Αλέξανδρος Αλεξίου | Δάφνη-Ευφροσύνη Δελφάκη
Γιατί στο Βερολίνο;
Εξαιτίας της κοινωνικής και πολιτικής κατάστασης που επικρατεί στο Βερολίνο αλλά και σε ολόκληρη την χώρα κατά τη διάρκεια του µεσοπολέµου, η γερµανική µουσική καταφεύγει σε πιο φιλελεύθερα και ανεξάρτητα είδη. Τα καµπαρέ του Βερολίνου, µε την εµφάνισή11 τους την περίοδο της Δηµοκρατίας της Βαϊµάρης, αποτελούν την πρώτη µορφή της ποπ γερµανικής µουσικής. Προσωπικότητες όπως η Marlene Dietrich και η Margo Lion είναι αντιπροσωπευτικές της περιόδου ενώ η αισθησιακή µουσική των µεταµεσονύχτιων κλαµπ συναντά µε έναν ευρηµατικό τρόπο την σάτιρα, το χιούµορ και τις φιλελεύθερες ιδέες (Levi, 2003 στο Müller, 2003). Στο Βερολίνο του Χίτλερ ο αυστηρός περιορισµός και η συνεχής επιτήρηση της νεολαίας και της κουλτούρας της επιχειρείται µέσω της «νεολαίας του Χίτλερ» (HitlerJugend). Η τελευταία αποτελεί µια από τις παραστρατιωτικές οργανώσεις του Γ’ Ράιχ, η οποία στρατολογεί νέους και µέσα από µια σειρά εκπαιδευτικών διαδικασιών προσπαθεί να τους εµφυσήσει τις αρχές του εθνικοσοσιαλιστικού κόµµατος. Κάτι τέτοιο έχει σαν αποτέλεσµα την εµφάνιση διαφόρων κινηµάτων διαµαρτυρίας. Ένα από αυτά ήταν και το σουίνγκ κίνηµα (swing movement) το οποίο δηµιουργήθηκε το 1930 στο Βερολίνο και το Αµβούργο από µια οµάδα νέων (Swingjugend), συνήθως των ανώτερων στρωµάτων της µεσαίας τάξης, οι οποίοι ήταν λάτρεις της τζαζ και σουίνγκ µουσικής. Θαύµαζαν τον αµερικάνικο τρόπο ζωής - η Αµερική εκείνης της εποχής αποτελούσε σύµβολο ευηµερίας, προόδου, ελευθερίας και δηµοκρατίας - και εξέφραζαν την αντίθεσή τους απέναντι στην ιδεολογία του Γ’ Ράιχ και την εθνικιστική του µουσική προπαγάνδα, µέσω των προσωπικών τους µουσικών επιλογών που δεν ήταν άλλες από διάφορες µορφές τζαζ και σουίνγκ - είδη µουσικής που ο Χίτλερ και το εθνικοσοσιαλιστικό κόµµα συνδέουν µε τον αµερικάνικο εχθρό, την αφρικάνικη φυλή, η οποία θεωρείται κατώτερη, και την σεξουαλική απελευθέρωση. Η «απειλή» αυτή λοιπόν του σουίνγκ κινήµατος διαθέτει εντυπωσιακή εµφάνιση, ξενόφερτη ένδυση και σκανδαλώδη κόµµωση, αποτελεί µια απολιτική οµάδα και όταν οι µεγάλες συγκεντρώσεις που πραγµατοποιεί απαγορεύονται οριστικά, δηµιουργεί τα λεγόµενα σουίνγκ κλαµπ και τις ντισκοτέκ, που αποτελούν χώρους ανεπίσηµων και παράνοµων
11
Τα καµπαρέ εµφανίζονται στα γερµανικά καλλιτεχνικά δρώµενα για δεύτερη φορά το 1920 και έχουν να κάνουν µε την πολιτική σάτιρα και το καυστικό χιούµορ. Έχει προηγηθεί η εµφάνισή τους το 1901 µε το καµπαρέ Überbrettl του Ernst von Wolzogen στο Βερολίνο. 24