ści. Faza wstępna trwa dwa lata, w ciągu których to kontakt z rodziną ulega powolnemu słabnięcia. Kolejną fazą wyodrębnioną przez autora jest faza ostrzegawcza trwająca od 2 do 4 lat. Sytuacja braku domu nadal traktowana jest przez osobę bezdomną jako tymczasowa pomimo tego, iż więzi rodzinne w ciągu roku praktycznie nie istnieją. Druga faza to okres, w którym w wielu przypadkach zaczynają rosnąć zobowiązania finansowe (kary za przejazd bez biletu, mandaty, niezapłacone alimenty). Trzeci okres to faza adaptacyjna trwająca od 4 do 6 lat. Przez ostatnie sześć lat osoba zdążyła bardzo mocno osadzić się w strukturze środowiska osób bezdomnych, codziennie uczestnicząc ich w życiu. Warto zwrócić uwagę na fakt, że w tej fazie zmniejsza się ilość prób wychodzenia z bezdomności a „poczucie winy wobec rodziny zostaje zamienione na poczucie krzywdy”. Faza chroniczna to okres trwający od 6 do 10 lat. W tej fazie mamy do czynienia z całkowitym przystosowaniem się do warunków bezdomności. Brak kontaktów z rodziną, wygodne urządzenie się w schronisku albo w innym miejscu niemieszkalnym pomaga im się przystosować do warunków ciągłego życia poza własnym domem. Ostatnia faza opisywana przez autora to faza bezdomności trwałej trwającej więcej niż 10 lat. Bezdomny traci wszelką motywację do podejmowania prób wyjścia z bezdomności, nie potrafi samodzielnie funkcjonować w społeczeństwie. Bardzo często uzależniony jest od otrzymywanej przez ostatnie dziesięć lat pomocy. W ostatnich dwóch kategoriach pojawia się problem racjonalizacji bezdomności poprzez przekonanie jej pozornego wyboru. W jaki sposób podczas badania została wyodrębniona zmienna fazy bezdomności? W kwestionariuszu ankiety zadano pytanie o to ile lat respondent był osobą bezdomną? Na postawie tej zmiennej zostały stworzone przedziały czasowe odpowiadające typologii Jaździkowskiego. 40%
Fazy bezdomnoĞci
30%
24,4% 18,7%
20%
21,9%
19,3%
15,6%
10%
0%
faza wstĊpna
faza ostrzegawcza
faza adaptacyjna
faza chroniczna
faza trwałej bezdomnoĞci
Jak widać z powyższego wykresu najwięcej osób dorosłych pozostających w bezdomności to osoby w fazie wstępnej (24,4%). Warto jednak zwrócić uwagę, że ponad połowa wszystkich osób badanych przekroczyła już fazę adaptacyjną (19,3% to faza adaptacyjna, 21,9% faza chroniczna, zaś 15,6% - faza trwałej bezdomności). Przyglądając się średniemu wynikowi czasu pozostawania w bezdomności (6, 5 lat) można powiedzieć, iż osoby bezdomne w województwie pomorskim znajdują się przeciętnie w fazie adaptacyjnej. Analizując wyszczególnione fazy ze względu na kategorię płci należy jednoznacznie powiedzieć, iż w fazie wstępnej przeważają kobiety. Kolejne dwie fazy (ostrzegawcza i adaptacyjna) reprezentowana jest podobnie zarówno przez kobiety, jak i mężczyzn, natomiast najdłużej osobami bezdomnymi pozostają mężczyźni. Największe różnice ze względu na płeć dostrzec można w ostatniej fazie (trwałej bezdomności), w której mężczyzn jest prawie dwukrotnie więcej niż kobiet). Różnica pomiędzy kobietami a mężczyznami jest na tyle wyraźna, że można ją uznać za statystycznie istotną ( χ
2
= 11,570; df = 1; p = 0,001; VC = 0,075 ).
40% 33,0%
Fazy bezdomnoĞci
30% 22,6% 20%
20,7% 18,8% 18,7% 19,0%
22,6% 18,4%
17,0% 9,2%
10% 0% faza wstĊpna
faza ostrzegawcza
faza adaptacyjna
mĊĪczyzna
faza chroniczna
faza trwałej bezdomnoĞci
kobieta
Analizując zebrane wyniki ze względu na miejsce pobytu respondenta (Trójmiasto i poza Trójmiastem) nie obserwuje się statystycznie istotnych różnic ( χ
2
= 3,982; df = 4; p = 0,408;VC = 0,042 ). Można zatem powiedzieć, że szczególne fazy bezdom-
ności reprezentowane są w naszym badaniu podobnie bez względu na to, czy osoba bezdomna zamieszkuje teren Trójmiasta czy nie.
48