122; antykorozyjnÄ&#x2026;), aby mogĹ&#x201A;a byÄ&#x2021; eksploatowana zgodnie z przeznaczeniem. Obudowy wykonane zgodnie z wymaganiami normy PN-EN 62208 (rys. 1) mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; z powodzeniem stosowane do realizacji zestawĂłw speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;cych wymagania normy PN-EN 61439.

Pod wzglÄ&#x2122;dem bezpieczeĹ&#x201E;stwa mechanicznego obudowa jest osĹ&#x201A;onÄ&#x2026;, choÄ&#x2021; generalnie traktowana jest jako element bezpieczeĹ&#x201E;stwa konstrukcyjnego sterownicy, a nie jak typowa osĹ&#x201A;ona staĹ&#x201A;a lub ruchoma. Jednak i tu moĹźna wyróşniÄ&#x2021; wiele aspektĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa, ktĂłre naleĹźy wziÄ&#x2026;Ä&#x2021; pod uwagÄ&#x2122;, np. sposĂłb zamocowania drzwi czy ostroĹ&#x203A;Ä&#x2021; krawÄ&#x2122;dzi i naroĹźy.

Zasadniczo nie deklaruje siÄ&#x2122; zgodnoĹ&#x203A;ci z dyrektywÄ&#x2026; maszynowÄ&#x2026; (mie!

Ĺ&#x203A;ci siÄ&#x2122; to w obszarze bezpieczeĹ&#x201E;stwa konstrukcyjnego).

JeĹźeli chodzi o kompatybilnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; elektromagnetycznÄ&#x2026;, to wielu producentĂłw obudĂłw oferuje specjalistyczne (dla danych systemĂłw obudĂłw) dodatkowe, opcjonalne elementy wyposaĹźenia zapewniajÄ&#x2026;cego szczelne i skuteczne ekranowanie itd.

Z zamieszczonych na rysunku 1B informacji wynika, Ĺźe: â&#x20AC;˘ dla okreĹ&#x203A;lonych (identyfikowalnych) produktĂłw osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;to (zadeklarowano) zgodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; z wymaganiami zasadniczymi bezpieczeĹ&#x201E;stwa dyrektywy LVD, za pomocÄ&#x2026; zasady domniemania, czyli korzystajÄ&#x2026;c z norm zharmonizowanych, â&#x20AC;˘ wykorzystano dwie wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwe normy zharmonizowane (PN-EN 62208 i PN-EN 60529) we wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwej ich wersji (tu: rocznik 2006 dla norm polskich), â&#x20AC;˘ dziaĹ&#x201A;ania projektowo-konstrukcyjne potwierdzono badaniem wyrobu (uwaga: BBJ Sep w Lublinie posiada akredytacjÄ&#x2122; PCA nr AC 012, ktĂłra poza wieloma innymi obejmuje rĂłwnieĹź wymienione w deklaracji normy).

Doprecyzowano pojÄ&#x2122;cie i rolÄ&#x2122; importera, ktĂłry na wspĂłĹ&#x201A;czesnym rynku produktĂłw elektrotechnicznych i elektronicznych UE staje siÄ&#x2122; podmiotem kluczowym. PoniĹźej kilka istotnych (definicyjnych) fragmentĂłw nowej dyrektywy na ten temat: â&#x20AC;&#x17E;Importer oznacza kaĹźdÄ&#x2026; osobÄ&#x2122; fizycznÄ&#x2026; (przedsiÄ&#x2122;biorca prowadzÄ&#x2026;cy

pod swoim nazwiskiem dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; gospodarczÄ&#x2026;) lub prawnÄ&#x2026; (spĂłĹ&#x201A;ka prawa handlowego, np. Sp. z o.o.), majÄ&#x2026;cÄ&#x2026; siedzibÄ&#x2122; w Unii, ktĂłra wprowadza do obrotu w Unii sprzÄ&#x2122;t elektryczny paĹ&#x201E;stwa trzeciego.â&#x20AC;? â&#x20AC;&#x17E;Importerzy majÄ&#x2026; obowiÄ&#x2026;zek upewnienia siÄ&#x2122; co do zgodnoĹ&#x203A;ci sprzÄ&#x2122;tu elektrycznego wprowadzanego przez nich do obrotu z wymaganiami LVD.â&#x20AC;? â&#x20AC;&#x17E;Importerzy upewniajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; co do przeprowadzenia procedury oceny zgodnoĹ&#x203A;ci przez producentĂłw oraz dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;ci dokumentacji.â&#x20AC;? â&#x20AC;&#x17E;Importer nie musi otwieraÄ&#x2021; (niszczyÄ&#x2021;/uszkadzaÄ&#x2021;) opakowania, aby nanieĹ&#x203A;Ä&#x2021; swoje oznakowanie na sprzÄ&#x2122;cie elektrycznym. MoĹźe to w takim wypadku zrobiÄ&#x2021; na opakowaniu. Czyli od importera nie wymaga siÄ&#x2122; ingerencji w wyrĂłb.â&#x20AC;? â&#x20AC;&#x17E;Producent lub jego upowaĹźniony przedstawiciel jednak musi na sprzÄ&#x2122;cie umieĹ&#x203A;ciÄ&#x2021; oznakowanie CE.â&#x20AC;?

Na rys. 2 pokazano w sposĂłb schematyczny przykĹ&#x201A;ad typowego Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cucha dostaw. Finalnym produktem jest tu sterownica (zgodna z wymaganiami normy PN-EN 61439 i oczywiĹ&#x203A;cie dyrektywÄ&#x2026; LVD).

W przypadku, gdy producent urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; (np. stycznikĂłw, falownikĂłw, sterownikĂłw itd.) ma swĂłj zakĹ&#x201A;ad produkcyjny poza obszarem Unii Europejskiej, za zgodne z prawem wprowadzenie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; tego producenta na rynek EOG odpowiedzialny jest importer lub upowaĹźniony przedstawiciel producenta. Produkty mu-

+ & Firma Elektryczna KARWASZ, Grzegorz Karwasz, Wanda Karwasz sp.j. ! '

" ' ()* +) ()/ 0 * 4

) '*# ) 1 E (* ' ' * ' - , (* ' ' 567* 507* 587* 547* 597* 5897* 5697* 5 7* 68": ; &< 7

- 1 ! .! V

) ' * ' ( # H * *(* S$ >33;W:2W. 6( E ) ( ' 'A ' # Â&#x192; ' >5-3?->330 - $'- - B 522 '- 53?:71 ' E ' ( J )A #* '= # ' ( # ) H &B4 B ;>>3? >33; H & (* ' ' ( J (* =- .*#

1 H &B4 B ;32>: >33; H = * ' ( ' ' (* 6 @&71 H # ) = ' H ( ' ' + .* ! 9->05 (* ' ' + + ( ' - ) / & V ! ( B

B J 1 >34523 1 - 58W52 63?-3:->3397-

Rys. 1. , (* ' ' ( ( ) # * # ' ' N ( ! H ( ' ( " 6 7Â&#x2020; + H % # ) ' / (*

1-2/2016

65

PRAWO I NORMY

4

6< producenta spoza UE 4 '

spoza UE

4 ' UE pierwotny (systemu)

4 ' UE [$ \ \ '!] ^

Importer UE

Rys. 2. & '* (* N = (

UWAGI DOTYCZÄ&#x201E;CE ZAĹ Ä&#x201E;CZNIKĂ&#x201C;W NOWEJ DYREKTYWY ZaĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznik I. Wymagania zasadnicze zostaĹ&#x201A;y okreĹ&#x203A;lone jako cele bezpieczeĹ&#x201E;stwa. Wycofano warunek oznakowania towarowego na sprzÄ&#x2122;cie lub opakowaniu (zostaĹ&#x201A;o to juĹź ujÄ&#x2122;te w obowiÄ&#x2026;zkach producentĂłw â&#x20AC;&#x201C; artykuĹ&#x201A; 6, punkty 5 i 6).

ZaĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznik II. Dodano wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie (podobnie jak w wypadku Dyrektywy maszynowej) zestawĂłw badawczych.

ZaĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznik III. UsuniÄ&#x2122;to wzĂłr oznakowania CE (przenoszÄ&#x2026;c go do aktu wyĹźszego rzÄ&#x2122;du zgodnie z ogĂłlnÄ&#x2026; tendencjÄ&#x2026;) i opisano moduĹ&#x201A; osiÄ&#x2026;gania zgodnoĹ&#x203A;ci. Daje to dodatkowy argument do zapoznania siÄ&#x2122; z aktem wyĹźszego rzÄ&#x2122;du, jako koniecznym uzupeĹ&#x201A;nieniem wiedzy o wymaganiach zasadniczych. Podobnej tendencji naleĹźy spodziewaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; zatem i w przypadku wprowadzanych nowych wersji innych dyrektyw. Rozszerzono opis metody dochodzenia do speĹ&#x201A;nienia wymagaĹ&#x201E; zasadniczych za pomocÄ&#x2026; wewnÄ&#x2122;trznej kontroli produkcji, przy czym bardzo

=< > 5 @ D J=8JQ@" UE (nr XXXX) 5- W 6 # 1 * 1 7>- B '( ) ( E ' ( 8- B ) ' ) ' / (* ' ) (* A ' A ( ' /F 9- & ' # ) 6 *G ) # E ( )A ( ' ) = # E ' ( F ' ( * (* ' )A (* *1 * ' ) ' *G ( 'J * ' 7.

2- .*# * (*E ) ' # ) ' ) ) ) ' * ' / *# (*# # )

( ( ( = # ' *) ;- , / * = # '= # ' ( * =1 ' ( 1 * = *G ) = ' * =1 ( * = ( ) ' /F0- @ % # ) ( & ( # (# ) (* 7 6 # J '( 1 ( 7 6 7

rozbudowano zapisy dotyczÄ&#x2026;ce norm zharmonizowanych, jako logicznie rzecz biorÄ&#x2026;c najmocniejszy rodzaj wsparcia dla tych wymagaĹ&#x201E;. NaleĹźy podkreĹ&#x203A;liÄ&#x2021;, Ĺźe punkt 9 preambuĹ&#x201A;y bardzo wyraĹşnie podkreĹ&#x203A;la naczelnÄ&#x2026; rolÄ&#x2122; producenta wynikajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; z kompetencji, ktĂłra predestynuje go do oceny zgodnoĹ&#x203A;ci. W konsekwencji: â&#x20AC;&#x17E;dyrektywa nie zawiera procedury oceny zgodnoĹ&#x203A;ci wymagajÄ&#x2026;cej interwencji jednostki notyfikowanejâ&#x20AC;?.

ZaĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznik IV. Zdefiniowano deklaracjÄ&#x2122; zgodnoĹ&#x203A;ci UE. Jak wiemy, prawie wszystkie dyrektywy zwiÄ&#x2026;zane z bezpieczeĹ&#x201E;stwem wyrobu wymagajÄ&#x2026; od producenta zĹ&#x201A;oĹźenia deklaracji zgodnoĹ&#x203A;ci WE. W okreĹ&#x203A;leniu nowej dyrektywy wystÄ&#x2122;puje juĹź, ze wzglÄ&#x2122;du na traktat lizboĹ&#x201E;ski, akronim UE i w Ĺ&#x203A;lad za tym deklaracja musi byÄ&#x2021; inaczej oznaczana, co widaÄ&#x2021; na rys. 3. UnowoczeĹ&#x203A;nione zostaĹ&#x201A;o rĂłwnieĹź podejĹ&#x203A;cie do zapisu w deklaracji (punkt 4) na temat identyfikacji wyrobu, ktĂłra ma kluczowe znaczenie praktyczne. Zwraca siÄ&#x2122; tu rĂłwnieĹź uwagÄ&#x2122;, na potrzebÄ&#x2122; zachowania odpowiednich informacji w caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cuchu dostaw. Bardzo logicznym posuniÄ&#x2122;ciem jest wycofanie nienaturalnego zapisu o koniecznoĹ&#x203A;ci umieszczenia w deklaracji zgodnoĹ&#x203A;ci anegdotycznych â&#x20AC;&#x17E;dwĂłch ostatnich cyfr roku, w ktĂłrym oznakowanie CE zostaĹ&#x201A;o umieszczoneâ&#x20AC;?.

ZaĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznik V. Terminarz transpozycji do prawa krajowego i stosowania.

ZaĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznik VI. Tabela korelacji z poprzedniÄ&#x2026; wersjÄ&#x2026; dyrektywy.

- "4"

szÄ&#x2026; zostaÄ&#x2021; oznakowane znakiem CE i otrzymaÄ&#x2021; deklaracjÄ&#x2122; zgodnoĹ&#x203A;ci. Powinny byÄ&#x2021; rĂłwnieĹź identyfikowalne, aby nie pomyliÄ&#x2021; ich z innymi (podobnymi) wyrobami. Podmiot odpowiedzialny za montaĹź (np. integrator) wykonuje gotowy system (teĹź zgodny z wymaganiami LVD i ewentualnych innych dyrektyw), uĹźywajÄ&#x2026;c do tego celu licznych komponentĂłw pochodzÄ&#x2026;cych z UE i spoza UE, w tym wykorzystujÄ&#x2026;c informacje od producenta pierwotnego wyrobu.

Oznacza to, Ĺźe na kaĹźdym etapie procesu produkcji i montaĹźu wyrĂłb musi zawieraÄ&#x2021; liczne informacje dotyczÄ&#x2026;ce konkretnego wyrobu, jego oznakowania i identyfikowalnoĹ&#x203A;ci.

Wprowadzono wyraĹşnÄ&#x2026; zasadÄ&#x2122; (art. 5), Ĺźe operatorzy energetyczni rĂłwnieĹź muszÄ&#x2026; dostosowywaÄ&#x2021; parametry jakoĹ&#x203A;ci dostarczanej energii do moĹźliwoĹ&#x203A;ci funkcjonalnych produktĂłw speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;cych zasadnicze wymagania bezpieczeĹ&#x201E;stwa, bez koniecznoĹ&#x203A;ci poszukiwania nowych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;. W szczegĂłlnoĹ&#x203A;ci dotyczy to wartoĹ&#x203A;ci napiÄ&#x2122;cia zasilania â&#x20AC;&#x201C; statycznej oraz dopuszczalnych zmian chwilowych, jak poziomu tolerowanych przepiÄ&#x2122;Ä&#x2021;, wspĂłĹ&#x201A;czynnika odksztaĹ&#x201A;cenia harmonicznymi napiÄ&#x2122;cia zasilajÄ&#x2026;cego (THD) czy zapadu napiÄ&#x2122;cia. W Polsce zasady te sÄ&#x2026; regulowane RozporzÄ&#x2026;dzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 20 grudnia 2004 r. w sprawie szczegĂłĹ&#x201A;owych warunkĂłw przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia podmiotĂłw do sieci elektroenergetycznych, ruchu i eksploatacji tych sieci (Dz.U. 2005 Nr 2, poz. 6). PowyĹźsze uwarunkowanie ma na celu ochronÄ&#x2122; przed zagroĹźeniami mogÄ&#x2026;cymi powstaÄ&#x2021; wskutek oddziaĹ&#x201A;ywania na sprzÄ&#x2122;t elektryczny czynnikĂłw zewnÄ&#x2122;trznych.

Marek Trajdos Rys. 3. V ( /F ) ' / (*# * *(A

66

"4" "

AUTOMATYKA

LUC - CE CONSULTING

W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA MASZYN LUC - CE CONSULTING od 2003 r. wspiera przemysł poprzez organizację praktycznych szkoleń oraz doradztwo w temacie bezpieczeństwa maszyn. Nasza działalność koncentruje się przede wszystkim na ocenie zgodności maszyn i urządzeń z wymaganiami oznakowania CE i wymaga niami minimalnymi związanymi z bezpieczeństwem i ochroną zdrowia. Naszymi klientami są przede wszystkim producenci, importerzy, dystrybutorzy i użytkownicy maszyn oraz integratorzy systemów automatyki przemysłowej.

Już od 10 lat na terenie całego kraju organizujemy profesjonalne szkolenia i warsztaty. Mają one formę szkoleń otwartych oraz zamkniętych (na indywidualne zamówienie firm).Celem szkoleń jest pokazanie ścieżki postępowania oraz przygotowanie uczestników do samodzielnego, zgodnego z przepisami, przeprowadzania oceny zgodności własnych wyrobów.

Szkolenia specjalistyczne LUC to ceniona marka na rynku szkoleń, której głównymi atutami są: • trenerzyeksperci (praktycy bezpieczeństwa maszyn o bogatym doświadczeniu), • jakość i aktualność tematyki szkoleń, • mała liczebność grup (15-20 osób), co umożliwia aktywny udział w szkoleniui sprzyja przyswajaniu wiedzy oraz nowychumiejętności.

Specjalizujemy się w organizacji szkoleń i warsztatów z zakresu dyrektywy: maszynowej (2006/42/WE), niskonapięciowej 2014/35/UE, kompatybilności elektromagnetycznej 2014/30/UE, układów bezpieczeństwa maszyn, walidacji, minimalnych wymagań BHP dla maszyn (2009/104/WE), wyposażenia elektrycznego maszyn, rozdzielnic i sterownic niskiego napięcia, instrukcji użytkowania maszyn.

Szkolenia kierujemy do: • kierownictwa technicznego i konstruktorów, • projektantów maszyn i ciągów technologicznych, • projektantów elektrycznych układów sterowania i automatyki przeznaczonychdo maszyn i ciągów technologicznych, • personelu realizującego odbiór techniczny maszyn po stronie użytkownika, inspektorów BHP, technologów, służb utrzymania ruchu, • pracodawców i użytkowników maszyn, osób odpowiedzialnych za przebudowę maszyn.

Stosujemy urozmaicone metody szkoleniowe, ułatwiające przyswojenie wiedzy: prezentacje multimedialne, interaktywny wykład, przykłady praktyczne z Polski i ze świata, ćwiczenia indywi dulne, dyskusje i rozwiązywanie zadań w grupach. Wszelkie pytania i wątpliwości uczestników wyjaśniane są w trakcie trwania szkolenia. Służymy także radą po szkoleniu, jeżeli pojawią się dodatkowe pytania.

W ramach doradztwa oraz wdrożeń oferujemy pomoc przy ocenie pojedynczych maszyn oraz zespołów maszyn. Przeprowadzamy proces identyfikacjiniezgodności, analizę zagrożeń i ocenę ryzyka, wykonujemy koncepcję i projekt bezpieczeństwa, a także późniejszą walidację. Pomagamy zgromadzić dokumentację techniczną stanowiącą podstawę do wystawienia deklaracji zgodności WE i umieszczenia oznaczenia CE.

Wykonujemy też weryfikację i doradztwo w zakresie tzw. minimalnych wymagań dla maszyn, ułatwiając naszym klientom spełnienie obowiązków wynikających z dyrektywy 2009/104/WE. Gorąco polecamy również nasz nieodpłatny informator CE-InfoService. Jest to narzędzie, które ułatwi Państwu śledzenie bieżących wiadomości oraz nowości pojawiających się w temacie oznaczenia CE i bezpieczeństwa maszyn. CE-InfoService zawiera również bazę specjalistycznych artykułów publikowanych w ramach tego informatora.

LUC– CE CONSULTING ul. Robotnicza 20, 45-352 Opole tel./fax 77 442 68 90, kom. 604 380 091 e-mail: luc@luc.pl

Zapraszamy na nasze najbliższe szkolenia z ćwiczeniami: Wyposażenie elektryczne maszyn – rozdzielnice i sterownice niskiego napięcia • 17–18.03.2016 Poznań • 23–24.06.2016 Katowice

Przystosowanie maszyn do minimalnych wymagań BHP(2009/104/WE) • 31.03–01.04.2016 Katowice • 07–08.07.2016 Wrocław

Oznaczenie CE sprzętu elektrycznego podlegającego dyrektywie niskonapięciowej (LVD) • 15–16.03.2016 Poznań • 21–22.06.2016 Katowice

Oznaczenie CE wyrobów podlegających dyrektywie kompatybilności elektromagnetycznej (EMC) • 23–25.03.2016 Kraków • 29.06–01.07.2016 Poznań

Bezpieczeństwo układów sterowania maszyn wg EN ISO 13849 • 11–14.04.2016 Poznań • 28.06–01.07.2016 Kraków

Efektywna ocena zgodności maszyn i urządzeń z wymaganiami dyrektywy maszynowej 2006/42/WE • 16–19.02.2016 Wrocław • 04–07.04.2016 Poznań • 17–20.05.2016 Kraków • 14–17.06.2016 Gdańsk • 05–08.07.2016 Katowice

Szczegółowe informacje na: www.luc.pl LUC – CE CONSULTING, ul. Robotnicza 20, 45-352 Opole tel./fax 77 442 68 90, kom. 604 380 091, e-mail: luc@luc.pl

RYNEK

SYSTEMY WIZYJNE

W STEROWANIU NAPÄ&#x2DC;DAMI Nie trzeba nikogo przekony( F *#1 E )( E ) '*# '#* # ' ( ) (' - ( E ( # * ' #* ( ) ' ) * ' 1 ' * ( '*) '* * # ' ' ( ' ' '* )A *( F ' ( J 'A J

S

ystemy rozpoznawania obrazu wykorzystuje siÄ&#x2122; w wielu dziedzinach przemysĹ&#x201A;u. Obecnie róşnego rodzaju podzespoĹ&#x201A;y wizyjne stosuje siÄ&#x2122; przede wszystkim w procesach kontroli jakoĹ&#x203A;ci produkcji, gdzie szybko rozpoznajÄ&#x2026; i pomagajÄ&#x2026; oddzieliÄ&#x2021; wybrakowane elementy. DziÄ&#x2122;ki swojej szybkoĹ&#x203A;ci i niezawodnoĹ&#x203A;ci dziaĹ&#x201A;ania sÄ&#x2026; szczegĂłlnie przydatne podczas kontroli jakoĹ&#x203A;ci produkcji taĹ&#x203A;mowej i wielkoseryjnej. W procesach tych pozwalajÄ&#x2026; maksymalnie wykorzystaÄ&#x2021; moĹźliwoĹ&#x203A;ci produkcyjne nowoczesnych maszyn, urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; i linii produkcyjnych. Jednak to nie jedyne ich zastosowania.

IDENTYFIKACJA, STEROWANIE I WIZUALIZACJA Systemy rozpoznawania obrazu majÄ&#x2026; ogromne znaczenie w logistyce, w tym w logistyce produkcji. PozwalajÄ&#x2026; one 68

na automatycznÄ&#x2026; identyfikacjÄ&#x2122; i Ĺ&#x203A;ledzenie elementĂłw na wszystkich etapach procesu produkcyjnego i magazynowego. Systemy wizyjne, dziÄ&#x2122;ki moĹźliwoĹ&#x203A;ci rozpoznawania ksztaĹ&#x201A;tĂłw, kodĂłw jedno- i dwuwymiarowych oraz znakĂłw alfanumerycznych, potrafiÄ&#x2026; bezbĹ&#x201A;Ä&#x2122;dnie identyfikowaÄ&#x2021; elementy i narzÄ&#x2122;dzia wykorzystywane w procesie produkcji. OczywiĹ&#x203A;cie moĹźliwa jest nie tylko sama identyfikacja, ale â&#x20AC;&#x201C; dziÄ&#x2122;ki poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu systemĂłw wizyjnych z systemami automatyki przemysĹ&#x201A;owej i infrastrukturÄ&#x2026; IT przedsiÄ&#x2122;biorstwa â&#x20AC;&#x201C; takĹźe automatyczne dostarczanie elementĂłw i narzÄ&#x2122;dzi do gniazd produkcyjnych, sterowanie przepĹ&#x201A;ywem produkcji, automatyczne przezbrajanie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; zgodnie z aktualnym zapotrzebowaniem i zamĂłwieniami, a takĹźe zbieranie róşnorodnych informacji i przekazywanie ich do firmowego systemu ERP, SCADA czy Business Intelligence.

AUTOMATYKA

RYNEK Systemy wizyjne dajÄ&#x2026; teĹź ogromne moĹźliwoĹ&#x203A;ci zwiÄ&#x2026;zane z samÄ&#x2026; kontrolÄ&#x2026; procesĂłw przemysĹ&#x201A;owych. DziÄ&#x2122;ki temu, Ĺźe sÄ&#x2026; w stanie przekazywaÄ&#x2021; w czasie rzeczywistym informacje o procesie produkcyjnym do sterownikĂłw lub komputerĂłw przemysĹ&#x201A;owych mogÄ&#x2026; bezpoĹ&#x203A;rednio (na zasadzie sprzÄ&#x2122;Ĺźenia zwrotnego) kierowaÄ&#x2021; procesem produkcji, eliminujÄ&#x2026;c na bieĹźÄ&#x2026;co bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dy, wychwytujÄ&#x2026;c nieprawidĹ&#x201A;owoĹ&#x203A;ci czy wadliwe elementy. Co wiÄ&#x2122;cej, jak juĹź wspomniaĹ&#x201A;em, informacje rejestrowane przez systemy wizyjne mogÄ&#x2026; w czasie rzeczywistym trafiaÄ&#x2021; do systemĂłw wizualizacji procesĂłw przemysĹ&#x201A;owych.

Z kolei jeĹ&#x203A;li chodzi o samÄ&#x2026; orientacjÄ&#x2122; robota w przestrzeni, to w tym przypadku system wizyjny najpierw rejestruje obraz i na podstawie jego analizy okreĹ&#x203A;la pozycjÄ&#x2122; obiektu wzglÄ&#x2122;dem manipulatora robota. Na podstawie tych danych sterownik robota okreĹ&#x203A;la kierunek oraz odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021;, jakÄ&#x2026; ramiÄ&#x2122; robota powinno pokonaÄ&#x2021;, by zbliĹźyÄ&#x2021; lub oddaliÄ&#x2021; siÄ&#x2122; od obiektu. OczywiĹ&#x203A;cie wszystkie te informacje porĂłwnywane sÄ&#x2026; w czasie rzeczywistym z danymi pochodzÄ&#x2026;cymi z enkoderĂłw, dziÄ&#x2122;ki czemu zawsze znane jest dokĹ&#x201A;adne poĹ&#x201A;oĹźenie elementĂłw ramienia robota oraz odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; wzglÄ&#x2122;dem omijanego obiektu lub przedmiotu,

PRZYKĹ ADOWE MOĹťLIWOĹ&#x161;CI WYKORZYSTANIA SYSTEMĂ&#x201C;W WIZYJNYCH W PROCESACH PRODUKCYJNYCH I PROCESACH PRZEMYSĹ OWYCH:

% - ,# 1 * $

â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘

rozpoznawanie oznaczeĹ&#x201E; (np. kodĂłw 1 i 2D), wymiarowanie obiektĂłw, wykrywanie wad ksztaĹ&#x201A;tu, zliczanie, Ĺ&#x203A;ledzenie i sortowanie, pozyskiwanie danych iloĹ&#x203A;ciowych dotyczÄ&#x2026;cych produkcji, kontrola poprawnoĹ&#x203A;ci montaĹźu, kontrola jakoĹ&#x203A;ci powierzchni, ocena jakoĹ&#x203A;ci komponentĂłw, ocena jakoĹ&#x203A;ci materiaĹ&#x201A;Ăłw transparentnych, pozycjonowanie obiektĂłw, wspĂłĹ&#x201A;praca z robotami przemysĹ&#x201A;owymi.

Na uwagÄ&#x2122; zasĹ&#x201A;uguje teĹź moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wspĂłĹ&#x201A;pracy systemĂłw wizyjnych z robotami przemysĹ&#x201A;owymi. DziÄ&#x2122;ki nim robot zyskuje â&#x20AC;&#x17E;orientacjÄ&#x2122;â&#x20AC;? w przestrzeni, a takĹźe moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; rozpoznawania obiektĂłw â&#x20AC;&#x201C; o czym szerzej za chwilÄ&#x2122;.

NajczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej w aplikacjach przemysĹ&#x201A;owych system wizyjny wykorzystywany jest do okreĹ&#x203A;lenia typu produktu oraz jego pozycji w ukĹ&#x201A;adzie wspĂłĹ&#x201A;rzÄ&#x2122;dnych robota. Chodzi tu przede wszystkim o aplikacje typu pick&place, w ktĂłrych elementy speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;ce bÄ&#x2026;dĹş niespeĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;ce okreĹ&#x203A;lonych wymagaĹ&#x201E; pobierane sÄ&#x2026; przez robota bezpoĹ&#x203A;rednio z systemu transportowego i przekazywane do nastÄ&#x2122;pnego etapu procesu produkcji lub eliminowane z dalszej obrĂłbki (stanowiÄ&#x2026; tzw. braki). Co ciekawe, element wizyjny moĹźe byÄ&#x2021; tutaj zamontowany zarĂłwno na ukĹ&#x201A;adzie transportowym, w miejscu montaĹźu produktu lub np. na ramieniu robota.

1-2/2016

do ktĂłrego ma zbliĹźyÄ&#x2021; siÄ&#x2122; ramiÄ&#x2122; robota.

KLASYFIKACJA ELEMENTĂ&#x201C;W OPTYCZNYCH Zanim przejdziemy do wykorzystania systemĂłw wizyjnych w sterowaniu, warto na chwilÄ&#x2122; zatrzymaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; przy klasyfikacji elementĂłw optycznych.

Obecnie oferowane na rynku systemy optyczne zaklasyfikowaÄ&#x2021; moĹźna do jednej z czterech nastÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;cych kategorii: â&#x20AC;˘ czujniki wizyjne (ang. vision sensors), â&#x20AC;˘ inteligentne kamery (ang. smart camera), â&#x20AC;˘ zintegrowane systemy wizyjne (ang. embedded vision systems), â&#x20AC;˘ systemy wizyjne wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;ce z komputerami PC (ang. PC-based vision systems).

Pierwsza grupa, czyli czujniki wizyjne, to stosunkowo proste i niedrogie samodzielne urzÄ&#x2026;dzenia, ktĂłre zintegrowane zostaĹ&#x201A;y z ukĹ&#x201A;adem optycznym takim jak np. soczewka lub obiektyw i w wielu przypadkach z systemem oĹ&#x203A;wietlenia (np. diodami LED). UmoĹźliwiajÄ&#x2026; one szybkÄ&#x2026; rejestracjÄ&#x2122;, a nastÄ&#x2122;pnie dalszÄ&#x2026; analizÄ&#x2122; obrazĂłw. Czujniki wizyjne wyposaĹźone sÄ&#x2026; we wszystkie niezbÄ&#x2122;dne interfejsy sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;ce do komunikacji z urzÄ&#x2026;dzeniami zewnÄ&#x2122;trznymi.

Czujnikiem wizyjnym moĹźe byÄ&#x2021; np. prosta kamera rejestrujÄ&#x2026;ca jedynie obraz i wysyĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;ca go do dalszej analizy w zewnÄ&#x2122;trznym sterowniku.

W przypadku inteligentnych kamer element analizujÄ&#x2026;cy obraz oraz czujnik wizyjny poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone zostaĹ&#x201A;y w jeden system, ktĂłry zamkniÄ&#x2122;to we wspĂłlnej obudowie kamery. W odróşnieniu od czujnikĂłw wizyjnych, analiza i przetwarzanie obrazu jest moĹźliwa bezpoĹ&#x203A;rednio wewnÄ&#x2026;trz urzÄ&#x2026;dzenia dziÄ&#x2122;ki zastosowaniu procesorĂłw sygnaĹ&#x201A;owych DSP, jednostek CPU lub ukĹ&#x201A;adĂłw SoC (ang. System-on-Chip). Tego typu czujniki obrazu wykorzystuje siÄ&#x2122; przede wszystkim do lokalizacji elementĂłw, nadzoru nad pakowaniem, kontroli montaĹźu oraz przede wszystkim do odczytu kodĂłw kreskowych, kodĂłw 2D, znakĂłw itp. Inteligentne kamery wyposaĹźone sÄ&#x2026; w róşne interfejsy komunikacyjne (np. Ethernet, EtherCAT, Modbus, CANopen), pozwalajÄ&#x2026;ce na swobodnÄ&#x2026; komunikacjÄ&#x2122;. CzÄ&#x2122;sto moĹźliwe jest rĂłwnieĹź ich samodzielne programowanie.

KLASYFIKACJA SENSORĂ&#x201C;W W ZALEĹťNOĹ&#x161;CI OD STOPNIA ICH ZINTEGROWANIA Zintegrowane systemy wizyjne to z kolei samodzielne urzÄ&#x2026;dzenia lub czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej systemy przetwarzania obrazu, do ktĂł69

RYNEK

J_ _ '

$ \ $

4 '

@ '! '

!`

! '

@ %

!`

! # .-1 + = -1 B * +-1 % & = 1 4S 1 + Heidelberg 1997

rych moĹźna podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; kilka czujnikĂłw wizyjnych. PozwalajÄ&#x2026; one na wykonywanie bardziej skomplikowanych zadaĹ&#x201E; zwiÄ&#x2026;zanych z przetwarzaniem obrazu. CzÄ&#x2122;sto umoĹźliwiajÄ&#x2026; nie tylko komunikacjÄ&#x2122; z innymi elementami systemu automatyki, ale rĂłwnieĹź samodzielne sterowanie elementami wykonawczymi. Standardowo majÄ&#x2026; zaimplementowane biblioteki podstawowych algorytmĂłw przeznaczonych do przetwarzania róşnego rodzaju obrazĂłw w czasie rzeczywistym oraz do obrĂłbki danych wideo. OczywiĹ&#x203A;cie w wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci przypadkĂłw taki zintegrowany system wizyjny moĹźna samodzielnie przeprogramowaÄ&#x2021;, pamiÄ&#x2122;tajÄ&#x2026;c jednak przy tym, Ĺźe z uwagi na specyficzny charakter zastosowaĹ&#x201E; tego typu systemĂłw charakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; one zawsze w pewnym stopniu ograniczonÄ&#x2026; elastycznoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;.

70

Za przykĹ&#x201A;ad zintegrowanego systemu wizyjnego mogÄ&#x2026; posĹ&#x201A;uĹźyÄ&#x2021; dwa systemy F500 i F210ETN firmy Omron.

Oba przystosowano do pracy w sieci i wyposaĹźono w porty Ethernet. DziÄ&#x2122;ki nim moĹźliwy jest nie tylko szybki transfer informacji obrazowej, ale rĂłwnieĹź danych kontrolnych i parametrĂłw sterujÄ&#x2026;cych. MoĹźliwa jest takĹźe rejestracja obrazu przez oba systemy w celu jego późniejszej analizy. SÄ&#x2026; one w stanie wspĂłĹ&#x201A;pracowaÄ&#x2021; z dwiema kamerami cyfrowymi, przy czym system F500 przystosowany zostaĹ&#x201A; do wspĂłĹ&#x201A;pracy z kamerami wysokiej rozdzielczoĹ&#x203A;ci (1024 Ă&#x2014; 1024 px). Podobnie jak w przypadku pozostaĹ&#x201A;ych systemĂłw wizyjnych firmy Omron, oba urzÄ&#x2026;dzenia wyposaĹźono w bezpoĹ&#x203A;redni, Ĺ&#x201A;awy w obsĹ&#x201A;udze graficzny interfejs uĹźytkownika (GUI), ktĂłry upraszcza uruchamianie i konfigurowanie systemu. W obu

urzÄ&#x2026;dzeniach zaimplementowano algorytmy umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce rozpoznawanie pisma â&#x20AC;&#x201C; OCR (ang. Optical Character Recognition) oraz narzÄ&#x2122;dzie do wykrywania krawÄ&#x2122;dzi â&#x20AC;&#x201C; EC (ang. Edge Code), ktĂłre pozwala na bardzo dokĹ&#x201A;adnÄ&#x2026; lokalizacjÄ&#x2122; obiektu.

OstatniÄ&#x2026; grupÄ&#x2122; stanowiÄ&#x2026; systemy wizyjne bazujÄ&#x2026;ce na komputerze klasy PC. Jak moĹźna siÄ&#x2122; domyĹ&#x203A;liÄ&#x2021;, systemy te wyróşniajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; najwiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; elastycznoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;, dziÄ&#x2122;ki czemu moĹźna je wykorzystywaÄ&#x2021; w znacznie szerszym zakresie zastosowaĹ&#x201E;. DziÄ&#x2122;ki znacznie wiÄ&#x2122;kszej mocy obliczeniowej, ktĂłrÄ&#x2026; dysponuje komputer, bez problemu moĹźna zaimplementowaÄ&#x2021; nawet najbardziej skomplikowane algorytmy analizy obrazu.

Dodatkowo moĹźliwe jest korzystanie z programĂłw pozwalajÄ&#x2026;cych na obrĂłbkÄ&#x2122; i analizÄ&#x2122; obrazu przez czĹ&#x201A;owieka, dziÄ&#x2122;ki czemu taki system moĹźe mieÄ&#x2021; znacznie szersze spektrum zastosowaĹ&#x201E; niĹź tylko prowadzona w czasie rzeczywistym automatyczna analiza obrazĂłw i podejmowane na jej podstawie przez system automatyki decyzje.

MOĹťLIWOĹ&#x161;CI STEROWANIA NAPÄ&#x2DC;DAMI W systemach automatyki przemysĹ&#x201A;owej systemy wizyjne wykorzystuje siÄ&#x2122; przede wszystkim w dwĂłch obszarach zwiÄ&#x2026;zanych bezpoĹ&#x203A;rednio ze sterowaniem â&#x20AC;&#x201C; wizyjnej kontroli i identyfikacji, w ktĂłrej elementy sÄ&#x2026; klasyfikowane do dalszych operacji pod kÄ&#x2026;tem m.in.

AUTOMATYKA

RYNEK poprawnoĹ&#x203A;ci montaĹźu czy rodzaju wyrobu oraz kontroli poĹ&#x201A;oĹźenia.

W przypadku kontroli i identyfikacji system pomiarowy podaje jedynie informacjÄ&#x2122; zwrotnÄ&#x2026; o tym, czy dany przedmiot speĹ&#x201A;nia ustalone wczeĹ&#x203A;niej zaĹ&#x201A;oĹźenia (odpowiedni kod identyfikacyjny, ksztaĹ&#x201A;t, wielkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; itp.). Na tej podstawie podejmowana jest decyzja co do dziaĹ&#x201A;ania. W zintegrowanych systemach wizyjnych sterownik elementĂłw wizyjnych bardzo czÄ&#x2122;sto wyposaĹźony jest w szereg (nawet kilkadziesiÄ&#x2026;t)

jest moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; tworzenia makropoleceĹ&#x201E; i niestandardowych schematĂłw przebiegu operacji. Coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej standardem staje siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; bezpoĹ&#x203A;redniej wspĂłĹ&#x201A;pracy systemu wizyjnego ze sterownikami PLC. PrzykĹ&#x201A;adem systemĂłw wizyjnych pozwalajÄ&#x2026;cych przesyĹ&#x201A;aÄ&#x2021; dane wprost do sterownika PLC jest rodzina sterownikĂłw GEVA firmy Teledyne DALSA. Najbardziej zaawansowany model â&#x20AC;&#x201C; GEVA-3000, to w peĹ&#x201A;ni funkcjonalny komputer przemysĹ&#x201A;owy bazujÄ&#x2026;cy

% - + N ( 1 "

â&#x20AC;&#x201A;STEROWNIKI W SYSTEMACH WIZYJNYCH POZWALAJÄ&#x201E; TEĹť REALIZOWAÄ&#x2020; FUNKCJÄ&#x2DC; KOMPENSACJI POĹ OĹťENIA W CZASIE RZECZYWISTYM. wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; i wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; cyfrowych pozwalajÄ&#x2026;cych bezpoĹ&#x203A;rednio sterowaÄ&#x2021; napÄ&#x2122;dami (falownikami), stycznikami, elektrozaworami, sygnalizatorami kontrolnymi, sygnaĹ&#x201A;ami akustycznymi itp. DziÄ&#x2122;ki temu moĹźliwe jest podjÄ&#x2122;cie akcji, np. przesuniÄ&#x2122;cie przedmiotu na alternatywnÄ&#x2026; drogÄ&#x2122; transportowÄ&#x2026; czy wyeliminowanie go z dalszej produkcji poprzez skierowanie do pojemnika z brakami produkcyjnymi. W razie powtarzajÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; wad moĹźliwe jest m.in. zasygnalizowanie obsĹ&#x201A;udze problemĂłw dĹşwiÄ&#x2122;kowo i wizyjnie, a nawet zatrzymanie linii produkcyjnej. Warto wspomnieÄ&#x2021;, Ĺźe wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie do Ĺ&#x203A;ledzenia jakoĹ&#x203A;ci produkcji moĹźna wykorzystaÄ&#x2021; dostÄ&#x2122;pne w wielu sterownikach systemĂłw wizyjnych funkcje trendĂłw realizowane w czasie rzeczywistym. PozwalajÄ&#x2026; one na zdefiniowanie wartoĹ&#x203A;ci granicznych oraz alarmĂłw zwiÄ&#x2026;zanych z wystÄ&#x2122;powaniem zbyt duĹźej liczby brakĂłw.

Sterowniki w systemach wizyjnych pozwalajÄ&#x2026; teĹź realizowaÄ&#x2021; funkcjÄ&#x2122; kompensacji poĹ&#x201A;oĹźenia w czasie rzeczywistym. Chodzi tutaj o to, Ĺźeby podczas pomiaru wizyjnego przedmiot znajdowaĹ&#x201A; siÄ&#x2122; w Ĺ&#x203A;ciĹ&#x203A;le okreĹ&#x203A;lonym poĹ&#x201A;oĹźeniu (np. kod na butelce nie byĹ&#x201A; z drugiej strony). Obraz z kamery poddawany jest analizie i w razie wystÄ&#x2026;pienia bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dĂłw w pozycjonowaniu przedmiotu moĹźna skompensowaÄ&#x2021; poĹ&#x201A;oĹźenie poprzez translacjÄ&#x2122;. Przy tworzeniu wĹ&#x201A;asnego systemu wizyjnego przydatna 1-2/2016

na niskonapiÄ&#x2122;ciowym procesorze Intel Core i7 i jest w stanie zarzÄ&#x2026;dzaÄ&#x2021; obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2026; wielu kamer jednoczeĹ&#x203A;nie. W kontrolerze wykorzystano do podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czania kamer szeĹ&#x203A;Ä&#x2021; niezaleĹźnych portĂłw Gibabit Ethernet, dziÄ&#x2122;ki czemu ograniczono do minimum moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; powstawania wÄ&#x2026;skich gardeĹ&#x201A; zwiÄ&#x2026;zanych z jednoczesnym dostarczaniem danych z wielu ĹşrĂłdeĹ&#x201A; sygnaĹ&#x201A;u wizyjnego w przemysĹ&#x201A;owych aplikacjach korzystajÄ&#x2026;cych z wielu kamer jednoczeĹ&#x203A;nie.

Innym systemem wizyjnym dostosowanym do bezpoĹ&#x203A;redniej wspĂłĹ&#x201A;pracy ze sterownikami PLC, kontrolerami ruchu oraz systemami sterowania robotĂłw jest Omron FH. System ten zostaĹ&#x201A; skonstruowany pod kÄ&#x2026;tem wspĂłĹ&#x201A;pracy z wszelkiego typu szybkimi maszynami produkcyjnymi. MoĹźliwoĹ&#x203A;ci te osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;to dziÄ&#x2122;ki zastosowaniu specjalnych algorytmĂłw wizyjnych, czterordzeniowemu procesorowi i szybkiej komunikacji EtherCAT. W ten sposĂłb wszystkie infor-

macje z systemu wizyjnego sÄ&#x2026; przekazywane w czasie rzeczywistym do sterownika PLC lub kontrolera ruchu.

WIZYJNE NAPROWADZANIE MASZYN W zastosowaniach przemysĹ&#x201A;owych kontrola poĹ&#x201A;oĹźenia oparta na przetwarzaniu obrazĂłw jest najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej elementem szerszego zagadnienia zwiÄ&#x2026;zanego z dziedzinÄ&#x2026; widzenia maszynowego (ang. machine vision), a mianowicie wizyjnego naprowadzania maszyn. DziÄ&#x2122;ki temu procesowi moĹźliwe jest uzyskanie geometrycznego, peĹ&#x201A;nego lub czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowego, opisu sceny, a co za tym idzie bezpiecznego planowania i realizowania sterowania ruchem. NajczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej takie widzenie maszynowe realizowane jest w sterowaniu robotami przemysĹ&#x201A;owymi.

WÂ wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci aplikacji przemysĹ&#x201A;owych robot wymaga jednoznacznego

71

RYNEK zdefiniowania swojej pozycji w przestrzeni, zdefiniowania danych o niezmiennym otoczeniu, informacji o pojawieniu się przedmiotu oraz danych o pozycji obiektu, który ma zostać przetworzony przez robota. Innymi słowy warunki pracy robota muszą być ściśle zdefiniowane i niezmienne.

Wyposażenie robota w system wizyjny, który sprzężony jest z jego układem sterującym, umożliwia robotowi pracę w niezdefiniowanym wcześniej środowisku. Niezależnie od tego, w jaki sposób pojawiają się przedmioty czy

czujnika wizyjnego do kontroli cech obiektu podczas jego przetwarzania przez robota przemysłowego. W tego typu aplikacjach kamera może być zamontowana na układzie transportowym, w miejscu montażu produktu oraz – co ma miejsce coraz częściej – na samym ramieniu robota.

Systemy wizyjne rozpoznawania obrazu 3D, w tym specjalne kamery 3D, mogą też posłużyć do dynamicznego wyboru i wyznaczania trajektorii ruchu robota. Dzięki temu ramię robota nie musi poruszać się ściśle

UŻYCIE CZUJNIKÓW WIZYJNYCH W ZASTOSOWANIACH WYKORZYSTUJĄCYCH ROBOTY PRZEMYSŁOWE ZWIĄZANE JEST PRZEDE WSZYSTKIM ZE STOPNIEM SKOMPLIKOWANIA ZADAŃ. przeszkody robot jest w stanie je zidentyfikować, rozpoznać i podjąć decyzje co do dalszego przetwarzania. W przypadku robota mobilnego możliwe staje się przemieszczanie w nieznanym otoczeniu.

Użycie czujników wizyjnych w zastosowaniach wykorzystujących roboty przemysłowe związane jest przede wszystkim ze stopniem skomplikowania zadań. System wizyjny jest bowiem w stanie dostarczyć do systemów sterowania robotem jednoznacznych informacji o aktualnym stanie przetwarzanego przedmiotu lub realizowanego procesu – począwszy od kontroli pobrania, orientacji w przestrzeni, detekcji kolizji, a na odłożeniu czy paletowaniu gotowego wyrobu skończywszy.

Standardowym przykładem integracji robota z urządzeniami wizyjnymi do określenia typu produktu oraz jego pozycji w układzie współrzędnych robota są aplikacje typu pick&place. W tego typu zastosowaniu elementy pobierane są bezpośrednio z transportu i przekazywane do następnego etapu procesu produkcji, a każdy z nich kontrolowany jest przez system wizyjny korzystający z jednej lub kilku kamer. Drugim typem aplikacji jest wykorzystanie systemu lub 72

po uprzednio wyznaczonej przez inżynierów trajektorii, ale ruch ten może być optymalizowany np. względem pojawiających się w przypadkowy sposób – przykładowo ułożonych na taśmie transportowej – przedmiotów. Wizyjne systemy 3D coraz

częściej pojawiają się również w zrobotyzowanych aplikacjach spawalniczych. Wyposażony w nie robot jest wówczas w stanie sam kontrolować powstającą spoinę, a także reagować na nierównomierności szczeliny spawalniczej lub na złe ułożenie spawanych elementów. Może też sam wykrywać położenie otworów czy znaczników na spawanych elementach.

Kamerom i systemom wizyjnym współpracującym z robotami bardzo często towarzyszą różnego rodzaju czujniki, w tym zaawansowane czuj-

niki optyczno-laserowe. Na przykład bardzo często przy realizacji zadań wymagających od robota dużej precyzji działania stosuje się kamery ze skanerami laserowymi. Skanery te pozwalają bowiem precyzyjnie określić objętość, kształt czy rozmiary przetwarzanego przedmiotu na podstawie złożenia profili otrzymanych w trakcie skanowania obiektów laserem. W ten sposób robot dostaje informacje o dokładnym, trójwymiarowym kształcie obiektu. Systemy laserowe lub optyczne współpracujące z systemem wizyjnym mogą też posłużyć m.in. do precyzyjnych pomiarów odległości.

Co ciekawe, w prostszych aplikacjach czujniki laserowe i optyczne w wielu przypadkach mogą z powodzeniem zastąpić system wizyjny wykorzystujący algorytmy wykrywania krawędzi. Czujnik laserowy umieszczony na ramieniu robota skanuje wówczas z określoną rozdzielczością powierzchnię obiektu. Skanowanie trwa do chwili, dopóki nie zostanie zmierzona różnica wysokości większa niż ustalona wcześniej wartość. Wykrycie takiego punktu oznacza znalezienie poszukiwanej krawędzi.

RYNEK

% - ,# 1 " 1 * $

ZASTOSOWANIE PRZEMYSĹ OWYCH SYSTEMĂ&#x201C;W WIZYJNYCH Jak widaÄ&#x2021;, pomiary wizyjne mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; nie tylko narzÄ&#x2122;dziem inspekcyjnym, kontrolujÄ&#x2026;cym jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; produkcji, ale rĂłwnieĹź w duĹźym stopniu pozwalajÄ&#x2026; sterowaÄ&#x2021; produkcjÄ&#x2026;. Dzieje siÄ&#x2122; tak za sprawÄ&#x2026; moĹźliwoĹ&#x203A;ci poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia systemĂłw wizyjnych bezpoĹ&#x203A;rednio ze sterownikami PLC, a takĹźe sterownikami odpowiedzialnymi za realizacjÄ&#x2122; funkcji napÄ&#x2122;dowych. Co waĹźne, w przeciwieĹ&#x201E;stwie do tradycyjnych czujnikĂłw fotoelektrycznych, wykrywajÄ&#x2026;cych jedynie obecnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, czujniki wizyjne potrafiÄ&#x2026; takĹźe analizowaÄ&#x2021; kolor, ksztaĹ&#x201A;t, rozmiar czy pozycjÄ&#x2122; obiektu, ktĂłre to informacje sÄ&#x2026; przydatne w procesie sterowania. Pozwala to takĹźe na objÄ&#x2122;cie polem widzenia szerszego lub, w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od potrzeb, wÄ&#x2122;Ĺźszego obszaru. MoĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zmiany ogniskowej, wĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia oĹ&#x203A;wietlenia oraz pozycji i punktu patrzenia kamery pozwalajÄ&#x2026; objÄ&#x2026;Ä&#x2021; nadzorem caĹ&#x201A;y obszar stanowiska roboczego, gniazda produkcyjnego lub kontrolowanego obszaru linii transportowej. TrĂłjwymiarowe systemy wizyjne umoĹźliwiajÄ&#x2026; zaĹ&#x203A; precyzyjne sterowanie ruchem ramienia robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych.

WspĂłĹ&#x201A;czesne czujniki wizyjne sÄ&#x2026; w stanie komunikowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z kontrolerem lub komputerem za pomocÄ&#x2026; standardowo wykorzystywanych w przemyĹ&#x203A;le magistral komunikacyjnych, takich 1-2/2016

jak np. sieÄ&#x2021; Ethernet. SieciÄ&#x2026; tÄ&#x2026; moĹźna przesyĹ&#x201A;aÄ&#x2021; duĹźe iloĹ&#x203A;ci danych na temat rejestrowanych obiektĂłw wewnÄ&#x2026;trz caĹ&#x201A;ego przedsiÄ&#x2122;biorstwa. Zastosowanie w systemach wizyjnych wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; i wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; cyfrowych z rozszerzonymi moĹźliwoĹ&#x203A;ciami komunikacyjnymi, wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cych np. z kontrolerami wieloosiowymi czy sterownikami PLC, pozwala uĹźytkownikom bez problemu dostosowaÄ&#x2021; system wizyjny do kontroli produkcji czy sterowania dowolnÄ&#x2026; liniÄ&#x2026; produkcyjnÄ&#x2026;.

Niestety systemy wizyjne nie sÄ&#x2026; tanie. Dlatego ich zastosowanie, zwĹ&#x201A;aszcza w systemach sterujÄ&#x2026;cych, musi zostaÄ&#x2021; poprzedzone dokĹ&#x201A;adnÄ&#x2026; analizÄ&#x2026; kosztĂłw, wynikĂłw oraz szacunkami czasu zwrotu inwestycji. Zastosowanie tego typu rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; do sterowania

produkcjÄ&#x2026; jest najbardziej efektywne w produkcji wielkoseryjnej i masowej.

Eliminujemy wĂłwczas moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wystÄ&#x2026;pienia nieplanowanego bĹ&#x201A;Ä&#x2122;du, ktĂłry mĂłgĹ&#x201A; pojawiÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z winy czĹ&#x201A;owieka.

Tak wiÄ&#x2122;c z biznesowego punktu widzenia system wizyjny moĹźe byÄ&#x2021; potraktowany jako zaawansowane technicznie narzÄ&#x2122;dzie do redukcji kosztĂłw.

Tam, gdzie istnieje ryzyko zwiÄ&#x2026;zane z zatrzymaniem caĹ&#x201A;ej linii produkcyjnej lub wrÄ&#x2122;cz unieruchomienia produkcji opĹ&#x201A;aca siÄ&#x2122; korzystaÄ&#x2021; z najbardziej rozbudowanych i najbardziej zaawansowanych systemĂłw wizyjnych, ktĂłre bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; w stanie wyeliminowaÄ&#x2021; pojawiajÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; przypadkowo bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dy. Koszt takiego systemu wykorzystywanego w sterowaniu np. robotami spawalniczymi moĹźe zwrĂłciÄ&#x2021; siÄ&#x2122; juĹź po roku eksploatacji. JeĹźeli system wizyjny ma kontrolowaÄ&#x2021; np. poprawnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; montaĹźu i sterowaÄ&#x2021; liniami transportowymi w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od jakoĹ&#x203A;ci wykonanych elementĂłw, wĂłwczas wystarczÄ&#x2026; proste, tanie i szybko instalowane systemy. W ten sposĂłb zminimalizuje siÄ&#x2122; nie tylko cenÄ&#x2122; samego zakupu sprzÄ&#x2122;tu, ale rĂłwnieĹź koszty prac przygotowawczo-wdroĹźeniowych, uĹ&#x201A;atwi siÄ&#x2122; jego serwis, a jeĹźeli systemy bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; pracowaÄ&#x2021; w podobnych warunkach, Ĺ&#x201A;atwiejsza bÄ&#x2122;dzie rĂłwnieĹź konfiguracja sprzÄ&#x2122;towa stanowiska, jego oprogramowanie oraz samo sterowanie przez system wizyjny elementami wykonawczymi.

! , !

P !

73

RYNEK

NOWY STEROWNIK Z EKRANEM 7Ë?

FIRMY UNITRONICS

S

zeroki panel HMI 800 Ă&#x2014; 480 zostaĹ&#x201A; zaprojektowany w odpowiedzi na duĹźe zapotrzebowanie rynku. Popularny rozmiar pozwala nadaÄ&#x2021; maszynie najnowoczeĹ&#x203A;niejszy wyglÄ&#x2026;d i jednoczeĹ&#x203A;nie wyposaĹźyÄ&#x2021; jÄ&#x2026; w bardzo wydajny sterownik PLC. Wbudowany port Ethernet pozwala na komunikacjÄ&#x2122; z wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; maszyn i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; dostÄ&#x2122;pnych na rynku.

sĹ&#x201A;owe protokoĹ&#x201A;y, takie jak Modbus, DF1 slave, BACnet, J1939, CANopen i inne.

Sterownik jest wyposaĹźony w port Ethernet, port USB do programowania oraz port RS-232/RS-485. Dodatkowo sterownik moĹźna wyposaĹźyÄ&#x2021; w jeszcze jeden port RS-232/RS-485 oraz port CANbus. Wbudowany slot na karty microSD pozwala na zapis danych i tworzenie kopii zapasowej aplikacji.

Sterownik V700 moĹźe siÄ&#x2122; komunikowaÄ&#x2021; z dowolnym urzÄ&#x2026;dzeniem po stworzeniu wĹ&#x201A;asnej ramki komunikacyjnej. BezpoĹ&#x203A;rednie poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie moĹźna uzyskaÄ&#x2021; przez port miniUSB, lub zdalnie uĹźywajÄ&#x2026;c GPRS/GSM oraz

PODSUMOWANIE

URZÄ&#x201E;DZENIA I/O WejĹ&#x203A;cia oraz wyjĹ&#x203A;cia moĹźna dobraÄ&#x2021; w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od wymagaĹ&#x201E; projektu. Konfiguracja obejmuje cyfrowe, analogowe, szybkie wejĹ&#x203A;cia/wyjĹ&#x203A;cia, jak rĂłwnieĹź Pt 100/termopary i pomiar wagi/ciĹ&#x203A;nienia. MogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone bezpoĹ&#x203A;rednio na tylnej obudowie sterownika za pomocÄ&#x2026; jednego z moduĹ&#x201A;Ăłw Snap oraz moduĹ&#x201A;Ăłw na szynÄ&#x2122; DIN przez adapter rozszerzeĹ&#x201E; lokalnych lub zdalnych na odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; 1 km. Vision V700 jest opĹ&#x201A;acalnym rozwiÄ&#x2026;zaniem dla aplikacji do 1000 punktĂłw wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

KOMUNIKACJA Komunikacja jest realizowana przez Ethernet, sieci komĂłrkowe oraz przemy74

lub zdalnie, za pomocÄ&#x2026; bezpĹ&#x201A;atnej aplikacji Remote Operator, ktĂłra wyĹ&#x203A;wietla dane, kolorowe wykresy oraz przyciÄ&#x2026;gajÄ&#x2026;ce uwagÄ&#x2122; ekrany alarmowe. PĹ&#x201A;aski panel i stopieĹ&#x201E; ochrony IP66 sprawiajÄ&#x2026;, Ĺźe Vision V700 Ĺ&#x203A;wietnie nadaje siÄ&#x2122; dla przemysĹ&#x201A;u spoĹźywczego i farmaceutycznego oraz wszÄ&#x2122;dzie tam, gdzie wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; duĹźe zapylenie, Ĺ&#x203A;cieranie lub inne szkodliwe warunki.

Producenci maszyn zyskujÄ&#x2026; na intuicyjnym i darmowym oprogramowaniu VisiLogic, ktĂłre pozwala na szybkÄ&#x2026; konfiguracjÄ&#x2122; sprzÄ&#x2122;tu, programowanie aplikacji oraz projektowanie ekranĂłw HMI. Biblioteka blokĂłw funkcyjnych z opcjÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x17E;przeciÄ&#x2026;gnij i upuĹ&#x203A;Ä&#x2021;â&#x20AC;? pozwala na realizacjÄ&#x2122; zĹ&#x201A;oĹźonych zadaĹ&#x201E; sterowania, jak np. regulacja PID. DostÄ&#x2122;pna jest rĂłwnieĹź bogata biblioteka obrazĂłw przemysĹ&#x201A;owych.

innych sieci IP w celu pobierania danych lub wgrania programu do sterownika. KolejnÄ&#x2026; waĹźnÄ&#x2026; zaletÄ&#x2026; jest moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; powiadomienia operatora urzÄ&#x2026;dzenia o wystÄ&#x2026;pieniu nietypowej sytuacji poprzez wiadomoĹ&#x203A;Ä&#x2021; e-mail lub SMS. UmoĹźliwia to zdalne zarzÄ&#x2026;dzanie w czasie rzeczywistym.

FUNKCJONALNOĹ&#x161;Ä&#x2020; Opcje wyĹ&#x203A;wietlania sÄ&#x2026; praktycznie nieograniczone. Operator maszyny komunikuje siÄ&#x2122; bezpoĹ&#x203A;rednio z aplikacjÄ&#x2026; przez rezystancyjny ekran dotykowy P R O M O C J A

Unitronics jest pionierem w produkcji i projektowaniu sterownikĂłw PLC zintegrowanych z panelami HMI oraz wbudowanymi wejĹ&#x203A;ciami i wyjĹ&#x203A;ciami. WytrzymaĹ&#x201A;e serie sterownikĂłw PLC speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026; róşnego rodzaju wymagania. Jedno intuicyjne oprogramowanie do tworzenia caĹ&#x201A;ej aplikacji oraz najlepsze w swojej klasie wsparcie techniczne przez grono ekspertĂłw z Polski i z zagranicy jest caĹ&#x201A;kowicie bezpĹ&#x201A;atne. & \ J#

ELMARK AUTOMATYKA Sp. z o.o.

- B # ( ' 0; 324302 . ' ( 4.

- >> 008 0: 80 % >> 008 0: 8; 4# # < # - #- (((- # - #-

AUTOMATYKA

- # ! # *

# ' '* ( )A ( ' A J ( ( S (* # S033- S S0334 >3+Q ( & " ' ( * ' 0Â&#x152; * (*# (*# # #- V ( ( )/FW(*)/F ) * ( ' 4 E / (*# N ) - . '* ( ) *# 'A ' ' ' A A J-

RYNEK

ENKODERY, CZUJNIKI LINKOWE I INKLINOMETRY PRODUKOWANE W SĹ UBICACH Firma Posital Fraba to znany producent czujnikĂłw pozycjonu)A * =1 ) ( 6 * = # * =71 ' ) ( (* = 6 ( (* =7 ' # trĂłw. Od 2007 r. czujniki ofero( ' ' G #J & ( A ( ' ' ( = ( ( )- #Marcin Prokopiak

Enkodery IXARC z interfejsem Fieldbus 6& G 1 "!B 1 "!B @ 1 $ [ B 1 ! Q5:8:1 @ 7

76

I

nformatyczny system ERP, wdroĹźony w fabryce, Ĺ&#x203A;ledzi proces produkcji kaĹźdego czujnika od momentu zĹ&#x201A;oĹźenia zamĂłwienia, poprzez montaĹź i testy urzÄ&#x2026;dzenia, aş do wysyĹ&#x201A;ki sprzÄ&#x2122;tu.

Nowatorskie podejĹ&#x203A;cie w zakresie zarzÄ&#x2026;dzania fabrykÄ&#x2026; pozwala na realizacjÄ&#x2122; standardowych zamĂłwieĹ&#x201E; w ciÄ&#x2026;gu zaledwie piÄ&#x2122;ciu dni roboczych.

IXARC: ENKODERY ABSOLUTNE, OPTYCZNE I MAGNETYCZNE Firma Posital Fraba zaprojektowaĹ&#x201A;a pierwszy enkoder absolutny juĹź w 1963 r. ByĹ&#x201A; to jeden z pierwszych tego typu czujnikĂłw w Europie i na Ĺ&#x203A;wiecie.

W tej chwili oferta enkoderĂłw absolutnych firmy obejmuje ponad 300 000 wariantĂłw wykonania czujnikĂłw. RóşniÄ&#x2026; siÄ&#x2122; one mechanikÄ&#x2026; (typ i wymiar koĹ&#x201A;nierza, typ przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza elektrycznego, materiaĹ&#x201A; obudowy itd.), rozdzielczoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; i liczbÄ&#x2026; obrotĂłw (enkodery jedno- i wieloobrotowe) oraz standardem wyjĹ&#x203A;cia (interfejsem). Posital Fraba rozwija rĂłwnolegle dwie technologie pomiarĂłw pozycji w enkoderach: optycznÄ&#x2026; oraz

* @Â&#x2018;! " ' % ) # = ' ( N ' #* (* = 6 = B W@&1 & ( 1 = "!

1 & G 1 "&7

P R O M O C J A

magnetycznÄ&#x2026;. Oba rozwiÄ&#x2026;zania Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czy jedna istotna cecha â&#x20AC;&#x201C; pomiar liczby obrotĂłw (w enkoderach wieloobrotowych) nie wymaga zasilania bateryjnego!

IXARC: ENKODERY ABSOLUTNE Z INTERFEJSEM SIECIOWYM â&#x20AC;&#x201C; FIELDBUS Sieci Fieldbus zostaĹ&#x201A;y opracowane z myĹ&#x203A;lÄ&#x2026; o zastosowaniu w pojazdach, stanowiskach roboczych i ogĂłlnie rozumianej automatyce przemysĹ&#x201A;owej. Stosowane sÄ&#x2026; w transporterach, zakĹ&#x201A;adach przemysĹ&#x201A;owych, sprzÄ&#x2122;cie mobilnym, urzÄ&#x2026;dzeniach medycznych, turbinach wiatrowych i panelach sĹ&#x201A;onecznych. Sieci tego typu oparte sÄ&#x2026; na topologii szynowej (magistrali), co znacznie zmniejsza liczbÄ&#x2122; potrzebnych przewodĂłw w przypadku poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia wielu urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;.

IXARC: ENKODERY ABSOLUTNE Z INTERFEJSEM SIECIOWYM â&#x20AC;&#x201C; ETHERNET PRZEMYSĹ OWY ChoÄ&#x2021; dzieli czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; nazwy i podstawowÄ&#x2026; ideÄ&#x2122; z â&#x20AC;&#x17E;biurowÄ&#x2026;â&#x20AC;? wersjÄ&#x2026; Ethernetu, wersja przemysĹ&#x201A;owa stosowana jest w Ĺ&#x203A;rodowisku specjalistycznego sprzÄ&#x2122;tu i oprogramowania, co wymusza na niej zwiÄ&#x2122;kszonÄ&#x2026; niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; oraz wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. W razie potrzeby moĹźna te dwie sieci poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021;, co pozwala uproĹ&#x203A;ciÄ&#x2021; i ujednoliciÄ&#x2021; zadania produkcyjne, inwentaryzacyjne oraz nadzorcze.

Jest to najbardziej dynamicznie rozwijajÄ&#x2026;ca siÄ&#x2122; grupa enkoderĂłw absolutnych. Wynika to z faktu, Ĺźe Ethernet przemysĹ&#x201A;owy staje siÄ&#x2122; coraz bardziej AUTOMATYKA

RYNEK

Fot. Posital Fraba

B ( * # * ' ' % ) # & G = "!

popularny wĹ&#x203A;rĂłd producentĂłw oraz integratorĂłw automatyki. Przy nowych projektach siÄ&#x2122;gajÄ&#x2026; oni po rozwiÄ&#x2026;zania, ktĂłre czÄ&#x2122;sto zastÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; wczeĹ&#x203A;niej opisany interfejs Fieldbus. W tym miejscu warto wspomnieÄ&#x2021; o nowoĹ&#x203A;ciach w portfolio firmy Posital Fraba. W minionym roku wprowadzono do oferty enkodery magnetyczne drugiej generacji o rozdzielczoĹ&#x203A;ci do 16 bitĂłw z interfejsem Profinet oraz EtherCAT. Czujniki te bÄ&#x2122;dzie moĹźna obejrzeÄ&#x2021;

* ' % ) # @1 ( *# ' (*#

podczas tegorocznej edycji targów Automaticon w Warszawie na stoisku firmy Posital Fraba.

IXARC: ENKODERY ABSOLUTNE Z INTERFEJSEM SZEREGOWYM, RĂ&#x201C;WNOLEGĹ YM I ANALOGOWYM Enkodery z interfejsem SSI charakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; dobrÄ&#x2026; prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; przesyĹ&#x201A;a-

nia danych, wysokÄ&#x2026; rozdzielczoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;, prostotÄ&#x2026; podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia oraz zapewniajÄ&#x2026; niezawodnÄ&#x2026; komunikacjÄ&#x2122; nawet przy znacznych odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ciach. Interfejs analogowy w enkoderach absolutnych to najprostsze rozwiÄ&#x2026;zanie z punktu widzenia implementacji. Czujniki z wyjĹ&#x203A;ciem napiÄ&#x2122;ciowym lub prÄ&#x2026;dowym (z opcjÄ&#x2026; skalowania wyjĹ&#x203A;cia w trakcie instalacji) sÄ&#x2026; rozwiÄ&#x2026;zaniem ekonomicznym, dlatego teĹź bardzo chÄ&#x2122;tnie stosuje siÄ&#x2122; je w róşnych aplikacjach R E K L A M A

1-2/2016

77

RYNEK przy ograniczonym budĹźecie. NaleĹźy zaznaczyÄ&#x2021;, Ĺźe interfejs ten jest dostÄ&#x2122;pny wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie w enkoderach wykonanych w technologii magnetycznej.

Natomiast enkodery z wyjĹ&#x203A;ciem rĂłwnolegĹ&#x201A;ym to coraz rzadziej spotykane rozwiÄ&#x2026;zanie. Warto jednak o tych czujnikach wspomnieÄ&#x2021;, poniewaĹź dziaĹ&#x201A;y utrzymania ruchu w wielu zakĹ&#x201A;adach caĹ&#x201A;y czas po nie siÄ&#x2122;gajÄ&#x2026; w celu serwisowania starszych maszyn.

IXARC: PROGRAMOWALNE ENKODERY INKREMENTALNE W 2014 r. oferta firmy Posital Fraba zostaĹ&#x201A;a poszerzona o nowÄ&#x2026; grupÄ&#x2122; enkoderĂłw â&#x20AC;&#x201C; magnetyczne enkodery inkrementalne. Ich rozdzielczoĹ&#x203A;Ä&#x2021; (liczba impulsĂłw przypadajÄ&#x2026;ca na jeden obrĂłt) oraz standard wyjĹ&#x203A;cia i zasilanie byĹ&#x201A;y programowane w fabryce w SĹ&#x201A;ubicach, bez moĹźliwoĹ&#x203A;ci zmiany tych parametrĂłw przez uĹźytkownika.

W 2015 r. to siÄ&#x2122; zmieniĹ&#x201A;o. Wszystkie oferowane w tej chwili enkodery inkrementalne Posital Fraba dajÄ&#x2026; uĹźytkownikowi moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zmiany parametrĂłw (rozdzielczoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, standard wyjĹ&#x203A;cia, zasilanie, kierunek zliczania) w dowolnym momencie, przy uĹźyciu dedykowanego programatora UBIFAST. Warto zaznaczyÄ&#x2021;, Ĺźe czujniki Posital Fraba o wymiarze koĹ&#x201A;nierza ø36 mm to najmniejsze programowalne enkodery inkrementalne na rynku. W ofercie dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; rĂłwnieĹź enkodery o bardziej standardowych wymiarach, czyli m.in. ø58 mm. Ĺ Ä&#x2026;cznie w portfolio znajduje siÄ&#x2122; ponad 8000 wariantĂłw wykonania tych czujnikĂłw.

LINARIX: CZUJNIKI LINKOWE DROGI (ENKODERY LINKOWE) W czujnikach linkowych drogi Posital Fraba elementem pomiarowym nie jest potencjometr, a enkoder absolutny (optyczny lub magnetyczny). ZaletÄ&#x2026; tego rozwiÄ&#x2026;zania sÄ&#x2026; lepsze parametry pomiarĂłw, a takĹźe zdecydowanie dĹ&#x201A;uĹźsza ĹźywotnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. W czujnikach LINARIX mechanizm linkowy oraz enkoder dobierany jest w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od aplikacji.

Daje to duĹźÄ&#x2026; elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przy wyborze najlepszego rozwiÄ&#x2026;zania. Czujniki linko78

& # ( * # @Â&#x2018;! " ' # # +@ !

"' ) ( @B! @Â&#x2018;

@ # * @ @Â&#x2018;

we Posital Fraba dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; w zakresie od 1 m nawet do 50 m. UrzÄ&#x2026;dzenia te wspierajÄ&#x2026; wszystkie interfejsy wymienione w tym artykule przy okazji omawiania enkoderĂłw absolutnych. W konfiguratorze dostÄ&#x2122;pnym na stronie firmy (www.posital.pl) mamy moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wyboru odpowiedniego czujnika z ponad 30 000 dostÄ&#x2122;pnych modeli.

TILTIX: INKLINOMETRY (POCHYĹ OMIERZE) DokĹ&#x201A;adny pomiar kÄ&#x2026;ta nachylenia w poziomie lub wychylenia w pionie jest bardzo waĹźny dla zapewnienia bezpieczeĹ&#x201E;stwa w wielu systemach sterowania. Inklinometry pozwalajÄ&#x2026;

w prosty i sprawny sposĂłb monitorowaÄ&#x2021; ustawienie obiektu w przestrzeni, bez koniecznoĹ&#x203A;ci stosowania poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; mechanicznych (np. sprzÄ&#x2122;gieĹ&#x201A; koniecznych przy enkoderach) z zewnÄ&#x2122;trznymi elementami. Inklinometry (pochyĹ&#x201A;omierze) firmy Posital Fraba wykonywane sÄ&#x2026; w dwĂłch róşnych technologiach: dynamicznej technologii MEMS oraz precyzyjnej technologii z pĹ&#x201A;ynem elektrolitycznym. Czujniki pozwalajÄ&#x2026; na pomiar wychylenia od pionu wokĂłĹ&#x201A; dwĂłch osi (dotyczy obu czujnikĂłw) lub tylko wokĂłĹ&#x201A; jednej osi (czujniki MEMS).

Czujniki MEMS charaktryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; szerokim zakresem pomiarowym wokĂłĹ&#x201A; dwĂłch osi (maksymalny zakres to ¹80°) lub wokĂłĹ&#x201A; jednej osi (maksymalny zakres to 0â&#x20AC;&#x201C;360°) i rozdzielczoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; na poziomie do 0,01°. UrzÄ&#x2026;dzenia te dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; z interfejsami analogowymi (sygnaĹ&#x201A; napiÄ&#x2122;ciowy lub prÄ&#x2026;dowy), CANopen, DeviceNet, SAE J1939, Modbus RTU, RS-232.

Inklinometry z pĹ&#x201A;ynem elektrolitycznym pozwalajÄ&#x2026; na pomiar w wÄ&#x2122;Ĺźszym zakresie wokĂłĹ&#x201A; dwĂłch osi (maksymalny zakres: Âą30°) z wyĹźszÄ&#x2026; rozdzielczoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; (do 0,001°). Czujniki tego typu dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; z interfejsem analogowym (sygnaĹ&#x201A; napiÄ&#x2122;ciowy lub prÄ&#x2026;dowy), CANopen, RS-232, PWM lub z wyjĹ&#x203A;ciami cyfrowymi (dwa wyjĹ&#x203A;cia tranzystorowe).

PREZENTACJA PRODUKTĂ&#x201C;W Opisane w artykule czujniki pozycjonujÄ&#x2026;ce zostanÄ&#x2026; zaprezentowane podczas tegorocznej edycji targĂłw Automaticon, ktĂłre odbÄ&#x2122;dÄ&#x2026; siÄ&#x2122; od 1 do 4 marca 2016 r. w Warszawskim Centrum Expo XXI. Firma Posital Fraba zaprasza na swoje stoisko: hala 1, stoisko D-32.

Partnerem handlowym Posital Fraba w Polsce jest firma AP Automatyka s.c. â&#x20AC;&#x201C; www.apautomatyka.pl tel. 67 357 10 80, e-mail: biuro@apautomatyka.pl.

Marcin Prokopiak

POSITAL FRABA , - & ' #* ( >91;:4533 - :2 055 0; 50 e-mail: prokopiak@posital.com.pl www.posital.com.pl

AUTOMATYKA

RYNEK

PRODUKCJA

W STREFACH CZYSTYCH

CERTYFIKOWANE URZÄ&#x201E;DZENIA SCHUNK Produkcja w strefach czystych ) J ( ' = 1 (*# ( *# ' ' ' ) * *) - . ( ' ' ( * G # "I B ' ' ' ( )A % J ( ' *G # ( ' )A *# # E ( /F ' ( ( # ' ' = '* * =-

Fot. 2. "=(* . Â&#x192; ( ) *

S

Fot. 1. , * =(* &Â&#x192; &Â&#x192;B4 ' # (*

80

urowe regulacje dotyczÄ&#x2026;ce higieny produkcji oraz coraz wiÄ&#x2122;kszy nacisk na doskonaĹ&#x201A;Ä&#x2026; jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; produktĂłw wymagajÄ&#x2026; stosowania pomieszczeĹ&#x201E; czystych. Liczba produktĂłw, ktĂłre muszÄ&#x2026; byÄ&#x2021; wytwarzane lub przetwarzane w czystych warunkach stale siÄ&#x2122; zwiÄ&#x2122;ksza, a powszechna miniaturyzacja i rosnÄ&#x2026;ce wymagania odnoĹ&#x203A;nie jakoĹ&#x203A;ci produkowanych czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci, chemikaliĂłw, lekĂłw i şywnoĹ&#x203A;ci sprawiajÄ&#x2026;, Ĺźe niezbÄ&#x2122;dna staje siÄ&#x2122; regularna, Ĺ&#x203A;cisĹ&#x201A;a kontrola warunkĂłw otoczenia podczas produkcji oraz zmniejszenie iloĹ&#x203A;ci i wielkoĹ&#x203A;ci ziaren pyĹ&#x201A;owych w powietrzu. Aby sprostaÄ&#x2021; oczekiwaniom klientĂłw, firma SCHUNK wprowadziĹ&#x201A;a do swojej oferty caĹ&#x201A;y wachlarz produktĂłw z certyfikatami potwierdzajÄ&#x2026;cymi moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ich zastosowania w pomieszczeniach czystych.

P R O M O C J A

SZEROKI WACHLARZ ZADAĹ&#x192; MANIPULACYJNYCH W ofercie znalazĹ&#x201A; siÄ&#x2122; bogaty asortyment komponentĂłw do róşnorodnych zadaĹ&#x201E; manipulacyjnych, zarĂłwno do chwytania, obracania, jak teĹź do transportu liniowego. OprĂłcz pojedynczych pozycji z oferty SCHUNK, certyfikaty posiadajÄ&#x2026; caĹ&#x201A;e serie produktĂłw, m.in. typoszeregi pneumatycznych chwytakĂłw PGN-plus, DPG-plus i MPG, trĂłjpalczastych chwytakĂłw centrycznych PZN-plus, DPZ-plus i MPZ oraz moduĹ&#x201A;y obrotowe SRU (fot. 1) i liniowe LM i KLM.

JAKOĹ&#x161;Ä&#x2020; POTWIERDZONA CERTYFIKATEM Wymienione produkty uzyskaĹ&#x201A;y certyfikat potwierdzajÄ&#x2026;cy moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zastosowania w pomieszczeniach klasy 5 wedĹ&#x201A;ug ISO 14644-1. WyposaĹźony w osĹ&#x201A;onÄ&#x2122; chwytak typoszeregu PGN-plus speĹ&#x201A;nia wymagania klasy 2, a higieniczny chwytak typu LMG 44 odpowiada standardom klasy 1.

AUTOMATYKA

RYNEK W przypadku przyznania certyfikatu caĹ&#x201A;emu typoszeregowi, uzyskiwaĹ&#x201A; on oznaczenie klasy czystoĹ&#x203A;ci wedĹ&#x201A;ug produktu z najwiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; emisjÄ&#x2026;. W zwiÄ&#x2026;zku z tym produkty tego typoszeregu o mniejszych wymiarach, ktĂłre automatycznie emitujÄ&#x2026; mniej czÄ&#x2026;stek niĹź duĹźe, charakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; czÄ&#x2122;sto wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; czystoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; niĹź wskazana przez certyfikat.

Certyfikacja produktĂłw SCHUNK jest Ĺ&#x203A;ciĹ&#x203A;le zwiÄ&#x2026;zana z odpowiedziÄ&#x2026; firmy na potrzeby rynku i wymagania najróşniejszych gaĹ&#x201A;Ä&#x2122;zi przemysĹ&#x201A;u. Coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej i szerzej poruszany temat wyposaĹźenia pomieszczeĹ&#x201E; czystych byĹ&#x201A; impulsem do rozszerzenia oferty o tego typu rozwiÄ&#x2026;zania. Jednym z waĹźniejszych celĂłw konsekwentnie prowadzonej polityki SCHUNK jest rozbudowa asortymentu o pozycje optymalnie dostosowane do potrzeb klientĂłw. Certyfikowane produkty firmy SCHUNK juĹź od dawna znajdujÄ&#x2026; wielorakie zastosowanie, m.in. w przemyĹ&#x203A;le farmaceutycznym, technice medycznej, w mikromontaĹźu oraz w produkcji spoĹźywczej.

RóşnorodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; tych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; pokazuje wielkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zapotrzebowania na urzÄ&#x2026;dzenia do pomieszczeĹ&#x201E; czystych oraz bogactwo oferty SCHUNK.

Fot. 3. "I B % ) ' ( = ' (* = # ( # E = (

PRZYKĹ ADY ZASTOSOWAĹ&#x192; BRANĹťA MOTORYZACYJNA Temat: chwytanie i obracanie pĂłl odkĹ&#x201A;adczych z elementami.

RozwiÄ&#x2026;zanie SCHUNK: obsĹ&#x201A;uga pĂłl odkĹ&#x201A;adczych za pomocÄ&#x2026; standardowych komponentĂłw SCHUNK. Zastosowanie moduĹ&#x201A;u obrotowego SRU oraz bardzo precyzyjnego chwytaka PGN-plus gwarantuje ekonomiczne rozwiÄ&#x2026;zanie, dziÄ&#x2122;ki aplikacji ze sprawdzonych, niezawodnych moduĹ&#x201A;Ăłw standardowych.

- "I B

BRANĹťA SPOĹťYWCZA Temat: chwytanie kawaĹ&#x201A;kĂłw miÄ&#x2122;sa o wadze do 6 kg.

RozwiÄ&#x2026;zanie SCHUNK: zastosowanie dwĂłch chwytakĂłw spoĹźywczych LMG 64 na pĹ&#x201A;ycie Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026;cej ze stali szlachetnej i specjalnymi palcami.

Zintegrowana sprÄ&#x2122;Ĺźyna zapewnia utrzymanie siĹ&#x201A;y chwytu przy spadku ciĹ&#x203A;nienia. Za kontrolÄ&#x2122; poĹ&#x201A;oĹźeĹ&#x201E; koĹ&#x201E;co1-2/2016

Fot. 4. E E* * =

wych odpowiedzialne sÄ&#x2026;Â czujniki magnetyczne (fot. 5).

TECHNIKA MEDYCZNA Temat: wymagajÄ&#x2026;ce, precyzyjne procesy montaĹźowe â&#x20AC;&#x201C; montaĹź kaniul doĹźylnych.

RozwiÄ&#x2026;zanie SCHUNK: Zastosowanie wieloosiowego inteligentnego systemu manipulacyjnego firmy SCHUNK w poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu z chwytakami serii PGN-plus, MPG i EGN. StopieĹ&#x201E; ochrony uszczelnienia prowadnic systemu wynosi IP51, a gĹ&#x201A;adkie powierzchnie zewnÄ&#x2122;trzne zamkniÄ&#x2122;tej obudowy moĹźna Ĺ&#x201A;atwo utrzymaÄ&#x2021; w czystoĹ&#x203A;ci. CaĹ&#x201A;e okablowanie osi X i Y zostaĹ&#x201A;o przeprowadzone wewnÄ&#x2026;trz systemu, dziÄ&#x2122;ki czemu moĹźna go zastosowaÄ&#x2021; w pomieszczeniach czystych (fot. 4).

Fot. 5. "=(* # J

SCHUNK INTEC Sp. z o.o.

- & ( 93!1 324233 & ' - >> 0>; >2 331 % >> 0>; >2 >2 4# % < - = - # (((- - = - #

81

RYNEK

JESTEĹ&#x161; GOTOWY NA ECODESIGN? KRYTERIA DOBORU NAPÄ&#x2DC;DU ELEKTRYCZNEGO Dyrektywa Ecodesign to zbiĂłr ' ( / )A * = (*# * 'A ( '* = ( '( A' * = ' A ( = *( *#1 # *) *# ' #* (*# ( ) -

D

STANDARDY KLASYFIKACJI

yrektywa Ecodesign promuje poprawÄ&#x2122; efektywnoĹ&#x203A;ci energetycznej dla wielu urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, w tym takĹźe napÄ&#x2122;dĂłw elektrycznych.

W 2011 r. Unia Europejska wprowadziĹ&#x201A;a minimalne wymagania w zakresie sprawnoĹ&#x203A;ci silnikĂłw prÄ&#x2026;du przemiennego. Dyrektywa Ecodesign ustanawia ramy prawne okreĹ&#x203A;lajÄ&#x2026;ce wymagania dla wszystkich produktĂłw zwiÄ&#x2026;zanych z energiÄ&#x2026; i potencjaĹ&#x201A;em do jej oszczÄ&#x2122;dzania w odniesieniu do krajowych, handlowych i przemysĹ&#x201A;owych sektorĂłw w caĹ&#x201A;ej Europie.

Dyrektywa Ecodesign zwana jest takĹźe ErP, od jej peĹ&#x201A;nego tytuĹ&#x201A;u: Ecodesign Directive for Energy Related Products (ErP) 2009/125/ EC, czyli dyrektywa ustanawiajÄ&#x2026;ca ogĂłlne zasady ustalania wymogĂłw dotyczÄ&#x2026;cych â&#x20AC;&#x17E;ekoprojektowaniaâ&#x20AC;? dla produktĂłw zwiÄ&#x2026;zanych z energiÄ&#x2026;. ZastÄ&#x2026;piĹ&#x201A;a ona DyrektywÄ&#x2122; EuP (Energy Using Products).

Na podstawie dyrektywy powstaĹ&#x201A; szereg rozporzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, w tym znane rozporzÄ&#x2026;dzenie okreĹ&#x203A;lajÄ&#x2026;ce wymagania dotyczÄ&#x2026;ce minimalnych standardĂłw efektywnoĹ&#x203A;ci (ang. Minimum Efficiency Performance Standards â&#x20AC;&#x201C; MEPS).

Róşne przepisy dotyczÄ&#x2026;ce efektywnoĹ&#x203A;ci energetycznej na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie sÄ&#x2026; czÄ&#x2122;sto oparte na tych samych standardach technicznych. Róşnice miÄ&#x2122;dzy poszczegĂłlnymi krajami czy regionami dotyczÄ&#x2026; jedynie czasu wprowadzenia i wymaganego poziomu sprawnoĹ&#x203A;ci (IE2, IE3 itp.). Wymogi dotyczÄ&#x2026;ce dyrektywy Ecodesign, ktĂłre sÄ&#x2026; ustanowione i dotyczÄ&#x2026; Unii Europejskiej, moĹźna Ĺ&#x201A;atwo porĂłwnaÄ&#x2021; z podobnymi inicjatywami w Ameryce PĂłĹ&#x201A;nocnej i Australii.

WczeĹ&#x203A;niej wspomniane juĹź minimalne wymagania wydajnoĹ&#x203A;ci dla silnikĂłw (MEPS) sÄ&#x2026;Â okreĹ&#x203A;lone przez prawo.

DATA WPROWADZENIA

MEPS W EUROPIE

DOTYCZY

ZAKRES MOCY

16.06.2011 r.

IE2

silniki

0,75â&#x20AC;&#x201C;375 kW

IE2

silniki

0,75â&#x20AC;&#x201C;7,5Â kW

01.01.2015 r.

IE3 lub IE2 + przetwornice czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci IE3 lub IE2 + przetwornice czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci

silniki

7,5â&#x20AC;&#x201C;375 kW

silniki

0,75â&#x20AC;&#x201C;7,5Â kW

01.01.2017 r.

2018 r.

IE1 (oczekiwane)

Przetwornice czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci

Tab. I # # ( E ' ( ( = >355H>350

82

P R O M O C J A

AUTOMATYKA

RYNEK RozporzÄ&#x2026;dzenie Komisji 640/2009 UE okreĹ&#x203A;la minimalnÄ&#x2026; klasÄ&#x2122; efektywnoĹ&#x203A;ci dla zdefiniowanej grupy silnikĂłw. Na poczÄ&#x2026;tku 2014 r. rozszerzono zakres dodatkowÄ&#x2026; zmianÄ&#x2026; 4/2014.

- $ % &

KLASYFIKACJA SILNIKĂ&#x201C;W ORAZ PRZETWORNIC CZÄ&#x2DC;STOTLIWOĹ&#x161;CI Jak pokazano w tabeli, wymogi odnoĹ&#x203A;nie silnikĂłw sÄ&#x2026; jasno okreĹ&#x203A;lone i obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026; praktycznie od piÄ&#x2122;ciu lat. Z poczÄ&#x2026;tkiem zeszĹ&#x201A;ego roku zostaĹ&#x201A;y one jeszcze bardziej zaostrzone w zakresie 7,5â&#x20AC;&#x201C;375 kW. W praktyce oznacza to, Ĺźe kaĹźdy nowo kupowany i instalowany silnik z tego zakresu mocy powinien byÄ&#x2021; albo w klasie IE3 albo IE2, ale wspĂłĹ&#x201A;pracowaÄ&#x2021; z przetwornicÄ&#x2026; czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci. Norma EN 60034-30-1 okreĹ&#x203A;la dla silnikĂłw klasy efektywnoĹ&#x203A;ci IE1â&#x20AC;&#x201C;IE4. W rozporzÄ&#x2026;dzeniu UE obecnie wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; tylko klasy IE1â&#x20AC;&#x201C; IE3. Wymagania dotyczÄ&#x2026;ce minimalnej sprawnoĹ&#x203A;ci i wydajnoĹ&#x203A;ci odnoszÄ&#x2026; siÄ&#x2122; do wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci silnikĂłw speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;cych m.in. poniĹźsze kryteria: â&#x2C6;&#x2019; praca ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;a S1 lub praca przerywana S3 z zaĹ&#x201A;oĹźonym czasem pracy >80 %, â&#x2C6;&#x2019; 2â&#x20AC;&#x201C;6 biegunĂłw, â&#x2C6;&#x2019; zakres mocy 0,75â&#x20AC;&#x201C;375 kW, â&#x2C6;&#x2019; napiÄ&#x2122;cie znamionowe do 1000 V. NowoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; jest, Ĺźe dyrektywa Ecodesign promuje poprawÄ&#x2122; efektywnoĹ&#x203A;ci energetycznej w odniesieniu nie tylko do silnikĂłw elektrycznych, ale takĹźe do przetwornic czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci.

Podobnie do klasyfikacji IE dla silnikĂłw, norma EN 50598-2 wprowadza rĂłwnieĹź klasy IE dla przemiennikĂłw czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci.

Klasy IE dla przetwornic dotyczÄ&#x2026;: â&#x2C6;&#x2019; zakresu mocy od 0,12â&#x20AC;&#x201C;1000 kW, â&#x2C6;&#x2019; napiÄ&#x2122;cia znamionowego 100â&#x20AC;&#x201C;1000 V, â&#x2C6;&#x2019; systemĂłw jednoosiowych AC/AC. Straty obliczane sÄ&#x2026; przy 90 % czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci i 100 % momencie obciÄ&#x2026;Ĺźenia. Pomiarom podlegajÄ&#x2026; standardowe urzÄ&#x2026;dzenia, nie przewiduje siÄ&#x2122; specjalnych trybĂłw testowych, a pomiar dotyczy takĹźe wbudowanych elementĂłw, takich jak filtry RFI, sterowniki czy opcje. Co waĹźne, straty dla urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; dodatkowych niewbudowanych, takich jak: zewnÄ&#x2122;trzne filtry 1-2/2016

Straty wzglÄ&#x2122;dem wartoĹ&#x203A;ci odniesienia (IE1)

IE5 IE4 IE3 IE2 IE1

Straty wzglÄ&#x2122;dem wartoĹ&#x203A;ci odniesienia (IES1)

(Planowane)

IE2 SprawnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; super premium SprawnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; premium

75 %

IE1

SprawnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wysoka

SprawnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; standardowa

Silnik EN 60034-30-1 100 % prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci silnika i 100 % momencie

IES2 80 %

IES1 120 %

125 %

IES0

IE0

Przetwornica czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci EN 50598-2

Silnik napÄ&#x2122;dzany przez przetwornicÄ&#x2122; czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci

przy 90 % czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci silnika i 100 % natÄ&#x2122;Ĺźeniu

przy 100 % prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci silnika i 100 % momencie

Rys. 1. *G ) % *( / * ' ) (1 ' ( 'J ( / ' ( H ' ( 'J ( / (* )A ' # * *(*

RFI, opcje etc., nie sÄ&#x2026; uwzglÄ&#x2122;dniane w klasyfikacji IE. MuszÄ&#x2026; byÄ&#x2021; natomiast podawane w dokumentacji, jeĹ&#x203A;li sÄ&#x2026; wiÄ&#x2122;ksze niĹź 0,1 % mocy przetwornicy czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci i wynoszÄ&#x2026; wiÄ&#x2122;cej niĹź 5 W caĹ&#x201A;kowicie. Jest to szczegĂłlnie waĹźne z punktu widzenia klienta, ktĂłry bez takich informacji mĂłgĹ&#x201A;by oceniÄ&#x2021; dwie w sumie róşne przetwornice czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci jako takie same i kierowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; tylko cenÄ&#x2026;. Jednak po dodaniu strat wynikajÄ&#x2026;cych z tego, Ĺźe pewne elementy sÄ&#x2026; zewnÄ&#x2122;trzne i dodatkowych kosztĂłw zwiÄ&#x2026;zanych z instalacjÄ&#x2026; klient bÄ&#x2122;dzie w stanie sam okreĹ&#x203A;liÄ&#x2021; opĹ&#x201A;acalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i energooszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; danego rozwiÄ&#x2026;zania.

Dodatkowo w dyrektywie pojawiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź klasy IES dotyczÄ&#x2026;ce ukĹ&#x201A;adĂłw przetwornic czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci i silnika (zwanych PDS, czyli Power Drive System). Standard zostaĹ&#x201A; opublikowany na poczÄ&#x2026;tku 2015 r. Norma

EN 50598-2 okreĹ&#x203A;la klasy efektywnoĹ&#x203A;ci IES0 do IES2 dla kompletnych ukĹ&#x201A;adĂłw napÄ&#x2122;dowych (PDS), czyli przetwornicy czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci i silnika.

Zakres klasy IES1 jest okreĹ&#x203A;lany z marginesem Âą20 %. Dla przetwornic czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci ten margines jest wiÄ&#x2122;kszy i wynosi Âą25 %. Klasy IES sÄ&#x2026; zdefiniowane w 100 % prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci i przy 100 % momencie obrotowym. OkreĹ&#x203A;lona jest rĂłwnieĹź dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;Ä&#x2021; kabla pomiÄ&#x2122;dzy przetwornicÄ&#x2026; czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci i silnikiem.

Odchylenia od standardowej dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci kabla lub czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czania sÄ&#x2026; dozwolone, ale muszÄ&#x2026; byÄ&#x2021; udokumentowane. Straty dla pracy przy czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowym obciÄ&#x2026;Ĺźeniu sÄ&#x2026; udokumentowane przez producenta. Zastosowanie i koncepcja jest podobna do klas dotyczÄ&#x2026;cych przetwornic czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci. Na rys. 1 zoobrazowano w czytelny sposĂłb wynikajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; z norm i dyrektywy klasyfikacjÄ&#x2122; efektywnoĹ&#x203A;ci 83

RYNEK

IE1

IES1

IE1 = referencyjna

IES1 = referencyjna

-20% Ograniczania

IES2

Przetwornice czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci Danfoss VLTÂŽ

+20% Ograniczania

IES0

-25% Ograniczania

IE2

IE0

+25% Ograniczania

Przetwornice czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci Danfoss VLTÂŽ

EN 50598-2

EN 50598-2

Klasy IE dla przetwornicy czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci

Klasy IES dla systemĂłw przetwornic czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci silnikĂłw

Rys. 2. S # 'J ' 4 1 ' J # # E ( '*F * @ @ ' ' (*# # #* B 232:?4>

energetycznej dla silnikĂłw, przetwornic czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci oraz ukĹ&#x201A;adĂłw silnik â&#x20AC;&#x201C; przetwornica czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci.

KLASY PRZETWORNIC VLT Przetwornice czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci Danfoss VLT speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026; najsurowsze wymagania obecnej normy. Oznacza to, Ĺźe przetwornice czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci VLT sÄ&#x2026; klasyfikowane jako IE2 â&#x20AC;&#x201C; czyli majÄ&#x2026; najbardziej efektywnÄ&#x2026; klasÄ&#x2122;. OczywiĹ&#x203A;cie pomiary efektywnoĹ&#x203A;ci obejmujÄ&#x2026; straty spowodowane wbudowanymi filtrami RFI i dĹ&#x201A;awikami DC. Pytanie, co z tego wynika dla klienta? W praktyce moĹźna powiedzieÄ&#x2021;, Ĺźe klient bÄ&#x2122;dzie w stanie wybraÄ&#x2021; produkt w oparciu o dane opracowane i podane wedĹ&#x201A;ug tych samych standardĂłw. NapÄ&#x2122;d VLT, razem z dobrej klasy silnikiem, nawet klasy IE2 i praktycznie kaĹźdym silnikiem IE3/IE4, jest w stanie osiÄ&#x2026;gnÄ&#x2026;Ä&#x2021; najwyĹźszÄ&#x2026; klasÄ&#x2122; IES, czyli IES2. I tym samym zapewniÄ&#x2021;, Ĺźe proponowane rozwiÄ&#x2026;zanie jest optymalne pod wzglÄ&#x2122;dem strat, a wiÄ&#x2122;c energooszczÄ&#x2122;dne. Dodatkowo, w Ĺ&#x203A;wietle droĹźejÄ&#x2026;cej energii elektrycznej i wymogach jak najwyĹźszej efektywnoĹ&#x203A;ci energetycznej, przetwornice czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci VLT firmy Danfoss zapewniajÄ&#x2026;, Ĺźe oparte na nich rozwiÄ&#x2026;zanie w aspektach sprawnoĹ&#x203A;ci i energooszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci zawsze stanowi Ĺ&#x203A;cisĹ&#x201A;Ä&#x2026; czoĹ&#x201A;ĂłwkÄ&#x2122;.

84

VLT ECOSMART Pytanie, gdzie moĹźna sprawdziÄ&#x2021; dane odnoĹ&#x203A;nie strat przy czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowym obciÄ&#x2026;Ĺźeniu i jak okreĹ&#x203A;liÄ&#x2021; klasÄ&#x2122; sprawnoĹ&#x203A;ci?

Firma Danfoss przygotowaĹ&#x201A;a w tym celu program VLT ecoSmart. Jest to narzÄ&#x2122;dzie do obliczania sprawnoĹ&#x203A;ci i klasy sprawnoĹ&#x203A;ci ukĹ&#x201A;adu silnik â&#x20AC;&#x201C; przetwornica czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci. Pogram jest dostÄ&#x2122;pny on-line. NarzÄ&#x2122;dzie VLT ecoSmart pozwala sprawdziÄ&#x2021; standardowe dane odnoĹ&#x203A;nie strat przy obciÄ&#x2026;Ĺźeniu czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowym dla przetwornic czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci Danfoss. Wystarczy wprowadziÄ&#x2021; dane z tabliczki znamionowej. Dodatkowo moĹźna wprowadzaÄ&#x2021; punkty obciÄ&#x2026;Ĺźenia czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowego specyficzne dla zastosowaĹ&#x201E;.

NarzÄ&#x2122;dzie VLT ecoSmart oblicza klasÄ&#x2122; sprawnoĹ&#x203A;ci i dane dla obciÄ&#x2026;Ĺźenia czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowego. Dodatkowo pozwala utworzyÄ&#x2021; raport w formacie PDF na temat danych strat przy obciÄ&#x2026;Ĺźeniu czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowym oraz klasy skutecznoĹ&#x203A;ci IE lub IES na potrzeby dokumentacji.

VLT ECOSMART MOĹťNA UĹťYÄ&#x2020; DO: â&#x2C6;&#x2019; poszukiwania standardowych danych o stratach obciÄ&#x2026;Ĺźenia dla napÄ&#x2122;dĂłw VLT, â&#x2C6;&#x2019; wprowadzenia ĹźÄ&#x2026;danych specyficznych dla aplikacji punktĂłw obciÄ&#x2026;Ĺźenia czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowego,

â&#x2C6;&#x2019; obliczenia klasy IE oraz danych dla czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowego obciÄ&#x2026;Ĺźenia dla przetwornic czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci, â&#x2C6;&#x2019; obliczenia klasy IES dla ukĹ&#x201A;adu silnika asynchronicznego i przetwornicy czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci, â&#x2C6;&#x2019; stworzenia raportu w postaci pliku PDF z podaniem danych o stratach obciÄ&#x2026;Ĺźenia czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowego i klasach efektywnoĹ&#x203A;ci IE lub IES, â&#x2C6;&#x2019; eksportu punktĂłw danych obciÄ&#x2026;Ĺźenia czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowego do innego systemu.

PODSUMOWANIE Dyrektywa Ecodesign wpĹ&#x201A;ywa pozytywnie na zuĹźycie energii. Jej podstawowym celem jest zwiÄ&#x2122;kszenie sprawnoĹ&#x203A;ci energetycznej produktĂłw w caĹ&#x201A;ej Unii Europejskiej. Efekty tego powinny byÄ&#x2021; odczuwalne natychmiast po rozpoczÄ&#x2122;ciu uĹźywania produktĂłw zgodnych z dyrektywÄ&#x2026;.

DANFOSS POLAND Sp. z o.o.

- "= ' ( 2 324?>2 Â&#x192; ' ' ( - >> 022 3; ;? % >> 022 30 35 4# % < % - (((- % - (((- % - #W W

AUTOMATYKA

RYNEK

INTELIGENTNY SYSTEM TRANSPORTOWY TRAK

=

! # E ( ' E ( ( # # # )A *# ' '# EA * # A-

( *) * * #1 A 'A * # E ( / = ( (

( 1 ( * ' ( ' ( '( A' ' # &!"

( ! # -

T

echnologia iTRAK pozwala zwiÄ&#x2122;kszyÄ&#x2021; wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; produkcji, skrĂłciÄ&#x2021; czas przestoju i zmniejszyÄ&#x2021; wielkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; maszyny. Niezwykle elastyczny system iTRAK moĹźe byÄ&#x2021; konfigurowany i dowolnie orientowany w przestrzeni (poziomo, pionowo), tak aby mĂłgĹ&#x201A; speĹ&#x201A;niaÄ&#x2021; wymagania konkretnych zastosowaĹ&#x201E;.

- ( ! #

ELEMENTY SKĹ ADOWE SYSTEMU System iTRAK skĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; z kilku rodzajĂłw moduĹ&#x201A;Ăłw. Pierwsze z nich to proste moduĹ&#x201A;y liniowe iTRAK. KaĹźdy taki moduĹ&#x201A; iTRAK jest samodzielnym wielofazowym silnikiem, gotowym do pracy nie zawiera Ĺźadnych ruchomych czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci podlegajÄ&#x2026;cych zuĹźyciu. Kolejnym elementem sÄ&#x2026; moduĹ&#x201A;y zakrzywione (Ĺ&#x201A;uki), ktĂłre pozwalajÄ&#x2026; na tworzenie dowolnego toru transportowego systemu iTRAK. Elementy transportujÄ&#x2026;ce iTRAK (tzw. movery) dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; w róşnych rozmiarach i ksztaĹ&#x201A;tach. MogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; rĂłwnieĹź dostosowywane do potrzeb konkretnych zastosowaĹ&#x201E;. Ruch elementu transportujÄ&#x2026;cego jest sterowany za pomocÄ&#x2026; enko1-2/2016

dera absolutnego zintegrowanego wewnÄ&#x2026;trz moduĹ&#x201A;u silnika iTRAK. Ostatnim elementem systemu jest ModuĹ&#x201A; Zasilania i Sterowania (PCM â&#x20AC;&#x201C; Pulse Code Modulation). KaĹźdy moduĹ&#x201A; iTRAK ma swĂłj kontroler ruchu, ktĂłry wymaga zasilania i komunikacji. ModuĹ&#x201A; Zasilania i Sterowania zapewnia te niezbÄ&#x2122;dne funkcje w ramach moduĹ&#x201A;u centralnego.

I ZINTEGROWANA ARCHITEKTURA Zalety systemu iTRAK sÄ&#x2026; szczegĂłlnie widoczne, gdy jest poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czony za pomocÄ&#x2026; Zintegrowanej Architektury, ktĂłra pozwala uĹźytkownikom koĹ&#x201E;cowym i projektantom maszyn odpowiadaÄ&#x2021; na dynamiczne zmieniajÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; potrzeby rynku. Standardowy kontroler Logix jest kontrolerem ruchu dla systemu iTRAK oraz kontrolerem procesu produkcyjnego dla pozostaĹ&#x201A;ej czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci ukĹ&#x201A;adu.

KONFIGURUJ WEDĹ UG POTRZEB System iTRAK pozwala na róşne opcje konfiguracji. Jego liniowe i zakrzywione moduĹ&#x201A;y mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czone w taki sposĂłb, aby tworzyÄ&#x2021; systemy o róşnej dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci i ksztaĹ&#x201A;cie, speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;ce wymagania konkretnych zastosowaĹ&#x201E;. System moĹźna ustawiaÄ&#x2021; w przestrzeni na trzy sposoby: poziomo, pionowo lub w pozycji stojÄ&#x2026;cej, co pozwala na peĹ&#x201A;nÄ&#x2026; elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; koĹ&#x201E;cowego projektu.

wskazujÄ&#x2026; na to, Ĺźe iTRAK zmienia sposĂłb ich pracy. System oferuje bardzo wiele zalet, m.in. zapewnia wysokÄ&#x2026; elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

Technologie mechaniczne, takie jak Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cuchy, systemy pasowe czy ruchome belki, majÄ&#x2026; swoje ograniczenia, ale dziÄ&#x2122;ki systemowi iTRAK moĹźna je przezwyciÄ&#x2122;ĹźyÄ&#x2021;.

KorzyĹ&#x203A;ci dla producentĂłw: â&#x20AC;˘ poprawione wskaĹşniki wydajnoĹ&#x203A;ci â&#x20AC;&#x201C; o 50 % lub wiÄ&#x2122;cej!, â&#x20AC;˘ skrĂłcone czasy przestojĂłw spowodowane przezbrojeniem maszyny, â&#x20AC;˘ mniejsza powierzchnia zajmowana przez maszyny, â&#x20AC;˘ krĂłtsze odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci pomiÄ&#x2122;dzy gniazdami produkcyjnymi, â&#x20AC;˘ rzadsze przeglÄ&#x2026;dy okresowe.

KorzyĹ&#x203A;ci dla dostawcĂłw maszyn: â&#x20AC;˘ najlepsza na rynku wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; maszyn â&#x20AC;&#x201C; o 50 % lub wiÄ&#x2122;cej, â&#x20AC;˘ zwiÄ&#x2122;kszona elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w ramach pojedynczego projektu, â&#x20AC;˘ zwiÄ&#x2122;kszenie wartoĹ&#x203A;ci dodanej dla klientĂłw, â&#x20AC;˘ zróşnicowany ksztaĹ&#x201A;t maszyn, â&#x20AC;˘ mniejsze maszyny z prostszÄ&#x2026; mechanikÄ&#x2026;.

ROCKWELL AUTOMATION Sp. z o.o.

DLACZEGO WARTO WYBRAÄ&#x2020; iTRAK? DoĹ&#x203A;wiadczenia, ktĂłrymi dzielÄ&#x2026; siÄ&#x2122; klienci firmy Rockwell Automation, P R O M O C J A

- & (A' ( 99 " 3540:0 . ' ( 4# ( ' ( < - ( - # (((- ( # -

85

RYNEK

ENERGOOSZCZÄ&#x2DC;DNE SYSTEMY NAPÄ&#x2DC;DOWE Zaawansowane systemy mechatroniczne SEW-Eurodrive, ( ' ' A ' elementĂłw mechaniki, elektroniki i elektrotechniki, gwaran )A E* ( # )J " ( * = ' ( & dania â&#x20AC;&#x201C; TCO (ang. Total Cost of Ownership), w tym kosztĂłw energii, czasu uruchomienia etc.

N

owy silnik synchroniczny z serii DRC firmy SEW-Eurodrive ma wbudowany wirnik z magnesami trwaĹ&#x201A;ymi, zintegrowanÄ&#x2026; elektronikÄ&#x2122;, klasÄ&#x2122; sprawnoĹ&#x203A;ci IE4, a jego zastosowanie pozwala na oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; energii aş do 50 %. Silnik serii DRC uzupeĹ&#x201A;nia portfolio produktĂłw mechatronicznego systemu napÄ&#x2122;dowego jako wyjÄ&#x2026;tkowo elastyczne rozwiÄ&#x2026;zanie, ktĂłre umoĹźliwia montaĹź z róşnego typu przekĹ&#x201A;adniami. Silnik moĹźe byÄ&#x2021; montowany bezpoĹ&#x203A;rednio do przekĹ&#x201A;adni walcowych, pĹ&#x201A;askich i walcowo-stoĹźkowych za pomocÄ&#x2026; koĹ&#x201A;nierza oraz zÄ&#x2122;bnika.

Silnik elektroniczny z serii DRC to optymalne i efektywne rozwiÄ&#x2026;zanie dla napÄ&#x2122;dĂłw przenoĹ&#x203A;nikĂłw taĹ&#x203A;mowych, Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cuchowych oraz innych. MoĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wyposaĹźenia silnika DRC w opcjonalny hamulec poszerza jego zastosowanie o ukĹ&#x201A;ady wznoszÄ&#x2026;ce i windy.

SILNIKI O RĂ&#x201C;ĹťNEJ MOCY Silnik DRC sterowany elektronicznie, o klasie sprawnoĹ&#x203A;ci IE4, dostÄ&#x2122;pny jest w czterech wielkoĹ&#x203A;ciach znamionowych: 1:0,55 kW (moment znamionowy 2,6 Nm), 2:1,5 kW (moment znamionowy 7,2 Nm), 3:3 kW (moment znamionowy 14,3 Nm) i 4:4 kW (moment znamionowy 19,1 Nm).

WÂ ostatnim czasie firma SEW-Eurodrive uzupeĹ&#x201A;niĹ&#x201A;a swoje portfolio silni86

kĂłw DRC sterowanych elektronicznie o wielkoĹ&#x203A;ci DRC..3 i DRC...4. Nowe silniki, o mocy rĂłwnej 3 i 4 kW, umoĹźliwiajÄ&#x2026; efektywnÄ&#x2026; realizacjÄ&#x2122; kompletnych, moduĹ&#x201A;owych systemĂłw transportu materiaĹ&#x201A;Ăłw z wykorzystaniem napÄ&#x2122;dĂłw mechatronicznych z rodziny produktĂłw MOVIGEAR/DRC. We wszystkich aplikacjach, poczÄ&#x2026;wszy od prostych operacji transportu materiaĹ&#x201A;Ăłw, aş do zĹ&#x201A;oĹźonego pozycjonowania, gwarantowane jest uzyskanie przy pracy ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ej mocy do 4 kW. Tak jak pozostaĹ&#x201A;e silniki tej serii, dwie nowe wielkoĹ&#x203A;ci oferujÄ&#x2026; przeciÄ&#x2026;ĹźalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wynoszÄ&#x2026;cÄ&#x2026; do 190 % (dla DRC...4) lub 250 % (dla DRCâ&#x20AC;Ś3). Pozwala to na projektowanie rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; napÄ&#x2122;dowych, nie tylko speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;cych wymagania konkretnych zastosowaĹ&#x201E;, lecz rĂłwnieĹź wysoce energooszczÄ&#x2122;dnych, nawet w przypadku aplikacji o wysokich dynamikach przemieszczeĹ&#x201E;.

TYPOWE APLIKACJE Seria silnikĂłw DRC umoĹźliwia tworzenie napÄ&#x2122;dĂłw wykorzystujÄ&#x2026;cych zdecentralizowanÄ&#x2026;, zintegrowanÄ&#x2026; z silnikiem elektronikÄ&#x2122; w wielu dostÄ&#x2122;pnych opcjach sterowania i wariantach poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E;. Sterowane elektronicznie silniki DRC mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czone z przekĹ&#x201A;adniami SEW serii 7, jak rĂłwnieĹź przekĹ&#x201A;adniami walcowo-stoĹźkowymi o wielkoĹ&#x203A;ciach K..19 i K..29. Typowe zastosowania silnikĂłw serii DRC obejmujÄ&#x2026; aplikacje poziomego i pionowego transportu materiaĹ&#x201A;Ăłw w trybie ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ym oraz zdecentralizowane aplikacje pozycjonowania.

Silnik serii DRC to bardzo uniwersalne rozwiÄ&#x2026;zanie. Zastosowanie mechatronicznego napÄ&#x2122;du moĹźliwe jest w wielu standardowych aplikacjach jak: logistyka, przemysĹ&#x201A; motoryzacyjny, przemysĹ&#x201A; materiaĹ&#x201A;Ăłw budowlanych (windy, przenoĹ&#x203A;niki taĹ&#x203A;mowe, przenoĹ&#x203A;niki Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cuchowe, przenoĹ&#x203A;niki rolkowe) oraz przemysĹ&#x201A; spoĹźywczy i produkcji P R O M O C J A

napojĂłw (pakowanie i transport, transport palet, transport butelek), systemy transportowe na lotniskach (sortowanie bagaĹźu, przenoĹ&#x203A;niki, transport bagaĹźu). Silnik ten moĹźe mieÄ&#x2021; szerokie zastosowanie: w ukĹ&#x201A;adach wznoszÄ&#x2026;cych i windach, przenoĹ&#x203A;nikach taĹ&#x203A;mowych â&#x20AC;&#x201C; Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cuchowych i rolkowych, przenoĹ&#x203A;nikach paletowych i urzÄ&#x2026;dzeniach do paletyzacji, urzÄ&#x2026;dzeniach do nawijania, przenoĹ&#x203A;nikach rolkowych lub wznoszÄ&#x2026;cych oraz w napÄ&#x2122;dach do pozycjonowania. Istnieje ponadto moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; montaĹźu w strefach z przodu maszyny i pracy zsynchronizowanej.

SERIA DRC W SKRĂ&#x201C;CIE Charakterystyka/zalety: â&#x20AC;&#x201C; PoĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie silnika synchronicznego z wirnikiem z magnesami trwaĹ&#x201A;ymi, wraz ze zintegrowanÄ&#x2026; elektronikÄ&#x2026; w obudowie caĹ&#x201A;kowicie zamkniÄ&#x2122;tej: bez wentylatora. â&#x20AC;&#x201C; DuĹźa elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; konfiguracji przekĹ&#x201A;adni moĹźliwa dziÄ&#x2122;ki zastosowaniu moduĹ&#x201A;owego systemu napÄ&#x2122;dowego firmy SEW-Eurodrive â&#x20AC;&#x201C; montaĹź bezpoĹ&#x203A;rednio do przekĹ&#x201A;adni za pomocÄ&#x2026; koĹ&#x201A;nierza. â&#x20AC;&#x201C; Kompletnie nowy mechatroniczny system napÄ&#x2122;dowy otrzymujemy po poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu z wysokosprawnÄ&#x2026; przekĹ&#x201A;adniÄ&#x2026; walcowÄ&#x2026;, pĹ&#x201A;askÄ&#x2026; lub walcowo-stoĹźkowÄ&#x2026;.

AUTOMATYKA

Fot. SEW-Eurodrive

RYNEK â&#x20AC;&#x201C; SprawnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na najwyĹźszym poziomie pozwala na oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; energii nawet do 50 % â&#x20AC;&#x201C; skutkiem czego jest redukcja CaĹ&#x201A;kowitych KosztĂłw Posiadania TCO (Total Cost of Ownership).

Jest to efekt zastosowania innowacyjnej techniki napÄ&#x2122;dowej: serwosilnik synchroniczny z magnesami trwaĹ&#x201A;ymi zamiast silnika asynchronicznego, elektronika zintegrowana z silnikiem zapewnia optymalnÄ&#x2026; funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i minimalizacjÄ&#x2122; strat; sprawnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wyĹźsza od klasy sprawnoĹ&#x203A;ci IE4 (Super Premium Efficiency) wedĹ&#x201A;ug miÄ&#x2122;dzynarodowej normy IEC 60034; zoptymalizowane komponenty elektroniki oraz inteligentne tryby sterowania. â&#x20AC;&#x201C; PrzeciÄ&#x2026;ĹźalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; do 250 % dla duĹźych obciÄ&#x2026;ĹźeĹ&#x201E; oraz duĹźych przyspieszeĹ&#x201E; zapobiega koniecznoĹ&#x203A;ci przewymiarowywania napÄ&#x2122;dĂłw. â&#x20AC;&#x201C; Elastyczny aplikacyjnie ze wzglÄ&#x2122;du na szeroki zakres regulacji 1:2000. â&#x20AC;&#x201C; Zintegrowany system enkoderowy umoĹźliwiajÄ&#x2026;cy budowÄ&#x2122; systemĂłw pozycjonujÄ&#x2026;cych.

â&#x20AC;&#x201C; Wysoki stopieĹ&#x201E; ochrony IP65 i IP66. â&#x20AC;&#x201C; Wersja opcjonalna z hamulcem mechanicznym. â&#x20AC;&#x201C; MoĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zastosowaĹ&#x201E; na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie: napiÄ&#x2122;cie zasilania 380â&#x20AC;&#x201C;500 V dla 50/60 Hz oraz zgodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ze Ĺ&#x203A;wiatowymi wymaganiami w zakresie klas sprawnoĹ&#x203A;ci. â&#x20AC;&#x201C; Mechatroniczny system napÄ&#x2122;dowy od jednego i wiarygodnego dostawcy: wszystkie elementy sÄ&#x2026; dopasowane, niezawodne i trwaĹ&#x201A;e â&#x20AC;&#x201C; jest to gwarancja wysokiej dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;ci produktu. â&#x20AC;&#x201C; Topologia instalacji: sterowanie SNI â&#x20AC;&#x201C; Single Line Network Installation (zasilanie i dane przekazywane sÄ&#x2026; jednym kablem, co redukuje koszty okablowania w porĂłwnaniu do typowych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;, jak rĂłwnieĹź obniĹźa nakĹ&#x201A;ady pracy zwiÄ&#x2026;zane z instalacjÄ&#x2026; do 60 %); sterowanie binarne (DBC) lub sterowanie AS-Interface (DAC) â&#x20AC;&#x201C; ukĹ&#x201A;ady z niezaleĹźnym dziaĹ&#x201A;aniem realizujÄ&#x2026;ce proste funkcje napÄ&#x2122;dowe; SBus sterowanie z kontrolerem magi-

strali systemowej SEW (DSC) zapewnia uzyskanie najwyĹźszych osiÄ&#x2026;gĂłw i krĂłtkich czasĂłw odpowiedzi dla najbardziej wymagajÄ&#x2026;cych zadaĹ&#x201E; napÄ&#x2122;dowych. â&#x20AC;&#x201C; Zintegrowana funkcja bezpieczeĹ&#x201E;stwa STO do PL zgodnie z miÄ&#x2122;dzynarodowÄ&#x2026; normÄ&#x2026; EN ISO 13849-1.

Seria silnikĂłw DRC dostÄ&#x2122;pna jest w czterech wielkoĹ&#x203A;ciach znamionowych: â&#x20AC;&#x201C; seria DRC wielkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; 1: 0,55 kW (moment znamionowy 2,6 Nm), â&#x20AC;&#x201C; seria DRC wielkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; 2: 1,5 kW (moment znamionowy 7,2 Nm), â&#x20AC;&#x201C; seria DRC wielkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; 3: 3 kW (moment znamionowy 14,3 Nm), â&#x20AC;&#x201C; seria DRC wielkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; 4: 4 kW (moment znamionowy 19,1 Nm).

SEW-EURODRIVE POLSKA Sp. z o.o.

- = ' 21 :>425? Â&#x201E; tel. 42 293 00 00 e-mail: sew@sew-eurodrive.pl www.sew-eurodrive.pl R E K L A M A

1-2/2016

87

WYDARZENIA

SPS IPC DRIVES WYZNACZA TRENDY W AUTOMATYCE

Jak co roku, pod koniec listopada, Norymberga na kilka dni J /( (*# # N '# ( ( * ( * # * 4 # ( ) 1 E A ' ) ( ' ) ' ' *- , * ) # A * = =( F J F( F( (A ) E * )A ( & @&" $ [ * J ' # ( ' = ' / # # *' ) ' #* ' * ) # # E (* = ( '( ) Katarzyna Jakubek

88

D

wudziesta szĂłsta edycja jednej z najwaĹźniejszych imprez targowych w Europie zgromadziĹ&#x201A;a 1668 wystawcĂłw z 45 krajĂłw i ponad 64 000 goĹ&#x203A;ci, wĹ&#x203A;rĂłd ktĂłrych znalazĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; wielu przedstawicieli Ĺ&#x203A;wiata automatyki, a takĹźe studentĂłw kierunkĂłw technicznych. Technologie i produkty, zaprezentowane w trakcie trwajÄ&#x2026;cej od 24 do 26 listopada 2015 r. imprezy, sÄ&#x2026; zapowiedziÄ&#x2026; trendĂłw, jakie bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; dominowaĹ&#x201A;y w 2016 r. i mogÄ&#x2026; stanowiÄ&#x2021; waĹźny impuls do rozwoju gospodarczego w sektorze automatyzacji przemysĹ&#x201A;u. Trzy dni targowe byĹ&#x201A;y okazjÄ&#x2026; do wymiany informacji na temat aktualnych tendencji i nowoczesnych technologii w branĹźy automatyki i przebiegaĹ&#x201A;y w bardzo przyjaznej atmosferze.

Wystawcy prezentowali swoje innowacje produkty i rozwiÄ&#x2026;zania w 14 halach wystawienniczych. Powierzchnia targĂłw po raz kolejny zostaĹ&#x201A;a zwiÄ&#x2122;kszona â&#x20AC;&#x201C; tym razem do 122 800 m2 â&#x20AC;&#x201C; i zostaĹ&#x201A;a zapeĹ&#x201A;niona w caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci. WzrĂłsĹ&#x201A;

rĂłwnieĹź (do 32%) udziaĹ&#x201A; wystawcĂłw spoza Niemiec â&#x20AC;&#x201C; ich liczba w ostatniej edycji SPS IPC Drives osiÄ&#x2026;gnÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;a wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; 534. NajwiÄ&#x2122;cej wystawcĂłw, podobnie jak w latach ubiegĹ&#x201A;ych, pochodziĹ&#x201A;o z WĹ&#x201A;och, Chin, Szwajcarii, Austrii oraz USA.

PRZEMYSĹ 4.0, IT I SMART FACTORY POD JEDNYM DACHEM W czasie targĂłw co roku odbywa siÄ&#x2122; wiele konferencji towarzyszÄ&#x2026;cych i spotkaĹ&#x201E; z ekspertami. Podczas edycji 2015 organizatorzy zaproponowali odwiedzajÄ&#x2026;cym nowe wystawy i wydarzenia. W hali 3A otworzono Industrie 4.0 Area, gdzie krĂłlowaĹ&#x201A;a tematyka poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;cona zagadnieniom PrzemysĹ&#x201A;u 4.0. Dodatkowo utworzone zostaĹ&#x201A;y obszary â&#x20AC;&#x17E;Automation meets ITâ&#x20AC;? â&#x20AC;&#x201C; w tym miejscu prezentowano rozwiÄ&#x2026;zania IT opracowane na potrzeby automatyki i prowadzÄ&#x2026;ce do â&#x20AC;&#x17E;Cyfrowej fabryki przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ciâ&#x20AC;? â&#x20AC;&#x201C; oraz â&#x20AC;&#x17E;MES goes Automationâ&#x20AC;?, gdzie przybliĹźono spo-

AUTOMATYKA

WYDARZENIA

sób obsługi zamówień i optymalizację procesów produkcyjnych realizowanych za pomocą systemów MES (ang.

Manufacturing Execution Systems).

Na specjalnej wystawie SmartFactoryKL zostały zgromadzone produkty i rozwiązania dla „inteligentnej fabryki”.

Jak co roku w czasie targów odbywały się fora zorganizowane pod szyldem stowarzyszenia niemieckich inżynierów VDMA (Verband Deutscher Maschinen- und Anlagenbau e.V.) oraz stowarzyszenia niemieckich elektryków i producentów elektroniki ZVEI (Zentralverband Elektrotechnik- und Elektronikindustrie e.V.). W czasie trzech dni odbyło się 35 paneli dyskusyjnych, podczas których poruszano najistotniejsze tematy dotyczące rozwoju przemysłu.

NOWOCZESNE PRODUKTY I ROZWIĄZANIA PRZYSZŁOŚCI Targi SPS IPC Drives są doskonałą platformą do prezentacji nowoczesnych rozwiązań, zarówno z zakresu infrastruktury sprzętowej, jak i opro1-2/2016

gramowania. W ostatniej edycji wiele miejsca poświęcono również produktom i systemom związanym z Przemysłem 4.0. Poniżej przybliżamy wybrane nowości.

POD ZNAKIEM INTEGRACJI „Nasze kompetencje. Twoje korzyści. „ – tak brzmiało hasło przewodnie firmy Rittal. Na stoisku zaprezentowano nowe spojrzenie na proces tworzenia wartości w produkcji urządzeń sterowniczych i rozdzielczych. Na powierzchni 1200 m2 przedstawiono rzeczywisty zakład produkcyjny z uwzględnieniem problemów towarzyszących produkcji aparatury sterowniczej i rozdzielczej oraz scenariusze stosowane w konkretnych sytuacjach w codziennej praktyce – od projektowania urządzeń, przez zamawianie komponentów, dostawę i wyposażenie, aż po okablowanie oraz montaż końcowy i uruchomienie. Zwiedzający mogli zapoznać się z różnymi rozwiązaniami, począwszy od inżynierii, przez technikę systemową, aż po rozbudowę systemu wraz z automatyzacją produkcji. W centrum tego łańcucha, jako element łączący,

znajdował się wirtualny prototyp szafy sterowniczej.

Z kolei dział Wireless firmy.steute zaprezentował w trakcie targów nową platformę sWave.NET – umożliwiającą integrację urządzeń radiowych z infrastrukturą IT użytkowników końcowych.

Firma igus natomiast skupiła się na prezentacji pełnej gamy przewodów do różnych aplikacji. Najważniejszą nowością były przewody do aplikacji skrętnych, zgodne ze standardem CAT7. Oferowane przez firmę przewody z rodziny CFROBOT gwarantują bezpieczeństwo i szybkie przenoszenie podczas eksploatacji nawet przy najwyższych wymaganiach mechanicznych.

Z kolei z myślą o aplikacjach, w których mamy do czynienia ze skomplikowanymi sekwencjami ruchów (np. w robotach) i które wymagają coraz bardziej elastycznych przewodów skrętnych lub trójwymiarowych igus zaprezentował przewody chainflex ROBOT dla prowadników kablowych triflex R, które są odporne na skręcanie na stałym odcinku o długości do 1 m i kącie 180° co najmniej przez trzy miliony cykli.

89

WYDARZENIA BEZPIECZEŃSTWO W AUTOMATYCE „Automatyzujemy. Bezpiecznie” – pod takim hasłem prezentowała swoje rozwiązania firma Pilz. Pokazała ona model przedstawiający efektywny sposób wykorzystania systemu sterowania PSS 4000 do podziału złożonych, rozproszonych systemów na mniejsze moduły. Oprócz gamy kompletnych rozwiązań bezpieczeństwa i automatyzacji można było zobaczyć także nowe oprogramowanie HMI do wizualizacji sieciowej – PASvisu. Może ono być stosowane zarówno do wizualizacji stanów maszyn i urządzeń, jak i do aktywnego sterowania i obsługi firmy.

Jako członek inicjatywy SmartFactory KL firma Pilz była również obecna na wydarzeniu o tej nazwie, w trakcie którego prezentowano opracowaną wraz z innymi firmami linię produkcyjną, pokazującą działanie platformy Industry 4.0. W modelu został zastosowany moduł magazynowy firmy Pilz, w którym wykorzystano systemy sterowania, różne rodzaje czujników, technologię napędów, podzespoły infrastruktury sieciowej oraz systemy obsługi i wizualizacji Pilz.

Nowych produktów z zakresu bezpieczeństwa nie zabrakło również na stoisku firmy Schmersal. Najważniejszymi z nich były blokada bezpieczeństwa AZM 400 oraz nowy moduł bezpieczeństwa z serii SRB-E. Blokada AZM 400 może pracować na bardzo dużych, zautomatyzowanych osłonach bezpieczeństwa, np. w centrach obróbczych CNC. Zbudowana jest z wykorzystaniem czujników elektronicznych oraz rygla napędzanego silnikiem elektrycznym. Z kolei aktywator jest wyposażony w znacznik RFID i otwór, w który wprowadzany jest rygiel. Bezpieczne zaryglowanie uzyskuje się po wprowadzeniu rygla w otwór aktywatora na odpowiednią głębokość. W tym stanie blokada osiąga siłę ryglowania 10 000 N. Na rozwiązaniach z zakresu bezpieczeństwa skupiła się także firma Sick, która zademonstrowała dwa nowe produkty: deTec4 Prime i microScan3. Pierwszy z nich to nowa kurtyna świetlna o smukłej, kompaktowej konstrukcji, łącząca w jednym urządze90

AUTOMATYKA

WYDARZENIA niu właściwości kilku różnych modeli i realizująca dodatkowe funkcje. Drugi produkt – nowy laserowy skaner bezpieczeństwa microScan3 spełnia rygorystyczne międzynarodowe standardy bezpieczeństwa i wyznacza standardy dla indywidualnego bezpieczeństwa i wydajności.

NAPĘDY NAPĘDZAJĄ LEPSZE JUTRO Targi SPS IPC Drives były pierwszym wydarzeniem, na którym przedstawiono produkty Vacon pod marką Danfoss Drives. Obok nich prezentowane były produkty VLT. Wśród nowych rozwiązań były m.in. VLT Midi Drive – przetwornica częstotliwości zapewniająca wysoką wydajność, bezpieczeństwo funkcjonalne oraz elastyczną komunikację przez magistralę, Vacon 100 oraz zintegrowany kontroler ruchu (IMC) dla VLT AutomationDrive FC 302. – Oczekiwania były wysokie i jestem dumny, iż mogę powiedzieć, że stoisko i konferencja prasowa, wypełnione po brzegi gośćmi, były naprawdę wielkim sukcesem. Wszyscy nasi klienci byli podekscytowani ekspozycją Danfoss Drives i naszą ofertą, a nasz zespół ekspertów – których doświadczenie w dziedzinie napędów w latach daje w sumie czterocyfrową liczbę – wyraźnie pokazał, jak lepsze jutro jest napędzane przez napędy – mówił Heikki Hiltunen, Senior Vice President oraz dyrektor sprzedaży, marketingu i serwisu w Danfoss Drives.

INTELIGENTNA PRODUKCJA Firma Phoenix Contact prezentowała swoje produkty pod hasłem „Solutions for the future”. Zwiedzający mogli zapoznać się z rozwiązaniami wpierającymi inteligentną produkcję przyszłości na przykładzie rzeczywistej aplikacji, a stoisko zostało podzielone na kilka wysp tematycznych, takich jak Przemysł 4.0 i produkcja maszyn, bezpieczeństwo i ochrona, komunikacja przemysłowa, wizualizacja i technika sterowania oraz inteligentne proste systemy instalacyjne. Wśród nowości można było zobaczyć m.in. system I/O Axioline F do szafy sterowniczej (IP20) w standardzie zgodnym z wymaganiami normy IEC 61850, wielokanało1-2/2016

we elektroniczne wyłączniki urządzeń CBM czy wysokoprądowe złączki sprężynowe klatkowe PTPOWER. Kilka bardzo ciekawych i innowacyjnych propozycji przedstawiła firma B&R. Jedną z nich było nowe rozwiązanie HMI – mapp View, wykorzystujące w pełni potencjał technologii web w środowisku programistycznym Automation Studio. Za pośrednictwem mapp View użytkownik otrzymuje narzędzia, jakich potrzebuje, aby stworzyć wydajne i intuicyjne w obsłudze rozwiązania HMI działające w sieci – bez konieczności znajomości HTML5, CSS lub JavaScript.

Inne ciekawe i nowatorskie rozwiązania przedstawiane na stoisku B&R to m.in. nowa generacja pulpitów operatorskich Automation Panel 500 na wysięgnikach ze stopniem ochrony IP65, a także innowacyjne rozwiązania bezpieczeństwa – ultrakompaktowe sterowniki X20, wykorzystujące inteligentne siatki świetlne (Intelligent Light Grids).

Kolejnym interesującym rozwiązaniem zaprezentowanym przez firmę B&R, we współpracy z Comau, jest technologia openROBOTICS. Współpraca pozwala otworzyć się na nowe wymiary integracji robotyki dla maszyn i linii produkcyjnych. Rozwiązanie jest dostosowane do całej gamy robotów Comau o udźwigu od 3 kg do 650 kg, a dzięki technologii mapp View każdy robot może być idealnie zsynchronizowany z oprogramowaniem urządzenia.

Firma Beckhoff zaprezentowała w trakcie targów szereg nowości produktowych dla komputerowych systemów sterowania opartych na technologii EtherCAT, a wśród nich rozwiązania pozwalające zredukować koszty montażu i materiałów w kilku prostych krokach: CP-Link 4 dla paneli operatorskich i technologię OCT (One Cable Technology), która łączy moc z informacją zwrotną w standardowym kablu do silnika. Kolejną nowością jest rozwiązanie TwinCAT HMI zintegrowane z oprogramowaniem Visual Studio.

To nowe podejście do tworzenia niezależnych interfejsów użytkownika w kilku prostych krokach bez programowania. Kolejną nowością są moduły TwinCAT dla projektów Industry 4.0

i IoT oraz nowoczesny system transportowy XTS z nowymi funkcjami i dostosowany do kolejnych aplikacji.

Zintegrowane rozwiązania dotyczące Industry 4.0 cieszyły się także dużym zainteresowaniem na stoisku firmy SICK. Przedstawiono je na czterech różnych eksponatach w typowych zastosowaniach produkcyjnych. Czujniki na wyświetlaczu pokazywały, jak inteligentne wykorzystanie danych z czujników może zwiększyć elastyczność i wydajność

aplikacji. Dodatkowo, dzięki zastosowaniu rozwiązania firmy IBM, dane były w czasie rzeczywistym agregowane w chmurze, a równolegle były realizowane różne usługi sieciowe, co pokazało możliwości, jakie daje w pełni zintegrowane rozwiązanie on-line.

Punktem kulminacyjnym Industry 4.0 był robot wyposażony w technologię czujników Sick, który na oczach zwiedzających grawerował spersonalizowane kubki. Grawerowany tekst był 91

WYDARZENIA

najpierw wpisywany w znacznik RFID, nastÄ&#x2122;pnie robot z odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci 3 m sczytywaĹ&#x201A; tekst i rozpoczynaĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; praca lasera. Demonstracja ta miaĹ&#x201A;a na celu pokazanie, jak waĹźnym elementem bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; w najbliĹźszej przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci rozwiÄ&#x2026;zania gwarantujÄ&#x2026;ce bezpiecznÄ&#x2026; wspĂłĹ&#x201A;pracÄ&#x2122; czĹ&#x201A;owieka z robotem.

Produkcja czÄ&#x2122;sto nie jest na tyle elastyczna, by Ĺ&#x201A;atwe byĹ&#x201A;o jej dostosowanie do szybko zmieniajÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; wytwarzanych produktĂłw. Copa-Data wspĂłlnie z firmÄ&#x2026; Wago zaprezentowaĹ&#x201A;a rozwiÄ&#x2026;zanie tego problemu, pozwalajÄ&#x2026;ce na efektywne tworzenie pĂłĹ&#x201A;produktĂłw i szybszÄ&#x2026; modyfikacjÄ&#x2122; sprzÄ&#x2122;tu, tak aby spĂłĹ&#x201A;ki dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;ce w przemyĹ&#x203A;le przetwĂłrczym mogĹ&#x201A;y szybciej reagowaÄ&#x2021; na zmieniajÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; potrzeby rynkowe.

UwagÄ&#x2122; zwiedzajÄ&#x2026;cych przyciÄ&#x2026;gaĹ&#x201A;o stoisko Siemens zajmujÄ&#x2026;ce jednÄ&#x2026; z hal targowych. Tradycyjnie towarzyszyĹ&#x201A; mu tĹ&#x201A;um ludzi testujÄ&#x2026;cych rozwiÄ&#x2026;zania ze wszystkich sztandarowych grup produktowych. CaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; zostaĹ&#x201A;a podzielona na kilkanaĹ&#x203A;cie grup tematycznych, poczynajÄ&#x2026;c od techniki napÄ&#x2122;dowej (SINAMICS S120, SIMOTICS S-1FG1), przez systemy efektywnoĹ&#x203A;ci energetycznej i komunikacji, aş po oprogramowanie (TIA Portal) i rozwiÄ&#x2026;zania z zakresu fabryki przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci. W kaĹźdym z tych miejsc Siemens prezen92

towaĹ&#x201A; nowe produkty i rozwiÄ&#x2026;zania.

Do najciekawszych moĹźna zaliczyÄ&#x2021; model linii produkcyjnej do butelkowania i pakowania. Stanowisko miaĹ&#x201A;o na celu zaprezentowanie, jak producenci OEM mogÄ&#x2026; skorzystaÄ&#x2021; na digitalizacji w zakresie symulacji i kontroli.

Indywidualne sterowanie oraz samo-napÄ&#x2122;dzane noĹ&#x203A;niki w systemie transportowym dla maszyn pakujÄ&#x2026;cych i rozlewniczych umoĹźliwiajÄ&#x2026; dostosowanie produkcji masowej do jednorazowego zamĂłwienia. Przetwarzanie informacji w chmurze umoĹźliwia pĹ&#x201A;ynne Ĺ&#x203A;ledzenie i monitorowanie wszystkich danych produkcyjnych.

Targi SPS IPC Drives byĹ&#x201A;y takĹźe okazjÄ&#x2026; do zapoznania siÄ&#x2122; z nowymi, prototypowymi rozwiÄ&#x2026;zaniami w bionice i technologii nadprzewodnikowej, ktĂłre zaprezentowaĹ&#x201A;a firma Festo. SupraCarrier to innowacyjna koncepcja budowy aplikacji dla technologii nadprzewodnikowej. Nadprzewodniki otwierajÄ&#x2026; moĹźliwoĹ&#x203A;ci dla zupeĹ&#x201A;nie nowych, wczeĹ&#x203A;niej niemoĹźliwych do realizacji aplikacji w automatyce.

PozwalajÄ&#x2026; one na bezkontaktowe â&#x20AC;&#x201C; bez tarcia â&#x20AC;&#x201C; manipulowanie przedmiotami. W prototypie zaprezentowanym na targach dwa kriostaty z nadprzewodnikami zostaĹ&#x201A;y zamontowane na osi elektrycznej. Nad kaĹźdym z nich

znajdowaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; dwie rolki magnetyczne utrzymane w zawieszeniu, na ktĂłrych zostaĹ&#x201A; zamocowany przenoĹ&#x203A;nik dla transportowanych przedmiotĂłw. Taki system transportowy moĹźe byÄ&#x2021; w przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci wykorzystywany do przenoszenia pĹ&#x201A;askich elementĂłw z materiaĹ&#x201A;Ăłw nieferromagnetycznych. PrzenoĹ&#x203A;nik nie wymaga smarowania i jest Ĺ&#x201A;atwy do czyszczenia.

Z kolei FlexShape Gripper oraz eMotionButterflies to dwie nowoĹ&#x203A;ci z dziaĹ&#x201A;u bionicznego. InspiracjÄ&#x2026; do stworzenia obu produktĂłw byĹ&#x201A;y zjawiska wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;ce w przyrodzie, ktĂłre zostaĹ&#x201A;y przeniesione do Ĺ&#x203A;wiata automatyki. Pierwsze z rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; to chwytak naĹ&#x203A;ladujÄ&#x2026;cy jÄ&#x2122;zyk kameleona, a drugie â&#x20AC;&#x201C; sterowanie rojem motyli z zapewnieniem bezkolizyjnego ruchu.

Nowe firmy, rekordowa liczba odwiedzajÄ&#x2026;cych, oĹźywiony ruch na stoiskach i wiele ciekawych wydarzeĹ&#x201E; dodatkowych â&#x20AC;&#x201C; to wszystko powoduje, Ĺźe ostatniÄ&#x2026; edycjÄ&#x2122; targĂłw moĹźna zaliczyÄ&#x2021; do wyjÄ&#x2026;tkowo udanych. NaleĹźy przypuszczaÄ&#x2021;, Ĺźe nie inaczej bÄ&#x2122;dzie podczas najbliĹźszych targĂłw, ktĂłre odbÄ&#x2122;dÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w dniach 22â&#x20AC;&#x201C;24 listopada 2016 r. Katarzyna Jakubek ! , !

P !

AUTOMATYKA

WYDARZENIA

PIERWSZA EDYCJA TOP AUTOMOTIVE 3 dni, 17 godzin prelekcji i warsztatĂłw, 10 prezentacji, 11 prelegentĂłw, 140 uczestni ( ' 02 G # H ( ' = # E # ( F ' ' ( A ' ' # & [ & % )J ,& # [ >3521 * J ( = :H55 >352 - ( -

W

ychodzÄ&#x2026;c naprzeciw oczekiwaniom przedstawicieli rynku motoryzacyjnego, firma Team Prevent Poland zainicjowaĹ&#x201A;a pojawienie siÄ&#x2122; na mapie konferencji branĹźowych w Polsce nowego wydarzenia. Pierwsza edycja konferencji TOP automotive zgromadziĹ&#x201A;a w jednym miejscu wielu praktykĂłw rynku. â&#x20AC;&#x201C; Chcemy zrobiÄ&#x2021; pierwszy krok, by pokazaÄ&#x2021; z jakimi wyzwaniami zmaga siÄ&#x2122; nasza branĹźa oraz wyznaczyÄ&#x2021; priorytety na przyszĹ&#x201A;e lata â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Dariusz Grzegorczyk, czĹ&#x201A;onek zarzÄ&#x2026;du Team Prevent Poland.

1-2/2016

Grono najlepszych specjalistĂłw branĹźy motoryzacyjnej przedstawiĹ&#x201A;o szereg prezentacji, podzielonych na tematykÄ&#x2122; systemowÄ&#x2026; i procesowÄ&#x2026;.

WystÄ&#x2026;pienia prelegentĂłw firmy VDA QMC, partnera strategicznego konferencji, dotyczyĹ&#x201A;y w gĹ&#x201A;Ăłwnej mierze zaĹ&#x201A;oĹźeĹ&#x201E;, jakimi kieruje siÄ&#x2122; firma, planĂłw na kolejne lata, wymagaĹ&#x201E; klientĂłw, a takĹźe korzyĹ&#x203A;ci pĹ&#x201A;ynÄ&#x2026;cych z audytĂłw w przemyĹ&#x203A;le motoryzacyjnym.

CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; dotyczÄ&#x2026;cÄ&#x2026; tematyki procesowej poprowadzili najlepsi z najlepszych, czyli wieloletni praktycy â&#x20AC;&#x201C; reprezentanci takich koncernĂłw, jak Volkswagen Polska, FCA Group Purchasing Poland i General Motors Manufacturing Poland.

Na konkretnych przykĹ&#x201A;adach zanalizowano procesy produkcyjne, m.in. z fabryki VW, metodologiÄ&#x2122; Audytu Procesu i World Class Manufacturing (WCM) stosowanÄ&#x2026; przez FCA, ktĂłrej gĹ&#x201A;ĂłwnÄ&#x2026; ideÄ&#x2026; jest brak strat, awarii, defektĂłw i wypadkĂłw, a takĹźe nowe wymagania systemu jakoĹ&#x203A;ci dla dostawcĂłw GM opartych na systemie QSB i BIQS, ktĂłre obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026; od 1 stycznia 2016 r. WĹ&#x203A;rĂłd prelegentĂłw nie zabrakĹ&#x201A;o rĂłwnieĹź przedstawicieli partnerĂłw kon-

ferencji. Zaprezentowali oni w swoich wystÄ&#x2026;pieniach nowoczesne rozwiÄ&#x2026;zania, dziÄ&#x2122;ki ktĂłrym dziaĹ&#x201A;ania podejmowane w branĹźy automotive mogÄ&#x2026; staÄ&#x2021; siÄ&#x2122; jeszcze bardziej innowacyjne i atrakcyjniejsze dla klienta.

Teoretyczne rozwaĹźania na temat wyzwaĹ&#x201E;, z jakimi zmagajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; dostawcy, nie byĹ&#x201A;yby zasadne, gdyby nie moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wymiany doĹ&#x203A;wiadczeĹ&#x201E; i dyskusji podczas warsztatĂłw, dlatego to wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie im poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;cono ostatni dzieĹ&#x201E; konferencji.

Grudniowe wydarzenie byĹ&#x201A;o teĹź okazjÄ&#x2026; do zapoznania siÄ&#x2122; z historiÄ&#x2026; motoryzacji, ktĂłrÄ&#x2026; przybliĹźyĹ&#x201A; dziennikarz motoryzacyjny Jacek Balkan, a takĹźe podsumowaniem ostatniego roku w przemyĹ&#x203A;le motoryzacyjnym w Polsce i Europie wraz z perspektywami i zagroĹźeniami w roku 2016, ktĂłre omĂłwiĹ&#x201A; RafaĹ&#x201A; OrĹ&#x201A;owski z AutomotiveSuppliers.

MiesiÄ&#x2122;cznik â&#x20AC;&#x17E;Automatykaâ&#x20AC;? byĹ&#x201A; partnerem medialnym wydarzenia.

Druga edycja konferencji odbÄ&#x2122;dzie siÄ&#x2122; w dniach 7â&#x20AC;&#x201C;9 grudnia 2016 r. we WrocĹ&#x201A;awiu.

Katarzyna Bycz TEAM PREVENT POLAND

93

WYDARZENIA

$' J ' E ( ) * * (* ' '( ' )A * ( 'A1 ( ) # ' # * ' *# J ' ) )A

& (

MIDEST 2015:

TARGI W CIENIU ZAMACHĂ&#x201C;W Ostatnia, 45. edycja targĂłw ( & *E 1 )( J ' ) ( ) # '* ( ) ' ' ' ) E* (* ( ( ' #* ( 1 * J ( ' ' ) # % ' -

' (* ' ' 58 >352 -1 * ( (* ( * * ' * = ( * = ' = & *E 233 1 # '*E ( * * (* ( # ' #- "'J/F '( ' )A * = ( # # # ' '* ( ' ' ( ( =1 # # E ( ' & *E ('# * = J (* ( ( ( S 1 # ) ( * ) 6 ( )7 % ) ( # - " 1 '* # # ( ' * ( J '*) = F 1 ' ( / A # ) ' E ( F-

Q _

94

W

edĹ&#x201A;ug oficjalnych danych spadek liczby zwiedzajÄ&#x2026;cych targi wyniĂłsĹ&#x201A; â&#x20AC;&#x17E;zaledwieâ&#x20AC;? 17 proc., czyli o wiele mniej, niĹź mogĹ&#x201A;o wydawaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; na pierwszy rzut oka. W rozmowach kuluarowych, zwĹ&#x201A;aszcza pierwszego dnia, wystawcy mĂłwili o braku nawet dwĂłch trzecich goĹ&#x203A;ci. Zdecydowanie lepiej wyglÄ&#x2026;daĹ&#x201A;a frekwencja po stronie wystawcĂłw.

Organizatorzy deklarujÄ&#x2026;, Ĺźe na 1603 wystawcĂłw na targach nie pojawili siÄ&#x2122; przedstawiciele tylko 50 firm, z czego jednak aş blisko 40 to firmy zagraniczne. I faktycznie, na tegorocznym MideĹ&#x203A;cie co i rusz moĹźna byĹ&#x201A;o natknÄ&#x2026;Ä&#x2021; siÄ&#x2122; (zwĹ&#x201A;aszcza w prawej czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci hali) nie tylko na pojedyncze stoiska, ale nawet caĹ&#x201A;e pawilony, niekiedy bardzo widowiskowe i zbudowane z duĹźym rozmachem (jak np. pawilon PoĹ&#x201A;udniowej Afryki), na ktĂłrych nie byĹ&#x201A;o Ĺźywego ducha. Z grona polskich wystawcĂłw na targach pojawiĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; zaledwie poĹ&#x201A;owa firm, ktĂłre zarezerwowaĹ&#x201A;y stoisko. Trzeba jednak przyznaÄ&#x2021;, Ĺźe organizatorzy doĹ&#x201A;oĹźyli wszelkich staraĹ&#x201E;, aby zatrzeÄ&#x2021; niemiĹ&#x201A;e wraĹźenie pustki â&#x20AC;&#x201C; na wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci takich stoisk wyĹ&#x201A;oĹźono materiaĹ&#x201A;y informacyjne wystawcĂłw, zainstalowano monitory wyĹ&#x203A;wietla-

jÄ&#x2026;ce prezentacje i filmy promocyjne oraz wystawiono produkty i elementy ekspozycji przesĹ&#x201A;ane przez wystawcÄ&#x2122; â&#x20AC;&#x201C; sĹ&#x201A;owem zadbano o to, aby stoiska wyglÄ&#x2026;daĹ&#x201A;y tak, jakby ich obsĹ&#x201A;uga opuĹ&#x203A;ciĹ&#x201A;a je jedynie na chwilÄ&#x2122; (co skÄ&#x2026;dinÄ&#x2026;d nie jest przecieĹź na targach niczym nietypowym).

Na 45. MiÄ&#x2122;dzynarodowym Salonie Kooperacji PrzemysĹ&#x201A;owej Midest (17â&#x20AC;&#x201C; 20 listopada 2015 r.) goĹ&#x203A;cili wystawcy z 39 krajĂłw, z czego 62 proc. (991 firm) pochodziĹ&#x201A;o z Francji. Zaprezentowali oni szeroki wachlarz usĹ&#x201A;ug produkcyjnych, obejmujÄ&#x2026;cych m.in. obrĂłbkÄ&#x2122; praktycznie kaĹźdego rodzaju metalu, plastiku, gumy i kompozytĂłw, obrĂłbkÄ&#x2122; powierzchniowÄ&#x2026;, systemy mocowaĹ&#x201E;, a takĹźe â&#x20AC;&#x201C; co byĹ&#x201A;o nowoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; na targach â&#x20AC;&#x201C; tekstylia techniczne oraz wytwarzanie przyrostowe (popularnie zwane drukiem 3D).

Jak co roku mocnÄ&#x2026; stronÄ&#x2026; targĂłw byĹ&#x201A;y konferencje, na bieĹźÄ&#x2026;co transmitowane na duĹźym telebimie. W trakcie czterech dni targowych odbyĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; ponad 50 debat i spotkaĹ&#x201E; specjalistĂłw, podczas ktĂłrych dyskutowano m.in. o efektywnoĹ&#x203A;ci energetycznej w przemyĹ&#x203A;le i podwykonawstwie przemysĹ&#x201A;owym, rozwoju rynku podwykonawstwa AUTOMATYKA

WYDARZENIA

! ) ( '*) G #* *

- ( * Â&#x161; 6! # * 7

we Francji, wytwarzaniu przyrostowym, robotyce i robotyzacji, ale takĹźe o podwykonawstwie w branĹźy Automotive, PrzemyĹ&#x203A;le 4.0 czy o technologiach priorytetowych w mechanice w 2020 r.

NowoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; targĂłw Midest 2015 byĹ&#x201A;y tematyczne punkty informacyjne rozmieszczone w czterech miejscach hali wystawowej: Industry of the Future â&#x20AC;&#x201C; tutaj zwiedzajÄ&#x2026;cy mogli m.in. wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; w interakcjÄ&#x2122; z robotem humanoidalnym, Additive Manufacturing, gdzie atrakcjÄ&#x2026; byĹ&#x201A;a moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zeskanowania swojej osoby i wydrukowania jej w formie statuetki, Employment/Training â&#x20AC;&#x201C; tu zwiedzajÄ&#x2026;cy mogli wypeĹ&#x201A;niÄ&#x2021; on-line testy kompetencji zawodowych â&#x20AC;&#x201C; oraz Industrial Subcontracting Awards, w ktĂłrym to punkcie moĹźna byĹ&#x201A;o oddaÄ&#x2021; gĹ&#x201A;os na finalistĂłw nagrĂłd podwykonawstwa przemysĹ&#x201A;owego, i tym samym wesprzeÄ&#x2021; jury w wyborze laureatĂłw.

Targi Midest 2015 odwiedziĹ&#x201A;o ponad 34Â tys. zarejestrowanych zwiedzajÄ&#x2026;-

G #* I

1-2/2016

! ( * +! ,B

cych. Warto podkreĹ&#x203A;liÄ&#x2021;, Ĺźe aş 85 proc. z nich przyjechaĹ&#x201A;o na targi z Francji, co moĹźe dziwiÄ&#x2021;, zwaĹźywszy Ĺźe mĂłwimy o imprezie o znaczeniu miÄ&#x2122;dzynarodowym. Jednak nie powinno â&#x20AC;&#x201C; Midest to targi z ukierunkowaniem gĹ&#x201A;Ăłwnie na rynek francuski i kojarzenie podwykonawcĂłw z caĹ&#x201A;ego Ĺ&#x203A;wiata przede wszystkim z klientem francuskim.

WiedzÄ&#x2026; o tym doskonale wystawcy z zagranicy, takĹźe ci z polskimi afiliacjami. â&#x20AC;&#x201C; Firma-matka naszej spĂłĹ&#x201A;ki jest firmÄ&#x2026; francuskÄ&#x2026;, ale zakĹ&#x201A;ad produkcyjny posiadamy w Polsce, w KoĹ&#x201E;skowoli.

Midest to jedyna impreza wystawiennicza, w ktĂłrej bierzemy udziaĹ&#x201A;, gdyĹź targi te cieszÄ&#x2026; siÄ&#x2122; najwiÄ&#x2122;kszym zainteresowaniem. Na rynek francuski produkujemy od 2001 roku, mamy tutaj swoich staĹ&#x201A;ych klientĂłw, ale chcielibyĹ&#x203A;my poszerzaÄ&#x2021; swoje horyzonty. Od marca 2014 posiadamy wĹ&#x201A;asnÄ&#x2026; halÄ&#x2122; produkcyjnÄ&#x2026;, zakupiliĹ&#x203A;my teĹź plazmÄ&#x2122; piÄ&#x2122;cioosiowÄ&#x2026;, moĹźemy wiÄ&#x2122;c nie tylko ciÄ&#x2026;Ä&#x2021; blachÄ&#x2122;, ale takĹźe fazowaÄ&#x2021; czy grawerowaÄ&#x2021; rury

i profile, co umoĹźliwia nam poszerzenie zakresu wykonywanych prac i usĹ&#x201A;ug â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Rodolphe Bellet, prezes firmy Allia specjalizujÄ&#x2026;cej siÄ&#x2122; w projektowaniu i wykonawstwie instalacji dla przemysĹ&#x201A;u kosmetycznego, chemicznego, farmaceutycznego, petrochemicznego, gazowego i energetycznego. AtrakcyjnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; rynku francuskiego dla polskich podwykonawcĂłw akcentowaĹ&#x201A;o wielu naszych rozmĂłwcĂłw.

Jak zauwaĹźa Adam Dassuj z firmy Rais Tools, zajmujÄ&#x2026;cej siÄ&#x2122; produkcjÄ&#x2026; i dystrybucjÄ&#x2026; narzÄ&#x2122;dzi mocujÄ&#x2026;cych oraz pras rÄ&#x2122;cznych, we Francji wyksztaĹ&#x201A;ciĹ&#x201A; siÄ&#x2122; ciekawy model biznesowy w branĹźy narzÄ&#x2122;dziowej. â&#x20AC;&#x201C; Istnieje tam wiele grup dystrybucyjnych zrzeszajÄ&#x2026;cych setki mniejszych hurtowni, bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;cych â&#x20AC;&#x17E;centralami handluâ&#x20AC;?. Swojej szansy upatrujemy przede wszystkim we wspĂłĹ&#x201A;pracy z takimi grupami. Poza tym Francja, obok Niemiec, jest naturalnym kierunkiem dla polskiego eksportu, skoncentrowanego na Unii Euro-

& ( * G # ' ) * = ' ' Â&#x203A; 4 4

95

WYDARZENIA

& % # *) * /( J * B # & (* ( ( & ' #* ( 6 ( ) Â&#x153; % Â?7

96

# ( '* '* % % *) 1 ) ( E*# #

# !

G #* = ! ' ( ) .

G #* ! @!

& ' # E ( ' ( # '* Â&#x153;! # * Â?

pejskiej i korzystajÄ&#x2026;cego ze sĹ&#x201A;abnÄ&#x2026;cego zĹ&#x201A;otego â&#x20AC;&#x201C; podkreĹ&#x203A;la Adam Dassuj.

WĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie z myĹ&#x203A;lÄ&#x2026; o polskich producentach i eksporterach WydziaĹ&#x201A; Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w ParyĹźu od 2005 r. organizuje polski pawilon na targach Midest. â&#x20AC;&#x201C; Rynek francuski jest niezwykle atrakcyjny dla polskich przedsiÄ&#x2122;biorstw ze wzglÄ&#x2122;du

na to, Ĺźe jest to rynek ogromny, kilkakrotnie wiÄ&#x2122;kszy od polskiego i relatywnie drogi. BiorÄ&#x2026;c pod uwagÄ&#x2122; recesjÄ&#x2122; francuskiej gospodarki, odwrĂłt francuskich klientĂłw od rynku chiĹ&#x201E;skiego i poszukiwanie dobrej jakoĹ&#x203A;ci oraz krĂłtkich terminĂłw dostawy do klienta finalnego za konkurencyjnÄ&#x2026; cenÄ&#x2122; w Europie, polskie firmy majÄ&#x2026; tutaj ogrom-

ne pole do popisu â&#x20AC;&#x201C; podkreĹ&#x203A;la Katarzyna Kuza z WydziaĹ&#x201A;u Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w ParyĹźu. â&#x20AC;&#x201C; DziÄ&#x2122;ki naszej obecnoĹ&#x203A;ci udaje siÄ&#x2122; zachÄ&#x2122;ciÄ&#x2021; coraz wiÄ&#x2122;cej firm do przyjazdu na te targi w roli wystawcĂłw, ale takĹźe osĂłb odwiedzajÄ&#x2026;cych. Co roku w targach Midest uczestniczy okoĹ&#x201A;o 20 polskich firm, ktĂłre wystawiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; AUTOMATYKA

WYDARZENIA

Q _ ! , !

P !

1-2/2016

R E K L A M A

na tych targach, i porĂłwnywalna liczba firm, ktĂłre nie majÄ&#x2026; swoich odrÄ&#x2122;bnych stoisk, ale przyjeĹźdĹźajÄ&#x2026; na spotkania z kontrahentami, rozmowy handlowe oraz seminaria organizowane podczas targĂłw.

Jacek Kowalczyk, dyrektor techniczny i handlowy firmy Grot â&#x20AC;&#x201C; producenta schodĂłw i balustrad z metalu, po raz pierwszy wystawiajÄ&#x2026;cego siÄ&#x2122; na targach Midest â&#x20AC;&#x201C; podkreĹ&#x203A;la, Ĺźe w rynku francuskim pociÄ&#x2026;gajÄ&#x2026;ca jest przede wszystkim jego wielkoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. â&#x20AC;&#x201C; Jest to duĹźy rynek i ciÄ&#x2026;gle nienasycony.

Producenci z Polski natrafiajÄ&#x2026; jednak niekiedy na problemy specyficzne dla rynku francuskiego. Bariery, jakie napotykamy, sÄ&#x2026; zwiÄ&#x2026;zane gĹ&#x201A;Ăłwnie z legislacjÄ&#x2026; francuskÄ&#x2026;. DuĹźym problemem jest na przykĹ&#x201A;ad to, Ĺźe Francja nie respektuje dyrektyw europejskich dotyczÄ&#x2026;cych certyfikacji. Na rynku francuskim znak CE, ktĂłry posiadamy na nasze wyroby, jest niewystarczajÄ&#x2026;cy i musi on byÄ&#x2021; poparty peĹ&#x201A;nÄ&#x2026; dokumentacjÄ&#x2026; technicznÄ&#x2026;, co teĹź nie zawsze jest satysfakcjonujÄ&#x2026;ce dla zamawiajÄ&#x2026;cego â&#x20AC;&#x201C; musimy wykonywaÄ&#x2021; dodatkowe prĂłby wytrzymaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ciowe na obiektach. UniknÄ&#x2122;libyĹ&#x203A;my tych problemĂłw, gdybyĹ&#x203A;my oprĂłcz znaku CE dysponowali prawem do uĹźywania znaku NF (od fr. Norme Française, norma francuska â&#x20AC;&#x201C; przyp. red.), ktĂłry potwierdzaĹ&#x201A;by, Ĺźe nasz wyrĂłb speĹ&#x201A;nia wymagania francuskich norm, ktĂłre â&#x20AC;&#x201C; tak na marginesie â&#x20AC;&#x201C; czÄ&#x2122;sto sÄ&#x2026; mniej restrykcyjne niĹź ich europejskie odpowiedniki. Jednak certyfikacja niektĂłrych produktĂłw jest nieopĹ&#x201A;acalna z ekonomicznego punktu widzenia, gdyĹź proces certyfikacji na znak NF jest niezwykle kosztowny, zwĹ&#x201A;aszcza dla firmy tej wielkoĹ&#x203A;ci jak nasza â&#x20AC;&#x201C; zauwaĹźa Jacek Kowalczyk.

Co ciekawe, ta sama francuska legislacja, ktĂłra spÄ&#x2122;dza sen z powiek polskim producentom, w innych obszarach otwiera przed nimi nowe kierunki rozwoju. â&#x20AC;&#x201C; Prawo we Francji mĂłwi, iş w przypadku renowacji budynku inwestor jest zobowiÄ&#x2026;zany do instalacji systemĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa zgodnych z aktualnie obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026;cymi normami â&#x20AC;&#x201C; kontynuuje Jacek Kowalczyk z firmy Grot. â&#x20AC;&#x201C; Nas interesuje w tym momencie jeden produkt: balustrady techniczne, ktĂłre muszÄ&#x2026; byÄ&#x2021; obowiÄ&#x2026;zkowo instalowane na dachach pĹ&#x201A;askich, zarĂłwno w nowych, jak i modernizowanych budynkach.

MĂłwimy o setkach tysiÄ&#x2122;cy kilometrĂłw balustrad, ktĂłre prÄ&#x2122;dzej czy później muszÄ&#x2026; zostaÄ&#x2021; wykonane. ZrealizowaliĹ&#x203A;my na terenie Francji juĹź okoĹ&#x201A;o 8000 metrĂłw bieĹźÄ&#x2026;cych balustrad technicznych, a aktualnie jesteĹ&#x203A;my w trakcie procesu certyfikacji, w tym takĹźe na znak FN, naszego typowego wyrobu, jakim jest balustrada na dach pĹ&#x201A;aski z róşnymi typami mocowaĹ&#x201E;.

OgĂłĹ&#x201A;em w ostatniej edycji Midest swoje stoiska miaĹ&#x201A;o 12 firm z Polski, w tym (oprĂłcz uprzednio wymienionych) GUSS-EX, Thoni Alutec, Koneckie ZakĹ&#x201A;ady Odlewnicze, ZakĹ&#x201A;ad Produkcyjno-Remontowy REM-SUW oraz MiÄ&#x2122;dzynarodowe Targi PoznaĹ&#x201E;skie.

Kolejna edycja targĂłw Midest odbÄ&#x2122;dzie siÄ&#x2122; miÄ&#x2122;dzy 6 a 9 listopada 2016 r.

97

WYDARZENIA

BEZPIECZEĹ&#x192;STWO PRZEMYSĹ OWE 4.0 "* ' ' N ( ( ' E* ( # '* 'A ' N * ( A *# # # ) % ) + ' ' N ( & ' #* ( 1 * J ( = >2H>0

>352 - ( 4V )- ' # ' 5>3 ) ( # '* 1 E * +I&1 * ( ' ' * #* ' 'A ' ' ' N ( # ' ( ( ' ( '*# = 1 ) / ( * ) - Â&#x192; ( *# # # % ) * * ' ' N (

Aleksandra Szafraniec

T

emat przewodni konferencji przybliĹźyĹ&#x201A; dr Andrzej Kozak z UrzÄ&#x2122;du Dozoru Technicznego, ktĂłry omĂłwiĹ&#x201A; zagadnienie cyberbezpieczeĹ&#x201E;stwa przemysĹ&#x201A;owych systemĂłw sterowania.

Uczestnicy mogli zapoznaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z podziaĹ&#x201A;em na dwie kategorie wykroczeĹ&#x201E;, w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od atakowanego podmiotu: w pierwszej sytuacji zagroĹźony jest system IT, w drugiej zaĹ&#x203A; przemysĹ&#x201A;owe systemy sterowania â&#x20AC;&#x201C; PLC, DCS bÄ&#x2026;dĹş SCADA. PrĂłbujÄ&#x2026;c odpowiedzieÄ&#x2021; na pytanie, jak zabezpieczaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; przed cyberatakami, przedstawiciel UDT zaprezentowaĹ&#x201A; przykĹ&#x201A;ady konkretnych sytuacji i popeĹ&#x201A;nionych wykroczeĹ&#x201E; â&#x20AC;&#x201C; atak na system sterowania rafinerii w Arabii Saudyjskiej, atak na system uzdatniania wody pitnej w USA oraz atak na piec metalurgiczny w Niemczech.

PRAWO W TEORII I PRAKTYCE Za najciekawszÄ&#x2026; spoĹ&#x203A;rĂłd 19 prelekcji uczestnicy uznali wystÄ&#x2026;pienie Macieja Jamnego z firmy LUC â&#x20AC;&#x201C; CE Consulting, 98

poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;cone praktycznym aspektom odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci prawnej za produkt.

BiorÄ&#x2026;c pod uwagÄ&#x2122; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie aspektu teoretycznego z praktycznym ujÄ&#x2122;ciem zagadnienia odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci prawnej producentĂłw za wyroby wprowadzone do obrotu, uczestnicy mogli zdobyÄ&#x2021; praktycznÄ&#x2026; wiedzÄ&#x2122; o tym, jakie obowiÄ&#x2026;zki na nich ciÄ&#x2026;ĹźÄ&#x2026; oraz jakie majÄ&#x2026; uprawnienia, by ewentualne toczÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; postÄ&#x2122;powania przyniosĹ&#x201A;y poĹźÄ&#x2026;dany skutek.

SĹ&#x201A;uchacze wyróşnili takĹźe prelekcjÄ&#x2122; RadosĹ&#x201A;awa Goneta z PaĹ&#x201E;stwowej Inspekcji Pracy, dotyczÄ&#x2026;cÄ&#x2026; przyczyn i okolicznoĹ&#x203A;ci ciÄ&#x2122;Ĺźkich wypadkĂłw przy pracy, ktĂłrych ĹşrĂłdĹ&#x201A;em jest brak skutecznego zabezpieczenia przed dostÄ&#x2122;pem do miejsc niebezpiecznych. Prezentacja przedstawiciela PIP przybliĹźyĹ&#x201A;a techniczne przyczyny wypadkĂłw w aspekcie naruszeĹ&#x201E; przepisĂłw prawa oraz normy, ktĂłre wskazujÄ&#x2026; rozwiÄ&#x2026;zania bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;ce wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwymi sposobami zabezpieczeĹ&#x201E; stref niebezpiecznych. Autor zwracaĹ&#x201A; rĂłwnieĹź uwagÄ&#x2122; na kwestiÄ&#x2122; stosowania prostych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; technicznych, zapewniajÄ&#x2026;cych

bezpieczeĹ&#x201E;stwo uĹźytkowania maszyn w aspekcie skutecznoĹ&#x203A;ci zabezpieczeĹ&#x201E; stref niebezpiecznych poprzez uniemoĹźliwienie dostÄ&#x2122;pu do nich.

DOBRY KIERUNEK WĹ&#x203A;rĂłd tegorocznych prelegentĂłw znaleĹşli siÄ&#x2122; teĹź m.in. prof. Marek DĹşwiarek i prof.

JĂłzef Gierasimiuk z Centralnego Instytutu Ochrony Pracy â&#x20AC;&#x201C; PaĹ&#x201E;stwowego Instytutu Badawczego, MaĹ&#x201A;gorzata MÄ&#x2122;cik z ZakĹ&#x201A;adu UbezpieczeĹ&#x201E; SpoĹ&#x201A;ecznych, dr inĹź.

Leszek Kasprzyczak z Instytutu Technik Innowacyjnych EMAG, Andrzej Midera z PIP, doradca techniczny z firmy Siemens Andrzej Cyganik, Mariusz Pajkowski z Lapp Kabel, Marcin Lis reprezentujÄ&#x2026;cy firmÄ&#x2122; KUKA, Robert SkibiĹ&#x201E;ski ze Stoltronic i Krzysztof Ujczak z firmy Elokon. â&#x20AC;&#x201C; CieszÄ&#x2122; siÄ&#x2122;, ze nasze konferencje sÄ&#x2026; na coraz wyĹźszym poziomie. UdaĹ&#x201A;o nam siÄ&#x2122; w tym roku powoĹ&#x201A;aÄ&#x2021; Komitet Naukowy, w skĹ&#x201A;ad ktĂłrego weszĹ&#x201A;y takie autorytety jak prof. Tadeusz Missala, prof. Marek DĹşwiarek czy Marek Trajdos â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi WiesĹ&#x201A;aw Monkiewicz z Klubu ParaAUTOMATYKA

WYDARZENIA

- ,# " ##

graf 34. â&#x20AC;&#x201C; UwaĹźamy, Ĺźe kierunek rozmĂłw pod hasĹ&#x201A;em bezpieczeĹ&#x201E;stwo 4.0 jest jak najbardziej aktualny i stanowi wyzwanie najbliĹźszych lat dla caĹ&#x201A;ej branĹźy przemysĹ&#x201A;owej. W przyszĹ&#x201A;ym roku temat ten na pewno bÄ&#x2122;dzie kontynuowany. Inne zagadnienia, jakie planujemy poruszyÄ&#x2021;, to bezpieczeĹ&#x201E;stwo maszyn i linii produkcyjnych na etapie projektowania, bezpieczeĹ&#x201E;stwo systemĂłw komputerowych, ocena zgodnoĹ&#x203A;ci, security IT i inne.

WkrĂłtce z zagadnieniami poruszanymi na konferencji bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; mogli zapoznaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; takĹźe ci, ktĂłrzy nie mieli moĹźliwoĹ&#x203A;ci uczestniczyÄ&#x2021; w wydarzeniu. â&#x20AC;&#x201C; WspĂłĹ&#x201A;praca pomiÄ&#x2122;dzy Ĺ&#x203A;rodowiskami, ktĂłre w sposĂłb komplementarny wymieniajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; wiedzÄ&#x2026; jest niezwykle istotna â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Cezary Mychlewicz z firmy Siemens. â&#x20AC;&#x201C; Dlatego juĹź dziĹ&#x203A; pracujemy nad wydaniem naszych tegorocznych prelekcji w formie publikacji naukowej ze znakiem ISSN. Chcemy promowaÄ&#x2021; dobre praktyki w zakresie bezpieczeĹ&#x201E;stwa nie tylko na pĹ&#x201A;aszczyĹşnie, ktĂłrÄ&#x2026; sami budujemy, ale takĹźe wĹ&#x203A;rĂłd szerszego grona odbiorcĂłw.

) 1 . ) = ' ' 1 . ( ( ' ' ' 'A & % 89

Patronat honorowy nad tegorocznÄ&#x2026; konferencjÄ&#x2026; objÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; UrzÄ&#x2026;d Dozoru Technicznego, Centralny Instytut Ochrony Pracy oraz Polski Komitet Normalizacyjny. Partnerem merytorycznym wydarzenia byĹ&#x201A;o Stowarzyszenie Klub Paragraf 34, zaĹ&#x203A; patronem strategicznym â&#x20AC;&#x201C; firma Siemens.

Ponadto partnerami konferencji byĹ&#x201A;y firmy Elokon, KUKA, Lapp Kabel, LUC â&#x20AC;&#x201C; CEÂ Consulting, Stoltronic. MiesiÄ&#x2122;cznik â&#x20AC;&#x17E;Automatykaâ&#x20AC;? byĹ&#x201A; partnerem medialnym wydarzenia.

Aleksandra Szafraniec , Â&#x192;! ", B@"! @,B

! ' ) ' 1 'A $ ' = '

" ' * * = ( '1 #

) Q # *1 " H " "

( Â&#x192; 1 & N ( ( @ ) & *

1-2/2016

99

WYDARZENIA

ENERGETYKA CHÄ&#x2DC;TNIE SIÄ&#x2DC;GA

PO ROZWIÄ&#x201E;ZANIA AUTOMATYKI $' A ' N ) ( ' ' ' * ' ' N ( * ' 1 '* % ) Â&#x192;, >3521 ) ' ( 0 : ' >352 - / . (1 * ')A ' EA * = # (1 (*# * /( ' N # ( ' '* ' /F-

B

ranĹźa energetyczna elastycznie dostosowuje siÄ&#x2122; do potrzeb rynku â&#x20AC;&#x201C; to gĹ&#x201A;Ăłwny wniosek z ostatniej konferencji naukowo-technicznej ELGOR. â&#x20AC;&#x201C; Dysponujemy w Polsce wysokim potencjaĹ&#x201A;em projektowym i wykonawczym w zakresie eksploatacji zĹ&#x201A;óş wÄ&#x2122;gla brunatnego. Kadra zarzÄ&#x2026;dzajÄ&#x2026;ca i inĹźynierska jest otwarta na innowacje techniczne i bardzo

skoncentrowana na zwiÄ&#x2122;kszaniu sprawnoĹ&#x203A;ci energetycznej oraz efektywnoĹ&#x203A;ci procesĂłw produkcyjnych.

Dostawcy systemĂłw napÄ&#x2122;dowych, automatyki i diagnostyki dostosowujÄ&#x2026; zaĹ&#x203A; swoje wyroby do konkretnych potrzeb i specyfiki ukĹ&#x201A;adĂłw mechanicznych â&#x20AC;&#x201C; podkreĹ&#x203A;la Robert Wojniak z firmy Siemens, pomysĹ&#x201A;odawca konferencji.

Aleksandra Szafraniec

100

AUTOMATYKA

- ,# " ##

WYDARZENIA

W jubileuszowym spotkaniu wziÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;o udziaĹ&#x201A; 170 przedstawicieli sektora wydobywczego oraz kruszyw. W tym roku po raz pierwszy przywoĹ&#x201A;ano ideÄ&#x2122; â&#x20AC;&#x17E;cyfrowej kopalniâ&#x20AC;? â&#x20AC;&#x201C; to trend wpisujÄ&#x2026;cy siÄ&#x2122; w noĹ&#x203A;ny aktualnie temat PrzemysĹ&#x201A;u 4.0. Uczestnicy wydarzenia, w ramach czterech paneli dyskusyjnych poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;conych tematyce sterowania maszyn, ukĹ&#x201A;adĂłw napÄ&#x2122;dowych przenoĹ&#x203A;nikĂłw taĹ&#x203A;mowych oraz diagnostyce czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci mechanicznych i elektrycznych, mieli okazjÄ&#x2122; wysĹ&#x201A;uchaÄ&#x2021; 19 wystÄ&#x2026;pieĹ&#x201E;.

W pierwszym panelu goĹ&#x203A;cie mieli okazjÄ&#x2122; wysĹ&#x201A;uchaÄ&#x2021; m.in. referatu przedstawicieli KWB BeĹ&#x201A;chatĂłw na temat modernizacji maszyn podstawowych, a takĹźe prelekcji reprezentantĂłw firmy Introsys dotyczÄ&#x2026;cej nowoczesnych form Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznoĹ&#x203A;ci w gĂłrnictwie odkrywkowym. Kolejny panel poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;cono przenoĹ&#x203A;nikom taĹ&#x203A;mowym. TematykÄ&#x2122; tÄ&#x2122; przybliĹźyli prof. Lech GĹ&#x201A;adysiewicz z Politechniki WrocĹ&#x201A;awskiej i dr Piotr Kulinowski z Akademii GĂłrniczo-Hutniczej, zaĹ&#x203A; rozwiÄ&#x2026;zania dla przemysĹ&#x201A;u wydobywczego zaprezentowali przedstawiciele firmy Siemens: Grzegorz Drabik i Marcin Walter. DebatÄ&#x2122; na sali wywoĹ&#x201A;aĹ&#x201A; referat Mariusza Pajkowskiego z firmy Lapp Kabel skupiony wokĂłĹ&#x201A; odpowiedzi na pytanie: czy istniejÄ&#x2026; niepalne przewody elektryczne?

W trzecim panelu uczestnicy mogli wysĹ&#x201A;uchaÄ&#x2021; wykĹ&#x201A;adu Piotra Danielskiego z firmy DB Energy, poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;conego zagadnieniu mechanicznej diagnostyki maszyn z wykorzystaniem analizy widma, a takĹźe zapoznaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z przykĹ&#x201A;adami zastosowaĹ&#x201E; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; pomiarowych Siemens dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;cych w trudnych warunkach Ĺ&#x203A;rodowiskowych, o czym 1-2/2016

opowiadaĹ&#x201A; JarosĹ&#x201A;aw Siemianowski.

Ostatni z paneli poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;cono kwestiom bezpieczeĹ&#x201E;stwa, ktĂłre omĂłwili m.in.

Marek Trajdos z LUC â&#x20AC;&#x201C; CE Consulting (elementy bezpieczeĹ&#x201E;stwa rozdzielnic i sterownic) i reprezentanci WyĹźszego UrzÄ&#x2122;du GĂłrniczego (eksploatacja koparek i Ĺ&#x203A;rodkĂłw ochrony przeciwpoĹźarowej).

Ponadto zorganizowano 12 sesji warsztatowych dla inĹźynierĂłw. Uczestnicy tych ostatnich docenili sposobnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; uczestniczenia w interaktywnej prezentacji rozdzielnic Ĺ&#x203A;redniego i niskiego napiÄ&#x2122;cia â&#x20AC;&#x201C; moĹźliwoĹ&#x203A;ci szafy sterowniczej zreferowaĹ&#x201A; Witold Kolaj z firmy Siemens. UwagÄ&#x2122; zwracaĹ&#x201A; takĹźe warsztat Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czony firm CE ANIA i Telefonika, dotyczÄ&#x2026;cy kabli gĂłrniczych.

Podczas wieczornej gali dyrektor Tomasz Haiduk z firmy Siemens oraz Jacek Bogucki, prezes CE ANIA wrÄ&#x2122;czali podziÄ&#x2122;kowania osobom zasĹ&#x201A;uĹźonym dla

powstania i rozwoju konferencji ELGOR. SymbolicznÄ&#x2026; statuetkÄ&#x2122; otrzymali Robert Wojniak (Siemens), dr Szymon Modrzejewski (Poltegor Instytut), Karol Staworko (Siemens), Marek Trajdos (LUC), Jacek Trykowski (Fugo-Projekt) i Leszek Hertel (KWB BeĹ&#x201A;chatĂłw). Za wkĹ&#x201A;ad merytoryczny dla konferencji organizatorzy dziÄ&#x2122;kowali profesorowi Lechowi GĹ&#x201A;adysiewiczowi i profesorowi Dionizemu Dudkowi z Politechniki WrocĹ&#x201A;awskiej, doktorowi Jerzemu Alenowiczowi z Poltegoru Instytut oraz Konradowi LeĹ&#x203A;niewskiemu z KWB TurĂłw. PamiÄ&#x2026;tkowe dyplomy otrzymaĹ&#x201A;y teĹź firmy komercyjne wspierajÄ&#x2026;ce konferencjÄ&#x2122; â&#x20AC;&#x201C; CE ANIA, Prysmian Group, Fugo-Projekt, Actemium BEA, Lapp Kabel, Partner Serwis.

MiesiÄ&#x2122;cznik â&#x20AC;&#x17E;Automatykaâ&#x20AC;? byĹ&#x201A; patronem medialnym konferencji.

Aleksandra Szafraniec , Â&#x192;! ", B@"! @,B

101

WYDARZENIA

PERSPEKTYWY CYFRYZACJI "*% *' ) )# ) ) E wszystkie sfery gospodarcze ' - & ( ) ( '# * ( ' #*/ - )A (' J ' 1

' '* " +@ # )A

= # Â&#x17E; #* ) H H 1 '* '* A ' J1 ( '1 / -

)( E ) ' /( ( # ' E* *% ( ) J ' J ( *# ( = 59H5? # 1 ) '(* ( I ( ' 1 ( B # ' =-

W

 dniu 3 grudnia 2015 r. w hotelu Sheraton w Warszawie odbyĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; konferencja prasowa poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;cona MiÄ&#x2122;dzynarodowym Targom Elektroniki i Informatyki â&#x20AC;&#x201C; CeBIT 2016, na ktĂłrej goĹ&#x203A;ciem specjalnym byĹ&#x201A;a Tessa Forsblad z Deutsche Messe AG. Towarzyszyli jej Piotr Pietrzak z IBM Polska oraz Artur Talarek z Przedstawicielstwa Deutsche Messe AG w Polsce. CeBIT to targi nowych technologii, stanowiÄ&#x2026;ce globalne wydarzenie dla biznesu cyfrowego. Organizowane corocznie w poĹ&#x201A;owie marca w Hanowerze w Niemczech, sÄ&#x2026; odwiedzane przez miliony osĂłb.

Podczas konferencji podsumowano ubiegĹ&#x201A;orocznÄ&#x2026; edycjÄ&#x2122;, omĂłwiono zagadnienia rynkowe zwiÄ&#x2026;zane ze specyfikÄ&#x2026; branĹźy IT oraz zaprezentowano tematykÄ&#x2122; i plan targĂłw w roku 2016.

W 2015 r. na targach CeBIT wystawiaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; 3300 firm z 70 krajĂłw. PolskÄ&#x2122; reprezentowaĹ&#x201A;o 55 firm. Licznie zwiedzajÄ&#x2026;cy poznawali nowoĹ&#x203A;ci z branĹźy teleinformatycznej i gospodarki cyfrowej.

Jak twierdzÄ&#x2026; organizatorzy, liczba goĹ&#x203A;ci

102

zmalaĹ&#x201A;a, ze wzglÄ&#x2122;du na przyjÄ&#x2122;tÄ&#x2026; formuĹ&#x201A;Ä&#x2122; B2B, sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;cÄ&#x2026; przede wszystkim zawieraniu kontraktĂłw.

W centrum zainteresowania zwiedzajÄ&#x2026;cych znajduje siÄ&#x2122; transformacja cyfrowa we wszystkich sektorach przemysĹ&#x201A;u, Internet Rzeczy oraz bezpieczeĹ&#x201E;stwo w cyfrowej gospodarce i spoĹ&#x201A;eczeĹ&#x201E;stwie.

Zainteresowanie to potwierdzajÄ&#x2026; wstÄ&#x2122;pne szacunki rynkowe, wskazujÄ&#x2026;ce na wzrost wydatkĂłw na ICT w 2015 r. o 3,8 %, do ponad 3,8 bln dolarĂłw. Niemal caĹ&#x201A;y wzrost przypada na tzw. â&#x20AC;&#x17E;trzeciÄ&#x2026; platformÄ&#x2122;â&#x20AC;?, obejmujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; technologie mobilne, chmurÄ&#x2122; i technologie oparte na danych.

DziÄ&#x2122;ki formule Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026;cej targi z kongresem obecne na imprezie koncerny Ĺ&#x203A;wiatowe, przedsiÄ&#x2122;biorstwa Ĺ&#x203A;redniej wielkoĹ&#x203A;ci oraz start-upy przedstawiÄ&#x2026; tematykÄ&#x2122; waĹźnÄ&#x2026; dla branĹźy, a koncentrujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; siÄ&#x2122; obecnie wokĂłĹ&#x201A; takich zagadnieĹ&#x201E; jak Big Data i Analytics, aplikacje Cloud, Mobile, Social Business, Internet Rzeczy i bezpieczeĹ&#x201E;stwo IT. Oczekuje siÄ&#x2122;, Ĺźe do 2020 r. okoĹ&#x201A;o 30 mld urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie bÄ&#x2122;dzie podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych do Internetu (w 2015 â&#x20AC;&#x201C; 15 mld), co wygeneruje ogromnÄ&#x2026; iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; danych wewnÄ&#x2026;trz i na zewnÄ&#x2026;trz organizacji. Tego typu dane moĹźna zastosowaÄ&#x2021; do kontroli, serwisu i wspomagania inteligentnych produktĂłw i usĹ&#x201A;ug, stanowiÄ&#x2026;cych podstawÄ&#x2122; nowych modeli biznesowych.

BezpieczeĹ&#x201E;stwo urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; mobilnych prawdopodobnie bÄ&#x2122;dzie miaĹ&#x201A;o wyĹźszy priorytet od 2017 r., co doprowadzi do powstania nowych moĹźliwoĹ&#x203A;ci rynkowych. Dotyczy to rĂłwnieĹź technologii do urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; przenoĹ&#x203A;nych, dronĂłw oraz Internetu Rzeczy. Wydatki na ochronÄ&#x2122; informacji wyniosĹ&#x201A;y na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie

do 76,9 mld dolarĂłw w 2015 r. (wzrost o okoĹ&#x201A;o 8,2 % r/r).

Jednym z szeroko omawianych podczas targĂłw CeBIT 2016 zagadnieĹ&#x201E; ma byÄ&#x2021; m.in. Internet Rzeczy, a wystawcom tematycznym z tego obszaru poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;cono osobny salon. Oczekuje siÄ&#x2122;, Ĺźe IoT bÄ&#x2122;dzie wciÄ&#x2026;Ĺź siÄ&#x2122; rozwijaĹ&#x201A;, stajÄ&#x2026;c siÄ&#x2122; najbardziej przeĹ&#x201A;omowÄ&#x2026; erÄ&#x2026; w historii IT. WedĹ&#x201A;ug prognoz IoT przyniesie 1,7 bln dolarĂłw wartoĹ&#x203A;ci dodanej dla gospodarki Ĺ&#x203A;wiatowej w 2019 r. Suma ta obejmuje sprzÄ&#x2122;t, oprogramowanie, usĹ&#x201A;ugi IT i wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dodanÄ&#x2026; dziÄ&#x2122;ki wydajnoĹ&#x203A;ci IoT. Liczne konferencje, wykĹ&#x201A;ady oraz fora proponujÄ&#x2026; dodatkowÄ&#x2026; przestrzeĹ&#x201E; do prowadzenia dyskusji o szansach oraz ogĂłlnogospodarczych i polityczno-spoĹ&#x201A;ecznych warunkach ramowych.

Do silnego wzrostu tego rynku przygotowuje siÄ&#x2122; caĹ&#x201A;a Unia Europejska. Dlatego Komiskja Europejska rozpoczÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;a projekt â&#x20AC;&#x17E;Jednolity rynek cyfrowyâ&#x20AC;?, ktĂłry ma na celu usuniÄ&#x2122;cie barier wzrostu online. MoĹźe on generowaÄ&#x2021; dla gospodarki 415 mld euro rocznie i stworzyÄ&#x2021; setki tysiÄ&#x2122;cy nowych miejsc pracy.

W kontekĹ&#x203A;cie tych wszystkich informacji, mĂłwiÄ&#x2026;cych o perspektywach rozwoju rynku IT i jego uĹźytecznoĹ&#x203A;ci, warto odwiedziÄ&#x2021; targi i zapoznaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z nowymi rozwiÄ&#x2026;zaniami. ZwĹ&#x201A;aszcza Ĺźe przed nami czasy, kiedy pomocnicy elektroniczni ewoluujÄ&#x2026; z obecnych prototypĂłw i stanÄ&#x2026; siÄ&#x2122; niezaleĹźnymi pojazdami, zaawansowanymi robotami, wirtualnymi asystentami oraz inteligentnymi doradcami.

W tym roku krajem partnerskim CeBIT-u bÄ&#x2122;dzie Szwajcaria.

Sylwia Batorska ! , !

P !

AUTOMATYKA

W drodze do inteligentnej produkcji

Wrocław – 10 marca

Konferencja menedżerów firm produkcyjnych

ORGANIZATOR

www.logistyka-produkcji.pl

16 – 18 luty 2016 WSTĘP BEZPŁATNY PO REJEJSTRACJI ON-LINE

Targi Technologii Szlifowania

Targi Technologii Cięcia

*5,1'H[SR

([SR&877,1* www.expocutting.pl

www.grindexpo.pl

kontakt: tel. 32 78 87 541, 523 fax 32 78 87 522, 525 grindexpo@exposilesia.pl expocutting@exposilesia.pl

tereny targowe: Expo SIlesia Centrum Targowo-Konferencyjne ul. Braci Mieroszewskich 124 41-219 Sosnowiec

www.exposilesia.pl

TARGOM TOWARZYSZY: Akademia Szlifowania Klingspor solidna porcja fachowej wiedzy

WYDARZENIA

NAJWIÄ&#x2DC;KSZE SPOTKANIE AUTOMATYKĂ&#x201C;W AUTOMATICON 2016 & # # '( ) E * = = # ) ' '*( % # ) 1 ( *# ( ' = @ 1 ' ( = H ) ( ' ) ( N H ) ) ' ) 'A % #A # ) ' ) % * ' J ( - B )( J ' 1 ' ( ' >>- ( & % ) % #1 *# * )A J 1 # '* * # * ' #* ( ) H ! # H J A J ( *# 5H9 # ( I Â&#x2018;&, Â&#x2018;Â&#x2018;@ ( . ' ( -

R

ok 2015 gospodarka polska zamknÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;a niezĹ&#x201A;ym wynikiem.

AÂ jaki bÄ&#x2122;dzie ten obecny 2016?

Na to pytanie prĂłbuje znaleĹşÄ&#x2021; odpowiedĹş wielu przedsiÄ&#x2122;biorcĂłw. PoczÄ&#x2026;tki nie sÄ&#x2026; zachÄ&#x2122;cajÄ&#x2026;ce. Spada kurs zĹ&#x201A;otego. Jedna z miÄ&#x2122;dzynarodowych agencji ratingowych obniĹźyĹ&#x201A;a ocenÄ&#x2122; Polski.

Te fakty nie nastrajajÄ&#x2026; optymistycznie.

W takiej sytuacji szczegĂłlnego znaczenia nabierajÄ&#x2026; kontakty z klientami oraz szukanie nowych odbiorcĂłw. KaĹźdy przedsiÄ&#x2122;biorca ma wĹ&#x201A;asnÄ&#x2026; receptÄ&#x2122;, jak to robiÄ&#x2021;. JednÄ&#x2026; z moĹźliwoĹ&#x203A;ci jest udziaĹ&#x201A; w targach i promocja swojej dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;ci w bezpoĹ&#x203A;rednim kontakcie z potencjalnym odbiorcÄ&#x2026;.

Targi nadal sÄ&#x2026; najskuteczniejszÄ&#x2026; formÄ&#x2026; prezentacji oferty przedsiÄ&#x2122;biorstwa. JednoczeĹ&#x203A;nie imprezy targowe dajÄ&#x2026; potencjalnym klientom ogromnÄ&#x2026; Ĺ&#x201A;atwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; znalezienia potrzebnych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;. Te dwie cechy nawzajem uzupeĹ&#x201A;niajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; i wzmacniajÄ&#x2026;. W dziedzinie automatyki przemysĹ&#x201A;owej, pomiarĂłw i elektroniki od lat liderem na polskim

NAJWAĹťNIEJSZE BLOKI TEMATYCZNE TARGĂ&#x201C;W AUTOMATICON 2016 â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘

104

aparatura kontrolno-pomiarowa i elementy automatyki, automatyzacja â&#x20AC;&#x201C; analogowe i cyfrowe systemy, robotyzacja â&#x20AC;&#x201C; oprogramowanie, urzÄ&#x2026;dzenia, komponenty, napÄ&#x2122;dy elektryczne, pneumatyczne, hydrauliczne, pompy dla przemysĹ&#x201A;u, energetyki, kopalnictwa, zawory odcinajÄ&#x2026;ce, bezpieczeĹ&#x201E;stwa, regulatory, armatura pomocnicza, elektronika przemysĹ&#x201A;owa.

rynku targowym sÄ&#x2026; odbywajÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; w Warszawie targi Automaticon. W tym roku juĹź po raz 22. spotkajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; tu przodujÄ&#x2026;ce firmy z caĹ&#x201A;ej branĹźy. W ofercie targowej bÄ&#x2122;dzie moĹźna znaleĹşÄ&#x2021; praktycznie wszystko, co tylko wiÄ&#x2026;Ĺźe siÄ&#x2122; z pojÄ&#x2122;ciem automatyzacji, pomiarĂłw i elektroniki przemysĹ&#x201A;owej â&#x20AC;&#x201C; poczÄ&#x2026;wszy od komponentĂłw (przekaĹşnikĂłw, czujnikĂłw, przetwornikĂłw, kabli itd.) poprzez sterowniki, systemy transmisji, regulatory, do elementĂłw wykonawczych. Nie zabraknie rĂłwnieĹź dostawcĂłw robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych oraz firm oferujÄ&#x2026;cych opracowanie i wdroĹźenie kompletnych linii technologicznych. WĹ&#x203A;rĂłd wystawcĂłw zagranicznych tradycyjnie najwiÄ&#x2122;cej bÄ&#x2122;dzie firm niemieckich.

Od kilku lat zarysowuje sie tendencja do wzrostu udziaĹ&#x201A;u w targach maĹ&#x201A;ych i Ĺ&#x203A;rednich firm polskich.

To bardzo cieszy, gdyĹź Ĺ&#x203A;wiadczy o rzeczywistej kondycji naszej gospodarki.

JednoczeĹ&#x203A;nie na podstawie prowadzonych od czterech lat badaĹ&#x201E; ankietowych moĹźna stwierdziÄ&#x2021;, Ĺźe z roku na rok wzrasta wĹ&#x203A;rĂłd zwiedzajÄ&#x2026;cych udziaĹ&#x201A; osĂłb decyzyjnych â&#x20AC;&#x201C; wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;cicieli firm, prezesĂłw, dyrektorĂłw. To z kolei gwarantuje wystawcom odpowiednio rzeczowy, konkretny poziom rozmĂłw.

Serdecznie zapraszamy na targi Automaticon, ktĂłre odbÄ&#x2122;dÄ&#x2026; siÄ&#x2122; od 1 do 4 marca 2016 r. WstÄ&#x2122;p wolny.

} & ' #* (* @ * ! # * & # ( &@!&

AUTOMATYKA

BIBLIOTEKA RYNEK DRONĂ&#x201C;W W POLSCE 2015. KSIÄ&#x2DC;GA POPYTU I PODAĹťY Praca zbiorowa Fundacja Instytut Mikromakro

~ (/)+* $

' Â&#x20AC; '_ 4=}

Raport powstaĹ&#x201A; w ramach programu strategicznego â&#x20AC;&#x17E;PiÄ&#x2122;Ä&#x2021; ĹźywioĹ&#x201A;Ăłw. WolnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, informacja, bezpieczeĹ&#x201E;stwoâ&#x20AC;?. NawiÄ&#x2026;zuje do â&#x20AC;&#x17E;Parady RobotĂłw â&#x20AC;&#x201C; Droniada 2015â&#x20AC;?, ktĂłrej celem byĹ&#x201A;a spoĹ&#x201A;eczna akceptacja dronĂłw, robotĂłw i systemĂłw fuzji informacji. Raport obrazuje stan i trendy rynkowe, sytuacjÄ&#x2122; prawnÄ&#x2026;, moĹźliwoĹ&#x203A;ci biznesowe oraz spoĹ&#x201A;eczne aspekty wykorzystania dronĂłw, w tym koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; bezpiecznego i zgodnego z prawem ich uĹźytkowania. Adresatami publikacji sÄ&#x2026; przedstawiciele branĹźy robotycznej: menedĹźerowie, konstruktorzy, operatorzy, osoby reprezentujÄ&#x2026;ce biznes i sektor publiczny. Think-tank Instytut Mikromakro stawia na popularyzacjÄ&#x2122; strategicznego myĹ&#x203A;lenia o paĹ&#x201E;stwie, spoĹ&#x201A;eczeĹ&#x201E;stwie i gospodarce zarĂłwno w skali mikro â&#x20AC;&#x201C; na poziomie lokalnej grupy dziaĹ&#x201A;ania, samorzÄ&#x2026;du, czy teĹź firmy, jak i w skali makro â&#x20AC;&#x201C; na poziomie ogĂłlnokrajowym i globalnym. â&#x20AC;&#x17E;Programujemy przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021;â&#x20AC;? â&#x20AC;&#x201C; oto motto fundacji, ktĂłra dÄ&#x2026;Ĺźy do spoĹ&#x201A;ecznej akceptacji technik informacyjnych i systemĂłw inteligentnych.

AUTOMATYZACJA PROCESĂ&#x201C;W PRODUKCYJNYCH & ' ' * D \ * 5 % 0 0 08&

~ (/)+* _! `Â ~ (/) * $ ~ \

Automatyzacja procesĂłw produkcyjnych jest podstawÄ&#x2026; nowoczesnych przemysĹ&#x201A;owych systemĂłw wytwarzania. Gwarantuje uzyskanie wysokiej jakoĹ&#x203A;ci wyrobĂłw oraz minimalizuje koszty produkcji, co przekĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; na wzrost konkurencyjnoĹ&#x203A;ci przedsiÄ&#x2122;biorstw. W ksiÄ&#x2026;Ĺźce opisano metody modelowania procesĂłw dyskretnych i programowania sterownikĂłw PLC â&#x20AC;&#x201C; jÄ&#x2122;zyki Grafcet, Grafpol i SFC stanowiÄ&#x2026;ce podstawowe narzÄ&#x2122;dzia automatyzacji procesĂłw produkcyjnych; miÄ&#x2122;dzynarodowÄ&#x2026; normÄ&#x2122; IEC 61131-3 opisujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; jÄ&#x2122;zyki programowania sterownikĂłw PLC, ktĂłre umoĹźliwiajÄ&#x2026; zapis algorytmu sterowania jako program uĹźytkownika PLC (np. modelowanie i programowanie pracy pneumatycznych zespoĹ&#x201A;Ăłw napÄ&#x2122;dowych, a takĹźe procedur wspĂłĹ&#x201A;bieĹźnych); zastosowanie metody Grafpol TM do syntezy sekwencyjnych algorytmĂłw sterowania. KsiÄ&#x2026;Ĺźka polecana jest specjalistom zajmujÄ&#x2026;cym siÄ&#x2122; teoriÄ&#x2026; i praktykÄ&#x2026; automatyzacji procesĂłw produkcyjnych oraz studentom wydziaĹ&#x201A;Ăłw elektronicznych, elektrycznych i mechanicznych.

PORADNIK MECHATRONIKA 4 _ * Â&#x201A; \ 4 ' [ ^ 0 5

~ (/)+* _! `Â ~ +/Â&#x192; * $ ~ \

Poradnik mechatronika to kompendium wiedzy dla inĹźynierĂłw specjalizujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; w tej dziedzinie oraz podrÄ&#x2122;cznik dla studentĂłw i uczniĂłw ksztaĹ&#x201A;cÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; w zawodzie mechatronik. MateriaĹ&#x201A; poradnika zostaĹ&#x201A; podzielony na osiem gĹ&#x201A;Ăłwnych czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci â&#x20AC;&#x201C; matematyka, fizyka techniczna; komunikacja techniczna; chemia, materiaĹ&#x201A;y, wytwarzanie; elementy konstrukcyjne, pomiary, sterowanie, regulacja; instalacje i napÄ&#x2122;dy elektryczne, systemy mechatroniczne; technika cyfrowa, technika informatyczna; technika Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czenia, inĹźynieria Ĺ&#x203A;rodowiska; przedsiÄ&#x2122;biorstwo i jego otoczenie. Poradnik uzupeĹ&#x201A;niajÄ&#x2026; wartoĹ&#x203A;ciowe dodatki â&#x20AC;&#x201C; glosariusz elektronika, sterowanie i regulacja; zestawienie waĹźnych norm; skrĂłty pojÄ&#x2122;Ä&#x2021; branĹźowych; sĹ&#x201A;ownik polsko-angielsko-niemiecki oraz skorowidz.

, ( H E- ' '*N 106

AUTOMATYKA

Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa tel. 22 8740 287, 22 8740 255, 22 8740 140 fax: 22 8740 209, e-mail: tachograf@piap.pl

■ PRZETWORNIKI PRĘDKOŚCI ■ PAMIĘCI ■ WSKAŹNIKI PRĘDKOŚCI

■ SYSTEMY DIAGNOSTYCZNE

3 Pomiar i rejestracja: prędkości, przebytej drogi, pozycji geograficznej oraz sygnałów dwustanowych i analogowych z różnych urządzeń pojazdu.

3 Zdalny odczyt parametrów pracy pojazdu.

3 Łatwość dostosowania systemu do wymagań użytkownika oraz możliwość późniejszej modernizacji bez konieczności wymiany na nowy.

3 Panele operatorskie LCD (od 7“ do 15“) umożliwiają czytelną prezentację parametrów.

3 Pomiar i rejestracja prędkości z dokładnością 0,1 km/h.

3 Przetworniki prędkości o stopniu ochrony IP68, zakresie temperatury pracy od –40 °C do 70 °C, odporne na wstrząsy i udary.

3 Rejestracja danych: w dedykowanych kartach pamięci, umożliwiających nieprzerwany zapis informacji co najmniej 100 dni, w zależności od zastosowanych kart pamięci.

3 Dodatkowe moduły diagnostyczne umożliwiają ocenę i szybką diagnostykę stanu czujników pojazdu i sygnałów tachografu.

WSPÓŁPRACA

AP AUTOMATYKA S.C. TEL. +48 67 357 10 80, WWW.APAUTOMATYKA.PL .......................................................................... 76–78

AUTOMATYKAONLINE TEL. 504 126 618, WWW.AUTOMATYKAONLINE.PL .................................................................................... 79

AUTOMATYKA-POMIARY-STEROWANIE SA TEL. 85 748 34 00, 85 748 34 03, WWW.APS.PL ............................................................................................ 15

AXON MEDIA GROUP S.C. TEL. 533 344 700, WWW.AXONMEDIA.PL .......................................................................................................... 97

BALLUFF SP. Z O.O. TEL. 71 787 68 30, WWW.BALLUFF.PL, WWW.LEUZE.PL ..................................................................... 17, 51

DANFOSS POLAND SP. Z O.O. TEL. 22 755 06 68, WWW.DANFOSS.PL/NAPEDY ......................................................................... 3, 82–84

DEUTSCHE MESSE AG, HANNOVER TEL. .+49 511 89-0, WWW.MESSE.DE ........................................................................................................................ 7

PPUH ELDAR TEL. 77 442 04 04, WWW.ELDAR.BIZ ........................................................................................................................ 9

ELMARK AUTOMATYKA SP. Z O.O. TEL. 22 541 84 65, WWW.ELMARK.COM.PL ................................................................................................. 17, 74

ELTRON TEL. 71 343 97 55, WWW.ELTRON.PL .............................................................................................................. 15, 21 EXPO SILESIA SP. Z O.O.- EXPOCUTTING TEL. 32 788 75 00, WWW.EXPOSILESIA.PL ................................................................................................. 103 FESTO SP. Z O.O. TEL. 22 711 42 71, WWW.FESTO.PL ....................................................................................................... 37, 38–39 GBI PARTNERS SP. Z O.O. TEL. 22 458 66 10, WWW.GBI.COM.PL ................................................................................................................... 19

PRZEDSIĘBIORSTWO INS-TOM SP. Z O.O. TEL. 42 640 75 85, WWW.INSTOM.COM.PL ............................................................................................ 58–59

JUMO SP. Z O.O. TEL. 71 339 82 39, WWW.JUMO.COM.PL ............................................................................................................. 13

KUBLER SP. Z O.O. TEL. 61 849 99 02, WWW.KUBLER.PL ........................................................................................................... 40–41

108

AUTOMATYKA

WSPÓŁPRACA

LUC – CONSULTING TEL. 77 442 68 90, 604 380 091, WWW.LUC.PL ............................................................................................ 67

MVM SP. Z O.O. TEL. 22 874 02 30 ............................................................................................................................................................. 105

MT TARGI POLSKA SP. Z O.O. – EUROLAB TEL. 22 529 39 00/50, WWW.MTTARGI.PL ...................................................................................................... 33

NOVIMEX S.C. TEL. 22 816 85 79, WWW.NOVIMEX.COM.PL .................................................................................................... 57

PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW PIAP TEL. 22 874 00 00, WWW.PIAP.PL ................................................................................................................ 105, 107

PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW PIAP, PIAP DESIGN TEL. 22 874 01 94, WWW.DESIGN.PIAP.PL .............................................................................................................. 75

PILZ POLSKA SP. Z O.O. TEL. 22 884 71 00, WWW.PILZ.PL .....................................................................................................................44–47 POSITAL FRABA 48 673571080, WWW.POSITAL.COM/PL .................................................................................................... 76–78

ROCKWELL AUTOMATION TEL. 22 326 07 00, WWW.ROCKWELLAUTOMATION.PL .............................................. 19, 85, IV OKŁ.

SCHMERSAL-POLSKA SP. J. E. NOWICKA, M. NOWICKI TEL. 22 816 85 78, WWW.SCHMERSAL.PL ............................................................................................... 48–49

SCHUNK INTEC SP. Z O.O. TEL. 22 726 25 00, WWW.SCHUNK.COM ...................................................................................II OKŁ., 80–81

SEW-EURODRIVE POLSKA SP. Z O.O. TEL. +48 42 676 53 00, WWW.SEW-EURODRIVE.PL ...........................................................................86–87

TARGI KIELCE SA TEL. 41 365 12 22, WWW.TARGIKIELCE.PL ................................................................................................... 11, 77

TURCK SP. Z O.O. TEL. 77 443 48 00, WWW.TURCK.PL ........................................................................................... I OKŁ., 42–43

WYDAWNICTWO EUROLOGISTICS WWW. EUROLOGISTICS.PL ........................................................................................................................................ 103

1-2/2016

109

LUDZIE

STANOWISKO: wiceprezes PION: ' #* FIRMA: Schneider Electric Polska

IRENEUSZ MARTYNIUK P racÄ&#x2122; w firmie Schneider Electric Polska, rozpoczÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; w 2014 r. Od poczÄ&#x2026;tku kariery zawodowej zwiÄ&#x2026;zany jest z branĹźÄ&#x2026; przemysĹ&#x201A;owÄ&#x2026; oraz sektorem automatyki przemysĹ&#x201A;owej, wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;c z miÄ&#x2122;dzynarodowymi firmami dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;cymi w tym obszarze.

W Schneider Electric odpowiada za rozwĂłj pionu przemysĹ&#x201A;u oraz rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; w zakresie automatyki przemysĹ&#x201A;owej. Zajmuje siÄ&#x2122; planowaniem i reali-

110

zacjÄ&#x2026; strategii dla caĹ&#x201A;ego pionu. Kieruje rĂłwnieĹź dziaĹ&#x201A;ami sprzedaĹźy i jest odpowiedzialny za rynek integratorĂłw systemĂłw, jak rĂłwnieĹź za klientĂłw finalnych i producentĂłw maszyn.

Do obszaru jego dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E; naleĹźy takĹźe wyznaczanie kierunkĂłw polityki marketingu operacyjnego oraz rozwĂłj dziaĹ&#x201A;u zaawansowanego wsparcia technicznego.

Ireneusz Martyniuk jest absolwentem Politechniki Warszawskiej na wy-

dziale automatyki, gdzie pracowaĹ&#x201A; jako asystent w katedrze mechatroniki. UkoĹ&#x201E;czyĹ&#x201A; rĂłwnieĹź studia podyplomowe w Szkole GĹ&#x201A;Ăłwnej Handlowej w Warszawie.

DziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; firmy Schneider Electric skupia siÄ&#x2122; na zapewnianiu bezpieczniejszych, bardziej niezawodnych, wydajniejszych, bardziej produktywnych i przyjaznych dla Ĺ&#x203A;rodowiska rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; energetycznych.

AUTOMATYKA

6 M F QT [ T XP KF NBT [ Z OZ [

J5 3 ",

* OU F M JHF OU OZ N 4Z T U F NF N 5 SBOT QP SU P XZ N

; XJǒL T [ B XZ EBKOP ǯ lj [ NOJF KT [ B SP [ NJBSZ NBT [ Z O P SB[ T L SBDB D[ BT QS[ F T U P KV .P EV P XZ J T L BM P XBM OZ T Z T U F N T U F SP XBOJB SVD I F N VNP ȃ M JXJBKLJD Z OJF [ BM F ȃ OF T U F SP XBOJF XJF M P NB F M F NF OU BNJ U SBOT QP SU P XZ NJ QP P L SF ǯ M P OZ N U P S[ F

4L BM P XBM OZ

F M BT U Z D [ OZ

BU XZ XF XESP ȃ F OJV J VU S[ Z NBOJV T Z T U F N J5 3 ", SF XP M VD KP OJ[ VKF QSP KF L U P XBOJF J L P OT U SVP XBOJF U P SÓ X U SBOT QP SU P XZ D I EM B BQM JL BD KJ [ XJLJ[ BOZ D I [ QBL P XBOJF N J U SBOT QP SU F N NBU F SJB Ó X

J5 3 ", X 1 P M T D F

NBKB

"VU P NBU JP O 6 OJWF ST JU Z 4QF D JBM

+ BD I SBOL B

XXX SP DL XF M M BVU P NBU JP O DP N QM @ 1

HP

JU SBL

$P QZSJH I U ¥

3 P D LX F M M " VU P NBU JP O * OD " M M 3JH I U T 3 F T F SWF E J5 3 " , JT B U SBEF NBSL P G 3 P D LX F M M " VU P NBU JP O * OD

" %