Cultuur
17
Intellectuele rechten van werknemers Creatief in opdracht, Intellectuele rechten van werknemers Neerslag van een studiedag Van vieruurtje voor ondervoede kinderen tot borrelnootjes Na een efficiënte korte inleiding door Jan De Paepe, NVK-secretaris, wordt de dag boeiend gestart door een verrassende lezing van Gie Goris, hoofdredacteur van het Tijdschrift MO*, over de maatschappelijke relevantie van intellectueel eigendomsrecht. Zijn stelling of pleidooi is er een voor plurifomiteit van stelsels en afspraken conform de grote verscheidenheid aan realiteiten en doelstellingen waarop de regels moeten toegepast worden. Hij geeft het voorbeeld van de Plumpynut, een uitvinding van André Brien (Dokters van de Wereld). Plumpynut is soort vieruurtje voor ondervoede kinderen. De pasta die Brien ontwikkelde loste het probleem op van het toedienen van levensnoodzakelijke voedingsstoffen. Want Plumpynut dient niet meer gemengd te worden met (vervuild) water. En de pasta smaakt niet bitter maar lekker, dus geen probleem om de kinderen tot inname aan te zetten. Deze uitvinding werd door hem echter niet gepatenteerd. Wel door een Frans bedrijf. En dit bedrijf Nutriset is zinnens de markt te beheersen tot 2017, tot het patent vervalt. Zonder de kennis van dit bedrijf was deze pasta inderdaad misschien niet gecommercialiseerd. Maar of de marktlogica de beste diener is van de miljoenen kinderen die honger leiden is ook een pertinente vraag! Hij stelt in zijn betoog dus dat een conservatieve en rigide toepassing van de bestaande regelingen leiden naar een situatie waarin iedereen verplicht wordt zich in een neoliberale logica in te schrijven, terwijl de wereld van informatie en communicatie zich razendsnel beweegt in de richting van delen, uitwisselen en persoonlijke keuzevrijheid. Volgens hem zijn dat tendensen die veel progressieve beloften inhouden en dus ook vertaalbaar moeten zijn naar sociale afspraken. Hij belicht ook de one-size-fits-all benadering van het auteursrecht. Volgens hem heeft dat perverse gevolgen. Ze bevooroordeelt de grote commerciële spelers
tegenover kleinere organisaties die met veel minder winstmarge inhoudelijk veel interessantere projecten proberen te realiseren. Hij poneert ook dat dit de werkgevers ertoe zou brengen nog minder te investeren in vaste contracten aangezien de auteurswetgeving de mogelijke werkgeversbonus (het verwerven van rechten op in dienstverband geproduceerd werk) onderuit zou halen. In de media is de tendens tot inzetten van freelancers al bijzonder groot, een bijkomende stimulans wordt beter niet toegevoegd. Daar dient ons inziens enige nuance aan toegebracht te worden. Artikel 6 van de Auteurswet (1994) stelt sowieso dat de oorspronkelijke auteursrechthebbende de natuurlijke persoon is die het werk heeft gecreëerd. Of dit nu in dienstverband is of als freelancer verandert daar in eerste instantie niets aan. Verder in dit artikel gaan we meer in op deze problematiek. Hij besluit met een verwijzing naar artikel 27 van de Universele Verklaring van de Mensenrechten. “Iedereen heeft het recht op de bescherming van de morele en materiele belangen die voortkomen uit elke wetenschappelijke, literaire of artistieke productie waarvan hij auteur is.” Maar Goris brengt onder de aandacht dat er ook neergeschreven staat: “iedereen heeft het recht te delen in de wetenschappelijke vooruitgang en haar vruchten”... Ilse van Puyvelde van de onderzoeksgroep Sociale Concurrentie en Recht van de Universiteit Antwerpen stelde vervolgens een studie voor, ‘Intellectuele Rechten van Werknemers - Voor een recht op vergoeding voor creaties in dienstverband.’
Aan wie behoren de rechten toe van werknemers en is er een recht op vergoeding? Rechten op niet beschermde creaties. Wat zegt arbeidsrecht? Er dient een onderscheid gemaakt tussen creaties die gebeuren “in de uitoefening van de functie”, dus ‘vruchten van de arbeid-principe’. Deze worden automatisch eigendom van de werkgever en daartegenover staat het betalen van een loon. Daarnaast heb je creaties “ter gelegenheid van de de uitoefening van de functie”. Hier is geen eigendomsrecht